- VÙNG NAM TRUNG BỘ TRONG THỜI KỲ HỘI NHẬP. - Vùng Nam Trung Bộ nhiều tiềm năng. - Nam Trung Bộ là phía nam của dải đất nằm giữa Tổ quốc Việt Nam với chiều dài trên 1000 km (từ đèo Hải Vân vĩ tuyến 16 đến huyện Hàm Tân‑ Bình Thuận vĩ tuyến 11). - Trong thời kỳ chống Pháp, miền Nam Trung bộ có 12 tỉnh: Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, Đồng Nai Thượng, Lâm Viên, Gia Lai, Kon Tum, Đắk Lắk. - Trong số các tỉnh đó, chiều ngang vùng đất liền rộng nhất 212km (Quảng Nam), hẹp nhất 73km (Phú Yên). - Trong khuôn khổ bài viết này, chúng tôi khái quát về các tỉnh vùng đồng bằng duyên hải Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận và Tây Nguyên với những điều kiện thuận lợi về vị trí địa lý.. - Thứ nhất, vùng đồng bằng Nam Trung Bộ có bờ biển tiếp giáp ở phía Đông tạo ra một lợi thế giao thông đường thủy và cũng là nơi có nhiều cảng thị cổ đã có quan hệ thương mại với các nước bên ngoài rất sớm:. - Hiện nay, trong quá trình xây dựng và định hướng phát triển vùng, Chính phủ đã quan tâm đến việc khai thác lợi thế của biển, kết hợp phát triển kinh tế với bảo vệ an ninh trên biển 1. - Thứ hai, trên đất liền vùng Nam Trung Bộ có rất nhiều sông lớn, nhỏ chảy qua tạo nên một lượng phù sa bồi đắp cho những cánh đồng, màu mỡ ở vùng hạ lưu. - Thứ ba, vùng duyên hải Trung bộ còn là nơi có nhiều danh lam, thắng cảnh nổi tiếng từ lâu. - Thứ tư, cùng với các tỉnh đồng bằng Nam Trung bộ, Tây Nguyên là nơi chứa đựng nhiều tiềm năng lớn từ nguồn đất đai phì nhiêu. - Khi thực dân Pháp đánh chiếm Tây Nguyên và chúng xem: Sự phì nhiêu của đất đai vùng này quả là một nguồn lợi lớn đối với thực dân. - Trong thời kỳ thực dân Pháp tiến hành khai thác ở Tây Nguyên lần hai, chúng liền xây dựng một số đường chiến lược, trục lộ giao thông quan trọng với qui mô lớn, như kéo dài đường 14 từ Kon Tum xuống Quảng Nam. - Không chỉ có tiềm lực kinh tế mà vùng Nam Trung Bộ còn là miền đất kiên cường, anh dũng trong suốt chiều dài lịch sử đấu tranh chống kẻ thù xâm lược. - Khi đất nước giải phóng, nguồn lực tại chỗ đã trở thành vốn quý, thúc đẩy kinh tế, xã hội của các tỉnh trong vùng cùng với cả nước ngày càng phát triển mạnh mẽ.. - Tất cả những điều kiện trên, tuy chỉ là những nét khái quát, song sẽ là cơ sở thuận lợi để vùng Nam Trung Bộ bước vào thời kỳ Hội nhập cùng. - với các vùng kinh tế trọng điểm của đất nước, góp phần quan trọng vào quá trình chuyển biến kinh tế xã hội đi lên vững mạnh trên mọi lĩnh vực.. - Nam Trung bộ - bước đầu Hội nhập. - Nhận thức rõ điều đó, trong Đại hội IX của Đảng ta đã cho rằng: xu thế toàn cầu hóa kinh tế diễn ra mạnh mẽ ảnh hưởng đến cuộc sống của tất cả các dân tộc trên thế giới. - Đại hội đồng thời còn chỉ ra những cơ hội từ toàn cầu hóa cho các quốc gia trong đó có Việt Nam, quan trọng nhất là chuyển đổi kinh tế bằng nhiều hình thức như công nghệ, kinh nghiệm quản lý, giao lưu văn hóa, trí tuệ, thúc đẩy mối quan hệ gần gũi giữa các vùng miền trên cả nước.. - Nhằm phát huy tích cực khả năng phát triển của khu vực trên các lĩnh vực nhất là kinh tế, vùng Nam Trung bộ và Tây Nguyên đã xây dựng nền tảng hạ tầng: nhiều tuyến đường giao thông được xây dựng mới nối miền duyên hải với Tây Nguyên: Phú Yên với Đắk Lắk, Gia Lai. - Khánh Hòa với Đắk Lắk, Lâm Đồng… dự kiến xây dựng tuyến đường sắt Khánh Hòa, Phú Yên với Tây Nguyên trên cơ sở vận chuyển hàng hóa từ các cảng Qui Nhơn, Vũng Rô, Cam Ranh… lên Tây nguyên và hành khách đi lại, du lịch…. - Trước bối cảnh nền kinh tế cả nước có những thay đổi mới, từng vùng miền tự xây dựng hướng phát triển riêng cho mình. - Nam Trung bộ và Tây Nguyên đã và đang sử dụng hiệu quả những nguồn lực tại chỗ như: Các công trình thủy lợi cho sản xuất nông nghiệp, các khu công nghiệp lớn nhỏ xuất hiện tạo sản phẩm công nghiệp cho đất nước và xuất khẩu, các khu du lịch sinh thái hấp dẫn thu hút khách tham quan;. - Các khu công nghiệp lớn như Dung Quất ở Quảng Ngãi, Hòa Hiệp, nhà máy thủy điện sông Hinh, sông Ba Hạ ở Phú Yên đã giải quyết việc làm cho nhân dân trong vùng.. - Năm 2005, Tây Nguyên đã có 160.440 hộ với 913.185 nhân khẩu hoàn thành định canh, định cư, chiếm 82,7% số hộ đồng bào dân tộc thiểu số. - Với lợi thế về vị trí địa lí, có thế mạnh về nông nghiệp và đặc biệt là có nguồn nhân lực dồi dào, khu vực này dần dần trở thành địa chỉ mới trong giao lưu, hội nhập với các vùng trong nước, nhất là các vùng kinh tế trọng điểm ở phía Nam và phía Bắc. - Từ đó, Nam Trung bộ thu hút được nhiều dự án đầu tư trong nước và nước ngoài vào cùng hợp tác sản xuất phát triển vùng. - Cùng trong một vùng nhưng các tỉnh vừa có nét tương đồng lại vừa có sự khác biệt, xuất phát từ điều kiện tự nhiên và dân cư. - Khu vực Tây Nguyên đã có mối quan hệ rất gần gũi với đặc điểm kinh tế và xã hội của vùng phía tây các tỉnh duyên hải Nam Trung bộ. - Dù những năm gần đây, nhiều tỉnh thành trong cả nước tự hoạch định chính sách phát triển riêng cho mình theo hướng công nghiệp, song thực tế thế mạnh vẫn là nông nghiệp. - Riêng vùng duyên hải Nam Trung bộ có tỉnh tiêu biểu là Khánh Hòa thiên về du lịch và dịch vụ.. - Để bước vào thời kỳ hội nhập, sự kế thừa vốn (tự nhiên và xã hội) có sẵn của từng địa phương là quan trọng nhất, dù biết Nam Trung bộ là vùng đất nghèo, vùng kinh tế mới bắt đầu phát triển nhưng triển vọng nhìn thấy rõ.. - ‑ Trên lĩnh vực nông nghiệp, hầu hết các tỉnh Nam Trung bộ và cả Tây Nguyên vẫn đặt sản xuất nông nghiệp lên trên hết, tăng cường đầu tư, thay đổi cơ cấu cây trồng để đạt năng suất cao.. - ‑ Trên lĩnh vực công nghiệp và hoạt động thương mại, còn khu vực này non yếu hơn so các vùng khác trong nước, song những năm gần đây, đã được chú trọng và có hướng phát triển nhanh. - Như ở Quảng Nam có khu công nghiệp Chu Lai và sân bay Chu Lai. - Quảng Ngãi có khu công nghiệp Tịnh Phong, Quảng Phú, Phổ Phong và đặc biệt có khu kinh tế Dung Quất;. - Bình Định có khu công nghiệp An Nhơn, Phú Tài, khu kinh tế Nhơn Hội. - Trương Minh Dục (2008), Xây dựng và củng cố đoàn kết dân tộc ở Tây Nguyên, Nxb Chính trị quốc gia, tr.408.. - Phú Yên xây dựng những khu công nghiệp như Hòa Hiệp, Sông Cầu và sân bay Tuy Hòa… Tuy hoạt động công nghiệp và thương mại các tỉnh này chưa mạnh nhưng đã thu hút vốn đầu tư trong nước và nước ngoài mạnh mẽ. - Khu kinh tế Nhơn Hội ‑ Qui Nhơn đã tiếp nhận được 20 dự án, với vốn đầu tư 16.228 tỉ đồng, trong đó có 3 dự án đầu tư FDI với số vốn đăng ký 314 triệu USD. - Đối với Khánh Hòa, tỉnh có nhiều tiềm năng về du lịch và dịch vụ, song về công nghiệp cũng có nhiều khởi sắc. - Công nghiệp khai khoáng được triển khai từ bãi cát trắng ở Đầm Môn (vịnh Vân Phong) dùng để chế tạo thủy tinh, cáp quang. - Với điều kiện và tiềm năng đó, Chính phủ đã quy hoạch xây dựng tại khu vực này thành cảng trung chuyển container quốc tế và khu kinh tế tổng hợp đa ngành. - Phía nam Khánh Hoà là vịnh Cam Ranh có vị trí hết sức quan trọng về quốc phòng an ninh và phát triển kinh tế. - Cả nước đã và đang bước vào thời kỳ hội nhập quốc tế với nhiều thành tựu đáng kể, vùng Nam Trung bộ cùng hòa nhập với cả nước xây dựng hướng phát triển ban đầu theo lợi thế tự nhiên, xã hội vốn có của vùng miền. - Bước đầu xây dựng mô hình mới thích hợp thời kỳ hội nhập mô hình vùng cho từng tỉnh, sau đó định hướng phát triển từng bước theo qui hoạch tổng thể vùng.. - Từ bước đầu hội nhập, Nam Trung bộ sẽ đủ cơ sở để thống nhất lợi thế về xã hội, địa lý, kinh tế… Quan trọng nhất là định hướng phát triển trên cơ sở điểm mạnh của từng tỉnh, tăng cường hợp tác trong vùng, miền tạo môi trường thuận lợi không bị ngăn cản bởi yếu tố địa giới hành chính. - Cơ hội được giao lưu, học hỏi bạn bè thế giới để địa phương phát triển phù họp với xu thế chung của thời đại. - Tiếp thu để phát triển từ những điều kiện kỹ thuật hiện đại, chuyển đổi cơ cấu sản xuất, phát triển những ngành nghề quan trọng, tăng thu nhập trong nhân dân. - Thách thức trong quá trình hội nhập kinh tế đối với vùng có nền kinh tế ban đầu thấp là một vấn đề khó tránh khỏi và rất cần phải nhận thức rõ. - Trước hết, kinh tế chủ lực của khu vực Nam Trung bộ là nông nghiệp, chưa thể chuyển đổi sang mô hình kinh tế khác một cách nhanh chóng.. - “Qui hoạch tổng thể phát triển các ngành công nghiệp Việt Nam theo các vùng lãnh thổ đến năm 2010, tầm nhìn đến năm 2020” tiến hành triển khai nhưng còn nhiều bất cập. - Một số hàng hóa ứ đọng không tiêu thụ được và sức mạnh của chuyển đổi mô hình kinh tế này chưa thu hút lực lượng lao động từ nông thôn.. - Hiện tượng tỉnh nào cũng xây dựng mô hình kinh tế giống nhau mà chưa tập trung vào yếu tố đồng đều giữa các ngành nghề, sự chuyển dịch cơ cấu sản xuất chậm, chưa tạo được nguồn lao động chất lượng cao để thích ứng môi trường lao động mới. - Tất cả đó là những yếu tố thách thức, cần khắc phục ở giai đoạn hiện nay đối với các tỉnh vùng Nam Trung bộ.. - Để hình thành và phát triển vùng kinh tế đủ lực hội nhập với cả nước và quốc tế, Nam Trung bộ đang xây dựng và phát triển cơ sở hạ tầng, hệ thống giao thông hiện đại… nhằm thu hút đầu tư từ bên ngoài. - Vùng kinh tế này sẽ phát triển mạnh trên cơ sở biết phát huy thế lợi của mỗi tỉnh. - Hiện tại, mỗi tỉnh có qui hoạch phát triển riêng, song cần có sự thống nhất trên cơ sở các yếu tố chính là đặc điểm lịch sử, văn hóa và cư dân mà đưa ra quy hoạch tổng thể kinh tế.. - [5] Nguyễn Văn Thưởng (2009), Việt Nam 10 năm hội nhập kinh tế quốc tế, Thông tin KH‑CN tỉnh Phú Yên.