- SAU THU HỒI ĐẤT XÂY DỰNG KHU CÔNG NGHIỆP TỈNH VĨNH LONG Nguyễn Minh Thuận 1 , Dương Ngọc Thành 2 và Nguyễn Thành Nghiệp 3. - Khu công nghiệp, sinh kế, thu hồi đất, thu nhập, yếu tố ảnh hưởng. - Nghiên cứu này được thực hiện nhằm đánh giá tác động của khu công nghiệp (KCN) đến thay đổi thu nhập của hộ dân bị thu hồi đất. - Số liệu của nghiên cứu được thu thập từ 126 hộ gia đình bị thu hồi đất phục vụ xây dựng KCN Hoà Phú và Bình Minh tỉnh Vĩnh Long. - Kết quả nghiên cứu cho thấy có sự thay đổi đáng kể về các nguồn lực sinh kế của cộng đồng sau khi bị thu hồi đất. - Các nhân tố ảnh hưởng đến sự thay đổi thu nhập của hộ dân bị thu hồi đất là tuổi chủ hộ, trình độ học vấn của chủ hộ, số lao động đang làm việc trong khu công nghiệp, thu nhập từ hoạt động phi nông nghiệp, tỷ lệ bị thu hồi đất, diện tích đất hiện tại. - Nghiên cứu còn đề xuất một số khuyến nghị nhằm ổn định sinh kế, nâng cao thu nhập cho cộng đồng dân cư bị thu hồi đất.. - Yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập của hộ dân sau thu hồi đất xây dựng khu công nghiệp tỉnh Vĩnh Long. - Việc thu hồi đất để xây dựng các KCN làm cho cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực theo chiều hướng tăng tỷ trọng công nghiệp - xây dựng và giảm tỷ trọng nông nghiệp.. - Ngoài ra, tác giả Trần Thị Thơm (2015) khi đi phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập của hộ dân sau khi bị thu hồi đất xây dựng KCN Hòa Phú tỉnh Vĩnh Long còn nhận thấy các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập của hộ bao gồm: kinh nghiệm sản xuất, trình độ học vấn, tập huấn sau thu hồi đất, cơ cấu thu nhập phi nông nghiệp sau thu hồi đất và lao động.. - Sau khi bị thu hồi đất, thu nhập hộ dân có cao hơn trước, nguồn vốn về vật chất của họ được cải thiện đáng kể, nhưng do việc làm không ổn định (nguồn vốn từ việc bồi thường, hỗ trợ sau khi bị thu hồi đất không được người dân sử dụng vào mục đích đầu tư sản xuất và học nghề để chuyển đổi nghề nghiệp nên dẫn đến khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm), cuộc sống xáo trộn, phai nhạt tình cảm nông thôn và ô nhiễm môi trường làm nhiều người dân lo lắng về sinh kế lâu dài của họ (Huỳnh Văn Chương, 2010). - Nghiên cứu của Nguyễn Bình Giang (2012) đánh giá tác động xã hội vùng của các KCN Việt Nam cho thấy việc sử dụng tiền đền bù và hỗ trợ cho các hộ dân có đất bị thu hồi làm KCN có thể có tác động tiêu cực. - Do đối tượng bị thu hồi đất hạn chế về trình độ văn hóa, nhiều hộ dân sử dụng tiền đền bù và hỗ trợ mua sắm, tivi, xây nhà. - Kết quả nghiên cứu của Đinh Phi Hổ và Huỳnh Sơn Vũ (2011) về thay đổi thu nhập và các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập của người dân bị thu hồi đất dựa vào khung lý thuyết sinh kế bền vững, nhận thấy có 6 nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập bao gồm: Trình độ học vấn của chủ hộ, số lao động trong hộ, hộ có dùng tiền đền bù vào việc đầu tư cho sản xuất kinh doanh, hộ có lao động làm việc trong KCN, tỷ lệ phụ thuộc và diện tích đất bị thu hồi của hộ.. - (2013) khảo sát 60 hộ gia đình bị thu hồi đất phục vụ cho xây dựng các KCN và 47 hộ gia đình sống xung quanh KCN ở thành phố Cần Thơ nhận thấy: có sự thay đổi đáng kể về việc làm và nguồn tạo thu nhập của hộ dân bị thu hồi đất và hộ dân sống xung quanh KCN sau khi KCN được hình thành. - các nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập của hộ dân bị thu hồi và sống xung quanh KCN là trình độ học vấn của chủ hộ, tỷ lệ người phụ thuộc, lao động trong KCN, diện tích đất bị thu hồi.. - Tuy nhiên, việc xây dựng các KCN làm cho diện tích đất nông nghiệp ngày càng bị thu hẹp, ảnh hưởng tới việc chuyển đổi ngành nghề và thu nhập của một bộ phận người dân có đất bị thu hồi. - Kết quả nghiên cứu này nhằm đánh giá thực trạng do tác động của CNH đến sinh kế hộ dân bị thu hồi đất, đồng thời nhóm tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm ổn định đời sống và nâng cao thu nhập cho các hộ dân bị thu hồi đất.. - là một phần quan trọng của chính sách thu hồi đất khi những người bị ảnh hưởng mất đi cơ sở sản xuất, kinh doanh, việc làm hoặc các nguồn thu nhập khác. - Hiểu theo nghĩa rộng hơn, không phải chỉ là thu nhập mà còn cả sinh kế bền vững cho những đối tượng bị tổn thương do thu hồi đất.. - Mô hình sinh kế bền vững (DFID, 2000), chính sách về bồi thường, hỗ trợ cho hộ dân bị thu hồi đất tạo được sinh kế bền vững khi nó tác động các tài sản sinh kế người dân và kết hợp với thay đổi phương thức sinh kế (nông nghiệp và phi nông nghiệp) nhằm đảm bảo tăng thu nhập của hộ dân sau khi thu hồi đất. - Đinh Phi Hổ và Huỳnh Sơn Vũ (2011) dựa trên kết quả của việc phân tích khung sinh kế bền vững đưa ra nhận định rằng các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập của người dân bị thu hồi đất gồm có: trình độ học vấn của chủ hộ, tuổi của chủ hộ, tỷ lệ phụ thuộc, quy mô lao động, diện tích đất bị thu hồi, mục đích sử dụng số tiền đền bù, lao động làm việc trong KCN.. - Trên cơ sở kế thừa các nghiên cứu có liên quan kết hợp với khảo sát thực tế, nhóm nghiên cứu xây dựng mô hình xác định các nhân tố ảnh hưởng đến sự thay đổi thu nhập của hộ dân bị thu hồi đất xây dựng các KCN ở tỉnh Vĩnh Long.. - vọng Biến phụ thuộc Y Thu nhập hộ dân sau khi thu hồi đất (triệu đồng/hộ). - Diện tích đất sau thu hồi X 8 Diện tích đất của hộ dân sau thu hồi đất (m 2. - Tỷ lệ đất bị thu hồi X 9 Tỷ lệ đất bị thu hồi. - pháp chọn mẫu ngẫu nhiên, phân tầng theo tỷ lệ thu hồi đất. - Cỡ mẫu được chọn là 126 hộ dân bị thu hồi đất (theo danh sách hộ bị thu hồi đất từ Uỷ ban Nhân dân địa phương cung cấp) phục vụ xây dựng KCN Hòa Phú và KCN Bình Minh. - Địa bàn <30% Tỷ lệ thu hồi đất 30-70% >70% Số lượng Tỷ trọng. - Tuổi có quyết định rất quan trọng trong việc tăng thu nhập gia đình, đặc biệt là những hộ dân sau khi nhận bồi thường và hỗ trợ khi bị thu hồi đất.. - Điều này, tác động rất lớn đến thu nhập nông hộ và cũng như gánh nặng về an sinh xã hội của chính quyền địa phương vì khi nhận bồi thường và hỗ trợ sau khi thu hồi đất, các hộ dân phải chuyển đổi sinh kế, tìm việc làm mới (nếu lao động lớn tuổi thường khó xin vào làm việc tại các công ty, doanh nghiệp trong KCN).. - 3.2 Diện tích, cơ cấu đất trước và sau khi thu hồi đất. - Kết quả nghiên cứu cho thấy tổng diện tích đất bị thu hồi của 3 nhóm hộ dân (bị thu hồi < và >70%) đều giảm so với trước khi thu hồi.. - Diện tích từng nhóm hộ sau thu hồi có tỷ lệ giảm, nhóm hộ dân (bị thu hồi <30%. - và nhóm hộ 30-70% diện tích) diện tích sau thu hồi giảm ít, do bị thu hồi diện tích ít nên một số mua lại diện tích ít hơn hoặc sử dụng tiền bồi thường vào mục đích khác, nhóm hộ dân (bị thu hồi >70%. - Bảng 4: Diện tích đất hộ điều tra trước và sau khi thu hồi Qui mô đất. - Trước thu hồi Sau thu hồi. - Nguồn lực đầu tiên phải kể đến của hộ nông dân sau khi bị thu hồi đất là khoản tiền bồi thường.. - Nhận tiền bồi thường sau khi bị thu hồi đất đã làm cho khả năng tài chính của hộ thay đổi. - Thông qua mục đích sử dụng tiền bồi hoàn sau khi thu hồi đất cho thấy người dân sử dụng tiền đền bù chưa đúng với mục đích tốt nhất để chuyển đổi ngành nghề nâng cao thu nhập.. - Tiền đền bù Tỷ lệ đất thu hồi Tổng số Tỷ. - 3.4 Chuyển dịch ngành nghề và nguồn thu nhập của hộ trước và sau thu hồi đất. - Thay đổi việc làm và thu nhập phản ánh khả năng thích ứng của hộ dân sau khi thu hồi đất xây dựng các KCN, nó được đánh giá qua chỉ tiêu thay đổi thu nhập và thay đổi nghề nghiệp. - Kết quả từ Bảng 6 cho thấy đất bị thu hồi chủ yếu là đất nông nghiệp nên trước khi thu hồi ngành nghề chính của hộ dân là sản xuất nông nghiệp (chiếm tỷ lệ 69,5. - Ngoài ra, một số hộ dân trước thu hồi đất có ngành nghề như: công nhân, công viên chức nhà nước, làm thuê, buôn bán nhỏ chiếm tỷ lệ tương đối thấp so với một số ngành nghề khác. - Tuy nhiên, sau thu hồi đất có sự chuyển biến ngành nghề của các hộ dân. - Diện tích đất nông nghiệp bị thu hồi chuyển sang hoạt động công. - nghiệp, dịch vị nên tỷ lệ hộ dân sản xuất nông nghiệp giảm còn 65 hộ, chiếm tỷ lệ 47,1% do một số hộ dân bị thu hồi đất nên diện tích bị thu hẹp, chuyển đổi sang trồng cây trồng khác phù hợp diện tích và một số ngành nghề phi nông nghiệp tăng lên. - Bảng 6: Ngành nghề và bình quân thu nhập hộ dân trước thu hồi đất. - Ngành nghề và thu nhập Trước thu hồi đất. - Bảng 7: Ngành nghề và bình quân thu nhập hộ dân sau thu hồi đất. - Ngành nghề và thu nhập Sau thu hồi đất Số. - Điều này được lý giải, sau thu hồi đất các hộ dân KCN Bình Minh mua lại đất sản xuất nông nghiệp (trồng Bưởi 5 Roi) giá trị kinh tế cao nên thu nhập không giảm. - Thu nhập lĩnh vực phi nông nghiệp tăng đáng kể các nhóm hộ dân, trước thu hồi thu nhập từ phi nông nghiệp cao nhất. - Điều này cho thấy, việc xây dựng các KCN đã tạo ra cơ hội việc làm và thu nhập của hộ dân bị thu hồi đất, sự chuyển biến thu nhập từ lĩnh vực nông nghiệp sang những ngành nghề có thu nhập cao hơn trong lĩnh vực công nghiệp là một dấu hiệu vui trong quá trình công nghiệp hóa trên địa bàn của tỉnh.. - 3.5 Chi tiêu và vay vốn của các hộ điều tra Kết quả điều tra hộ dân bị thu hồi đất cho thấy, mức chi tiêu của hộ dân trước và sau khi thu hồi đất có sự chênh lệch tương đối ít. - Trước thu hồi đất, chi tiêu bình quân hàng tháng của nhóm hộ có tỷ lệ thu hồi đất <30% là 3,176 triệu đồng/tháng, sau thu hồi đất, chi tiêu bình quân nhóm này tăng. - Kết quả trên cho thấy, sau khi thu hồi đất sinh kế hộ dân thay đổi, mức chi tiêu cũng thay đổi.. - Bảng 8: Số tiền chi tiêu bình quân hàng tháng và vay vốn của hộ dân trước thu hồi đất. - Chỉ tiêu Trước thu hồi đất Số lượng Tỷ trọng. - Nguồn: Kết quả điều tra của nhóm tác giả, năm 2017 Kết quả nghiên cứu cho thấy trước và sau thu hồi đất các hộ dân đầu tư vào chi dành cho lương thực, thực phẩm chiếm 18-20%, chiếm tỷ trọng cao trong các khoản chi tiêu cho hàng tháng. - Chiếm tỷ trọng cao thứ 2 trong các khoản chi tiêu trước và sau thu hồi đất là chi vào điện, nước sinh hoạt (trước thu hồi chiếm 20% và sau thu hồi chiếm 17,8. - Về vốn vay trước và sau thu hồi đất, kết quả điều tra phân tích cho thấy trung bình hộ vay trước khi thu hồi đất là 14,7 triệu đồng/hộ, chủ yếu đầu tư cho sản xuất nông nghiệp. - Trong khi sau thu hồi đất, trung bình mỗi hộ vay là 75,6 triệu đồng/hộ (trung bình nhóm <30% bị thu hồi là 36 triệu đồng/hộ, nhóm bị thu hồi >70% trung bình là 193 triệu đồng/hộ). - Sau thu hồi đất, mục đích sử dụng vốn vay vào kinh doanh buôn bán nhỏ, xây dựng sửa chữa nhà và sản xuất đầu tư cho nông nghiệp (chiếm trên 50%).. - Sau thu hồi đất Số lượng Cơ cấu. - Nguồn: Kết quả điều tra của nhóm tác giả, năm 2017 3.6 Các nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập của hộ dân thu hồi đất. - X 8 (Diện tích đất sau thu hồi . - X 9 (Tỷ lệ đất bị thu hồi . - diện tích đất sau thu hồi (X 8. - tỷ lệ đất bị thu hồi (X 9 ) là có ý nghĩa thống kê, tức là các biến này có ảnh hưởng đến thu nhập của hộ dân sau thu hồi đất tỉnh Vĩnh Long. - Yếu tố này tương quan thuận với thu nhập hộ sau thu hồi đất. - Điều này chỉ ra rằng tuổi của chủ hộ ảnh hưởng đến việc tăng thu nhập của hộ gia đình, những hộ dân sau thu hồi đất trong độ tuổi lao động có nhiều kinh nghiệm, năng động, góp phần tăng thu nhập, ổn định cuộc sống gia đình sau thu hồi đất.. - Yếu tố này tương quan thuận với thu nhập của hộ sau thu hồi đất.. - Đối với chủ hộ và những người lao động chính trong hộ dân sau khi bị thu hồi đất, nếu có trình độ cao dễ dàng xin việc làm vào các công ty, doanh nghiệp trong KCN và những hộ sau thu hồi vẫn hoạt động sản xuất nông nghiệp có nhiều khả năng tiếp cận và ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất, cải thiện thu nhập hộ gia đình sau thu hồi đất.. - Yếu tố này tương quan thuận với thu nhập của hộ sau thu hồi đất. - Sau thu hồi đất một số hộ dân không còn đất sản xuất hoặc diện tích đất giảm sẽ chuyển đổi ngành nghề. - Sự chuyển đổi cơ cấu thu nhập phi nông nghiệp tỷ lệ thuận với thu nhập của hộ bị thu hồi đất với mức độ khác biệt 5%. - Sau thu hồi đất một số hộ dân chuyển sang hoạt động buôn bán nhỏ hoặc chuyển sang kinh doanh. - nhà trọ nên nguồn thu nhập tăng lên và ổn định hơn so với trước thu hồi đất.. - Tỷ lệ bị thu hồi đất (X 9. - Thu nhập trước thu hồi đất của người dân chủ yếu từ hoạt động nông nghiệp. - Sau thu hồi đất, đất sản xuất nông nghiệp bị giảm nhiều (tỷ lệ thu hồi tăng) thì thu nhập của các nhóm bị thu hồi tăng lên và tăng thu nhập chủ yếu từ các ngành phi nông nghiệp. - Diện tích đất sau thu hồi tỷ lệ thuận với thu nhập của hộ bị thu hồi đất với mức độ khác biệt 5%. - Điều này cho thấy ngoài diện tích bị thu hồi, các hộ dân sử dụng tiền bồi thường mua lại đất sản xuất, kinh doanh thì thu nhập hộ dân sẽ tăng lên, góp phần ổn định cuộc sống sau thu hồi đất.. - Kết quả nghiên cứu yếu tố ảnh hưởng thu nhập hộ dân sau khi thu hồi đất xây dựng các khu KCN tỉnh Vĩnh Long cho thấy, sau thu hồi đất có sự thay đổi đáng kể về nghề nghiệp và thu nhập của hộ dân trong từng nhóm hộ khác nhau. - Nghiên cứu xác định được các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập hộ dân sau thu hồi đất xây dựng các KCN là: tuổi chủ hộ, trình độ học vấn của chủ hộ, lao động làm việc trong KCN, cơ cấu thu nhập từ hoạt động phi nông nghiệp, tỷ lệ đất bị thu hồi và diện tích đất sau thu hồi. - Để nâng cao thu nhập cho hộ dân và đảm bảo sinh kế cho hộ bị thu hồi đất, một số khuyến nghị được đề xuất như sau:. - Việc xây dựng KCN cần phải tính toán cẩn thận các phương án chuyển dịch sinh kế và nơi ở cho các hộ dân bị thu hồi đất. - Điều này sẽ giúp doanh nghiệp thu hồi đất một cách nhanh chóng và thuận lợi đồng thời sinh kế của người dân được đảm bảo hơn. - hỗ trợ đào tạo nghề giúp hộ dân bị thu hồi đất chuyển đổi sinh kế thuận lợi hơn.. - Đối với chính quyền địa phương: Triển khai các giải pháp về sinh kế cho người dân bị thu hồi. - Có chính sách tạo nguồn vốn cho hộ dân bị thu hồi đất chuyển sang ngành nghề phi nông nghiệp có thu nhập cao hơn sản xuất nông nghiệp. - Đối với hộ dân bị thu hồi đất: Cần có phương án sử dụng tiền đền bù hiệu quả, đặc biệt là tập trung đầu tư sản xuất kinh doanh. - Nghiên cứu tác động của thu hồi đất xây dựng khu công nghiệp đến sự thay đổi thu nhập của cộng đồng bị thu hồi đất ở thành phố Cần Thơ. - Sự thay đổi về thu nhập của người dân sau khi thu hồi đất để xây dựng KCN - Các yếu tố ảnh hưởng và chính sách gợi ý, Tạp chí Phát triển Kinh tế, số 249, trang 35-41.. - Nghiên cứu sinh kế của hộ nông dân sau thu hồi đất nông nghiệp tại thôn Thọ Đa, xã Kim Nỗ, huyện Đông Anh, Hà Nội. - Ảnh hưởng của việc chuyển đất nông nghiệp sang đất phi nông nghiệp đến sinh kế của người nông dân bị thu hồi đất tại Thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam. - Ảnh hưởng của việc thu hồi đất nông nghiệp đến đời sống, việc làm của nông dân huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên. - Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập của hộ dân sau khi thu hồi đất xây dựng Khu công nghiệp Hòa Phú tỉnh Vĩnh Long