- TRí THứC Hà NộI Là lực lượng đóng góp CHO ĐờI SốNG VĂN HOá trong công cuộc đổi mới. - Trong 8 năm qua, nghiờn cứu của tụi ở Việt Nam sử dụng kết hợp cỏc phương phỏp nhõn học và lịch sử để khỏm phỏ những phương thức chuyển tải cỏc biến đổi phức tạp của thế giới thành những trải nghiệm quy mụ nhỏ hơn của trớ nhớ cỏ nhõn và thực tiễn tập thể. - Tụi làm việc chủ yếu ở Hà Nội, tập trung vào nghiờn cứu nhằm nỗ lực tỡm hiểu kinh nghiệm sống của những người Hà Nội cú nghề nghiệp và nền tảng gia đỡnh xỏc định họ là “người trớ thức. - những người trớ thức hiện đại.. - Cụm từ “người trớ thức” cú từ tương đương ở nhiều vựng thuộc khu vực thuộc địa cũ, nơi mà cỏc thành viờn của giới trớ thức đọc thụng viết thạo nhiều ngụn ngữ quốc tế đúng vai trũ quan trọng trong việc xỏc định những điều kiện mà dựa trờn đú những người đồng bào của họ chuyển từ thế giới quan phong kiến sang thế giới quan toàn cầu và kinh tế chớnh trị. - Những người như vậy thường bị nhầm lẫn là những phần tử ưu tỳ của thời hậu thực dõn, mặc dự theo tụi, cụm từ này cũn gõy phức tạp khú hiểu hơn nhiều.. - Nghiờn cứu của tụi cú hai điểm chớnh. - Một là, sự quan tõm của tụi đối với gia đỡnh như một thực thể sống, chủ động cú phẩm chất nổi bật của một cơ quan. - Tụi coi biểu hiện chớnh của cơ quan này - thuật ngữ quan trọng đương thời dựng để chỉ khả năng dẫn dắt một cuộc sống năng động cú mục đớch, và cú đạo đức - là khả năng chung của gia đỡnh trớ thức: hoạt động như một đơn vị sản xuất và chia sẻ ký ức tập thể. - Cỏc cụng việc ghi nhớ đặc biệt như vậy tập trung vào cỏc mục đớch và thành quả đạt được liờn quan đến việc tiếp thu và sử dụng những loại tri. - Trong giới trớ thức Hà Nội, nú bao hàm cả kiến thức gia đỡnh cũng như kiến thức lịch sử về Việt Nam và vị thế của Việt Nam trong thế giới hội nhập rộng lớn hơn với cỏc dõn tộc, cỏc quốc gia phỏt triển, tiến bộ khỏc.. - Những người Hà Nội mà tụi biết thường kể cho nhau nghe về những nột văn hoỏ được truyền lại và tiếp nhận trong thời thực dõn và hậu thực dõn. - Đú là cỏch thức duy trỡ bản sắc của họ với tư cỏch là những người theo chủ nghĩa thế giới năng động, thực thi sứ mệnh đúng gúp quờn mỡnh cho thế giới đại đồng 1 . - Điều này được ghi nhận rộng rói và được coi là một trỏch nhiệm lớn lao, một hỡnh mẫu, tấm gương hiện đại cho những người đang sống ở trong nước hay ở nước ngoài.. - Như tụi giải thớch dưới đõy, một đặc điểm quan trọng của đời sống trớ thức Hà Nội là khả năng đặc biệt dễ thớch nghi của rất nhiều người tham gia sự nghiệp giỏo dục và đào tạo ở cỏc nước thuộc Hội đồng Tương trợ Kinh tế (COMECON) cũ và tham gia cụng tỏc phỏt triển trong sự hạn chế về hỗ trợ kỹ thuật một thời gian dài ở cỏc vựng miền Bắc và vựng cận Sahara chõu Phi thuộc địa Phỏp. - Kinh nghiệm của họ cho thấy những thỏch thức mà họ biết phải vượt qua trong việc tỡm ra những điểm chung giữa giai đoạn sau của chế độ quõn chủ với cỏc quan hệ trao đổi toàn cầu hoỏ của hệ thống thế giới xó hội chủ nghĩa.. - Để hiểu những gia đỡnh trớ thức về mặt này, với tư cỏch là những tập thể hoạt động cú mục đớch trong một thế giới đầy thỏch thức và biến đổi, khụng cú nghĩa là những yờu cầu về dũng họ và hụn nhõn trong gia đỡnh họ lấn ỏt những hỡnh thỏi tập thể khỏc trong xó hội Việt Nam ngày nay. - Cũng khụng cú nghĩa là người Việt Nam thiếu năng lực trải nghiệm thế giới, họ là những cỏ nhõn năng động với khả năng suy nghĩ sõu sắc và thấu đỏo đến những tục lệ và quan hệ quyền lực ràng buộc hành vi của mỡnh. - Thay vào đú, những gỡ tụi muốn núi là chỳng ta nờn hiểu quan hệ dũng họ và hụn nhõn dưới cỏi nhỡn của những người đại diện cho gia đỡnh, đơn thuần đú chỉ là biểu thị cho lực lượng lớn hơn, như trong nhiều cụng trỡnh nghiờn cứu, gia đỡnh được quan tõm với tư cỏch là một đối tượng của nghệ thuật phờ bỡnh xó hội hiện đại hay chế độ thực dõn cải cỏch, hoặc là sản phẩm của cỏc loại diễn ngụn nhận dạng được phỏt hành rộng rói ra bờn ngoài. - Vỡ vậy, những gỡ tụi quan tõm đều liờn quan tới những nghiờn cứu gần đõy về đời sống gia đỡnh với tư cỏch là biểu hiện của mục tiờu quốc gia và đạo đức 2 , mặc dự những gỡ tụi muốn nhấn mạnh là những nghiờn cứu này đụi khi vấp phải sự phản đối của gia đỡnh. - Điểm chớnh khỏc trong tỏc phẩm của tụi là vấn đề liờn quan đến tớnh hiện đại thực dõn và hậu thực dõn, đú là một hoàn cảnh được tạo ra qua cỏc hành động chiếm dụng sỏng tạo, chứ khụng phải là cỏc tỏc động của những mối bất hoà kộo dài, hay “bạo lực trớ thức” 4 . - Tụi đó cố gắng làm sỏng tỏ những quỏ trỡnh này bằng cỏch tỡm hiểu cỏch thức mà những người trớ thức Hà Nội tụi biết thuật lại những kinh nghiệm lựa chọn giỏo dục và nghề nghiệp của gia đỡnh họ. - Qua cõu chuyện của họ, tụi thấy ấn tượng về tớnh kiờn định của cỏc thế hệ già, trẻ rằng những gỡ một người cú đạo đức cú thể làm khi đối mặt với thế giới hiện đại đú là sử dụng trớ thụng minh trời phỳ và khả năng biến những thiờn phỳ này thành tớnh cỏch. - chẳng hạn rất coi trọng tài năng của nhà khoa học hiện đại khụng lệ thuộc vào yờu cầu đũi hỏi của thực dõn phương Tõy là biểu hiện duy nhất của tớnh hiện đại đú.. - Do đú, đối tượng quan tõm của bài bỏo này chỉ là những biểu hiện của đời sống tinh thần năng động của trớ thức Hà Nội ở phạm vi cỏ nhõn, gia đỡnh và quốc gia, kế thừa và phỏt huy truyền thống cỏch mạng từ những người Việt yờu nước và những nguồn tư liệu khỏc. - Đặc biệt, tụi muốn nhấn mạnh nguồn tham khảo suốt dọc chiều dài đất nước Việt Nam tạo cơ sở tư liệu cho tụi về việc tiếp thu và sử dụng vốn văn hoỏ hiện đại dưới những hỡnh thức như kiến thức ngoại ngữ và bằng cấp trong khoa học, nghệ thuật đương đại. - Điều này bao hàm cả những thành tựu đó được ghi nhận rộng rói nhưng thường bị hiểu mộo mú trong cỏc bài tường thuật đời sống văn hoỏ ở cỏc chế độ hậu thực dõn chõu Á và chõu Phi.. - Chỳng là cỏc giỏ trị và thành tựu của người Hà Nội mà tụi được biết - những người khụng chỉ tự hào say mờ về những nhà thơ, nghệ sỹ, nhà soạn nhạc của đất nước Việt Nam, mà cũn hăng say núi về nhiệt thành tuổi trẻ của họ dành cho Tolstoy, Walter Scott, Tchaikovsky và Mallarmộ. - Và trong khi nồng nhiệt núi về Chủ tịch Hồ Chớ Minh như là vị lónh tụ vĩ đại và tấm gương học tập, họ cũng nhắc đến những tấm gương khỏc của thời hiện đại nổi tiếng thế giới làm giàu cho trớ tuệ và trỏi tim họ kể từ thời thơ ấu, những Marie Curie, Pasteur cho tới Picasso hay Pushkin và Beethoven.. - Như hàng nghỡn đồng bào khỏc, những người cung cấp tin tức cho tụi đó tớch luỹ và gặt hỏi thành quả trong sự nghiệp đào tạo khoa học và chuyờn mụn của mỡnh ở mọi nơi từ Leningrad và Bucharest đến Conakry, Antananarivo và Sidi Bel Abbes. - Sự thụng hiểu Phỏp văn của họ đó giỳp họ cú nhiều hỗ trợ trong thời kỳ bao cấp khi sang làm chuyờn gia ở cỏc nước hậu thực dõn cú xu hướng xó hội chủ nghĩa như Algeria, Madagascar, Guinea và Congo-Brazzaville 5 . - Hầu hết họ đều cú những album ảnh đặc biệt lưu giữ những hỡnh ảnh đỏng nhớ của cỏc thành viờn gia đỡnh trong thời chiến và trong suốt những năm sống và tu nghiệp ở nước ngoài. - Một vớ dụ điển hỡnh là bộ sưu tập ảnh quý giỏ của một trong những người cung cấp tin tức của tụi, một nhà khoa học được đào tạo ở Nga nay đó nghỉ hưu, bức ảnh chụp mẹ của bà thời nữ sinh cấp 3 trường Phỏp thuộc trong bộ ỏo dài, đọc bỏo Quốc ngữ vào buổi tối trước khi gia đỡnh chia ly để sơ tỏn về vựng nụng thụn gần Thanh Hoỏ ở Liờn khu IV, nơi gia đỡnh đó đoàn tụ trở lại từ năm trong cuộc đấu tranh chống Phỏp giải phúng tự do. - Họ là những người mà bà cú thể cựng đàm đạo về sỏch vở và õm nhạc, rồi từ đú truyền bỏ, trau dồi cuộc sống về xó hội chủ nghĩa hiện đại, mặc dự bà xa gia đỡnh và chỉ được dừi theo tỡnh hỡnh học tập của con cỏi ở trường với sự chăm súc yờu thương của cha chỳng qua những bức thư mà chỳng cũn lưu giữ về những khoảnh khắc quý giỏ trong những năm thỏng khú khăn gian khổ đú.. - Xem những album như vậy và những di vật khỏc được bày trờn bàn thờ tổ tiờn gia đỡnh tạo nờn những ấn tượng mạnh trong cỏc cuộc gặp gỡ của tụi, và đú cũn là những tư liệu quan trọng mà những người cung cấp tin tức cho tụi đó chia sẻ, thể hiện sự trõn trọng của họ đối với những đức tớnh tinh tế, tao nhó và sự trau dồi tri thức vốn là tài năng thiờn phỳ được coi trọng và giữ gỡn bởi cỏc thế hệ đi trước đỏng kớnh như là tài sản của quốc gia núi riờng và thế giới núi chung.. - Thậm chớ dưới thời thực dõn, vốn văn hoỏ đú đó được biến tấu và sàng lọc trong bối cảnh khụng cú cỏc quan hệ búc lột và bị búc lột, nhất là bằng việc sử dụng chỳng rộng rói mà cũng vỡ đú tụi đó sử dụng thuật ngữ “hệ thống xó hội chủ nghĩa thế giới” 7. - Cụm từ hệ thống xó hội chủ nghĩa thế giới dựng để chỉ vũ đài gặp gỡ và tỏc động lẫn nhau vượt xa giới hạn liờn minh và cỏc quan hệ trao đổi của Hội đồng Tương trợ Kinh tế (COMECON) thời trước. - Dấu vết của nú bị xoỏ mờ, nhưng khụng hẳn đó hết, bởi sự kết thỳc của hệ thống xó hội chủ nghĩa chớnh thức đầu tiờn ở Liờn Xụ và Đụng Âu, cựng với cơ chế thị trường ở Trung Quốc, Việt Nam và sự tự do kinh tế ở Ấn Độ và nhiều nơi ở chõu Phi, chõu Mỹ Latinh. - Đú chắc chắn là một sự hiện diện sống động trong ký ức và trong những cõu chuyện riờng tư của những người tụi đó được làm việc cựng tại Việt Nam. - Nhiều người cung cấp tin tức cho tụi nay đó ở tuổi “thất thập cổ lai hi” mà gia đỡnh cú truyền thống giỏo dục ấn tượng từ những năm đầu thế kỷ XX. - Hầu hết họ đều là con em cỏn bộ Việt Minh, và rất nhiều người đó trải qua 9 năm khỏng chiến chống Phỏp cựng với gia đỡnh mỡnh hoặc sống trong sự đựm bọc của cỏc gia đỡnh người dõn vựng tự do dưới chớnh quyền Việt Minh. - Những người cung cấp tin tức của tụi hồi tưởng lại thời thơ ấu sống ở vựng ranh giới giữa căn cứ kiểm soỏt của Phỏp và vựng liờn khu tự do của Việt Minh, đú như là một dự bỏo cho tương lai cuộc sống của họ khi trở thành người lớn, sống trong giao thoa văn hoỏ của hai vựng lớn ảnh hưởng lẫn nhau - một đặc điểm hỡnh thành nờn đời sống của họ sau độc lập: vựng chế độ cai trị của thực dõn Phỏp cũ và hệ thống thế giới xó hội chủ nghĩa sau năm 1945.. - Những thứ này khụng phải là sự ảnh hưởng từ tư duy hàng hoỏ vụ nhõn đạo của chủ nghĩa tư bản, mà dưới những hộp bọc lung linh và nhón hiệu nổi tiếng, chỳng là kho bỏu riờng tư quý giỏ, gửi gắm tỡnh yờu của cỏc thế hệ cỏch mạng đi trước.. - Ở cỏc trường học liờn khu, giỏo viờn của họ nhận những bản tin vắn thường kỳ về tin tức chiến sự thế giới và truyền đạt lại trong lớp học. - Những người bạn của tụi hồi tưởng lại những giờ phỳt được dạy về ý nghĩa sự kiện vũ khớ hạt nhõn của Mỹ thả xuống Hiroshima và Nagasaki, những thử nghiệm bom nguyờn tử của Mỹ và Liờn Xụ thời hậu chiến, những bài học được tiếp thu ở cỏc trường trung học, đại học những năm 1950, cũng như ý nghĩa lớn lao của sức mạnh xó hội chủ nghĩa và thế giới trước sự kiện phúng con tàu Sputnik của Liờn Xụ năm 1957. - Về từ “nguyờn tử”, một người bạn của tụi giải thớch: “Đú là từ chỳng tụi dựng để chỉ mọi thứ ấn tượng”: bất kỳ thứ gỡ mạnh mẽ, siờu hiện đại, kiờn cố, kỳ diệu đều được gọi là “nguyờn tử”.. - Điều đú bỏo hiệu là thật sự những gỡ siờu hiện đại trong trật tự thế giới sau năm 1945 khụng phải là từ Phỏp mà từ những lực lượng siờu cường của thế giới mới, Mỹ và Liờn Xụ. - Ngoài những bài học được rỳt ra về bom nguyờn tử và tầm quan trọng của nú đối với chận triến Đụng – Tõy mới phỏt sinh, giới trẻ cũng được kể rằng những phương thuốc mới thần kỳ tốt nhất (thần dược) làm thế giới sửng sốt đều được chế từ Mỹ, và rằng những cố gắng của Phỏp trong việc tạo ra loại thuốc khỏng sinh cho riờng mỡnh đều thất bại bẽ bàng 8 . - Họ cũng tự hào về những gỡ học được trong trường: cỏc nhà khoa học tiờn phong của Việt Nam, bao gồm cả những tờn tuổi đó được ghi danh như Giỏo sư Đặng Văn Ngữ - người trở lại Việt Nam năm 1948, sau 5 năm nghiờn cứu cỏc phương phỏp chế biến dược phẩm ở Nhật, cuốc bộ vượt qua vựng đất nguy hiểm do quõn thự chiếm giữ để gia nhập Việt Minh, với hỡnh ảnh nổi tiếng “chẳng cú gỡ ngoài trỏi tim nồng” và một lọ nấm mà với nú ụng đó thành cụng trong việc tỡm ra phương thức chế tạo penicilin từ ngụ.. - Ngoài tất cả những tỡnh cảnh tỳng quẫn và nguy hiểm phải chịu, những người cung cấp tin tức của tụi cũng nhớ lại cỏc vựng nụng thụn thời chiến này như những điểm đến dẫn họ vào một thế giới rộng lớn hơn, nơi họ được dạy làm chủ chớnh mỡnh khi giành được tự do. - Đõy là điểm truyền cảm hứng sức mạnh cho thanh niờn thời đú, khiến họ nghĩ về quỏ khứ hào hựng của mỡnh khi hỏt vang cỏc bài hỏt Thiếu niờn Tiền phong và lắng nghe trong cỏc phũng học và cỏc hội nghị Đảng vào buổi tối về thế giới xó hội chủ nghĩa rộng lớn, trong đú Việt Nam và cuộc cỏch mạng của Việt Nam được tụn vinh và cổ vũ bởi cỏc đồng chớ cỏch mạng nước ngoài. - Nhiều người tham gia cuộc hành quõn gian khổ bằng đường bộ dọc đất nước tới Quế Lõm ở tõy nam Trung Quốc để học tại một trong những trường của người Việt được thành lập với sự giỳp đỡ của Cộng hoà Nhõn dõn Trung Hoa, nhằm đào tạo kỹ năng cho cỏc giỏo viờn và chuyờn gia để tạo ra một Việt Nam mới.. - Hệ thống xó hội chủ nghĩa này dĩ nhiờn là một khụng gian của những giỏ trị riờng biệt cũng như giỏ trị chung sõu sắc. - Nhưng vỡ tớnh chất phức tạp và đa dạng của nú, nờn những gỡ tụi muốn nhấn mạnh trong việc sử dụng thuật ngữ này là tớnh chất khụng gian toàn cầu rộng lớn, trong đú những chủ thể của thuộc địa cũ cú thể tự phỏt triển và tiếp thu từ những thụng lệ của một thế giới rộng lớn hơn. - Với những người thường xuyờn đi lại trong khu vực đú như sinh viờn, cỏc chuyờn gia phỏt triển, cỏc thành viờn đoàn đại biểu và những người lưu trỳ xuyờn quốc gia, nú tổ chức cỏc cuộc gặp gỡ với những mụ hỡnh chớnh trị văn hoỏ đa dạng, từ hai lực lượng siờu cường cỏch mạng lớn và cỏc khu vực lõn cận đến những ý tưởng phỏt triển như Tanzania của Nyerere, Ấn Độ của Nehru, Indonesia của Sukarno và cỏc nước chõu Phi thuộc cỏnh hữu đó núi ở trờn. - Khụng nước nào bị cụ lập riờng biệt, tất cả đều hội nhập và tất cả đều đại diện cho những sứ mệnh làm chủ truyền thống mới và cũ của chủ nghĩa xó hội được biểu hiện cụ thể trong cuộc sống và qua những thành tựu của cỏc nhà khoa học và cỏc tờn tuổi hiện đại khỏc, mang lại cho nhiều người cơ hội giao lưu thực tiễn nhưng khú tin qua những tỡnh huống giảng dạy kết hợp nhiều điểm tham khảo chứ khụng phải là những luận điểm của của một nước hậu thuộc địa đơn lẻ.. - Khỏi niệm hệ thống xó hội chủ nghĩa được minh hoạ rừ bởi cụng trỡnh Sanskritist Sheldon Pollock về “chủ nghĩa thế giới bản địa” của vựng nam và đụng nam chõu Á cổ xưa hơn là ý tưởng thế giới “tư bản chủ nghĩa hậu sinh” của cỏc trào lưu khụng đại diện, cỏc ý tưởng pha trộn như đề xuất của cỏc nhà học thuyết toàn cầu hoỏ đương đại. - 9 Do đú loại hiệp hội tụi tỡm kiếm để mụ tả là một trong những khởi xướng và phương thức trao đổi cú mục đớch, một hỡnh thỏi chủ nghĩa thế giới được xỏc định bằng những ý tưởng và kinh nghiệm của một cộng đồng tinh thần rộng khắp được rốn giũa bởi nhà nước và cỏc cỏ nhõn dựa trờn sự đoàn kết bền vững và quan hệ hữu nghị xó hội chủ nghĩa. - Như đó đề xuất ở trờn, đú đụi khi là những buổi gặp gỡ khụng hài hoà, đại diện của họ vốn bỡnh thường cú những hành động hy sinh quờn mỡnh thỡ đụi khi lại ganh đua và khú cú thể đàm phỏn được với những người cú trỏch nhiệm làm gương trong đời sống đạo đức cả ở trong nước lẫn ở ngoài nước. - Điều này khụng làm họ bớt đi những đặc điểm đặc trưng của một người theo thế giới chủ nghĩa. - ngược lại, chớnh trong những cuộc ganh đua cũng như trong sự hợp tỏc thỡ hệ thống khu vực mới cú thể được phỏc thảo và thử nghiệm.. - Cỏc cõu chuyện gia đỡnh và tớnh hiện đại thuộc địa. - Nỗ lực của tụi trong việc kết hợp nghiờn cứu cỏc viễn cảnh chủ nghĩa xó hội hay hậu thời kỳ thuộc địa với những chuyờn gia về chủ nghĩa thực dõn đó đến ngày hỏi quả dưới nhiều hỡnh thức khỏc nhau, đặc biệt qua việc dễ dàng nhận ra phạm vi và ranh giới của những đàm phỏn này, như trong trường hợp những người bạn trớ thức của tụi - những người núi về kiến thức thời thơ ấu của họ bằng tiếng Phỏp như một thành tựu của những đứa trẻ cỏch mạng, cũng như những thiờn phỳ hoàn hảo đối với những người truyền bỏ tớnh hiện đại của chủ nghĩa xó hội đến những nơi cú nhu cầu như Algeria và Madagascar. - Khi học ở nhà và với cỏc giỏo viờn vựng liờn khu cú trỡnh độ cấp 3 của Phỏp, họ núi rằng biết tiếng Phỏp là một mún quà thiờn phỳ, đú khụng chỉ là ngụn ngữ của quỏ khứ thuộc địa mà cũn là ngụn ngữ mang tớnh cỏch mạng và hiện đại. - Một người cung cấp tin tức cho. - tụi núi rằng trong những ngày ụng ở liờn khu, bỏu vật lớn nhất của ụng là bản sao cuốn Dictionnaire Larousse. - Đõy là một trong rất ớt cỏc cuốn sỏch chuyờn ngành mà cha mẹ ụng mang theo từ những ngày cũn ở Hà Nội. - ễng núi rằng đú là một cuốn sỏch ụng đọc lỳc rảnh rỗi, đặc biệt là những dũng tiểu sử vắn tắt của những tờn tuổi lớn: Goethe, Edison, Marie Curie. - Một người con trai khỏc của cỏn bộ Việt Minh kể cho tụi nghe về niềm hứng khởi của ụng khi cũn là một học sinh khi ụng thấy quyển sỏch tỏi bản Guernica trong cuốn từ điển bỏch khoa trẻ em bằng tiếng Phỏp được một trong những hiệu trưởng vựng liờn khu của ụng mang theo từ Hà Nội. - Những tri thức về cỏc anh hựng và cỏc nhà đổi mới của thế giới đều được cha mẹ và giỏo viờn Việt Minh của họ ủng hộ. - Vỡ vậy sự ngưỡng mộ của họ dành cho những nhõn vật vĩ đại trong văn học như Flaubert và Victor Hugo – những người theo như họ được dạy là cỏc nhà phờ bỡnh xó hội cú tầm nhỡn xa hiện đại – cú thể được sử dụng cho mục đớch đấu tranh vỡ tự do của họ, giống như những nhà văn, nghệ sỹ và khoa học hiện đại của Việt Nam 10 . - Và dĩ nhiờn đối với những người học tiếng Phỏp từ cỏc giỏo viờn vựng liờn khu, hiệu trưởng của họ rất thụng hiểu tiếng Việt và cú một niềm cảm hứng say mờ với di sản văn học nghệ thuật nước nhà. - Một trong những cõu chuyện kể gia đỡnh tụi được nghe từ những người cung cấp tin tức của mỡnh là chuyện tản cư của một người đàn ụng từ Hà Nội đến vựng liờn khu lỳc bắt đầu cuộc khỏng chiến. - ễng và anh trai sống một mỡnh với người mẹ biết núi tiếng Phỏp trụi chảy, và họ vẫn nhớ sự lẩn trỏnh khộo lộo của bà trước những biệt đội Phỏp đi tuần dọc tuyến đường bộ nguy hiểm của họ. - Với giọng Phỏp chuẩn núi với những người lớnh hào hoa bản ngữ, bạn tụi núi, mẹ ụng tự tin trong cỏc cõu chuyện nhỏ làm cứu cỏnh, trong đú bà thể hiện mỡnh là một cựu nữ sinh đỏng trọng của một gia đỡnh “trung thành” đi cựng với cỏc con về làng quờ chồng một cỏch minh bạch. - Người cung cấp tin tức của tụi rất thớch cõu chuyện về ngụn ngữ của những tờn thực dõn được coi như một tấm giấy thụng hành bảo vệ và phương tiện đỏnh lạc hướng tai mắt sỏt sao của sỹ quan Phỏp. - Rất ớt thanh niờn Hà Nội ngày nay biết tiếng Phỏp, nhưng rừ ràng là những người lứa tuổi ấy đó từng nghe cõu chuyện này đều hiểu được ý nghĩa của nú. - Những cõu chuyện trao đổi như vậy tạo nờn đời sống tinh thần tiếp diễn trong một gia đỡnh trớ thức như là một biểu hiện của lũng dũng cảm tiếp nối tinh thần tập thể trong việc truyền tin và sử dụng trớ thụng minh.. - Vấn đề tụi bắt đầu giải quyết trong những nghiờn cứu gần đõy là loại di sản gia đỡnh này sẽ được truyền lại như thế nào trong điều kiện cơ chế thị trường ngày nay khi lựa chọn cuộc sống và nghề nghiệp của giới trẻ đụi khi bắt đầu trở nờn cú khỏc biệt lớn so với những truyền thống vốn cú của quỹ đạo đời sống trớ thức. - Đặc biệt ấn tượng với lũng kớnh trọng đối với cõu chuyện kể với sự di chuyển kiờn định và đầy toan tớnh về thời gian và khụng gian là những trường hợp của giới trẻ - khi việc làm ở khu vực cụng đó ớt hấp dẫn hơn nghề nghiệp ở khu vực tư nhõn. - hội nhập APEC gần đõy để tỡm kiếm nghề nghiệp mới và cỏc cơ hội đầu tư ở những nơi vượt ra ngoài phạm vi của hệ thống xó hội chủ nghĩa, cả ở những nước tư bản chủ nghĩa được mệnh danh là “con hổ Đụng Nam Á”, và ở những nước mới thiết lập như Nigieria và Gulf, nơi cú những viễn cảnh rủi ro nhưng hấp dẫn cho những người trẻ Việt Nam được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng.. - xó hội chủ nghĩa rất khỏc biệt lại khụng chỉ trớch những hành trỡnh mạo hiểm như vậy vào thế giới tư bản chủ nghĩa, và cỏc phương tiện truyền thụng chớnh thức hiện nay thường ca ngợi những bước khởi nghiệp như vậy như là một sự tiếp nối. - “tỡnh hữu nghị truyền thống” được thiết lập bởi thế hệ trước khi từng làm việc với tư cỏch là chuyờn gia hoặc hợp tỏc lao động ở những nước cú nhu cầu trong những năm trước Đổi mới. - Nhưng tụi vẫn chưa gặp gỡ người nào trong giới trớ thức Hà Nội mà cuộc sống thời liờn minh xó hội chủ nghĩa lại hết ý nghĩa quan trọng sõu sắc với họ và những người đó từng thực hiện cỏc cuộc di chuyển xuyờn thời gian và khụng gian đó cống hiến cuộc sống và tinh thần cho bản sắc quốc gia và gia đỡnh. - Cõu hỏi của tụi về nơi thực địa tương lai là: Liệu những khỏc biệt sõu sắc cuối cựng cú được hỡnh thành hay khụng, và liệu sẽ cú những thay đổi vượt ngoài tầm kiểm soỏt như vậy trong đời sống người Hà Nội cả ở trong nước và nước ngoài hay khụng và những tỏc động của di sản phong kiến và toàn cầu mà tụi đó đề cập trong bài này cú làm mất đi sức mạnh khú tin và cú sức ảnh hưởng lớn của họ khụng? Nhưng những gỡ tụi thấy cho đến nay là mặc dự cú nhiều điểm khỏc biệt giữa cuộc sống hiện tại và quỏ khứ của cỏc gia đỡnh trớ thức Hà Nội, với việc giới trẻ ngày nay lựa chọn nghề nghiệp ở khu vực tư nhõn để đưa họ vào những thế giới khỏc với thế giới quen thuộc của thế hệ trước, nhưng vẫn cú những mối liờn kết quan trọng trong đời sống của họ. - Do đú những gỡ tụi đó chứng kiến trong cụng việc của mỡnh ở Hà Nội ngập tràn một cảm giỏc hy vọng và lạc quan về con đường kế thừa truyền thống học hỏi và trau dồi sẽ cũn tiếp tục được coi trọng như một tài sản và một điểm tham khảo để đỏnh giỏ và xõy dựng, như chiến lược phỏt triển cụng dõn và chớnh phủ Việt Nam để thớch ứng với guồng biến đổi nhanh chúng của thế giới ngày nay.. - 3 Về những vấn đề trong cỏch hiểu hiện đại về cơ quan đại diện trong cỏc bài viết của cỏc nhà nhõn học về hành động và tớnh bản ngó, tham khảo Laidlaw, James., ”For an anthropology of freedom and ethics”, Journal of the Royal Anthropological Institute . - 5 Sau khi đất nước thống nhất, cỏc chuyờn gia trớ thức và xuất khẩu lao động trở thành tài sản xuất khẩu chủ yếu. - cỏc cụng nhõn vận hành được tuyển dụng chủ yếu ở cỏc nước thuộc khối COMECON, trong khi hàng nghỡn bỏc sỹ, kỹ sư, nhà nụng học và cỏc chuyờn gia khỏc phục vụ 4 - 5 năm ở cỏc nước sử dụng tiếng Phỏp trong khuụn khổ cỏc chương trỡnh “hữu nghị” song phương chớnh thức.. - 6 Cũn cú nhiều bức ảnh đỏm cưới ghi lại những khoảnh khắc hụn nhõn đỏng nhớ trong một gia đỡnh. - Vài bức hỡnh từ những năm 1930, trong đú chụp riờng cụ dõu chỳ rể trong trang phục hiện đại và ngồi sỏt bờn nhau. - Đõy là những thời khắc quan trọng của một ý tưởng hụn nhõn mụn đăng hộ đối vốn đó trở thành điển hỡnh của đời sống trớ thức trong những năm trước độc lập.. - Những dấu hiệu bỏo trước cỏc loại thần dược sẵn cú ở Indonesia từ cuối những năm 30 và phổ biến với người tiờu dựng Việt Nam qua những hiệu thuốc thương mại. - “khoa học”. - do đú trường học dạy là những phương thuốc “thuộc địa” này cú chất lượng kộm so với những phương thuốc sử dụng sức mạnh khoa học tiờn tiến của thế giới (Đặng Phong, Lịch sử kinh tế Việt Nam NXB Khoa học Xó hội, Hà Nội, 2002, tr. - Quan sỏt chủ yếu những cụng trỡnh gần đõy về chủ nghĩa thế giới, xuất hiện do nhiều quan tõm chung về bản chất của cỏc loại hỡnh “đúng” và “mở” của cỏc bản sắc cộng đồng cho thấy những loại người đi khắp thế giới cú thể gắn bú sõu sắc với quờ nhà trong khi vẫn sống một cuộc sống di chuyển liờn tục ở khắp nơi xa xụi. - Những người như vậy được mụ tả là “người theo chủ nghĩa thế giới địa phương” (Ho, Engseng, “Empire through diasporic eyes: A view from the other boat”. - Những khỏi niệm này đó được sử dụng ban đầu cho cỏc cộng đồng giao thương và kinh doanh khắp địa phương. - Những gỡ tụi muốn núi về liờn hiệp xó hội chủ nghĩa là giới trớ thức hiện đại đó sống một cuộc sống di chuyển như thế, nhưng trong một thế giới mà gia đỡnh cũng như quốc gia coi tri thức là cụng cụ đạt đến mục đớch tinh thần trong việc thiết lập cỏc mối quan hệ và tỡnh bằng hữu trải rộng về khụng gian địa lý và lịch sử đương đại. - Những gỡ cú thể thấy ở đõy là năng lực sử dụng những khỏc biệt quỏ khứ và hiện tại của chủ nghĩa xó hội để tạo ra cảm quan bền vững về cộng đồng xuyờn địa phương cho những buổi gặp gỡ ở cỏc vựng xa xụi.