- TÁC NHÂN NGỘ ĐỘC VÀ CÁC MỐI LIÊN QUAN Ở BỆNH NHÂN NGỘ ĐỘC CẤP CÓ TỔN THƯƠNG THẬN. - Từ khóa: Tác nhân gây ngộ độc, ngộ độc cấp, tổn thương thận cấp.. - Nghiên cứu nhằm tìm hiểu các tác nhân gây ngộ độc và mối liên quan với đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và đặc điểm tổn thương thận cấp ở bệnh nhân ngộ độc có tổn thương thận cấp. - Nghiên cứu mô tả tiến cứu trên 73 bệnh nhân ngộ độc cấp có tổn thương thận cấp điều trị tại Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai từ tháng 7/2019 đến 7/2020. - Kết quả cho thấy tác nhân gây ngộ độc chiếm tỉ lệ cao nhất là hóa chất bảo vệ thực vật (28,8. - tiếp đến ngộ độc ma túy tổng hợp (24,7. - Tỉ lệ các dấu hiệu nặng gặp nhiều nhất trong ngộ độc ma túy: tụt huyết áp (61,1. - tăng lactat (83,3%) cao hơn so với các tác nhân gây ngộ độc khác. - Các hóa chất bảo vệ thực vật có tỉ lệ tổn thương thận tăng lên sau vào viện cao nhất (81. - Tỉ lệ tử vong cao nhất là nhóm ngộ độc hóa chất bảo vệ thực vật (57,1. - Kết luận: nghiên cứu chỉ ra các tác nhân gây ngộ độc cấp có tổn thương thận cấp thường gặp và mối liên quan với các triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng và đặc điểm tổn thương thận giúp hỗ trợ điều trị và tiên lượng cho bệnh nhân.. - Tổn thương thận cấp là một trong các tình trạng thường gặp ở các bệnh nhân ngộ độc ngay khi mới nhập viện hoặc tiến triển trong quá trình điều trị. - Sự gia tăng mức độ nặng của tổn thương thận cấp liên quan với gia tăng nguy cơ tử vong, nhiều nghiên cứu cho thấy tỉ lệ tử vong ở bệnh nhân có tổn thương thận cấp tăng gấp 3 - 4 lần so với bệnh nhân không có tổn thương thận cấp. - Nguyên nhân gây ra tổn thương thận cấp có thể là nguyên nhân nội sinh, nguyên nhân ngoại sinh. - Đặc biệt tác nhân ngộ độc ngày càng. - Trên thực tế, bệnh nhân ngộ độc nhập viện tại Trung tâm Chống độc – Bệnh viện Bạch Mai ngày càng gia tăng, trong năm 1998 tiếp nhân 118 bệnh, tới năm 2018 có 3834 bệnh nhân nhập viện do ngộ độc cấp.. - Trên thế giới một số nghiên cứu về ngộ độc gây tổn thương thận cấp, các tác giả cũng nhận thấy nguyên nhân tổn thương thận rất phức tạp. - 3 Nguyên nhân ngộ độc có mối liên quan đến các triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng và tiên lượng bệnh nhân. - Việc chẩn đoán đúng đặc biệt là biết được nguyên nhân ngộ độc và điều trị sớm tổn thương thận cấp giúp giảm mức độ nặng của tổn thương thận và giúp giảm tỉ lệ tử vong cho bệnh nhân. - Do đó chúng tôi thực hiện đề tài này với mục tiêu xác định một số nguyên nhân ngộ độc cấp thường gặp gây tổn thương thận cấp ở bệnh nhân ngộ độc cấp điều trị tại Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai.. - Các bệnh nhân ngộ độc cấp có tổn thương thận cấp tại Trung tâm Chống Độc - Bệnh viện Bạch Mai. - Tiêu chuẩn lựa chọn: Bệnh nhân được chẩn đoán ngộ độc cấp khi có ≥ 2/3 tiêu chuẩn sau: 4 (1) tiếp xúc với độc chất, (2) có biểu hiện lâm sàng của ngộ độc, (3) xét nghiệm thấy chất độc trong dịch dạ dày, nước tiểu, máu.. - Bệnh nhân được chẩn đoán tổn thương thận cấp khi creatinin máu ≥ 130 µmol/l. - Bệnh nhân nằm viện <. - Thiết kế nghiên cứu: mô tả tiến cứu, phương pháp chọn mẫu toàn bộ tất cả các bệnh nhân ngộ độc cấp có tổn thương thận cấp (ngay từ khi nhập viện và hoặc trong quá trình điều trị) điều trị tại Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai trong thời gian nghiên cứu.. - Các nhóm tác nhân gây ngộ độc:. - Ngộ độc hóa chất bảo vệ thực vật: paraquat, phospho hữu cơ.. - Ngộ độc ma túy: ma túy tổng hợp, opioid.. - Ngộ độc rượu: methanol, ethanol.. - Ngộ độc thuốc tân dược: Metformin, amlordipin, thuốc chống trầm cảm 3 vòng.. - Các tác nhân ngộ độc được xác định bằng một trong các biện pháp: sắc ký lớp mỏng, sắc ký khí, sắc ký lỏng cao áp tại trung tâm Chống độc, Viện Hóa Việt Nam, Viện Giám định Pháp Y.. - Tỉ lệ tử vong theo từng nguyên nhân ở bệnh nhân ngộ độc cấp có tổn thương thận cấp.. - Chẩn đoán tổn thương thận cấp: bệnh nhân được chẩn đoán là tổn thương thận cấp khi creatinin máu ≥ 130 µmol/l. - Đánh giá mức độ tổn thương thận áp dụng theo tiêu chuẩn của KDIGO 6. - Đánh giá tiến triển của các mức độ tổn thương thận cấp ở bệnh nhân ngộ độc cấp: tổn thương thận tăng lên: khi nồng độ creatinin máu bất kỳ theo dõi trong quá trình điều trị cao hơn so với thời điểm vào viện.. - Nguyên nhân ngộ độc chủ yếu bệnh nhân có hành vi tự sát chiếm 68,5%, tai nạn 31,5%.. - Tiến triển của tổn thương thận cấp ở bệnh nhân ngộ độc cấp. - Tác nhân ngộ độc cấp thường gặp gây tổn thương thận cấp. - Tác nhân Tác nhân ngộ độc cấp thường gặp. - Tác nhân gây ngộ độc chiếm tỉ lệ cao nhất là hóa chất bảo vệ thực vật (28,8. - tiếp đến ngộ độc ma túy, thuốc, rượu, tác nhân khác. - Một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng ở các nhóm nguyên nhân ngộ độc. - 0,05 Triệu chứng tụt huyết áp gặp nhiều nhất do ngộ ma túy 61,1%, rượu 54,5%, thuốc 38,5%, hóa chất bảo vệ thực vật 57,1%, không gặp ở nhóm ngộ độc khác (p <. - Tỉ lệ rối loạn ý thức cao nhất nhóm ngộ độc ma túy 83,3%, rượu 72,7%, thuốc 61,5%, thấp nhất hóa chất bảo vệ thực vật 9,5% (p <. - Tỉ lệ suy hô hấp cao nhất ở nhóm ngộ độc ma túy 83,3%, rượu 72,7%, thuốc 69,2%, nguyên nhân khác 20% và thấp nhất ngộ độc hóa chất bảo vệ thực vật 9,5% (p <. - Tỉ lệ bệnh nhân suy đa tạng cao nhất ở nhóm ngộ độc ma túy 81,8. - tiếp đến ngộ độc rượu, thuốc, hóa chất bảo vệ thực vật (p <. - Tỉ lệ tăng kali cao nhất ở nhóm ngộ độc ma túy, theo sau là ngộ độc rượu, thuốc, thấp nhất nhóm hóa chất bảo vệ thực vật. - Tỉ lệ tiêu cơ vân cao nhất ngộ độc ma túy 66,7%, theo sau ngộ độc rượu, ngộ độc thuốc, không gặp ở ngộ độc hóa chất bảo vệ thực vật. - Tỉ lệ tăng lactat cao nhất nhóm ngộ độc ma túy 83,3%, theo sau ngộ độc rượu, thuốc, hóa chất bảo vệ thực vật, ngộ độc khác.. - Mức độ tổn thương thận tại thời điểm vào viện. - Mức độ tổn thương thận khi nhập viện. - Nguyên nhân ngộ độc Rượu p. - Chưa có tổn thương. - (0%) Tổn thương thận. - Thời điểm vào viện, tỉ lệ bệnh nhân chưa tổn thương thận cao nhất ở nhóm ngộ độc hóa chất bảo vệ thực vật, tiếp đến ngộ độc thuốc, ít nhất là ngộ độc ma túy, mức độ tổn thương thận ở các nhóm tác nhân không khác nhau.. - Tỉ lệ bệnh nhân có tổn thương thận tăng lên trong quá trình nằm viện ở ngộ độc hóa chất bảo vệ thực vật là 81%, thuốc 53,9%, ma túy 50%, rượu 45,5%, p >. - Mức độ tổn thương thận lúc ra viện ở các nhóm nguyên nhân. - Hết tổn thương thận. - Thời điểm ra viện tỉ lệ hồi phục ở nhóm ngộ độc nguyên nhân khác 80%, tiếp đến ngộ độc thuốc, hóa chất bảo vệ thực vật, ma túy, rượu.. - Nghiên cứu ghi nhận các tác nhân gây ngộ độc chiếm tỉ lệ cao nhất là hóa chất bảo vệ thực vật có 21/73 bệnh nhân (28,8. - ma túy 18/73 bệnh nhân (24,7. - thuốc 13/73 bệnh nhân (17,8. - rượu 11/73 bệnh nhân (15,2. - nguyên nhân khác 10/73 bệnh nhân (13,6%).. - Trong số 21 bệnh nhân ngộ độc hóa chất bảo vệ thực vật có 19 trường hợp paraquat và 2 trường hợp ngộ độc phospho hữu cơ. - Nhóm bệnh nhân ngộ độc ma túy có 9 bệnh nhân ngộ độc nhóm opioids và 9 bệnh nhân ngộ độc ma túy tổng hợp. - Tổn thương thận cấp khá phổ biến ở bệnh nhân ngộ độc metamphetamine, theo nghiên cứu Isoardi K.Z. - bệnh nhân ngộ độc metamphetamine có tổn thương thận cấp. - 10 Trong số 11 bệnh nhân ngộ độc rượu có tổn thương thận cấp, 9 bệnh nhân nhân là ngộ độc methanol (81,8. - hai bệnh nhân ngộ độc ethanol. - và cộng sự, tổn thương thận cấp gặp ở 66% bệnh nhân sau ngộ độc methanol.. - Tổn thương thận cấp ở bệnh nhân ngộ độc methanol có giá trị dự báo tử vong tại viên, bệnh nhân ngộ độc methanol có tổn thương thận cấp nguy cơ tử vong cao hơn nhóm không có tổn thương thận (OR: 19,6). - Nhóm bệnh nhân ngộ độc thuốc tân dược có tổn thương thận cấp có 13 bệnh nhân nghiên cứu: 4 trường hợp ngộ độc barbiturates, thuốc an thần 3 trường hợp, chẹn kênh calci 2 trường hợp, 2 trường hợp ngộ độc metformin, 2 trường hợp ngộ độc colchicin. - Đây là thuốc điều trị nhưng do bệnh nhân sử dụng quá liều, hoặc lạm dụng dẫn tới ngộ độc. - 12 Trong nghiên cứu còn gặp 1 số tác nhân hiếm gặp khác như ngộ độc mật cá trôi (1 trường hợp), ngộ độc aldehyte (1 trường hợp), chất tẩy rửa (1 trường hợp).. - Một trong các triệu chứng lâm sàng thường gặp là thiểu niệu gặp ở đa số bệnh nhân các nhóm ngộ độc: thuốc tân dược (76,9. - Tụt huyết áp ở nhóm ngộ độc ma túy là 61,1%.. - Chất độc ma túy đá ở bệnh nhân nghiên cứu ngoài gây tổn thương thận còn gây tác động tổn thương cơ tim, tưới máu vành và các chức năng khác của cơ thể, đặc biệt với những bệnh nhân ngộ độc cấp trên nền ngộ độc ma túy đá mạn tính thì nguy cơ tổn thương tim mạch cao. - 13 Rối loạn ý thức gặp ở ngộ độc ma túy là 83,3%, rượu là 72,7%, thuốc điều trị 61,5%.. - Trong ngộ độc methanol một số bệnh nhân có xuất huyết não và tổn thương đặc hiệu vùng nhân bèo. - Suy đa tạng gặp ở 88,9% bệnh nhân ngộ độc ma túy, ngộ độc rượu là 81,8%.. - Phù hợp với đặc điểm tổn thương nhiều cơ quan đích của ma túy đá, methanol. - Liên quan đến mức độ tổn thương thận tại thời điểm vào viện, trong số bệnh nhân nghiên cứu nhóm ngộ độc hóa chất bảo vệ thực vật có 76,2% chưa tổn thương thận. - Nhóm có tỉ lệ tổn thương thận nặng cao nhất là ngộ độc thuốc điều trị (38,7. - Tuy nhiên mức độ nặng của tổn thương thận lúc vào viện ở các nhóm tác nhân khác nhau không có ý nghĩa thống kê.. - Đa số, bệnh nhân ngộ độc do các nhóm tác nhân khác nhau khi vào viện có đủ mức độ tổn thương và cả bệnh nhân chưa tổn thương thận.. - Chúng tôi theo dõi diễn biến tổn thương thận qua xét nghiệm nồng độ creatinin máu. - Ngộ độc hóa chất bảo vệ thực vật có tỉ lệ tổn thương tăng cao nhất (81. - tổn thương thận tăng lên và đạt tổn thương tối đa những ngày sau khi. - Tỉ lệ tổn thương thận tăng lên ít nhất ở ngộ độc ma túy 50%, đồng nghĩa với 50%. - bệnh nhân ngộ độc ma túy khi vào viện đã đạt mức độ tổn thương thận tối đa. - Ngộ độc rượu tỉ lệ tổn thương tăng lên là 45,5% trong quá trình nằm viện. - Từ kết quả chúng ta cần theo dõi diễn biến và kịp thời điều trị tổn thương thận với ngộ độc cấp, đặc biệt là ngộ độc paraquat.. - Thời điểm ra viện tỉ lệ hồi phục thận ở nhóm ngộ độc rượu 54,5%, ngộ độc ma túy 55,6%, ngộ độc hóa chất bảo vệ thực vật 57,1%, ngộ độc thuốc tân dược 61,5%. - Tác nhân gây ngộ độc có tổn thương thận cấp gặp cao nhất là hóa chất bảo vệ thực vật, sau đó là ngộ độc ma túy tổng hợp, ngộ độc thuốc, ngộ độc rượu. - Tỉ lệ các dấu hiệu nặng gặp nhiều nhất trong ngộ độc ma túy: tụt huyết áp, suy hô hấp, rối loạn ý thức, suy đa tạng, tăng kali máu, tiêu cơ vân, tăng lactat. - Tỉ lệ tử vong cao nhất ở nhóm ngộ độc hóa chất bảo vệ thực vật, sau đó là ngộ độc rượu, thuốc, ma túy.. - Định hướng chung chẩn đoán và xử trí ngộ độc cấp. - Tư vấn chẩn đoán và xử trí nhanh ngộ độc câp