- sống, chúng ta đã bỏ qua những thông tin mang tính khách quannhưthếnàybaonhiêulầnrồi?”.. - Bác sĩ Hastings lắc đầu hối tiếc: “Chúng ta đã để mất cô bé!”.. - Khiấy,trongchúngtôixuấthiệnmốibănkhoănrằngvìsao các bác sĩ tài năng và nhiều kinh nghiệm này lại đưa ra một quyết định nhất thời hoàn toàn phủ nhận quá trình rèn luyện trướcđócủahọ,đếnmứcphảitrảgiábằngsinhmạngcủamột đứa trẻ? Và phải chăng chúng ta cần phải hiểu được điều gì đã diễn ra trong tình huống này và rất nhiều tình huống khác tương tự, khi mà con người bị chính lối suy nghĩ cảm tính của mìnhchiphối?. - Trong cuốn sách này, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá rất nhiềucungbậctâmlýdẫnđếnsuynghĩvàhànhvicảmtính.Ở bấtkỳnơiđâu–khôngphânbiệtchủngtộc,quốcgiavànềnvăn hóa-chúngtađềunhậnthấycónhữngngườikhácnhaubịchi phốibởilốinghĩcảmtínhtheonhữngcáchtươngtựnhau.Thực tế,tấtcảchúngtađềucóxuhướngbịtưduycảmtínhchiphối.. - Nhưngbằngcáchthônghiểunhữngtácđộngtâmlýdẫnđếntư duy cảm tính, chúng ta sẽ tránh được nguy cơ tự biến mình thànhnạnnhâncủachínhmìnhtrongtươnglai.. - Tácđộngnàycósứcmạnhvàkhảnănglantruyềnmạnhmẽhơn mức chúng ta có thể nhận ra. - Một thông tin thú vị về tác động này chính là: cũng giống như các dòng suối, chúng hội tụ vào nhauđểpháthuysứcmạnhcaohơn.Khilầntheocácdòngchảy này,chúngtasẽpháthiệnranhữngnhánhnốikếtbấtngờgiữa các chuỗi sự kiện: những hành động của một nhà đầu tư giúp chúng ta hiểu rõ hơn vai trò và sức mạnh của các quyết định thenchốt;cáchcácsinhviênxếphàngmuavévàorạphátcóthể giải thích những tranh cãi quyết liệt của các nhà khảo cổ về sự phát triển của loài người. - Những tác động tiềm ẩn này bao gồm tâmlý losợbịthiệthại(xuhướngthoáiluiđểtránhtổnthấtvà mất mát có thể xảy ra), tâm lý quy kết giá trị (tâm lý phán xét mộtngười,mộtsựviệcdựavàomộtvàiđặcđiểmrútrabanđầu) và hiện tượng sai lệch chẩn đoán (thái độ bỏ qua những bằng chứngtráingượcvớinhữngphánxétbanđầuvềmộtngười,một tìnhhuống).Khihiểuđượccáchthứchoạtđộngvàvậnhànhcủa cáctácđộngtâmlýnàycũngnhưmộtloạtcáctácđộngtâmlý khác,chúngtasẽdễdàngnhậnramộtđiềuchắcchắnrằng:dùlà mộtthịtrưởng,mộthuấnluyệnviênbóngđáởtrườngđạihọc, một sinh viên mới biết yêu hoặc một nhà tư bản mạo hiểm thì tất cả chúng ta đều dễ dàng để cho hành vi chủ quan chi phối mạnh mẽ. - Và khi chúng ta nhận thức đầy đủ các tác động cảm tính làm ảnh hưởng đến công việc và cuộc sống cá nhân của mìnhthìsẽcónhữngđiềuthúvịxảyra,nốikếtnhữngsựkiện tưởngchừngchẳngcómốiquanhệnàolạivớinhau.. - GiáosưDanielPutler,nguyênlànghiêncứuviêncủaBộNông nghiệp Mỹ, đã dành thời gian nghiên cứu về trứng trong một năm - nhiều hơn quãng thời gian chúng ta dành để nghĩ về chúng trong suốt cuộc đời mình. - Nhưng trước khi trở lại đảo Tenerife và cuộc điều tra xung quanh vụ tai nạn máy bay kinh hoàng đó, chúng ta hãy tập trung tìm hiểu tác động của hiện tượngtâmlýlosợbịthiệthạitrongviệcraquyếtđịnh.. - Hãy nghĩ về một quyết định dường như khá đơn giản khi chúng ta đăng ký sử dụng một dịch vụ điện thoại mới. - Sau khi xem xét chất lượng dịch vụ của công ty điện thoại, chúng ta đứngtrướcnhữnglựachọn:hoặcchọnphươngthứctrảtiềntheo. - Có thể kế hoạch trả tiền theo thời gian sử dụng là tốt hơn bởi vì đa phần chúng ta đều không trò chuyện nhiềuđếnmứccầndùngđếndịchvụthuêbaotrọngói.. - Các chuyên gia kinh tế có thể chỉ trích chúng ta đã chọn lựa sai lầm, nhưng khi quyết định chọn lựa dịch vụ và đăng ký sử dụng, chúng ta đã sẵn sàng chấp nhận một thiệt hại nhỏ để tránh một thiệt hại tiềm năng mà theo chúng ta dự đoán là có thểsẽlớnhơn.. - Khi chúng ta thuê xe ô tô, thẻ tín dụng của chúng ta có thể giúp trang trải mọi chi phí nếu chiếc xe bị hư hỏng, dĩ nhiên không kể đến trường hợp chiếc xe đã được bảo hiểm đầy đủ.. - Khi ngồi cùng anh trong văn phòng và thưởng thức ly nước táo ép do anh mời, chúng ta có thể dễ dàng quên mất rằng ngay bên ngoài văn phòngcủaJordan,cácnhânviênđangthựchiệncácgiaodịchtrị giáhàngtriệuđô-latrênsànchứngkhoán.. - Hãy nhớ lại kết quả cuộc khảo sát của Putler về những người mua trứng, ấn tượng về những tổn thất mà chúng ta gặp phải luôn luôn rất lớn. - Tuynhiên,rấtkhóđểthừanhậnthấtbạivàbuôngxuôimọiviệc bởi vì áp lực trách nhiệm sẽ còn khiến chúng ta bị tổn thương trongsuốtmộtthờigiandài.. - Cảm giác lo sợ thiệt hại và áp lực trách nhiệm, cả hai trạng tháitâmlýnàyđềucósứcảnhhưởngmạnhmẽđếnmỗichúng tatheomộtcáchriêng.Nhưngkhihaitácđộngtâmlýđókếthợp với nhau thì chúng ta sẽ càng khó phá vỡ mối liên kết đó cũng nhưchếngựđượcchúng.. - Chúng ta đã hiểu được cơ trưởng Van Zanten bị tâm lý lo sợ thiệt hại tác động như thế nào: ông nhận thức được tầm quan trọngcủacácquyđịnhvềthờigiannghỉđáptạiTenerife;ngoài ra,chínháplựcphảigiữgìnuytíncủamìnhbằngmọigiáđãđẩy ôngvàotìnhhuốngbikịchmàngaycảnhữngchuyêngianhiều kinhnghiệmvàthànhthạonhấtcũngkhôngtránhkhỏi.. - thậm chí chúng ta cũng không biết ở đâu có đường hầm”. - LBJ khẳng định: “Chúng ta sẽ không thất bại. - Chúng ta sẽ khônggụcngã.Chúngtasẽkhôngđầuhàngdùlàcôngkhaihay thông qua một bản hiệp ước”. - “Chúng ta sẽ không khuất phục. - Chúng ta sẽ kiên trì giải quyết nhanhgọnđốithủvàlậplạihòabìnhtrênmảnhđấtnày”.. - Chúng ta sẽ sớm nhận ra áp lực trách nhiệm còn thường xuyênbịảnhhưởngbởimộttácđộngkhácnữa.Độnglựcnàysẽ đưa chúng ta đến cuộc truy tìm cuối cùng: giải mã những mắt xíchbịthấtlạc.. - vếttíchcủamộtchiếcmũikhárõ,mộthộpsọdàyvàhìnhdáng củamộtcơthểngườilomkhom,nghĩalàrấtgầngũivớinhững gì chúng ta hình dung về người thượng cổ. - Nhưngkhixemxétvàphântíchnhữngmẫuhóathạchnàydưới lăngkínhcủaThuyếttiếnhóacủaDarwin,cácnhàkhoahọcđã phỏng đoán rằng mẫu vật này phải thuộc về tổ tiên không xa lắmcủaloàingườihiệnđại–mộtchủngngườihoàntoànmớimà ngày nay chúng ta gọi là người Neanderthal (có nguồn gốc từ Đức).. - “Đồng thời, dựa theo sự hiểu biết về các loài, chúng ta có thể phânbiệtđượchộpsọnàyvớihộpsọcủaloàitinhtinhhiệntại:. - Và đặc biệt, quá trình tiến hóa này rất giống với sự tiến hóa của loài người chúng ta. - Phản ứng của các nhà khoa học đối với Dubois vào thế kỷ mười chín là một chìa khóa then chốt giúp chúng ta tìm hiểu mộttácđộngtâmlýkhác.Nhữngphảnứngđócóthểđượcgiải thíchmộtphầnlàdoniềmtincốhữuvàothuyếttiếnhóađãcó trướcđó,mộtphầnlàdocáctácđộngtâmlýkhácđãtồntạivà tạo nên phản ứng này. - đó chính là xu hướng chúng ta thườngphánxétmộtngười,mộtsựviệcdựavàonhữngđánhgiá quykếtmàkhôngdựatrêncácthôngtinkháchquan.. - Như chúng ta đã biết, hiện tượng quy kết giá trị xảy ra với Eugene Dubois đã khiến giới nghiên cứu khoa học phủ nhận phát hiện củaanhvàxemanhnhưmộtkẻbấttàisáorỗng.Saukhámphá vĩđạicủaDubois,rấtnhiềumẫuhóathạchkháccủangườitiền sửđãđượctìmthấykhắpthếgiới.NhưngnướcAnhvẫnkhông công bố khám phá của Dubois mà đợi cho đến khi Charles Dawsonxuấthiện…. - Trong khi phần lớn chúng ta có thể dễ dàng phân biệt một mẫuhóathạchthậtsựvớimộthộpsọđượcnhuộmmàuthìhãy đặt mình vào vị trí của các nhà khoa học Anh thì khi ấy, tất cả cáccơquancóthẩmquyềnđềucoitrọngvàtônvinhkhámphá củaDawson.Giớitruyềnthôngtỏraphấnkhíchvàbanlãnhđạo củabảotàngAnhđãlêntiếngbảotrợchocuộcnghiêncứu.Khi chúngtađãxácđịnhgiátrịcủamộtngườihoặcmộtsựviệcrồi thìnhữngquanđiểmxuấthiệnsauđócủachúngtasẽbịnhững địnhkiếnsẵncóchiphốiđángkể.Sứcảnhhưởngcủahiệntượng quykếtgiátrịtácđộngđếnchúngtarấtlớn,ngaycảkhinhững giá trị đó được mặc định theo hướng tiêu cực và độc đoán. - Chúng ta sẽ gọi nhóm sinh viên thứ hai là nhóm phấn khích. - DanAriely,mộttrongcáctácgiảcủacuộcnghiêncứu,nóivới chúngtôi:“Điềuđángnóichínhlàsựkỳvọnglàmthayđổithực tếmàchúngtađangsốngvàđốimặt”.Giátrịmàchúngtaquy kếtchomộtsựvật,sựviệctácđộngđángkểđếncáchnhìncủa chúng ta về sự vật, sự việc đó. - “Khi nhận được ưu đãi giảm giá chomộtmónhàng,sựkỳvọngtíchcựctrongbạnmấtđi”.Vàkhi đã quy kết một giá trị cho một sự việc, chúng ta rất khó nhìn nhậnsựviệcđótheomộthướngkhác.. - ra sao, nhưng chúng ta có thể dựa vào tần suất trở lại nhà hát củahọsaumỗibuổibiểudiễn.. - Chúng ta đã biết thêm được rất nhiều kể từ giai đoạn người Neanderthal’. - Phát hiện về tác động tâm lý này sẽ giúp chúng ta hiểuđượctạisaoấntượngđầutiênvềmộtngườinàođócóthể thayđổichỉbởimộtlờinhậnxét,vìsaocáccuộcphỏngvấnlạilà phươngphápkémhiệuquảnhấtđểđánhgiánănglựclàmviệc trongtươnglaicủacácứngviên,vàvìsaomộtgươngmặtxinh xắnđưaramộtlờiđềnghịnàođóthìbạnkhôngthểnàotừchối được.. - Vàđâychínhlàlúchiệntượngquykếtgiátrịkếthợpvớimột tácđộngtâmlýkhácmàchúngtôigọilàsailệchchẩnđoán.Đây làthiênhướngmàchúngtadựatrênnhữngấntượngbanđầuđể phánxétvềmộtngười,mộtsựviệchaymộtýtưởng,vàlàmmất khả năng suy xét sâu hơn về những nhận định mà chúng ta đã đưara.Nóicáchkhác,khimộtvậnđộngviênbịgánchocáimác. - Không ai trong chúng ta có thể tránh khỏi cái bẫy mà các huấnluyệnviênNBAđãmắcphải.Chẳnghạn,hãytưởngtượng bạncầnthuêmộtluậtsưvàđứngtrướchailựachọn:ngườithứ nhất tốt nghiệp đầu lớp và người thứ hai chỉ đứng ở vị trí thứ sáu.Ngườiđứngđầulớpcólẽlàsựlựachọnthuyếtphụchơn–. - ai đó, dù rất sơ lược nhưng cũng đủ làm chúng ta nảy sinh nhữngấntượngriêngbiệtvềngườiđó.. - Thực tế là chúng ta vẫn thường phán xét một người chỉ dựa vàonhữngmôtảngẫunhiên.Hãytưởngtượngbạnđượcsắpxếp đểhẹnhòbímậtvớimộtngườibạncủamộtngườibạn.Đếnbuổi hẹn,bạngặpngườiấytạimộtnhàhàngvàcùngngồitròchuyện trong lúc đợi món khai vị. - Hầu hết chúng ta không thể giữ được thái độ trunglậptrongthờigiandài,điềunàygiảithíchvìsaochúngta rấtdễrơivàocáibẫycủahiệntượngsailệchchẩnđoán.. - Mỗi ngày chúng ta tiếp nhận một lượng thông tin nhiều đến nỗi nếu không biết cách phân loại, chúng ta sẽ không biết làm saođểsửdụngchúnghiệuquả.NhàtâmlýFranzEptinglàngười hiểurõcáchthứcconngườihìnhthànhcácgiátrịkinhnghiệm đã giải thích rằng: “Chúng ta dùng những phán đoán gán ghép để sắp xếp và đơn giản hóa sự việc. - Chúng ta đều khá quen thuộc với những câu hỏi phỏng vấn mà ứng viên thường gặp. - Nghiên cứu của giáo sư Huffcutt về các cuộc phỏng vấn xin việcđãlàmrõmộttrongnhữngkhíacạnhquantrọngcủahiện tượngsailệchchẩnđoánmàchúngtacóthểgọilàhiệuứng“tấm gươngphảnchiếu”.Huffcuttnóirằngkhichúngtalànhữngnhà tuyển dụng và phỏng vấn ứng viên, “chúng ta thường tự hình dung ra một ứng viên lý tưởng ngay trong suy nghĩ của chính mình. - Và rồi nếu có ai đó bước vào phòng mà chúng ta có cảm giác họ có những điểm tương đồng với mình thì chúng ta sẽ quyết định tuyển dụng họ”. - Nhưng rất nhiều cuộc nghiên cứu đã cho thấy khôngphảiaicũngcókhảnăngcảmnhậnchínhxáctrongviệc này.Nóimộtcáchcụthểhơn,dùchúngtađangphỏngvấnmột ứngviêntiềmnănghaychuẩnbịbắtđầumộtmốiquanhệtình cảm thì dần dần, chúng ta đều có xu hướng đánh giá cao khả năngcủamìnhtrongviệchìnhthànhmộtýniệmkháchquanvề vấnđềmìnhđangnhìnnhận.. - Vấnđềchínhlàkhibịđặtvàomộttìnhhuốngphảiđánhgiáai đó, tất cả chúng ta đều quá tự tin vào khả năng phán đoán của mình nên dễ dẫn đến những cái nhìn sai lệch. - Nếu như cách làm của Odysseus giúp chúng ta tránh được nhữngcâuhỏicóthểdẫnđếnnhữngnhậnđịnhkhôngchínhxác về một người hoặc một sự việc nào đó, thì Huffcutt đã chỉ ra rằngvượtquatácđộngtâmlýnàycònkhóhơnrấtnhiềusovới nhữnggìchúngtanghĩ.. - một cái bẫy phán xét khác: xu hướng bỏ qua những dữ liệu kháchquanđingượclạivớinhữngphánxétbanđầu.Đểhiểurõ cái bẫy này hoạt động như thế nào, chúng ta hãy cùng trò chuyệnvớinhàtâmlýhọcBruceWampold.TiếnsĩWampoldlà ngườitinvàonhữngkinhnghiệmthựctế,cácbằngchứngđịnh lượng và các dữ liệu khách quan. - tiềmẩnnào?Đểhiểurõvàkhámphácáibẫythứba-cũnglàcái bẫy phán xét gây ngạc nhiên nhiều nhất - chúng ta hãy đến Israel, ở đó có 105 người lính được tham gia vào một chương trìnhhuấnluyệnsĩquankhắtkhekéodàimườilămtuần.Đâylà mộtquátrìnhkhắcnghiệtđòihỏisứcbềnbỉ,tậptrungtinhthần caođộvớicườngđộhoạtđộngmườisáugiờmỗingày.. - Thật sự thì không cần phải là một nhà tâm lý học, chúng ta vẫnđoánđượcnhữngngườiđànôngsẽchỉxemlướtquabảnlý lịchnhưnglạingắmnghíanhữngbứcảnhkhálâu.Saukhixem thông tin lý lịch và hình chụp người bạn mà mình sắp trò chuyện, mỗi người đàn ông nhận được một bản câu hỏi những ấntượngvềngườiphụnữmàhọsắpchuyệntrò.. - tácđộngvàcũngchịutácđộng,ngaycảkhinhậnthứclýtrícủa chúng ta không nhận biết những điều ngầm ẩn ấy. - Các cuộc nghiên cứu cho thấy chúng ta không thúc đẩy nhưng lại tiếp nhận những cá tính mà người khác đã áp đặt cho mình. - Luôn luôn có sự tồn tại của một động lực ngầm bên trong những tươngtáctưởngchừngđơngiảnnhất,vàchínhđiềunàyđãbiến chúng ta thành những người dễ thay đổi, dễ bị lay chuyển về mặttâmlýkhicótácđộngtừbênngoài.. - Hầu hết chúng ta sẽ có nhiều khả năngchọncáchchiađềunhau.Thựctếthìkhiđứngtrướcquyết địnhchọnlựa,phầnđôngnhữngngườithamgiađềuchọnchia đềusốtiềnđểmỗibênnhận5đô-la.Vàtấtcảnhữngngườinhận khibiếtcáchphânchianàycũngđềuchấpnhận.. - Nói cách khác, khi vấn đề công bằng được đưa ra, thì chính cách thức thực hiện chứ không phải kết quả của sự việc có thể khiến chúng ta phản ứng không hợp lý lắm. - Hãy cân nhắc điều có thể xảy ra nếu chúng ta tham gia vào một thử nghiệm tương tự nhưng trong tình huống là người có quyềnđềxuấtcáchphânchiacóthểtraođổivớichúngta.Giảsử họnóivớichúngtarằnghọđanggặpkhókhănvềtàichínhvà cầnsựhỗtrợ,cónhiềukhảnăngchúngtasẽsẵnsàngchấpnhận một mức chia không có lợi cho mình. - Nghiên cứu về những đại lý kinh doanh ô tô cũng cho thấy cách chúng ta được đối xử theo một thể thức công bằng đã góp phần tạo nên sự hài lòng cũng nhưhiệuquảcuốicùngcủachúngta.. - Chắchẳnbạnnghĩrằngnhữngnhàtưbảnđầutưsẽtínhtoán vàphântíchkỹlưỡngcâutrảlờihơnlànhữngphạmnhân.Công việccủahọđơngiảnlàđưaramộtquyếtđịnhđầutưtốtvànhư vậylàsẽcótiền.Nhưngkhinhìnvàobảntrảlờicủacácnhàtư bản, chúng ta cũng nhận thấy một điều rõ ràng rằng chính họ cũngđềcaoviệcbảnthânmìnhphảiđượctôntrọng.. - ĐểcólờigiảiđápchobíẩnvềđiềuđãkhiếncáckhángiảNga luôn cố tình lựa chọn đáp án sai, Hosking đưa chúng ta ngược thời gian đến những ngôi làng ở vùng quê nước Nga. - Chúng ta không mặc nhiên cho rằng quan niệm về sự công bằnglàmộttácđộngcảmtính,nhưngnóđãtạonênnhữngtác độngđángkểđếnnhậnthứcvàsuynghĩcủamỗingười.. - cầnđượccânnhắcthậntrọngvàhướngđếnchínhlàlờiđềnghị mình nhận được hoặc cái giá mà chúng ta đưa ra. - Thường chúng ta vẫn nghĩ kết quả phải ngược lại thì mới hợplý,bởidùsaothìmứctiềnthưởngcũngđượcxemnhưmột động lực khuyến khích các sinh viên làm bài kiểm tra tốt hơn.. - Theothuyếttiếnhóa,nhânápngoàilàmộttrongnhữngphần quantrọngnhấtcủanãobộ,vùngnàyvốncóliênquanđến“khía cạnh hứng thú” của chúng ta: đây chính là vùng não tạo cảm giáchưngphấnkhibạnchuẩnbịchomộtcuộchẹnnóngbỏng, khuấy động sự hào hứng của các cổ động viên thể thao khi đội nhà giành chiến thắng. - Nghiên cứu từ máy chụp MRI đã khiến các nhà khoa học kinhngạcbởivìnóchỉrarằngtrungtâmkhuếchtánhưngphấn cũng là nơi chi phối phản ứng của chúng ta trước những động lực hỗ trợ bằng tài chính. - kinh của chúng ta trước ý niệm về lòng vị tha. - Trước khi nhận ra mọi việc thì chúng ta đã đi quá xa con đường được vạch ra trong kế hoạch ban đầu. - Vậy bằngcáchnàotrungtâmkhuếchtánhưngphấnnắmquyềnđiều khiển chúng ta? Anton Souvorov, một nhà kinh tế ở Đại học Toulouse,đãrútrakếtluậndựavàomộtmôhìnhphântíchtoán họcphứctạprằngphầnthưởngcóthểtạocảmgiácbịcuốnhút.. - Phảnứngcủachúngtatrướcmộtmóntiềnthưởngkhôngnhững giốngphảnứngvớicácchấtkíchthíchnhưcocain,màcònkhiến chúng ta bị thôi thúc phải đạt được phần thưởng đó. - Bởi vì những động lực khuyến khích ở phương diện tiềnbạctạorarấtnhiềucảmhứngchochúngtanênchúngcũng dễ dàng xô lệch suy nghĩ của chúng ta. - Ở bất kỳ nơi đâu, chúng ta cũng nhìn thấy nỗ lực đưa ra những độnglựcthúcđẩyvềmặttàichínhmộtcáchcụthể:từviệckhen thưởng các giáo viên giỏi đến việc hoãn thuế cho những người chịu thiệt hại vì cơn bão Katrina. - K hi xếp chung nhiều người khác nhau vào cùng một nhóm,đươngnhiênsẽcórấtnhiềuvấnđềđộcđáonảysinh.Họ sẽtiếpnhậnvaitròmớivàtạonênliênkếtnhóm,bịcuốntheo nhữngquanđiểmđộcđoánhaytìmcáchkhángcựnhữngáplực củangườinganghàng.Khiởtrongtậpthể,suynghĩduylýcủa chúng ta có thể bị tác động và dẫn đến sự thỏa hiệp. - Để hiểu rõ hiện tượng này xảy ra như thế nào, chúng ta hãy cùngphântíchmột“cuộchọp”rấtquantrọngtạitòaán.Đâylà phiênhọpđầutiêngiữatấtcảthẩmphánđểthảoluậnvềcácvấn đề của một vụ án. - Nhưngtrướckhitìmhiểucuộchọpquantrọngnày,hãynghe Breyerchiasẻvềnhữnggìđãdiễnratrongvàituầntrướcđó,khi ông vừa tiếp nhận hồ sơ vụ án - để chúng ta có thể hiểu rõ và chính xác hơn về cuộc họp và biết được họ phải mất bao nhiêu thờigianvàcôngsứcchoquátrìnhxétxử.. - Chúng ta có thể lo lắng rằng nếu mình trình bày một quan điểm khác biệt, mọingườisẽnghingờkiếnthức,thịhiếuvànănglựccủachúng ta. - Hoặc đơn giản là chúng ta không muốn tạo nên những xáo động trong nhóm. - Thách thức đối với chúng ta là làm sao biết đượckhinàomìnhnênlêntiếng.. - Nhưng trước khi tìm hiểu vai trò ấy phát huy như thế nào, chúng ta cần tìm hiểu sức mạnh của nhữngtácđộngtâmlýnày.. - Thế nêncóthểchúngtasẽnghĩrằngngườingăncảnquảlàngườihết sức trì trệ và tiêu cực, nhưng thực sự chúng ta sẽ nhận ra họ đóng một vai trò quan trọng trong việc duy trì trạng thái cân bằngchonhóm.. - Đảm nhận vai tròthứtưchínhlàngườiquansát,ngườinàygiữthếtrunglậpvà có xu hướng chỉ bình luận về những sự việc đang diễn ra, kiểu như: “Có lẽ chúng ta đang bất đồng quan điểm về việc có đi Disneylandhaykhông”.. - Đợi đã! Chúng ta chưa nhận được lệnh từ đài kiểm soát khônglưumà!. - Bởi vì, làm như thế sẽ càng khiến cho những tác động tâm lý này phát huy mạnh mẽ hơn, và đôi lúc chính bản năng sẽ khiến chúng ta chệch hướng ngaytừbanđầu.. - Bảnnăngnétránhnhữngthiệthạicóthểxảyracủaconngười sẽ có nhiều khả năng làm lệch lạc suy nghĩ vì chúng ta quá coi trọng những mục tiêu ngắn hạn. - Trái lại, khi chúng ta hướng đếnmộttầmnhìnxahơnthìnhữngtổnthấttrongthoángchốc ấykhôngcònlàmốiđedọaghêgớmvớichúngtanữa.. - Nếuviệcnhìnxavàotươnglailàcáchđểtránhgâyranhững quyếtđịnhsailầmvìtácđộngcủatâmlýlosợtổnthấtnhấtthời thìliềuthuốcđểchếngựáplựctráchnhiệm-áplựckhiếnchúng takhôngthểtừbỏmộtkếhoạchmàmìnhđãtheođuổingaycả khikếhoạchnàyrõràngđãthấtbạichínhlàápdụngquanniệm Thiềntôngvàhọccáchquênđiquákhứ.Vấnđềnằmởchỗchính chúng ta phải chấp nhận rằng việc gì đã qua là đã qua, và lúc này,thayđổihướngđisẽtốthơnlàcứđểmìnhcànglúccànglún sâuthêm.. - ‘Nếuchúngtabịsathảivàbanquảntrịthuêmộtgiámđốcđiều hànhmới,anhnghĩgiámđốcmớiấysẽlàmgì?’.Gordontrảlời không do dự: ‘Anh ta sẽ loại chúng ta ra khỏi bộ nhớ’. - “Nếu tôi là người mới đến và được quyền lựa chọn ngừng ngay dựánnàyhaytiếptụcxúctiếnnó,liệutôicóquyếtđịnhngừng dựánởđiềukiệnhiệnnaykhông?”.Nếucâutrảlờilàkhông,rất có thể chúng ta đã rơi vào áp lực trách nhiệm tiềm ẩn. - Quyết định dừng lại có thể sẽ khiến cho chúng ta không thoải mái, nhưngđólạicóthểlàcáchtốtnhất.. - Chúng ta hầu như không thể không phán xét về một người, một sự việc nào đó xuất hiện trước mắt mình. - Chúng ta luôn nhận định và quy kết tất cả mọi thứ tồn tại trong thế giới xungquanhmình(vàđồngthờicũngtiếpnhậnnhữngnhậnxét từngườikhác).Trongtrườnghợpphỏngvấntuyểndụng,chúng tacóthểchếngựxuhướngsavàohiệntượngsailệchchẩnđoán bằngcáchthiếtlậpnhữngcấutrúcriêngđểdẫndắtchúngtatập trungvàocácdữliệukháchquan.Nhưngvớinhữngtrườnghợp chúng ta không thể thực hiện theo một khuôn mẫu nhất định nào đó, hoặc không có được những thông tin căn bản cần thiết thìsao?Liệucóphươngphápthựctiễnnàogiúpgiảmthiểusai lệchtrongnhữngnhậnđịnhbanđầu?. - Nhà tâm lý Franz Epting đề xuất rằng chúng ta có thể chiến thắnghiệntượngtâmlýsailệchchẩnđoánnhờ“thuyếtýniệm cánhân”.Mộttrongnhữngnguyêntắcquantrọngcủalýthuyết. - Tất cả chúng ta đều có một lăng kính riêng hoặc những ý niệmriêngđểsànglọcluồngthôngtinvôtậnmàchúngtatiếp nhận được. - Lý thuyết ý niệm cá nhân giúp chúng ta có thể giữ sự linh hoạt và xem xét sự việc từ nhiều góc độ khác nhau. - Nhưng chúng ta có thể làm gì trong tình huống như thế này khi hành động của chúng ta được đánh giá dựa theo quan điểm của người khác về sựcôngbằngmàhọđượchưởng?. - Khi chúng ta ra một quyết định hoặc thực hiện một hành độngcókhảnănggâyảnhhưởngchongườikhác,hãynhớrằng việc thông tin cho họ biết về những quyết định đó sẽ giúp họ cảmthấyquátrìnhnàylàcôngbằng.Việcchongườikhácbiếtvề quá trình ra quyết định của chúng ta cũng như trao đổi về nhữngđiềuchúngtađangsuynghĩlàrấtquantrọng:“Tôibiết đâylàmộttìnhhuốngphứctạp,tôicũngkhôngchắcmìnhphải làm gì