- ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC. - SỬ DỤNG TÀI LIỆU VỀ DI SẢN VĂN HOÁ VẬT THỂ Ở ĐỊA PHƢƠNG TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ VIỆT NAM. - LỚP 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH HẢI DƢƠNG. - LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM LỊCH SỬ. - CHUYÊN NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC (BỘ MÔN LỊCH SỬ). - Trước hết, em xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, Ban chủ nhiệm khoa Lịch sử,Phòng sau đại học, các thầy (cô) giáo trong tổ bộ môn Lý luận và Phương pháp dạy học Lịch sử trường Đại học Giáo dục – Đại học Quốc gia Hà Nội đã tạo điều kiện giúp đỡ em trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.. - Cuối cùng tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn tới gia đình, người thân, bạn bè đồng nghiệp cũng như bạn bè trong nhóm Lý luận và Phương pháp dạy học Lịch sử đã tận tình giúp đỡ, cổ vũ, động viên tác giả trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn.. - DSVH : Di sản văn hóa. - HS : Học sinh. - LSVN : Lịch sử Việt Nam. - LSDT : Lịch sử dân tộc. - PPDH : Phương pháp dạy học. - THPT : Trung học phổ thông. - Chƣơng 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC SỬ DỤNG TÀI LIỆU VỀ DI SẢN VĂN HÓA VẬT THỂ TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG. - Quan niệm về di sản văn hóa vật thể trong dạy học lịch sử ở trường trung học phổ thông. - Quan niệm về tài liệu di sản văn hóa vật thể và phân loại. - Đặc điểm của kiến thức lịch sử trường trung học phổ thông. - Mối quan hệ giữa tài liệu di sản văn hóa vật thể với kiến thức của bộ môn. - Vai trò của việc sử dụng tài liệu về di sản văn hóa vật thể trong dạy học lịch sử ở trường phổ thông. - Thực tiễn dạy học lịch sử nói chung. - Thực tiễn sử dụng tài liệu về di sản văn hóa vật thể trong dạy học lịch sử hiện nay ở trường phổ thông. - Định hướng giải quyết việc sử dụng tài liệu về di sản văn hóa vật thể địa phương trong dạy học lịch sử Việt Nam lớp 10. - Chƣơng 2: CÁC BIỆN PHÁP SỬ DỤNG TÀI LIỆU VỀ DI SẢN VĂN HÓA VẬT THỂ ĐỊA PHƢƠNG TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ VIỆT NAM LỚP 10 TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH HẢI DƢƠNG. - Mục tiêu, nội dung cơ bản của Lịch sử Việt Nam lớp 10 trường trung học phổ thông. - Mục tiêu cơ bản của Lịch sử Việt Nam lớp 10 trường trung học phổ thông. - Nội dung cơ bản của Lịch sử Việt Nam lớp 10 trường trung học phổ thông. - Các tài liệu về di sản văn hóa vật thể cần khai thác ở tỉnh Hải Dương. - Những lưu ý khi hhai thác sử dụng một số tài liệu về di sản văn hóa vật thể địa phương trong dạy học Lịch sử lớp 10 trung học phổ thông ở tỉnh Hải Dương. - Nội dung các tài liệu về di sản văn hóa vật thể cần khai thác ở tỉnh Hải Dương. - Khai thác một số tài liệu di sản văn hóa vật thể địa phương phục vụ cho việc dạy học lịch sử Việt Nam lớp 10 trung học phổ thông tỉnh Hải Dương. - Một số yêu cầu khi sử dụng các tài liệu về di sản văn hóa vật thể địa phương trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 10 trường trung học phổ thông tỉnh Hải Dương. - Các biện pháp sử dụng tài liệu về di sản văn hóa vật thể địa phương trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 10 trường trung học phổ thông tỉnh Hải Dương. - Các biện pháp sử dụng tài liệu về di sản văn hóa vật thể địa phương để tạo biểu tượng về các sự kiện lịch sử cơ bản diễn ra trên quê hương. - Các biện pháp sử dụng tài liệu về di sản văn hóa vật thể địa phương để giúp học sinh hiểu sâu sắc về lịch sử dân tộc. - Các biện pháp sử dụng tài liệu về di sản văn hóa vật thể địa phương nhằm phát huy tính tích cực nhận thức của học sinh. - Biện pháp sử dụng tài liệu về di sản văn hóa vật thể địa phương trong kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh. - Phương pháp thực nghiệm. - Nội dung các tài liệu về di sản văn hóa vật thể cần khai. - thác ở tỉnh Hải Dương. - Lịch sử là một môn học rất quan trọng trong việc hình thành và phát triển nhân cách của con người. - Việc học tập môn Lịch sử không những cung cấp cho học sinh những kiến thức về khoa học cơ bản mà còn giáo dục các em về lòng yêu nước và ý thức dân tộc. - Phát biểu ý kiến tại Hội thảo Khoa học Quốc gia về dạy học Lịch sử ở trường phổ thông Việt Nam (8/2012), GS.. - Thế hệ trẻ lớn lên qua nền giáo dục phổ thông mà không yêu mến lịch sử dân tộc, không có một vốn hiểu biết cần thiết về lịch sử, văn hóa dân tộc và nhân loại, không có một niềm tin dân tộc, không kế thừa các giá trị truyền thống dân tộc, thì làm sao có thể hoàn chỉnh được phẩm chất của người công dân Việt Nam. - Từ đặc điểm đó, môn Lịch sử càng phải đặt đúng vị thế và chức năng của nó trong hệ thống giáo dục phổ thông”. - Trong chương trình lịch sử ở trường phổ thông, bên cạnh những kiến thức trong sách giáo khoa, người giáo viên cần cung cấp cho học sinh kiến thức từ những nguồn tài liệu tham khảo liên quan đến môn học. - Một trong những nguồn kiến thức vô cùng quý giá đối với học sinh đó là tài liệu di sản văn hóa ngay tại chính địa phương. - Nguồn kiến thức từ tài liệu di sản văn hóa địa phương là biểu hiện cụ thể của lịch sử dân tộc. - Việc sử dụng tài liệu di sản văn hóa địa phương trong dạy học lịch sử dân tộc có vai trò và ý nghĩa to lớn đối với học sinh.. - Di sản có vai trò to lớn trong việc bảo tồn, giữ gìn và phát huy bản sắc dân tộc. - Đưa di sản vào giảng dạy giúp bài học thêm sinh động, cảm xúc, có ý nghĩa và hướng học sinh đến những giá trị về chân, thiện, mỹ đang được Bộ GD-ĐT khuyến khích các trường học sử dụng.. - Di sản văn hóa, dù dưới dạng vật thể hay phi vật thể đều có thể sử dụng trong quá trình dạy học dưới hình thức tạo môi trường, công cụ hoặc là nguồn cung cấp chất liệu để xây dựng nội dung bài học. - Khi thầy cô giáo đưa di sản với vai trò là một phương tiện trực quan trong giảng dạy. - Một số phương pháp dạy học tích cực sử dụng di sản. - các hình thức dạy học, tổ chức hoạt động giáo dục với di sản như: khai thác sử dụng tài liệu về di sản để tiến hành bài học, tiến hành bài học nơi có di sản, tổ chức tham quan học tập nơi có di sản, tổ chức tham quan ngoại khóa trải nghiệm di sản…. - Ở thời kì phong kiến, địa bàn tỉnh Hải Dương ngày nay còn được gọi là trấn Hải Đông, một trấn ở phía Đông của kinh thành Thăng Long, hạt nhân của xứ Đông – một vùng văn hóa rộng lớn phía đông đồng bằng Bắc Bộ. - Chính với vị trí như vậy mà tỉnh Hải Dương có nhiều di sản văn hóa vật thể: đền Kiếp Bạc, khu di tích Côn Sơn, đền thờ Chu Văn An, đền thờ Nguyễn Thị Duệ, đền Cao, văn miếu Mao Điền… Bên cạnh đó là các di sản văn hóa phi vật thể: lễ hội Kiếp Bạc, lễ hội Côn Sơn, lễ hội đền Quát… các loại hình văn nghệ dân gian như: nghệ thuật tuồng, múa rối nước, xiếc, hát ca trù, hát trống quân, hát đối… Dựa trên những di sản văn hóa trên nhiều nguồn tài liệu đã được biên soạn nhằm phục vụ cho quá trình lưu giữ, bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa trên địa bàn tỉnh Hải Dương. - Đó là nguồn tài liệu quan trọng để liên hệ giữa lịch sử dân tộc và lịch sử địa phương trong quá trình dạy học lịch sử dân tộc ở trường phổ thông.. - Xuất phát từ những lí do trên, chúng tôi quyết định lựa chọn đề tài: “Sử dụng tài liệu về di sản văn hóa vật thể địa phương trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 10 trường trung học phổ thông tỉnh Hải Dương. - Với mong muốn công trình của mình sẽ bổ sung phần nào nguồn tư liệu và những gợi ý về biện pháp sử dụng cho giáo viên đang giảng dạy ở tỉnh nhà.. - Lịch sử nghiên cứu vấn đề 2.1. - Tài liệu nước ngoài. - Vaghin trong giáo trình “Phương pháp dạy học lịch sử ở trường phổ thông” đã khẳng định nguồn tài liệu lịch sử chiếm một vị trí quan trọng trong quá trình dạy học lịch sử ở trường phổ thông. - Ông cũng cho rằng, việc lĩnh hội tài liệu là điều kiện cần thiết làm cho HS có quan điểm đúng đắn về lịch sử.. - Đai ri trong cuốn “Chuẩn bị giờ học lịch sử như thế nào”. - cũng đã chỉ ra rằng thầy giáo bắt buộc phải biết rõ những thành tựu của khoa học lịch sử và các khoa học giáo dục, những vấn đề mà khoa học đang giải quyết, phải biết tất cả những hiện tượng quan trọng nhất của đời sống chính trị xã hội và văn hóa. - Muốn vậy “phải sử dụng không ngừng và có hệ thống tất cả mọi nguồn tư liệu muôn hình muôn vẻ: tác phẩm kinh điển, văn kiện của Đảng và Nhà nước, sách chuyên khảo, sách giáo khoa, sách báo tạp chí, tác phẩm hội họa, những cuộc tham quan” và khẳng định “toàn bộ công tác dạy học sẽ vô cùng có lợi, nếu thầy giáo hiểu môn học trên cơ sở tất cả những nguồn tư liệu có liên quan đến sự kiện…” [7, tr.10]. - Từ việc nhấn mạnh đến vai trò của việc sử dụng tài liệu trong dạy học lịch sử, ông đã đề xuất phương pháp sử dụng sách giáo khoa, tài liệu tham khảo, chỉ rõ mối quan hệ giữa sách giáo khoa, tài liệu tham khảo với bài giảng giáo viên trên lớp.. - Kharlamốp trong cuốn “Phát huy tính tích cực học tập của học sinh như thế nào?” khẳng định: “vấn đề sử dụng sách giáo khoa và tài liệu học tập… có lịch sử của nó mà theo chúng tôi có những điều bổ ích đáng. - Bộ Giáo dục và Đào tạo, Sách giáo khoa Lịch sử lớp 10 (chương trình chuẩn).. - Bộ Giáo dục và Đào tạo (2006), Chương trình giáo dục phổ thông - môn Lịch sử. - Nxb Giáo dục Hà Nội.. - Bộ Giáo dục và Đào tạo – Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (2013), Tài liệu tập huấn sử dụng di sản trong dạy học ở trường phổ thông.. - Nguyễn Thị Côi (2006), Các con đường, biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học lịch sử ở trường phổ thông. - Nguyễn Thị Côi (chủ biên) (1996), Bài học lịch sử ở trường phổ thông trung học. - Đairi (1978), Chuẩn bị giờ học lịch sử như thế nào?. - Lê Thị Hài (2010), Sử dụng di tích lịch sử địa phương trong dạy học lịch sử Việt Nam ở trường THPT tỉnh Hưng Yên. - Luận văn Thạc sĩ giáo dục.. - Trần Bá Hoành (2007), Đổi mới phương pháp dạy học, chương trình và SGK. - Đặng Thành Hƣng (2002), Dạy học hiện đại – lý luận, biện pháp, kỹ thuật. - Kiều Thế Hƣng (1999), Hệ thống thao tác sư phạm trong dạy học sách sử ở trường phổ thông trung học. - I.Ia.Leene (1992), Phát triển tư duy học sinh trong dạy học lịch sử. - Nxb Giáo dục.. - Phan Ngọc Liên (Chủ biên) (2002), Một số chuyên đề phương pháp dạy học lịch sử. - Phan Ngọc Liên (Chủ biên) (2009), Phương pháp dạy học Lịch sử tập I,II. - Phan Ngọc Liên (chủ biên) (2008), Đổi mới nội dung và phương pháp dạy học lịch sử ở trường phổ thông. - Luật Di sản văn hóa (2009). - Nxb Văn hóa Thông tin.. - Phan Trọng Ngọ (2000), Dạy học và phương pháp dạy học trong nhà trường. - Lê Khắc Nhã, Hoàng Triều, Hoàng Trọng Hanh (1961), Sơ thảo các phương pháp dạy học Lịch sử phổ thông cấp II, III. - Trường Cán bộ quản lý giáo dục Trung ương.. - Hoàng Thanh Tú (2012), Phương pháp ôn tập Lịch sử ở trường THPT, Một số vấn đề lý luận và thực tiễn. - Thái Duy Tuyên (2000), Giáo dục học hiện đại. - Thái Duy Tuyên (1999), Những vấn đề cơ bản của giáo dục hiện đại.. - Trịnh Đình Tùng (chủ biên), Trần Viết Thụ, Đặng Văn Hồ, Trần Văn Cƣờng (2006), Hệ thống các phương pháp dạy học lịch sử ở trường trung học cơ sở. - Trịnh Đình Tùng (chủ biên) (2014), Đổi mới phương pháp dạy học lịch sử. - Trịnh Đình Tùng, Đổi mới dạy học lịch sử lấy người học là trung tâm.. - Trịnh Đình Tùng (2007), “Để nâng cao chất lượng dạy và học Lịch sử ở trường phổ thông”, Tạp chí Giáo dục, số 155. - “Đặt đúng vị thế và chức năng môn lịch sử trong hệ thống giáo dục phổ thông”, Báo điện tử Báo Mới, ngày 18/8/2012.. - “Giáo dục di sản trong nhà trường tại Việt Nam”, Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, ngày 7/3/2012.. - “Thế hệ trẻ cần được giáo dục về văn hóa di sản”, Báo Dân trí online, ngày 19/5/2011.