- Kĩ năng sống là những kĩ năng tâm lý – xã hội cơ bản giúp cho cá nhân tồn tại và thích ứngtrong cuộc sống, giúp cho cá nhân vững vàng trước cuộc sống có nhiều thách thức nhưng cũng nhiều cơ hội trong thực tại… Kĩ năng sống đơn giản là tất cả điều cần thiết mà chúng ta phải biết để có được khả năng thích ứng với những thay đổi diễn ra hằng ngày trong cuộc sống. - Nhiều nghiên cứu đã cho phép đi đến kết luận là trong các yếu tố quyết định sự thành công của con người, kỹ năng sống đóng góp đến khoảng 85%. - Vì vậy, kỹ năng sống sẽ là hành trang không thể thiếu. - Kỹ năng sống tốt thúc đẩy thay đổi cách nhìn nhận bản thân và thế giới, tạo dựng niềm tin, lòng tự trọng, thái độ tích cực và động lực cho bản thân, tự mình quyết định số phận của mình.. - Kỹ năng sống giúp giải phóng và vận dụng năng lực tiềm tàng trong mỗi con người để hoàn thiện bản thân, tránh suy nghĩ theo lối mòn và hành động theo thói quen trên hành trình biến ước mơ thành hiện thực. - Quá trình hội nhập với thế giới đòi hỏi phải nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, ngoài kiến thức chuyên môn, yêu cầu về các kỹ năng sống ngày càng trở nên quan trọng. - Thiếu kỹ năng sống con người dễ hành động tiêu cực, nông nổi. - Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh có thể quan niệm là việc tổ chức các hoạt động giáo dục đa dạng, phong phú nhằm kích thích học sinh tham gia một cách tích cực chủ động vào các quá trình hoạt động, qua đó hình thành hoặc thay đổi hành vi của trẻ theo hướng tích cực nhằm góp phần phát triển nhân cách toàn diện. - giúp học sinh có thể sông an toàn, khỏe mạnh và tích cực chủ động trong cuộc sống hằng ngày. - Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là giáo dục cho các em có cách sống tích cực trong xã hội hiện đại, là xây dựng hoặc thay đổi ở các em các hành vi theo hướng tích cực phù hợp với mục tiêu phát triển toàn diện nhân cách người học trên cơ sở giúp học sinh có tri thức, giá trị, thái độ và kỹ năng phù hợp.. - Trong thực tế hiện nay việc rèn kĩ năng sống của các em ở trường tiểu học còn nhiều hạn chế. - Việc rèn kĩ năng sống cho học sinh chưa có nét chuyển biến, nguyên do chính là trong tư tưởng giáo viên, phụ huynh chỉ chú trọng đến việc dạy kiến thức, việc rèn kĩ năng sống cho học sinh còn chiếu lệ, giáo viên luôn chú trọng đến việc đọc. - Ở bậc tiểu học các môn học nhằm cung cấp cho học sinh những tri thức sơ đẳng về các chuẩn mực hành vi xã hội chủ nghĩa gắn với những kinh nghiệm đạo đức, để từ đó giúp học sinh hình thành kĩ năng sống, biết phân biệt đúng sai làm theo cái đúng, ủng hộ cái đúng, đấu tranh với những biểu hiện sai trái, xấu xa, nhắc nhở các em hành động theo chuẩn mực đạo đức và thói quen đạo đức chính.Việc rèn kĩ năng sống ở bậc tiểu học là một nhiệm vụ quan trọng mà người người làm công tác giáo dục cần quan tâm. - Vì vậy qua nhiều năm dạy học và 2 năm làm công tác quản lý trực tiếp chỉ đạo hoạt động chuyên môn và các phong trào thi đua, các hoạt động ngoại khóa tôi đã rút ra biện pháp rèn kĩ năng sống cho HS tiểu học được thể hiện qua sáng kiến kinh nghiệm:. - “Một số biện pháp rèn kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học”.. - Mặc dù, hiện nay chúng ta trong thời đại Công nghệ -Thông tin và hội nhập quốc tế, HS có những hiểu biết khá phong phú nhờ truy cập Internet, nhưng kỹ năng sống của các em còn nhiều hạn chế. - Đa phần các em học sinh ở trường tiểu học hiện nay đều thiếu kỹ năng sống, thiếu khả năng phân tích và khả năng nhận thức đúng – sai các vấn đề dẫn đến lúng túng, không biết cách xử lý các tình huống thường gặp trong cuộc sống.. - ây dựng trường học thân thiện - học sinh tích cực , với yêu cầu tăng cường sự tham gia một cách hứng thú của học sinh trong các hoạt động giáo dục trong nhà trường và tại cộng đồng với thái độ tự giác, chủ động và ý thức sáng tạo.. - Qua nhiều năm dạy học và chỉ đạo công tác chuyên môn ở trường Tiểu học Phùng á, tôi thấy thực trạng của việc rèn kĩ năng sống ở trường như sau:. - Năm học nhà trường có 10 lớp với tổng số 284 học sinh. - Và đặc biệt chú trọng đến việc "Rèn kỹ năng sống". - cho học sinh. - Chính vì thế ngay sau khi Bộ Giáo dục đào tạo đưa nội dung giáo dục kỹ năng sống lồng ghép vào các môn học và hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, nhà trường tiến hành triển khai đồng bộ đến toàn thể cán bộ giáo viên về việc tăng cường rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh. - Đẩy mạnh thực hiện phong trào thi đua “ ây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực . - nhiệm hơn trong việc giáo dục đạo đức, nhân cách cho học sinh. - Mỗi giáo viên trong nhà trường không chỉ nâng cao chất lượng chuyên môn nghiệp vụ, mà còn thường xuyên quan tâm đến đời sống, tâm tư tình cảm của học sinh. - Yêu cầu là như vậy nhưng kết quả của việc rèn kĩ năng sống cho HS chưa thực sự đáp ứng với yêu cầu của xã hội hiện nay.. - Những học sinh này thường không có khả năng chờ đến lượt, không biết chú ý lắng nghe và không biết làm việc theo nhóm, điều này làm cho HS không thể tập trung lĩnh hội những điều giáo viên dạy. - Vì vậy, giáo viên phải tốn rất nhiều thời gian đầu tư để giúp HS có được những kĩ năng sống cơ bản ở trường Tiểu học.. - Vẫn còn có GV chưa nắm chắc về nội dung giáo dục kĩ năng sống theo từng khối lớp, những kĩ năng sống cơ bản nào, chưa biết vận dụng từ những kế hoạch định hướng chung của nhà trường để đưa vào kế hoạch cụ thể rèn kĩ năng sống cho học sinh của lớp mình.. - Một bộ phận giáo viên chưa thực sự quan tâm đến việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh mà chỉ chú trọng truyền thụ kiến thức ở sách giáo khoa nên chưa đầu tư thời gian tìm tòi nghiên cứu các hình thức và phương pháp tổ chức cho các hoạt động rèn kĩ năng sống nên chưa tạo được sự hứng thú học tập cho học sinh.. - Học sinh:. - Một bộ phận học sinh học tập thụ động, chủ yếu chỉ nghe và làm theo thầy cô giáo, ít sáng tạo, tính tự giác chưa cao, lười hoạt động.. - Học sinh chỉ trú trọng học kiến thức, khả năng ứng phó với các tình huống trong cuộc sống kém, tính tự tin ít, tự ti nhiều, thường nóng nảy, gây gổ lẫn nhau.. - Kỹ năng giao tiếp hạn chế, vẫn còn hiện tượng nói tục, chửi bậy ở một số học sinh.. - Nguyên nhân khiến đa phần học sinh khó tiếp cận được các hoạt động kỹ năng thực hành xã hội là do phụ huynh không cho phép. - họ chỉ chú trọng đến việc dạy con mình biết đọc, biết viết, hoặc biết làm toán mà không cần quan tâm đến việc con học được kĩ năng sống nào khi đến trường.. - Phụ huynh học sinh chỉ khuyến khích các con tìm tòi kiến thức mà quên hướng cho con em mình làm tốt hoạt động đoàn thể, hoạt động xã hội và cách ứng xử trong gia đình.. - Từ những thực trạng trên đây, thì việc "Rèn kỹ năng sống cho học sinh Tiểu học". - Từ thực tiễn quá trình dạy học và công tác chỉ đạo dạy và học ở trường tiểu học Phùng á tôi đã tìm ra một số biện pháp giúp giáo viên rèn kĩ năng sống cho học sinh tiểu học có tính khả thi nhất.. - Các biện pháp tiến hành rèn kĩ năng sống cho học sinh 2.1 Nh n th c s s c iệc 晦䁚 tr䁚 kĩ năng sống. - Hoạt động giáo dục kỹ năng sống là hoạt động được tổ chức theo mục tiêu, nội dung, chương trình dưới sự hướng dẫn của giáo viên. - Bản chất của hoạt động này là thông qua các loại hình hoạt động, các mối quan hệ nhiều mặt, nhằm giúp người học chuyển hoá một cách tự giác, tích cực tri thức thành niềm tin, kiến thức thành hành động, biến yêu cầu của nhà trường thành chương trình hành động của tập thể lớp học sinh và của cá nhân học sinh, tạo cơ hội cho học sinh trải nghiệm tri thức, thái độ, quan điểm và hành vi ứng xử của mình trong môi trường an toàn, thân thiện có định hướng giáo dục.. - Thông qua hoạt động giáo dục kỹ năng sống có thể giúp học sinh sống một cách an toàn, khoẻ mạnh, có khả năng thích ứng với biến đổi của cuộc sống hàng ngày. - Rèn luyện cho học sinh các kỹ năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi như: kỹ năng giao tiếp ứng xử có văn hoá. - Như vậy, hoạt động giáo dục kỹ năng sống thực sự cần thiết. - Do đó cần phát huy tối đa vai trò, tác dụng và hiệu quả của hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh.. - ác nh nh ng kĩ năng sống c b耀n cần 晦䁚 t i ti học:. - Thực tế kết quả của nhiều nghiên cứu đều cho thấy các kĩ năng quan trọng nhất trẻ phải học vào thời gian đầu của năm học chính là những kĩ năng sống như: sự hợp tác, tự kiểm soát, tính tự tin, tự lập, tò mò, khả năng thấu hiểu và giao tiếp.. - Kĩ năng hợp tác: Bằng các trò chơi, câu chuyện, một vấn đề, một bài hát giáo viên giúp trẻ học cách cùng làm việc với bạn, đây là một công việc không nhỏ đối với các em học sinh lứa tuổi này. - Đây chính là yếu tố cần thiết để giúp học sinh sẳn sàng học mọi thứ.. - Kĩ năng sống tự tin : Một trong những kĩ năng đầu tiên mà giáo viên cần chú tâm là phát triển sự tự tin, lòng tự trọng của trẻ. - Kĩ năng sống này giúp trẻ luôn cảm thấy tự tin trong mọi tình huống ở mọi nơi.. - Do vậy GV cần tổ chức các hoạt động có tính chất tương tác trong các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để giáo dục kỹ năng sống cho các em.. - Trải nghiệm: Cần phải có thiết kế và tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho HS được hoạt động thực, có cơ hội thể hiện ý tưởng, có cơ hội xử lí các tình huống cũng như phản biện…Kỹ năng sống chỉ được hình thành khi người học trải nghiệm qua thực tế và nó có kĩ năng khi các em được làm việc đó.. - Ngoài ra, ở nhà trường giáo viên cần dạy học sinh nghi thức văn hóa trong ăn uống qua đó dạy các em kĩ năng lao động tự phục vụ, rèn tính tự lập như: Biết tự rửa tay sạch sẽ trước khi ăn, chỉ ăn uống tại bàn ăn, biết cách sử dụng những đồ dùng, vật dụng trong ăn uống một cách đúng đắn, ăn uống gọn gàng, không rơi vãi, nhai nhỏ nh không gây tiếng ồn, ngậm miệng khi nhai thức ăn, biết mời trước khi ăn, cảm ơn sau khi ăn, biết tự dọn, cất đúng chỗ bát, chén, thìa … hoặc biết giúp người lớn dọn d p, ngồi ngay ngắn, không làm ảnh hưởng đến người xung quanh.. - Nguyên tắc tiến trình và nguyên tắc thay đổi hành vi: Giáo viên không thể giáo dục kỹ năng sống trong một lần mà kỹ năng sống là một quá trình từ nhận thức- hình thành thái độ- thay đổi hành vi. - Do vậy giáo dục kỹ năng sống không thể là ngày một ngày hai mà phải là cả một quá trình.. - ác nh nhiệ c b耀n à ph n c ng trách nhiệ trong iệc rèn kĩ năng sống cho học sinh. - Giáo viên có thể làm được gì để rèn kĩ năng sống cho trẻo. - Cần tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm khuyến khích sự chuyên cần, tích cực của học sinh, cần phải biết khai thác phát huy năng khiếu, tiềm năng sáng tạo ở mỗi học sinh. - Vì mỗi học sinh là một nhân vật đặc biệt, phải giáo dục học sinh để các em cảm thấy thoải mái trong mọi tình huống của cuộc sống.. - Cần giúp các em có được những mối liên kết mật thiết với những bạn khác trong lớp, các em biết chia sẻ chăm sóc, trẻ cần phải học về cách hành xử, biết lắng nghe trình bày và diễn đạt được ý của mình khi vào trong các nhóm học sinh khác nhau, giúp các em luôn cảm thấy tự tin khi tiếp nhận các thử thách mới. - Điều này liên quan tới việc các em có cảm thấy thoải mái, tự tin hay không đối với mọi người xung quanh, cũng như việc mọi người xung quanh chấp nhận đứa học sinh đó như thế nàoo Cần chuẩn bị cho học sinh sự tự tin, thoải mái trong mọi trường hợp nhất là trong việc ăn uống để chúng ta không phải xấu hổ vì những hành vi không đ p của các em.. - Giúp phát tri n các kĩ năng sống q iệc t ch c các ho晦t ng t p th i tư i, ành 晦nh trong nhà trừ ng:. - Phối hợp với chính quyền nhà trường tổ chức các hoạt động văn nghệ, thể thao một cách thiết thực, khuyến khích sự tham gia chủ động, tự giác của học sinh. - Tổ chức các trò chơi dân gian và các hoạt động vui chơi giải trí tích cực khác phù hợp với lứa tuổi của học sinh.. - Phát động học sinh làm đồ chơi dân gian. - sưu tầm các bài hát, điệu múa thể loại dân ca cho học sinh theo phù hợp theo từng lứa tuổi.. - Thực hiện nội dung tăng cường tổ chức các trò chơi dân gian và các hoạt động văn nghệ, vui chơi giải trí tích cực khác phù hợp với lứa tuổi của học sinh tiểu học . - Duy trì việc sinh hoạt ngoài giờ lên lớp theo chủ điểm để học sinh được học được chơi.. - T晦o i trường thực hiện nhiệ rèn kĩ năng sống:. - Rèn kỹ năng sống được thực hiện mọi lúc mọi nơi. - giáo dục kỹ năng sống được giáo dục trong mọi môi trường như gia đình, nhà trường, xã hội. - Cũng từ biện pháp này, giáo viên sẽ có điều kiện lưu trữ dữ liệu, sản phẩm để đánh giá học sinh, đồng thời có cơ sở để thay đổi, bổ sung các biện pháp giáo dục từng học sinh và giúp các em hình thành các kỹ năng sống.. - Nhằm tạo môi trường giúp giáo viên và học sinh được thực hành kĩ năng sống. - Tới thư viện đọc sách cùng nhiều bạn bè, thầy cô HS cũng có điều kiện để rèn kĩ năng sống cho bản thân.. - Trong suốt quá trình thời gian giảng dạy, và quản lý với mong muốn gửi các đồng nghiệp, cha m HS những thông điệp mang tính thuyết phục với một số điều cần làm và cần tránh nhằm giúp các bạn đồng nghiệp, cha m các em những điều cơ bản để rèn kĩ năng sống cho HS như sau:. - Một số điều người lớn cần làm giúp các em rèn luyện kĩ năng sống:. - Một số điều người lớn cần tránh khi dạy trẻ kĩ năng sống:. - Không hạ thấp các em: Cứ mỗi lần chúng ta nói những lời hạ thấp khả năng các em là chúng ta đã phá vỡ những suy nghĩ tích cực về chính bản thân của học sinh. - Không yêu cầu những điều không phù hợp với các em vì những yêu cầu ở các em phải thực hiện một hành vi chín chắn mà các em chưa có khả năng hoặc các em phải làm các yêu cầu không mang tính thống nhất và liên tục trong việc cho phép hoặc cấm đoán sẽ ảnh hưởng không tốt đến sự phát triển tính nhận thức của học sinh. - và đạt được kết quả trong việc dạy các kĩ năng sống cơ bản thể hiện ở các kết quả sau:. - Giáo viên gần gũi chuyện trò với học sinh hơn, giải quyết hợp lý, công bằng với mọi tình huống xảy ra giữa các em học sinh trong lớp.. - Hiệu quả lớn nhất là nhà trường đã huy động được sự tham gia của cha m các em, của các tổ chức, các lực lượng xã hội trong việc giáo dục văn hóa, truyền thống cho học sinh, đồng thời đây là những cơ hội vàng dạy trẻ kỹ năng sống.. - Rèn kỹ năng sống cho học sinh thông qua các hoạt động, để học sinh tự cảm nhận, đánh giá, nhận xét qua các hành vi và từ đó hình thành các kỹ năng. - thực hiện sự phối hợp trong và ngoài nhà trường làm tốt công tác xã hội hoá trong việc rèn kỹ năng sống cho học sinh.. - Giáo dục kỹ năng sống trong trường học góp phần rèn luyện, hình thành cho học sinh sống có trách nhiệm hơn và biết lựa chọn cách ứng xử phù hợp, ứng phó với các sức ép, thách thức trong cuộc sống.. - Giáo dục kỹ năng sống còn tạo mối quan hệ thân thiện, cởi mở giữa thầy, trò, sự hứng thú tự tin, chủ động sáng tạo trong học tập, nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục.. - Học sinh được giáo dục kỹ năng sống xác định được bổn phận và nghĩa vụ của mình đối với bản thân, gia đình và xã hội.. - Giáo dục kỹ năng sống còn cần đến vốn sống, tình thương và nhân cách của người thầy. - Học sinh học kiến thức ở thầy trước hết là ở tấm gương sống của người thầy. - Kỹ năng sống cần cho suốt cả cuộc đời và luôn luôn được bổ sung, nâng cấp để phù hợp với sự thay đổi của cuộc sống biến động. - Người trưởng thành cũng vẫn cần học kỹ năng sống.. - Rèn kỹ năng sống cho học sinh không phải là công việc “một sớm, một chiều mà đòi hỏi phải có quá trình, kiên nhẫn và bằng cả tâm huyết và ở mọi lúc, mọi nơi, thực hiện càng sớm càng tốt đối với trẻ em. - Kỹ năng sống rất đa dạng và mang đặc trưng vùng, miền đòi hỏi người giáo viên phải vận dụng một cách linh hoạt, sáng tạo cho phù hợp với nhu cầu, trình độ của học sinh và đặc điểm, hoàn cảnh của nhà trường, địa phương.. - Rèn kỹ năng sống không phải chỉ là công việc của giáo viên, nhà trường mà của cả xã hội, cộng đồng, có như vậy mới mong đào tạo ra được những thế hệ trẻ phát triển toàn diện, chuẩn bị tốt cho việc thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và hội nhập quốc tế.. - Tổ chức hội thảo trao đổi kinh nghiệm về biện pháp rèn kĩ năng sống cho HS tiểu học, để GV có điều kiện trao đổi học hỏi lẫn nhau nhằm nâng cao chất lượng GD.. - Phát huy nguồn lực Hội cha m học sinh nhằm hỗ trợ kinh phí đắc lực cho các hoạt động ngoại khóa.. - Tạo điều kiện để GV vận dụng sáng kiến kinh nghiệm M t số biện pháp rèn kĩ năng sống cho ti học vào việc giảng dạy và giáo dục kĩ năng sống cho HS.