- Quyết định hình phạt nhẹ hơn quy định của Bộ luật hình sự - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn. - Luận văn Thạc sĩ ngành: Luật Hình sự. - Luật hình sự. - Hình phạt nhẹ hơn. - Luật hình sự đi vào đời sống xã hội có vai trò quan trọng trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm. - Một trong những vấn đề quan trọng của luật hình sự là vấn đề quyết định hình phạt (QĐHP) của Tòa án đối với các trường hợp phạm tội nói chung và đối với trường hợp QĐHP nhẹ hơn quy định của Bộ luật Hình sự (BLHS) nói riêng. - Vì vậy, mọi trường hợp áp dụng hình phạt nặng hơn hoặc nhẹ hơn mức cần thiết đối với hành vi phạm tội đều không đảm bảo được mục đích trừng trị và giáo dục người phạm tội trở thành người có ích cho xã hội.. - Việc QĐHP không phải là việc dập khuôn như nhau với mọi hành vi phạm tội cũng như mọi người phạm tội, mà phải dựa trên các căn cứ và các nguyên tắc QĐHP theo quy định của BLHS. - Trong trường hợp đặc biệt, Tòa án có thể QĐHP nhẹ hơn quy định tại điều khoản cụ thể của BLHS nếu dựa trên các căn cứ, nguyên tắc về QĐHP mà BLHS quy định mà vẫn đảm bảo tính chính xác, công bằng cũng như đạt được việc giáo dục và phòng ngừa chung. - Trong thực tiễn xét xử, việc QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS còn nhiều khó khăn vướng mắc nhất định nên cần phải xem xét, nghiên cứu để sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với thực tiễn.. - Quy định về việc QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS là xuất phát từ nguyên tắc nhân đạo trong chính sách hình sự của Đảng và Nhà nước để thực hiện phương châm trong đường lối xử lý tội phạm và người phạm tội của Nhà nước ta, đó là nghiêm trị kết hợp với khoan hồng, trừng trị kết hợp với giáo dục, cải tạo.. - Vấn đề QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS lần đầu tiên được ghi nhận chính thức trong BLHS năm 1985, được quy định chung cùng các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự (TNHS) trong một điều của BLHS năm 1985 (Điều 38). - Tương tự như vậy, đến lần pháp điển hóa lần thứ hai bằng việc thông qua BLHS năm 1999 các quy định về QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS cũng được tiếp tục ghi nhận đồng thời có những sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với tình hình mới,. - mà cụ thể quy định này đã được tách ra và ghi nhận tại một điều luật riêng biệt trong Phần chung (Điều 47). - Tuy nhiên, quy định về QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS tại BLHS năm 1999 vẫn chưa đáp ứng được các yêu cầu về mặt lập pháp với chế định này, cũng như thực tiễn áp dụng vẫn còn những vướng mắc nhất định. - Chẳng hạn, cả BLHS năm 1985 và BLHS năm 1999 vẫn chưa đưa ra được định nghĩa pháp lý của việc QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS, các tình tiết giảm nhẹ TNHS hay tăng nặng TNHS có ý nghĩa như thế nào đối với việc QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS? Hay vấn đề tại sao lại quy định chỉ được QĐHP trong khung hình phạt nhẹ hơn liền kề, trong khi đó các chế định khác như miễn hình phạt, miễn TNHS còn mang lại hậu quả pháp lý có lợi hơn nhiều cho người phạm tội? Mặt khác, trong thực tiễn áp dụng pháp luật đối với chế định này cho thấy còn nhiều bất cập, việc áp dụng chưa thống nhất giữa các đơn vị, địa phương, nhận thức của nhiều Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân còn nhiều thiếu sót dẫn đến việc áp dụng chế định này trên thực tế chưa đáp ứng được các yêu cầu về chính sách hình sự.. - Vì vậy, việc tiếp tục nghiên cứu sâu sắc hơn nữa để làm sáng tỏ về mặt lý luận các quy định của pháp luật hình sự Việt Nam hiện hành về QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS và vấn đề áp dụng trong thực tiễn xét xử chế định này để đưa ra các kiến nghị, giải pháp nhằm hoàn thiện hơn quy định về vấn đề QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS có ý nghĩa lý luận, thực tiễn và pháp lý hết sức quan trọng. - Chính vì vậy, tác giả quyết định chọn đề tài "Quyết định hình phạt nhẹ hơn quy định của Bộ luật Hình sự - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn". - Quyết định hình phạt nhẹ hơn quy định của BLHS là một trong những trường hợp QĐHP có tính đặc biệt. - Quy định này có một vai trò quan trọng trong chế định QĐHP vì vậy về mặt lý luận cho đến nay ở nước ta đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề này.. - Đinh Văn Quế: Tìm hiểu về hình phạt và quyết định hình phạt trong luật hình sự Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000;. - Lê Văn Đệ: Định tội danh và quyết định hình phạt trong luật hình sự Việt Nam, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội, 2010;. - Dương Tuyết Miên: Định tội danh và quyết định hình phạt, Nxb Lao động xã hội, Hà Nội, 2007.. - Trần Thị Quang Vinh, Quyết định hình phạt nhẹ hơn quy định của pháp luật hình sự, Tạp chí Khoa học pháp lý, số 2/2000;. - Dương Tuyết Miên, Vấn đề quyết định hình phạt nhẹ hơn quy định của Bộ luật Hình sự, Tạp chí Luật học, số 6/2000;. - Phạm Mạnh Hùng, Vấn đề quyết định hình phạt nhẹ hơn quy định của Bộ luật, Tạp chí Tòa án nhân dân (TAND), số 3/2001;. - Lê Đăng Doanh, Quyết định hình phạt nhẹ hơn quy định của Bộ luật Hình sự, Tạp chí TAND, số 12/2003;. - Phạm Văn Báu, Quyết định hình phạt nhẹ hơn quy định của bộ luật - những bất cập và phương hướng hoàn thiện, Tạp chí TAND, số 18/2008, v.v…. - Như vậy, nhìn một cách tổng quát, các công trình nghiên cứu trên đây đều đã đề cập đến một số khía cạnh nhất định về QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS, nhưng vẫn chỉ chủ yếu nghiên cứu dưới góc độ đây là một trường hợp nhỏ của chế định QĐHP nói chung. - Có thể nói, cho đến nay chưa có một công trình, hay tài liệu nào nghiên cứu một cách toàn diện về QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS.. - Vì vậy, với nội dung này, tác giả lựa chọn nghiên cứu đề tài sẽ góp phần làm rõ hơn về mặt lý luận cũng như thực tiễn của vấn đề QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS. - Mục đích của đề tài góp phần làm rõ thêm một số điểm về mặt lý luận khoa học và thực tiễn của việc QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS theo BLHS Việt Nam năm 1999. - Đồng thời xác định những điểm bất cập chưa hợp lý trong thực tiễn xét xử và đề xuất một số kiến giải lập pháp nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng các quy phạm về QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS dưới góc độ thực tiễn của hoạt động xét xử và nhận thức khoa học.. - Đối tượng nghiên cứu của luận văn là nghiên cứu các quy định về QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS, cụ thể là:. - Vấn đề khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa của QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS;. - Vấn đề các nguyên tắc, căn cứ QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS;. - Vấn đề thực tiễn áp dụng các quy định về QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS trong hoạt động xét xử của Tòa án;. - Nghiên cứu các kiến nghị và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của việc QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS.. - Phạm vi nghiên cứu. - Luận văn tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS dưới góc độ luật hình sự theo quy định của BLHS năm 1999.. - Để tiếp cận vấn đề nghiên cứu đề tài tác giả dựa trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về chính sách hình sự cũng như chính sách đấu tranh phòng, chống tội phạm. - Ngoài ra, còn sử dụng các thành tựu của các chuyên ngành khoa học pháp lý như: lịch sử pháp luật, lý luận về nhà nước và pháp luật, xã hội học pháp luật, luật hình sự, tội phạm học, luật tố tụng hình sự, những luận điểm khoa học trong các công trình nghiên cứu, sách chuyên khảo và các bài viết đăng trên tạp chí của một số nhà khoa học luật hình sự.. - Phương pháp nghiên cứu. - Luận văn sử dụng một số phương pháp tiếp cận làm sáng tỏ vấn đề như: phương pháp lịch sử, so sánh, phân tích, tổng hợp, thống kê,… Đồng thời, việc nghiên cứu đề tài còn dựa vào các văn bản pháp luật của Nhà nước và những giải thích thống nhất có tính chất chỉ đạo của thực tiễn xét xử thuộc lĩnh vực tư pháp hình sự do TANDTC hoặc của các cơ quan bảo vệ pháp luật ở trung ương ban hành có liên quan đến đề tài.. - Luận văn hoàn thành sẽ là chuyên khảo nghiên cứu một cách toàn diện, có hệ thống và đồng bộ những vấn đề lý luận và thực tiễn về QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS. - Phân tích một cách có hệ thống và toàn diện những vấn đề lý luận về chế định QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS như: Một số vấn đề chung về QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS bao gồm: khái niệm, đặc điểm và ý nghĩa của QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS. - quy định về QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS trong pháp luật hình sự một số nước trên thế giới.. - Phân tích và luận giải một cách khoa học các nguyên tắc, căn cứ của việc QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS. - đưa ra được một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS, đồng thời trình bày được mô hình lý luận và kiến giải lập pháp về chế định này trong BLHS.. - Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn. - Đây là đề tài nghiên cứu chuyên khảo đề cập một cách có hệ thống và toàn diện những vấn đề lý luận và thực tiễn về QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS theo luật hình sự Việt Nam ở cấp độ một luận văn thạc sĩ luật học.. - Ý nghĩa thực tiễn. - Luận văn góp phần vào việc làm rõ thực tiễn áp dụng quy định về QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS của cơ quan Tòa án, cũng như đưa ra các kiến nghị hoàn thiện các quy phạm của chế định QĐHP nhẹ hơn quy định của BLHS trong lĩnh vực lập pháp, cũng như áp dụng chúng trong thực tiễn. - Luận văn còn có ý nghĩa làm tài liệu tham khảo trong lĩnh vực pháp luật, cũng như phục vụ công tác lập pháp và hoạt động thực tiễn áp dụng pháp luật hình sự trong việc đấu tranh phòng, chống tội phạm.. - Chương 1: Một số vấn đề lý luận về quyết định hình phạt nhẹ hơn quy định của Bộ luật Hình sự.. - Chương 2: Quy định của pháp luật hình sự Việt Nam về quyết định hình phạt nhẹ hơn quy định của Bộ luật Hình sự và thực tiễn áp dụng. - Chương 3: Hoàn thiện pháp luật hình sự và một số giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng các quy định về quyết định hình phạt nhẹ hơn quy định của Bộ luật Hình sự.. - Phạm Văn Báu Quyết định hình phạt nhẹ hơn quy định của Bộ luật những bất cập và phương hướng hoàn thiện", Tòa án nhân dân, (18).. - Bộ Tư pháp (2000), Tài liệu hội nghị tập huấn chuyên sâu Bộ luật Hình sự 1999, Hà Nội.. - Lê Cảm (Chủ biên) (2001), Giáo trình Luật hình sự Việt Nam, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.. - Lê Đăng Doanh Quyết định hình phạt nhẹ hơn quy định của Bộ luật Hình sự", Tòa án nhân dân, (12).. - Nguyễn Hải Dũng Những vướng mắc từ lý luận và thực tiễn khi quyết định hình phạt nhẹ hơn luật định", Nghiên cứu lập pháp, (3).. - Lê Văn Đệ (2004), Định tội danh và quyết định hình phạt trong luật hình sự Việt Nam, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội.. - Trần Văn Độ Một số ý kiến về áp dụng khoản 3 Điều 38 Bộ luật Hình sự", Tòa án nhân dân, (5).. - Đinh Bích Hà (2007), Bộ luật Hình sự của nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa, Nxb Tư pháp, Hà Nội.. - Đỗ Đức Hồng Hà Hoàn thiện quy định của Bộ luật Hình sự 1999 về quyết định hình phạt theo hướng giảm nhẹ trách nhiệm hình sự", Tòa án nhân dân, (13).. - Trương Thị Hằng Bàn về việc áp dụng Điều 47 Bộ luật Hình sự khi quyết định hình phạt nhẹ hơn quy định của Bộ luật", Kiểm sát, (6).. - Trần Thị Hiền (2011), Bộ luật Hình sự Nhật Bản, Nxb Từ điển bách khoa, Hà Nội.. - Nguyễn Ngọc Hòa (2001), Trách nhiệm hình sự và hình phạt, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội.. - Phạm Mạnh Hùng Vấn đề quyết định hình phạt nhẹ hơn quy định của Bộ luật", Tòa án nhân dân, (2).. - Phạm Mạnh Hùng Hoàn thiện các quy định của Bộ luật Hình sự về hệ thống hình phạt và quyết định hình phạt", Kiểm sát, (4).. - Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội (2001), Giáo trình Luật hình sự - Phần chung, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.. - Trương Minh Mạnh Việc xây dựng quy định về quyết định hình phạt nhẹ hơn quy định của Bộ luật Hình sự", Kiểm sát, (6).. - Dương Tuyết Miên Một số điểm khác biệt về quyết định hình phạt giữa Bộ luật Hình sự Việt Nam và Bộ luật Hình sự Liên bang Nga", Tòa án nhân dân, (3).. - Dương Tuyết Miên (2007), Định tội danh và quyết định hình phạt, Nxb Lao động xã hội, Hà Nội.. - Đinh Văn Quế (2000), Tìm hiểu về hình phạt và quyết định hình phạt trong luật hình sự Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.. - Đinh Văn Quế Một số vấn đề về quyết định hình phạt quy định trong Bộ luật Hình sự năm Tòa án nhân dân, (16).. - Đinh Văn Quế Một số vấn đề về áp dụng Điều 47 Bộ luật Hình sự khi quyết định hình phạt tù đối với người phạm tội", Tòa án nhân dân, (3).. - Quốc hội (1985), Bộ luật Hình sự, Hà Nội.. - Quốc hội (1988), Bộ luật Tố tụng hình sự, Hà Nội.. - Quốc hội (1999), Bộ luật Hình sự, Hà Nội.. - Quốc hội (2003), Bộ luật Tố tụng hình sự, Hà Nội.. - Phạm Văn Thiệu Quyết định hình phạt nhẹ hơn quy định của khung hình phạt", (Kỳ I), Tòa án nhân dân, (6).. - Phạm Văn Thiệu Quyết định hình phạt nhẹ hơn quy định của khung hình phạt", (Kỳ II), Tòa án nhân dân, (7).. - Tòa án nhân dân tối cao (1986), Nghị quyết số 02/HĐTP ngày 5/01 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật Hình sự, Hà Nội.. - Tòa án nhân dân tối cao (1989), Nghị quyết số 01/HĐTP ngày 16/11 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật Hình sự, Hà Nội.. - Tòa án nhân dân tối cao (2000), Nghị quyết số 01/2000/NQ-HĐTP ngày 4/8 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định trong phần chung của Bộ luật Hình sự năm 1999, Hà Nội.. - Tòa án nhân dân tối cao (2003), Nghị quyết số 02/2003/NQ-HĐTP ngày 17/4 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật Hình sự, Hà Nội.. - Tòa án nhân dân tối cao (2006), Nghị quyết số 01/2006/NQ-HĐTP ngày 12/5 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật Hình sự, Hà Nội.. - Trung tâm Đào tạo từ xa - Đại học Huế (2001), Giáo trình Luật hình sự Việt Nam - Phần chung, Nxb Giáo dục, Hà Nội.. - Trường Đại học Luật Hà Nội (2001), Giáo trình Luật hình sự Việt Nam, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội.. - Trường Đại học Luật Hà Nội (2010), Bộ luật Hình sự Thụy Điển, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội.. - Trường Đại học Luật Hà Nội (2011), Bộ luật Hình sự Cộng hòa liên bang Nga, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội.. - Phạm Minh Tuyên Điều 47 Bộ luật Hình sự và thực tế áp dụng", Tòa án nhân dân, (18).. - Chu Thị Trang Vân Tìm hiểu việc định tội và quyết định hình phạt từ phương diện là hoạt động áp dụng pháp luật hình sự cơ bản của Tòa án", Khoa học, (Chuyên san Kinh tế - Luật), (4).. - Viện Nghiên cứu Nhà nước và Pháp luật (1995), Tội phạm học, luật hình sự, luật tố tụng hình sự, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.. - Trịnh Tiến Việt Nhân thân người phạm tội một căn cứ cần cân nhắc khi quyết định hình phạt", Kiểm sát, (1).. - Trịnh Tiến Việt Về ảnh hưởng của các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự trong việc quyết định hình phạt", Khoa học pháp lý, (1).. - Võ Khánh Vinh (1994), Nguyên tắc công bằng trong luật hình sự Việt Nam, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội.. - Trần Thị Quang Vinh Quyết định hình phạt nhẹ hơn quy định của pháp luật hình sự", Khoa học pháp lý, (2).