- SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Giáo viên: Nguyễn Thị Ngọc Xuyến. - Đề tài: Một số biện pháp phát huy hiệu quả việc tổ chức cho trẻ 5-6 tuổi đóng kịch.. - thì trong đó đóng kịch theo tác phẩm văn học là một hoạt động - trò chơi đặc biệt không chỉ được trẻ em say mê, hứng thú chơi mà còn mang lại ý nghĩa quan trọng đối sự phát triển nhân cách của trẻ.. - Trong trò chơi đóng kịch theo tác phẩm văn học trẻ không chỉ biến mình thành người lớn, mà còn phải “hoá thân” thành các nhân vật với nội tâm phong phú, phức tạp với những cá tính khác biệt, với những hành động vừa thực tê, vừa kỳ ảo… Để đóng được vai này trẻ phải trải qua một quá trình lao động nghệ thuật gần giống như người nghệ sĩ. - Kết quả của trò chơi đóng kịch có một ý nghĩa rất quan trọng, nó giúp trẻ tích luỹ được kinh nghiệm sống.. - Qua trải nghiệm các nhân vật trong tác phẩm, nó ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển ngôn ngữ và sự phát triển xúc cảm, tình cảm thẩm mỹ của trẻ. - Thực tế hiện nay trong một số giáo viên cũng đã tổ chức cho trẻ chơi trò chơi đóng kịch nhưng cách tổ chức trò chơi còn rất nghèo nàn, thụ động, cô chưa có những biện pháp tạo hứng thú cho trẻ trong khi chơi nên chưa phát huy được khả năng sáng tạo trong khi chơi, trẻ chưa thể hiện được vai chơi đúng theo tính cách của nhân vật…. - Là một giáo viên trong nhà trường, qua quá trình tổ chức cho trẻ chơi trò chơi đóng kịch dựa theo tác phẩm văn học của lớp mẫu giáo 5-6 tuổi, tôi đã tham khảo nghiên cứu các tài liệu có liên quan đến hoạt động tổ chức cho trẻ chơi trò chơi đóng kịch và tìm ra được một số biện pháp phát huy hiệu quả việc tổ chức cho trẻ 5-6 tuổi đóng kịch.. - Bên cạnh đó tôi còn được nhà trường thường xuyên tổ chức bồi dưỡng chuyên môn cùng với các giáo viên trong nhà trường.. - Kinh nghiệm chuyển thể kịch bản tác phẩm văn học còn hạn chế, chưa có những biện pháp thích hợp để tổ chức một hoạt động dạy trẻ đóng kịch tốt.. - Đồ dùng đồ chơi tuy đã được trang bị nhưng chưa đáp ứng được nhu cầu chơi của trẻ nhất là các đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi đóng kịch nên chưa tạo được hứng thú cho trẻ và chưa phát huy được tính tích cực độc lập, sáng tạo của trẻ.. - Kết quả khảo sát kỹ năng đóng kịch của trẻ lớp 5-6 tuổi.. - Nội dung và kết quả khảo sát Trẻ hiểu nội dung tác phẩm và. - hiểu tính cách của các nhân vật trong tác phẩm. - Từ thực trạng trên và qua kết quả khảo sát kỹ năng đóng kịch của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trong lớp, để cho trẻ đạt kết quả tốt hơn trong trò chơi đóng kịch tôi đã mạnh dạn chọn đề tài: “một số biện pháp phát huy hiệu quả việc tổ chức cho trẻ 5-6 tuổi đóng kịch”.. - Một số biện pháp phát huy hiệu quả hoạt động dạy trẻ 5 - 6 tuổi đóng kịch. - 2.2.1 Lựa chọn tác phẩm văn học phù hợp với lứa tuổi.. - Để tổ chức có hiệu quả trò chơi đóng kịch cho trẻ mẫu giáo lớn thì công việc lựa chọn tác phẩm văn học phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý, hứng thú của trẻ là rất quan trọng.. - Kết quả của trò chơi đóng kịch phụ thuộc vào việc lựa chọn tác phẩm văn học. - Tác phẩm văn học lựa chọn để tổ chức trò chơi đóng kịch phải là tác phẩm có ý nghĩa giáo dục nhân cách trẻ, có nhiều tình tiết hấp dẫn đối với trẻ và hình thức đối thoại là chủ yếu.. - Để tổ chức cho trẻ đóng kịch giáo viên nên lựa chọn những câu truyện dân gian đặc biệt là truyện cổ tích như: Tấm Cám, Cây Khế, Ba cô gái, Tích Chu,… Những câu truyện cổ tích này mang đầy đủ phẩm chất của kịch bản.. - Tất cả những đặc điểm trêm của truyện cổ tích đã giúp cho trẻ dễ nhập vai chơi trong đóng kịch.. - Giúp trẻ cảm thụ tác phẩm. - Muốn cho trẻ nhập vai tốt trong khi chơi trò chơi đóng kịch, sau khi đã lựa chọn tác phẩm văn học phù hợp với trẻ, việc cho trẻ cảm thụ tác phẩm hết sức quan trọng, nó giúp trẻ có hứng thú hơn với hoạt động. - Ở khâu này vai trò của người giáo viên rất quan trọng, cô chính là người truyền cảm hứng cho trẻ tiếp cận tác phẩm.. - Trước khi chuyển thể tác phẩm văn học sang kịch bản cho trẻ đóng kịch, cô giáo nên cho trẻ làm quen, tiếp xúc với tác phẩm đó. - Đa số trẻ đã được cô cho làm quen tác phẩm ở các giờ học trước. - Ở tiết 1 cô dùng giọng đọc, kể một cách diễn cảm tác phẩm cho trẻ nghe, giúp trẻ hiểu, nắm vững nội dung tư tưởng, ý nghĩa cũng như các nhân vật trong tác phẩm. - Khi đọc kể, có thể cô sử dụng thêm tranh minh họa, sa bàn hay biểu diễn rối, kịch cho trẻ xem để giúp trẻ hình thành những biểu tượng về nhân vật một cách cụ thể, chính xác hơn. - Ở tiết 2 cô cùng trẻ kể lại tác phẩm giúp trẻ ghi nhớ cốt truyện, nhân vật, đặc biệt là lời nói, giọng điệu của các nhân vật để trẻ tập thực hành, trải nghiệm nghệ thuật.. - Ngoài ra trong các giờ khác giáo viên cũng có thể cho trẻ làm quen tác phẩm như giờ chơi, hoạt động góc, hoạt đông chiều… giáo viên đều có thể lồng ghép bằng cách đưa câu chuyện vào kể và cùng ôn với trẻ. - Cho trẻ xem tranh ảnh, trang phục của các nhân vật để hình thành biều tượng trước cho trẻ.. - Dù cho trẻ làm quen với tác phẩm ở hình thức nào người giáo viên vẫn đóng vai trò chủ đạo trong việc truyền cảm hứng cho trẻ. - Giáo viên phải có giọng đọc, giọng kể truyền cảm cuốn hút trẻ, giúp trẻ cảm thụ tác phẩm đúng nội dung tư tưởng, sâu sắc, biết nhìn nhận và đánh giá hành động nhân vật.. - 2.2.3.Chuyển thể tác phẩm văn học sang kịch bản.. - Chuyển thể tác phẩm văn học sang kịch bản là yếu tố quyết định đến sự thành công của trò chơi đóng kịch. - Cốt truyện của kịch bản phải mạch lạc rõ ràng, ngắn gọn, mạch lạc, có các nhân vật với tính cách, hành động, ngôn ngữ của kịch. - Phải nghiên cứu, đọc kĩ tác phẩm nắm vững nội dung tư tưởng, các chi tiết, tình tiết cơ bản, các nhân vật chính phụ trong tác phẩm, lời nói, giọng điệu của nhân vật, tình huống xảy ra trong tác phẩm.. - Chuyển thể kịch nhưng phải tuyệt đối tôn trọng nội dung tư tưởng của tác phẩm.. - Không bê nguyên xi tác phẩm văn học, mà phải có sự sáng tạo để hấp dẫn trẻ, sáng tạo nhưng không làm thay đổi nội dung tư tưởng của tác phẩm.. - Như vậy khi chuyển thể tác phẩm văn học sang kịch bản, người ta có thể lược bớt những chi tiết rườm rà, không cần thiết, những nhân vật phụ trong tác phẩm tránh cho sân khấu kịch quá tải, tản mạn, thiếu tập trung trong việc khắc họa chủ đề tư tưởng.. - Khác với nghệ thuật kịch, khi chuyển thể kịch bản cho trẻ Mầm non cần chú ý ngoài các nhân vật theo tác phẩm văn học, nên có thêm nhân vật người dẫn chuyện, có chức năng xâu chuỗi các sự kiện làm cho câu chuyện kịch tuy có bị lược bớt các chi tiết, nhân vật phụ nhưng vẫn liên kết mạch lạc có đầu có cuối để trẻ dễ nắm bắt câu chuyện, dễ hiểu hơn về tác phẩm. - Nhân vật người dẫn chuyện (có thể do một cô giáo hay trẻ đảm nhận) vừa dẫn dắt nhân vật xuất hiện vừa định hướng cho trẻ cảm thụ tác phẩm.. - Khi chuyển thể kịch bản tác phẩm văn học cho trẻ Mầm non ngoài việc tuân thủ các nguyên tắc trên thì người chuyển thể cần chú ý trước hết phải phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ, đây là yếu tố đầu tiên và cũng là yếu tố cơ bản nhất mà người chuyển thể phải thực hiện được. - Bên cạnh đó việc khắc họa tính cách nhân vật rất quan trọng, ngôn ngữ nhân vật phải thể hiện rõ tính cách nhân vật nhất là các nhân vật phản diện thường trong ngôn ngữ của họ đã thể hiện được cái ác, các tuyến nhân vật phải rõ ràng. - Đối với những nhân vật chính diện cũng vậy. - Chính những đoạn thể hiện rõ tính cách nhân vật như thế này khiến trẻ rất hứng thú khi nhập vai.. - Hướng dẫn trẻ hóa thân vào các nhân vật. - Trước hết các cô giáo tiến hành phân vai, nhập vai nhân vật cho trẻ.. - Vì vậy cô cần phân tích, định hướng tạo hứng thú cho trẻ nhập vai.. - Khi trẻ nhập vai trong kịch bản, trẻ không chỉ thể hiện lại nội dung như tác phẩm mà còn phải có sự sáng tạo, sự sáng tạo này đòi hỏi trẻ phải tích cực lao động, tư duy, năng động, huy động các hoạt động trong trẻ về xúc cảm, tình cảm, trí tưởng tượng, cách thể hiện về hình thể, ngôn ngữ, nét mặt, cử chỉ, điệu bộ.... - Muốn trẻ chọn vai, nhập vai tốt, cô cùng trẻ đọc kĩ kịch bản, hiểu rõ cốt truyện, nhân vật. - Cô phải khơi gợi trí tưởng tượng phong phú của trẻ, hướng trẻ vào việc tìm kiếm những phương tiện thể hiện nhân vật. - Phân chia các loại nhân vật (thiện, ác), tìm hiểu nguyên nhân nảy sinh các hành động, tích cách nhân vật. - Cô cùng trẻ đọc, kể, trao đổi về nhân vật, cố gắng giúp trẻ hình dung ra vẻ ngoài cũng như tính cách, hành động của nhân vật tạo cảm xúc,. - thái độ cho trẻ với tác phẩm, nhân vật, trẻ khát khao được hóa thân thành nhân vật. - Phân vai cho trẻ không chỉ chọn một vài cá nhân trẻ mà cô nên phân cho cả nhóm trẻ, khuyến khích trẻ tập luyện, nhập vai tất cả các nhân vật trong kịch bản, luyện tập đổi nhóm để từ đó có thể chọn lựa những nhân vật tiêu biểu, đóng tốt các vai để trình diễn trong các buổi diễn văn nghệ lớn, các ngày lễ hội.. - Cái quan trọng là phải tạo được không gian phù hợp của một vở kịch và có tính thẩm mĩ, tạo hứng thú cho trẻ.. - phù hợp với nhân vật trong vở kịch. - Khi dạy trẻ đóng kịch thì yếu tố này cũng rất quan trọng nhằm tạo hứng thú và khả năng nhập vai tốt hơn.. - Muốn diễn tốt trẻ phải thuộc vai, cô có thể dạy trẻ thuộc vai diễn bằng cách: đọc đồng thanh theo cô đúng với ngữ điệu của nhân vật mà cô làm mẫu, giọng đọc phải thể hiện được tính cách của nhân vật theo kịch bản. - Có thể đọc to một vài lần sau đó cô đảm nhận đọc vai người dẫn chuyện, trẻ đọc theo các nhân vật. - Cô và trẻ cùng đọc đồng thanh lời thoại các nhân vật theo kịch bản nhiều lần, từ nhóm trẻ đến cá nhân trẻ đến khi thuộc. - Hoặc cũng có thể cho trẻ học thuộc lòng bằng hình thức thoại nối tiếp. - Trong lời thoại trẻ có thể thêm bớt từ, nhấn giọng, chuyển giọng tùy thuộc cảm xúc, tính cách, hành động của nhân vật mà trẻ nhập vai.. - Khi tập lời thoại, cô có thể cho trẻ kết hợp lời nói đi kèm hành động kịch, cảm xúc bộc lộ thành hành động.. - Nhưng đối với kịch rối thì khác, bối cảnh diễn kịch rối phải có yêu cầu cao hơn để cho nhân vật mới có thể hoạt động trong cảnh. - Tuy nhiên dù có sẵn hay các giáo viên tự tạo thì luôn phải đảm bảo tính thẩm mĩ.. - Ở trường mầm non sân khấu kịch nói đa số là giáo viên tự tạo, nếu để biểu diễn văn nghệ thì sân khấu chính là hội trường có thể trang trí bằng hoa, bóng hay các chữ phụ họa… Nếu ở trong lớp thì sân khấu là một góc lớp được giáo viên dàn dựng bằng những đồ dùng có sẵn ở trong lớp mang tính chất tượng trưng cho phù hợp với nội dung của vở kịch. - Loại sân khấu này không đòi hỏi cao ở trường mầm non như sân khấu ở các nhà hát cho nên giáo viên có thể tự trang trí sân khấu.. - Việc thiết kế sân khấu rối vừa đòi hỏi tính thẩm mĩ vừa phải đảm bảo yêu cầu các nhân vật phải được hoạt động trong cảnh. - Phục trang cho các nhân vật. - Chuẩn bị phục trang tốt cho hoạt động đóng kịch cũng góp phần quan trọng trong việc gây hứng thú cho trẻ. - Tuy nhiên nếu để diễn ở các sân khấu lớn thì cũng nên chuẩn bị tốt về phần phục trang không chỉ phù hợp với nhân vật mà còn phù hợp với thời đại.. - Tùy vào từng tác phẩm để có thể thiết kế trang phục phù hợp dưới đây tôi giới thiệu một số mẫu trang phục thường hay sử dụng cho một số tác phẩm.. - Sau khi trẻ đã nhập vai tốt, cô cho trẻ luyện tập kịch. - Cô có thể làm mẫu một vài động tác của nhân vật để trẻ xem và bắt chước, mô phỏng, hoặc cô mời một vài trẻ khá lên biểu diễn thử cho các bạn xem.. - Khi trẻ tập biểu diễn, cô quan sát, hướng dẫn, chỉnh sửa cho trẻ về ngôn ngữ, hành động. - Trong đó đặc biệt là cách phối hợp giữa hành động và lời nói của nhân vật khi diễn.. - Cô giáo nên tổ chức luyện tập cho trẻ vào những thời gian thích hợp như hoạt động góc (góc nghệ thuật), giờ cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, giờ sinh hoạt buổi chiều. - Trong quá trình luyện tập, phải hình thành cho trẻ những khả năng nhất định: biết điều khiển tình cảm, cảm xúc theo nhân vật, có kĩ năng, kĩ xảo trong thực hành nghệ thuật ở loại hình đóng kịch phù hợp với trẻ. - Biểu diễn là khâu cuối cùng của tổ chức hoạt động đóng kịch theo tác phẩm văn học cho trẻ thơ. - Trong một buổi biểu diễn có thể nhiều vở kịch ngắn cho trẻ. - trong môi trường lớp học, trong giờ hoạt động chung của trường cố gắng cho tất cả các trẻ tham gia hoạt động, tạo niềm hứng khởi, vui say cho trẻ với trò chơi đóng kịch này.. - Bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên. - Để tổ chức tốt hoạt động dạy trẻ đóng kịch thì trước hết người giáo viên phải có năng lực thật sự. - Người giáo viên đóng vai trò hết sức quan trọng giống như người “đạo diễn” trên sân khấu, không chỉ thế họ còn có thể là nhà viết kịch bản, dàn dựng sân khấu và đảm nhận tổ chức tất cả các mặt. - Vì vậy đòi hỏi mỗi người giáo viên phải có sự hiểu biết cơ bản về tất cả các mặt cho nên việc bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên rất quan trọng.. - Ngoài việc cho giáo viên đi học nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ thường xuyên theo chu kỳ, tốt hơn hết ở các trường nên tổ chức nhiều hơn các buổi diễn tập văn nghệ, các hoạt động ngoại khóa để các giáo viên có điều kiện học hỏi và thể hiện mình.. - Bên cạnh đó nhà trường thường xuyên cập nhật các thông tin đại chúng, tư liệu phim ảnh dành cho trẻ. - Hiện nay các loại phim sản xuất dành cho trẻ rất nhiều nhất là các phim hoạt hình 3D, các chương trình cổ tích được các đạo diễn chuyển hệ dàn dựng và trình diễn một cách công phu ở các sân khấu lớn các giáo viên có thể xem và học cách tổ chức của họ.. - Bồi dưỡng cho giáo viên những tri thức văn hóa trong và ngoài nước, tri thức văn hóa từng thời đại khác nhau để giáo viên có thể linh hoạt sáng tạo trong các khâu nhất là khâu chuẩn bị trang phục và dàn dựng sân khấu vừa đảm bảo tính thẩm mĩ vừa phù hợp nội dung tác phẩm.. - Nhưng muốn tổ chức tốt hoạt động đóng kịch cho trẻ tốt các giáo viên phải nắm những kiến thức cơ bản về kịch, các khái niệm và đặc. - Đặc biệt là các đặc trưng của kịch dành cho trẻ và có biện pháp tốt để hướng dẫn trẻ đóng kịch. - Từ đó tôi nhận thấy rằng muốn tổ chức tốt hoạt động dạy trẻ đóng kịch trước hết giáo viên cần nắm những đặc trưng chủ yếu của kịch dành cho trẻ mầm non:. - Lựa chọn tác phẩm văn học phù hợp với lứa tuổi.. - Chuyển thể tác phẩm văn học sang kịch bản.. - Phục trang cho các nhân vật - Luyện tập và biểu diễn. - Bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên.. - Tích cực bồi dưỡng và tạo điều kiện tốt nhất cho các giáo viên có thể chủ động hơn trong giảng dạy.