- ĐẶC ĐIỂM SỬ DỤNG PHÉP TỈNH LƢỢC MẠNH VÀ NGỮ TRỰC THUỘC ĐỊNH DANH TRONG KỊCH BẢN. - PHIM TRUYỆN TRUYỀN HÌNH. - LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: NGÔN NGỮ HỌC. - Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành: Ngôn ngữ học Mã số: 60 22 01. - Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.. - Tôi cũng muốn gửi lời cảm ơn chân thành tới các thầy cô trong khoa Ngôn ngữ học - Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội đã tạo môi trường thuận lợi để tôi học tập và nghiên cứu.. - Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài. - Phương pháp nghiên cứu. - Ngôn ngữ nghệ thuật và ngôn ngữ kịch bản phim truyện. - Khái niệm về ngôn ngữ nghệ thuật. - Khái niệm về ngôn ngữ điện ảnh. - Sự khác biệt của ngôn ngữ kịch bản phim truyện với ngôn ngữ tiểu thuyết và truyện ngắn. - Khái niệm về phép tỉnh lƣợc mạnh và ngữ trực thuộc định danh Error! Bookmark not defined.. - Phân loại phép tỉnh lược mạnh. - Vai trò của phép tỉnh lược mạnh trong việc tổ chức các loại văn bản nghệ thuật và phi nghệ thuật. - Khái niệm về ngữ trực thuộc định danh. - Vai trò của ngữ trực thuộc định danh trong việc tổ chức các loại văn bản nghệ thuật và phi nghệ thuật. - Chƣơng 2: ĐẶC ĐIỂM VỀ CÁCH SỬ DỤNG “PHÉP TỈNH LƢỢC MẠNH” TRONG KỊCH BẢN PHIM TRUYỆN TRUYỀN HÌNH. - Miêu tả các hiện tượng tỉnh lược chủ ngữ trong kịch bản phim truyện. - 2.1.2.Vai trò của phép tỉnh lược chủ ngữ trong kịch bản phim truyện Error!. - Miêu tả các hiện tượng tỉnh lược vị ngữ trong kịch bản phim truyện. - Vai trò của phép tỉnh lược vị ngữ trong kịch bản phim truyện Error!. - Miêu tả các hiện tượng tỉnh lược trạng ngữ trong kịch bản phim truyện. - Vai trò của phép tỉnh lược trạng ngữ trong kịch bản phim truyện Error! Bookmark not defined.. - Miêu tả các hiện tượng tỉnh lược phức trong kịch bản phim truyện. - Vai trò của tỉnh lược phức trong kịch bản phim truyện. - Chƣơng 3: ĐẶC ĐIỂM VỀ CÁCH SỬ DỤNG “NGỮ TRỰC THUỘC ĐỊNH DANH” TRONG KỊCH BẢN PHIM TRUYỆN TRUYỀN HÌNH. - Ngữ trực thuộc định danh có liên kết tỉnh lƣợc hiện diện trong kịch bản phim truyện. - Ngữ trực thuộc định danh có liên kết tỉnh lƣợc gián tiếp trong kịch bản phim truyện. - Ngữ trực thuộc định danh có liên kết tỉnh lược gián tiếp dựa vào phép lặp từ vựng mở rộng. - Ngữ trực thuộc định danh có liên kết tỉnh lược gián tiếp dựa vào các phép thế. - Ngữ trực thuộc định danh có liên kết tỉnh lược gián tiếp dựa vào phép liên tưởng. - Ngữ trực thuộc định danh có liên kết tỉnh lƣợc khiếm diện. - Ngữ trực thuộc định danh biểu đạt thời gian, không gian. - Ngữ trực thuộc định danh biểu đạt chủ đề - khái niệm trừu tượng Error! Bookmark not defined.. - 3.4.Vai trò của việc sử dụng ngữ trực thuộc định danh trong kịch bản phim truyện. - Bảng 2.1: Ngữ đoạn tỉnh lược chủ ngữ giữa ba kịch bản phim. - Bảng 2.2: Ngữ đoạn tỉnh lược vị ngữ giữa ba kịch bản phim. - Bảng 2.3: Ngữ đoạn tỉnh lược trạng ngữ giữa ba kịch bản phim. - Bảng 2.4: Ngữ đoạn tỉnh lược phức giữa ba kịch bản phim. - Bảng 2.5: Các kiểu loại tỉnh lược mạnh giữa ba kịch bản phim. - Bảng 3.1: Ngữ trực thuộc định danh có liên kết tỉnh lược hiện diện giữa ba kịch bản phim. - Bảng 3.2: Ngữ trực thuộc định danh có liên kết tỉnh lược gián tiếp giữa ba kịch bản phim. - Bảng 3.3: Ngữ trực thuộc định danh có liên kết tỉnh lược khiếm diện giữa ba kịch bản phim. - Bảng 3.4: Các kiểu loại ngữ trực thuộc định danh giữa ba kịch bản phim Error!. - Hiện nay, việc sản xuất phim truyện truyền hình là một nhu cầu rất lớn không những đối với Đài phát thanh truyền hình Trung ương mà còn đối với cả các Đài phát thanh và truyền hình địa phương. - Có thể nói, phim truyện truyền hình là một chuyên mục rất quan trọng trong hệ thống các chuyên mục phát sóng hàng ngày của các Đài phát thanh và truyền hình.. - Tuy nhiên, việc nghiên cứu đặc điểm ngôn ngữ của kịch bản phim truyện truyền hình thì hầu như chưa được ai quan tâm. - Là một cán bộ biên tập của Đài truyền hình Việt Nam, tôi lựa chọn đề tài “Đặc điểm sử dụng phép tỉnh lược mạnh và ngữ trực thuộc định danh trong kịch bản phim truyện truyền hình” làm đề tài nghiên cứu cho luận văn của mình với hy vọng sẽ làm sáng tỏ một số vấn đề quan trọng liên quan đến ngôn ngữ kịch bản, đáp ứng được nhu cầu cấp thiết trong quá trình biên tập, dàn dựng tác phẩm trong quá trình sản xuất phim.. - Mục đích của luận văn là tìm hiểu vai trò của “phép tỉnh lược mạnh và ngữ trực thuộc định danh” trong kịch bản phim truyện truyền hình.. - Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài. - Đối tượng nghiên cứu của luận văn là kịch bản phim truyền hình - dạng kịch bản văn học (không nghiên cứu kịch bản của đạo diễn). - Phạm vi nghiên cứu của luận văn gồm 2 kịch bản phim ngắn tập: “Cổ tích hiện đại” (tác giả Bá Dũng, Nguyễn Yên Thế), “Giọt gianh” (tác giả Phạm Ngọc Tiến) và 10 tập kịch bản phim dài tập “Cổng trƣờng thời mở cửa”. - Sở dĩ chúng tôi chọn các kịch bản phim truyện này vì đây là những kịch bản có chất lượng tốt, đã dàn dựng thành công, sau khi phát sóng được dư luận đánh giá cao, thậm chí được phát đi phát lại nhiều lần trên nhiều kênh truyền hình khác nhau. - Về ngôn ngữ kịch bản, đây cũng là các kịch bản có nhiều điểm đáng chú ý, chẳng hạn như kịch bản phim truyện “Cổng trƣờng thời mở cửa” là một ví dụ điển hình. - “Cổng trƣờng thời mở cửa” là một trong những kịch bản có đối thoại hay nhất trong các kịch bản phim truyền hình từ trước đến nay [Trích báo Tuổi trẻ phỏng vấn đạo diễn Triệu Tuấn: Tuổi Trẻ đã gặp đạo diễn Triệu Tuấn để tìm hiểu điểm khác biệt của “Cổng trường thời mở cửa”. - Kịch bản do giảng viên Khoa ngôn ngữ, Trường đại học Khoa học xã hội và nhân văn Hà Nội - Nguyễn Hữu Đạt viết, bởi vậy lời thoại sẽ chắc chắn chứ không mơ hồ, nghe kỹ sẽ ngấm]. - Ba bộ phim này được xây dựng từ các kịch bản thuộc ba loại chủ đề lớn đang được xã hội quan tâm sâu sắc.. - Phƣơng pháp nghiên cứu. - Thực hiện luận văn này, chúng tôi sẽ sử dụng những phương pháp nghiên cứu sau:. - Phương pháp miêu tả: Sử dụng phương pháp này chúng tôi sẽ làm sáng tỏ những đặc trưng ngôn ngữ của “phép tỉnh lược mạnh và ngữ trực thuộc định danh” trong các kịch bản phim được lựa chọn khảo sát.. - Chương 2: Đặc điểm về cách sử dụng “phép tỉnh lược mạnh” trong kịch bản phim truyện truyền hình.. - Chương 3: Đặc điểm về cách sử dụng “ngữ trực thuộc định danh”. - trong kịch bản phim truyện truyền hình.. - Nếu hiểu theo nghĩa rộng, ngôn ngữ nghệ thuật là phương tiện nghệ thuật mà nghệ thuật học đã phân biệt và duy danh định nghĩa cho từng môn nghệ thuật, đồng thời quy thành hai loại nghệ thuật: Nghệ thuật không gian và nghệ thuật thời gian. - Khi có sự kết hợp giữa nghệ thuật không gian và nghệ thuật thời gian trong một loại hình thì sẽ trở thành nghệ thuật tổng hợp như sân khấu điện ảnh [14, tr10-11].. - Ngôn ngữ nghệ thuật thể hiện tính chất của từng loại hình nghệ thuật, ví dụ: chất thơ, chất nhạc, chất kịch, chất hội họa…Trong văn học, tính chất này được thể hiện qua ngôn từ. - Ngôn ngữ gợi nên ý nghĩa một cách gián tiếp mà không thể hiện trực tiếp qua bút vẽ, phẩm mầu, qua nốt nhạc hay qua những hành động biểu diễn của sân khấu…Các tính chất này nằm trong sự thụ cảm của người thưởng thức nhiều hơn là do bản thân của phương tiện nghệ thuật gợi nên, và chất thơ trong họa hay chất họa trong nhạc…cũng nằm trong tính chất này.. - Theo tác giả Hữu Đạt, phong cách nghệ thuật là một phong cách chức năng được dùng để sáng tạo hình tượng nghệ thuật và tác phẩm nghệ thuật nhằm phục vụ cho nhu cầu về đời sống tinh thần của con người [7, tr.210-216].. - Theo ông, các đơn vị ngôn ngữ hoạt động trong phong cách nghệ thuật với chức năng nổi bật nhất là chức năng tác động hình tƣợng. - Tác động của ngôn ngữ nghệ thuật khác hẳn tác động của ngôn ngữ khoa học.. - Nếu ngôn ngữ khoa học tác động đến lý trí để nhận thức ngày càng sâu hơn bản chất bản thể của sự vật, hiện tượng thì ngôn ngữ nghệ thuật lại tác động. - Cơ sở cho sự tác động này chính là tính thẩm mỹ của ngôn ngữ nghệ thuật.. - Ngôn ngữ nghệ thuật đòi hỏi khả năng tư duy trừu tượng rất cao. - Nó khác với tư duy trừu tượng của khoa học ở chỗ: tư duy trừu tượng của khoa học theo con đường khái quát hóa để tìm ra bản chất của sự vật, còn tư duy trừu tượng của ngôn ngữ nghệ thuật lại theo con đường hình tượng hóa để tìm bản chất của sự vật.. - Theo tác giả Hữu Đạt [10], thông thường, trong một tác phẩm nghệ thuật thường có các kiểu ngôn như sau:. - Ngôn ngữ người kể chuyện.. - Ngôn ngữ tác giả: là ngôn ngữ nhà văn sử dụng để miêu tả cảnh vật, con người, từ hình thức bên ngoài đến trạng thái cảm xúc bên trong.. - Ngôn ngữ đối thoại: Chính là ngôn ngữ của nhân vật trong tác phẩm. - Ngôn ngữ độc thoại nội tâm: Đó là phát ngôn của nhân vật nói với chính bản thân. - Hữu Đạt (2009), Ngôn ngữ và văn hóa giao tiếp của người Việt, Nxb Giáo dục VN.. - Khoa Ngôn ngữ học ĐHKHXH&NV- ĐHQG HN.. - Phan Cư Đệ (1974), Đặc trưng của ngôn ngữ tiểu thuyết, Ngôn ngữ, số 1.. - Nguyễn Thiện Giáp (2008), Giáo trình Ngôn ngữ học, Nxb ĐH Quốc gia Hà Nội.. - Nguyễn Thiện Giáp, Đoàn Thiên Thuật, Nguyễn Minh Thuyết (1997), Dẫn luận ngôn ngữ học, Nxb Giáo dục, Hà Nội.. - Phan Thị Bích Hà (2004), Ảnh hưởng của văn học nghệ thuật truyền thống tới ngôn ngữ nghệ thuật phim truyện Việt Nam. - Nguyễn Thị Minh Hạnh (2009), Đặc điểm ngôn ngữ tên đề tiểu thuyết Việt Nam hiện đại giai đoạn 1996-2006 (Theo quan điểm phân tích diễn ngôn. - Nguyễn Lai (1996), Ngôn ngữ với sáng tạo và tiếp nhận văn học, Nxb Giáo dục.. - Đặng Minh Liên (2005 - 2006), Tìm hiểu ngôn ngữ phim truyện. - Lê Ngọc Minh (2005), Chi tiết nghệ thuật trong tác phẩm điện ảnh phim truyện. - Lê Ngọc Minh (2006), Viết kịch bản phim truyện, Hội điện ảnh Việt Nam, Nxb Sân khấu, Hà Nội.. - Hoàng Kim Ngọc, Hoàng Trọng Phiến (2011), Ngôn ngữ văn chương, Nxb ĐHQG HN.. - Đào Thản (1988), Từ ngôn ngữ chung đến ngôn ngữ nghệ thuật. - Đào Thản (1989), Một vài đặc trưng của ngôn ngữ nghệ thuật thể hiện trong văn xuôi tiếng Việt, Ngôn ngữ SP.. - Nguyễn Thị Việt Thanh (2000), Về một phương thức biểu thị quan hệ ngữ nghĩa giữa các câu, Hội nghị ngữ học trẻ của Hội ngôn ngữ học Việt Nam, Hà Nội.. - Phạm Văn Tình (2001), Phép tỉnh lược và ngữ trực thuộc tỉnh lược trong văn bản liên kết tiếng Việt. - L.P Galperin (1987), Văn bản với tư cách là đối tượng nghiên cứu của ngôn ngữ học. - Mác xen Mác tanh (1984), Ngôn ngữ điện ảnh, Cục điện ảnh, Hà Nội.. - R.Walter (1995), Kỹ thuật viết kịch bản điện ảnh và truyền hình, Nxb Văn hóa, Hà Nội.. - Vinogradov (1971), Lý luận về ngôn ngữ nghệ thuật, Nxb Cao đẳng.M.