Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn Tập làm văn cho học sinh lớp 5

- "MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG MÔN TẬP LÀM VĂN CHO HỌC SINH LỚP 5".
- Phân môn Tập làm văn rèn luyện cho học sinh các kĩ năng sản sinh văn bản (nói và viết).
- Nói cách khác, phân môn Tập làm văn đã góp phần thực hiện hóa mục tiêu quan trọng bậc nhất của việc dạy và học tiếng Việt là dạy học sinh sử dụng tiếng Việt trong đời sống sinh hoạt, trong quá trình lĩnh hội các tri thức khoa học….
- Qua chuyên đề Tập làm văn lớp 5 và qua kinh nghiệm giảng dạy nhiều năm ở khối lớp 5, tôi nhận thấy việc việc dạy và học phân môn này đang gặp nhiều khó khăn, không chỉ đối với học sinh mà cả đối với giáo viên cũng cảm thấy băn khoăn ái ngại.
- Do đó giáo viên cũng gặp nhiều khó khăn trong việc rèn năng lực viết văn cho học sinh, không chỉ đối với những em học sinh yếu, kém hay trung bình mà kể cả các học sinh giỏi cũng vậy..
- Bồi dưỡng học học sinh giỏi là một công việc rất quan trọng được tiến hành đồng thời với công tác dạy học sinh đại trà và phụ đạo học sinh yếu.
- Trong môn Tiếng việt, việc dạy phân môn Tập làm văn là một việc làm khó, đòi hỏi sự bài bản và cẩn thận ở hai phía giáo viên và học sinh.
- Trong suốt thời gian dạy lớp bồi dưỡng học sinh giỏi lớp 5, một vấn đề có tính nổi cộm đó là việc các em học sinh thường “rất ngán” học môn Tập Làm Văn.
- Để làm được một bài tập làm Văn học sinh phải huy động vốn kiến thức từ nhiều mặt như:.
- các hiểu biết về cuộc sống, tri thức về văn học, khoa học, xã hội… Học sinh lại còn phải biết kết hợp hài hòa nhiều kĩ năng như: dùng từ đặt câu, dựng đoạn, tạo văn bản, kĩ năng phân tích đề, tím ý, lập dàn ý.
- Ngoài ra Tập làm văn mang còn đòi hỏi mang tính sáng tạo của học sinh..
- Lúc này đây các em muốn đòi hỏi ở người thầy cái tâm, cái tài để truyền cho các em niềm say mê, để động viên bồi dưỡng các em để trở thành học sinh có năng khiếu, những nhân tài có tâm hồn văn học.
- Chính vì những lý do trên tôi chọn quyết định nghiên cứu đề tài: "Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn Tập làm văn cho học sinh lớp 5"..
- Rèn cho học sinh có kĩ năng làm văn, viết văn hay về các thể loại văn trong chương trình môn Tập làm văn lớp 5..
- Do điều kiện và thời gian nên phạm vi nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm chỉ gói gọn ở đối tượng giáo viên và học sinh lớp 5 Trường Tiểu học Văn Tiến trong năm học .
- Thực hành điều tra: Đối tượng học sinh lớp 5 năm học Trường Tiểu học Văn Tiến..
- Việc áp dụng "Một số biện pháp nâng cao chất lượng môn Tập làm văn cho học sinh lớp 5"ở trường Tiểu học Văn Tiến.
- của từng môn học (ban hành kèm theo quyết định số 16 của Bộ GD-ĐT) và phù hợp trình độ của từng học sinh trong lớp mà “Hướng dẫn 896” của Bộ GD-ĐT đã đề ra..
- Thực trạng học sinh:.
- Năm nay tôi được phân công phụ trách lớp 5A với 33 học sinh.
- Hầu hết 33 học sinh của lớp 5A tôi chủ nhiệm còn rất hạn chế khi làm bài Tập làm văn..
- Các hạn chế của học sinh là:.
- Bài viết của học sinh còn mắc nhiều lỗi chính tả..
- Học sinh chưa xác định được trọng tâm đề bài cần miêu tả..
- Thực trạng học sinh còn nhiều hạn chế như vậy đã làm cho tiết Tập làm văn trở thành một gánh nặng, một thách thức đối với giáo viên tiểu học.
- Đâu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng chất lượng Tập làm văn của học sinh không đạt yêu cầu ? Qua quá trình giảng dạy lớp 5, tôi nhận thấy học sinh học yếu Tập làm văn là do nhiều nguyên nhân..
- Học sinh thường lười đọc sách báo hoặc tìm tòi sưu tầm những tài liệu phục vụ cho kiến thức có liên quan đến môn học, thiếu sự quan sát tinh tế dẫn đến tình trạng nghèo vốn từ, nghèo vốn sống để có thể đưa đề văn văn vào triển khai bài viết..
- Học sinh hay quan tâm đến những sở thích không phục vụ cho môn học như: đọc sách, báo, truyện tranh nhảm nhí.
- Khi làm văn, học sinh chưa xác định được yêu cầu trọng tâm của đề bài..
- Phân môn Tập làm văn là một môn học mang tính tổng hợp và sáng tạo, nhưng lâu nay người giáo viên (nhất là giáo viên lớp 4, lớp 5) chưa có cách phát huy tối đa năng lực học tập và cảm thụ văn học của học sinh.
- Lập dàn bài rập khuôn dẫn đến bài làm của học sinh giống nhau về ý tưởng, nội dung..
- Chưa rèn cho học sinh có thói quen đọc và chọn lọc các bài văn mẫu, văn hay từ đó rút ra ý hay.
- tai hại thay một số giáo viên còn cho học sinh học thuộc những bài văn mẫu điều đó đã làm mất đi sự sáng tạo và óc tưởng tượng phong phú của học sinh..
- Giáo viên chưa linh động sáng tạo khi tổ chức các giờ dạy trên lớp, hình như tổ chức dạy học đơn điệu: giáo viên hỏi – học sinh trả lời, chỉ những em khá giỏi nổi trội hơn mới có thể tham gia trả lời còn những học sinh khác thì cảm thấy lo sợ nếu bị gọi đến tên! Từ đó làm cho học sinh cảm thấy nhàm chán, mất hứng thú học tập..
- Chưa xử lý kịp thời, chính xác các phát sinh dẫn đến tình trạng giáo viên đánh giá chưa đúng ý kiến của học sinh..
- Người Giáo viên có vai trò rất quan trọng và ảnh hưởng vô cùng to lớn đối với học sinh vì họ là những người chủ đạo tổ chức việc học của học sinh, chính vì thế bản thân người Giáo viên cần phải:.
- Tạo động cơ học tập bền vững ở học sinh để cho các em có hứng thú, có một nội lực thúc đẩy liên tục trong học tập nói chung và trong học tập môn tập làm văn nói riêng..
- Theo tôi, người giáo viên cần xác định rõ: vấn đề cơ bản đầu tiên trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi không phải là cung cấp kiến thức, mà là xây dựng cho các em một phương pháp học tập, cách tiếp cận và chiếm lĩnh kiến thức một cách khoa học, từ đó các em có một nhãn quan biện chứng để học tốt không chỉ phân môn tập làm văn mà còn cả các môn học khác thậm chí cả cách làm việc và suy nghĩ..
- Phải hết sức nhạy bén và ứng xử kịp thời các tình huống phát sinh khi giảng dạy bằng cách chú ý lắng nghe ý kiến của học sinh tìm ra ưu khuyết điểm chính của học sinh để nhận xét tổ chức sửa chữa, góp ý đánh giá..
- Giáo viên cũng cần rèn cho học sinh kĩ năng nhận xét bài bạn để từ đó nhận biết được những chỗ hay hoặc chưa hay khi làm bài của mình.
- bạn biết lồng cảm xúc của mình vào bài viết và điều quan trọng là giáo viên cần phải giúp học sinh chỉ rõ ra những từ ngữ, câu hay cho lớp tham khảo.
- Điều này vừa động viên được những em làm bài hay, vừa khơi dậy cho học sinh những ý tưởng, sáng tạo mới, học sinh cảm thấy có thêm nguồn động lựcđể thi đua học tập, để bài của mình được cô và các bạn đọc trước lớp như vậy.
- Người giáo viên cần thay đổi nhiều hình thức học tập để tạo cơ hội cho nhiều học sinh cùng được tham gia trình bày ý kiến của mình..
- 8 .Khi chấm bài giáo viên cũng cần có sự nhận xét cụ thể về những lỗi sai của học sinh để định hướng cho học sinh khắc phục trong lần sau..
- Đối với học sinh:.
- Để viết được một bài văn hay, các em cần lưu ý một số điểm sau:.
- Các em nên sử dụng nhiều từ láy (từ tượng thanh, tượng hình) và từ ghép..
- Một yêu cầu cuối cùng khi viết văn đối với học sinh giỏi là phải hết sức tránh sự cẩu thả về chữ viết, về cách trình bày, tránh các sai sót về chính tả.
- Phạm vi vốn từ cần cung cấp cho học sinh ở tiểu học chủ yếu xoay quanh các chủ đề về thế giới xung quanh công việc của học sinh ở trường và ở nhà, tình cảm gia đình và vẻ đẹp của thiên nhiên, đất nước, con người...chúng ta cần làm giàu nhận thức, mở rộng tầm mắt cho HS, giúp em nhận thấy vẻ đẹp của quê hương, đất nước, con người, dạy các em biết yêu quý và trân trọng tình cảm đó..
- Ở chương trình SGK mới này không cung cấp sẵn vốn từ mới cho các em mà thông qua hệ thống bài tập học sinh phải cùng suy luận và cùng nhau tìm tòi, bổ sung và làm giàu vống từ cho mình.
- Việc dạy nghĩa từ được tiến hành trên tất cả các giờ học, bất cứ ở đâu cũng cung cấp từ ngữ thì ở đó có dạy nghĩa của từ đòi hỏi GV phải nắm rõ nghĩa của từ và giải thích cho phù hợp với ngữ cảnh, với nội dung bài học với hoàn cảnh thực tế với đối tượng học sinh..
- VD : Học sinh phải phân biệt được nghĩa của từ “lượng” và “lượn”.
- các em cần hiểu nghĩa của các từ : sâu róm, kén, sửng sốt.
- Sau khi học sinh đã có một vốn từ nhất định, giáo viên giúp học sinh các cách sử dụng vốn từ trong miêu tả như: sử dụng từ láy, sử dụng tính từ tuyệt đối (đỏ mọng, đặc sệt, trong suốt.
- Sử dụng mạng ý nghĩa trong viết đoạn: Học sinh sẽ tìm ý dưới dạng sơ đồ hình tròn.
- Những từ ngữ học sinh tìm được thường tập trung ở phần thân bài nên đây là một lợi điểm cho việc phát triển ý từ thành đoạn văn hoàn chỉnh..
- Sơ đồ khung sẽ giúp cho học sinh dễ nhận ra cấu trúc của mỗi kiểu bài..
- Dùng thẻ từ phối hợp với tranh ảnh : Thường được sử dụng khi học sinh lựa chọn những chủ đề chưa tận mắt thấy hay chưa từng được quan sát..
- Chúng ta thường đặt câu hỏi “Vì sao lại có những bài văn giống nhau?”ở đây chúng ta không bàn đến vấn đề GV bắt học sinh học thuộc mà chúng ta sẽ phân tích theo hai sơ đồ dưới đây.
- GV nêu từ Gợi ý đặt câu mẫu Sản phẩm của học sinh đa phần sẽ giống nhau..
- Học sinh tìm từ Đặt nhiều câu khác nhau Sẽ có nhiều đoạn văn khác nhau..
- So sánh hai cách làm trên, chúng ta sẽ dễ dàng nhận thấy việc làm mẫu của giáo viên sẽ làm cho học sinh dễ hiểu nhầm đó là mẫu hay nhất.
- Tuy nhiên, không vì thế mà giáo viên không làm mẫu, do đó phải yêu cầu và nhắc nhở học sinh khi tả chọn mẫu câu, đề tài khác giáo viên..
- Giáo viên cần tập cho học sinh thói quen lập dàn ý trước khi viết bài và cần phải viết nháp trước, sau đó chỉnh sửa trước khi viết bài hoàn chỉnh.
- Trên thực tế, vì sợ thiếu giờ nên chính giáo viên không yêu cầu học sinh làm nháp.
- Trong quá trình làm bài nháp, giáo viên cần luôn nhắc học sinh trú trọng ý tưởng mới nảy sinh không quá tập trung vào lỗi chính tả, ngữ pháp ở giai đoạn này..
- Quá trình chỉnh sửa nên tạo điều kiện cho học sinh làm theo nhóm đôi (hoặc có thể làm theo trình độ của học sinh.
- Học sinh được đọc nhiều đoạn văn khác, điều này cũng sẽ làm nảy sinh ý tưởng mới cho các em khi được lắng nghe và đọc bài của bạn.
- Giai đoạn này cần được trau dồi về ngữ pháp và trình bày bài viết để học sinh có thể lưu trữ sản phẩm của mình..
- Rèn cho học sinh kỹ năng nói trong Tập làm văn rất quan trọng.
- Ngoài ra GV cần đặt mua giúp học sinh báo Nhi đồng chăm học và Văn học tuổi thơ cho học sinh để các em không những có thêm những kiến thức bài học, kiến thức xã hội bổ ích mà còn tạo khả năng giao tiếp khi các em tham gia viết bài..
- Nói tóm lại, muốn giúp cho học sinh có được vốn từ tích cực, bền vững phải luyện cho các em vận dụng từ ngữ vào những dạng bài tuân theo nguyên tắc xác định và phải vận dụng thường xuyên trong cuộc sống..
- Khi làm một bài Tập làm văn, chúng ta cần hướng cho học sinh làm bài theo 4 bước sau:.
- đòi hỏi học sinh phải có vốn kiến thức về từ ngữ, kiến thức về câu, về cách xây dựng văn bản..
- Khi học sinh đã được cung cấp những từ ngữ miêu tả rồi, giáo viên cần tổ chức, hướng dẫn cho các em lập dàn ý, lựa chọn sắp xếp ý để miêu tả.
- Mục đích xây dựng dàn ý là giúp học sinh xác định được đúng yêu cầu của từng phần: mở bài, thân bài, kết bài, xác.
- định thể loại và đối tượng miêu tả để tránh tình trạng học sinh viết tràn lan, lạc đề và miêu tả không trọng tâm..
- Khi làm bài vào vở, học sinh cần chú ý cách trình bày, chữ viết, lỗi chính tả.
- Đó là những yếu tố giúp học sinh thành công trong quá trình học Tập làm văn.
- Cuối cùng, khi đã làm bài xong học sinh cần kiểm tra lại bài viết của mình trước khi nộp bài..
- Khi chấm bài Tập làm văn cho học sinh, mỗi bài tôi đọc qua một lượt để có cái nhìn chung về bố cục, về diễn đạt của học sinh, xem thử học sinh đã làm bài đúng thể loại, nội dung và trọng tâm bài viết chưa.
- Khi chấm điểm xong cho cả lớp, tôi đánh giá chung kết quả bài làm của học sinh và rút ra những tiến bộ cần phát huy, và những thiếu sót cần sửa chữa bổ sung để chuẩn bị cho tiết trả bài sắp tới…...
- Để tiết trả bài viết đạt hiệu quả, giáo viên cần lấy thông tin từ bài viết của học sinh (đã chấm và ghi ở sổ chấm bài) và thực hiện các hoạt động trả bài một cách bài bản, có linh hoạt tuỳ theo tình hình chất lượng Tập làm văn của lớp..
- o Bước 2: Đánh giá về nội dung bài viết (cho học sinh nêu dàn ý chung của kiểu bài tả cảnh,( tả người.
- Đọc một vài đoạn văn đã chọn sẵn cho học sinh nghe và nhận xét, cuối cùng giáo viên đánh giá chung về nội dung đoạn văn đó..
- o Bước 2: Học sinh đọc lại bài làm của mình, chú ý những chỗ mực đỏ ghi lời khen, chê của cô giáo.
- Ví dụ : câu hay, đoạn hay, hoặc lỗi dùng từ, lỗi viết câu, lỗi chính tả…) o Bước 3: Học sinh tự chữa bài vào vở tập làm văn..
- Thành tích học tập của các em cao hơn, chất lượng hơn và học sinh học tập cũng tích cực hơn..
- Một số các em yếu cũng đã diễn đạt khá tốt ý của mình.
- Diễn biến chất lượng phân môn Tập làm văn sau khi áp dụng đề tài này thật đáng phấn khởi, đây là kết quả của một quá trình phấn đấu của thầy giáo và học sinh lớp 5A trường Tiểu học Văn Tiến.
- Chuẩn bị tốt sẽ dạy tốt và học tốt, đặc biệt, khâu học sinh chuẩn bị ở nhà,.
- giáo viên cần định hướng một cách cụ thể, rõ ràng và khoa học thì việc chuẩn bị của học sinh mới có kết quả tốt..
- Trong việc tổ chức cho học sinh hoạt động học tập, giáo viên thường xuyên kiểm tra, phát hiện ra những chỗ “hổng” kiến thức của học sinh để kịp thời giúp các em bổ sung cho đầy đủ.
- Nhất là phải thường xuyên cho học sinh ôn luyện, củng cố những kiến thức đã học một cách linh hoạt, lồng ghép vào các hoạt động tìm hiểu kiến thức mới nhằm khắc phục tận gốc những sai sót của học sinh..
- Luôn tạo bầu không khí vui tươi, tự nhiên, thoải mái, kích thích học sinh hứng thú hoạt động học tập để phát huy khả năng diễn đạt trong văn nói cũng như trong văn viết..
- Hình thức dạy học phải đa dạng, phong phú tạo cho học sinh môi trường học tập tích cực, chủ động và sáng tạo.
- Học sinh có điều kiện được bộc lộ những khả năng sẵn có, tích luỹ và phát triển vốn từ ngữ, rèn luyện kĩ năng lựa chọn, sử dụng từ phù hợp, giàu hình ảnh để có những câu văn hay, đoạn văn hay và bài văn hay..
- Cần khuyến khích học sinh tham khảo những bài văn hay để học cách diễn đạt, cách sử dụng từ ngữ, hình ảnh sinh động…thật nghiêm khắc đối với học sinh chép văn mẫu.
- dần dần học sinh có thói quen ỷ lại và lười biếng.
- Tuy nhiên, giáo viên cần phải giúp học sinh có những kĩ năng thành thạo trong việc hình thành một dàn bài chi tiết từ dàn bài chung và từ dàn bài chi tiết để viết ra một bài văn hoàn chỉnh bằng chính khả năng của mình