- ĐỀ TÀI ĐÔ THỊ TRONG TIỂU THUYẾT CỦA ĐỖ PHẤN. - Chuyên ngành: Văn học Việt Nam. - Hà Nội - 2014. - Luận văn Thạc sỹ chuyên ngành: Văn học Việt Nam Mã số: 60 22 01 21. - Tôi xin cam đoan: luận văn Đề tài đô thị trong tiểu thuyết của Đỗ Phấn là công trình nghiên cứu thực sự của cá nhân, được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS. - Hà Nội, tháng 12 năm 2014 Người thực hiện luận văn. - Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo trong Khoa Văn học, bộ phận đào tạo Sau đại học - trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.. - Lý do chọn đề tài. - Đóng góp của luận văn. - Cấu trúc của luận văn. - CHƢƠNG 1: ĐỀ TÀI ĐÔ THỊ TRONG VĂN HỌC VIỆT NAM HIỆN ĐẠI VÀ TIỂU THUYẾT CỦA ĐỖ PHẤN. - Ảnh hưởng của đô thị hóa đến văn hóa xã hội Việt Nam. - 1.1.1 Đô thị hóa ở Việt Nam. - 1.1.2 Tác động của đô thị hóa tới văn hóa xã hội Việt Nam. - 1.2 Đề tài đô thị trong văn học Việt Nam hiện đại. - 1.2.1 Đề tài đô thị trong văn học Việt Nam những năm 1930 – 1945. - 1.2.2 Đề tài đô thị trong văn học Việt Nam 1945 – 1975. - 1.2.3 Đề tài đô thị trong văn học Việt Nam sau 1975 đến nay. - 1.3 Đề tài đô thị trong sáng tác của Đỗ Phấn. - 1.3.2 Sự nghiệp sáng tác của Đỗ Phấn. - 1.3.3 Những tiểu thuyết về đề tài đô thị của Đỗ Phấn. - CHƢƠNG 2: BỨC TRANH CUỘC SỐNG VÀ CON NGƢỜI ĐÔ THỊ TRONG TIỂU THUYẾT CỦA ĐỖ PHẤN. - 2.1 Không gian đô thị. - 2.1.1 Không gian đô thị cũ. - 2.1.2 Không gian đô thị mới. - 2.2 Thời gian đô thị. - 2.3 Con người đô thị trong tiểu thuyết của Đỗ Phấn. - 2.3.1 Lối sống và thói quen sinh hoạt của người dân đô thị. - 2.3.2 Mối quan hệ gia đình trong môi trường đô thị. - 2.3.3 Đời sống nội tâm của con người đô thị. - CHƢƠNG 3: MỘT SỐ PHƢƠNG THỨC THỂ HIỆN ĐỀ TÀI ĐÔ THỊ TRONG TIỂU THUYẾT CỦA ĐỖ PHẤN. - Đô thị đã được hình thành từ rất lâu trong lịch sử nước ta (thời phong kiến) và phát triển mạnh mẽ sau cuộc xâm lược của thực dân Pháp. - Chính sự phát triển kinh tế nhanh, mạnh và phức tạp này đã dẫn đến những biến đổi mạnh mẽ trong nhiều lĩnh vực khác nhau của xã hội – đặc biệt là quá trình đô thị hóa diễn ra ồ ạt, mạnh mẽ.. - Không thể phủ nhận rằng quá trình đô thị hóa cùng với nền kinh tế thị trường giàu tính cạnh tranh đã góp phần không nhỏ nâng cao chất lượng cuộc sống của con người, xây dựng cơ sở vật chất cho đất nước. - Tuy nhiên, sự phát triển nhanh, có phần ồ ạt của các đô thị cũng gây ra nhiều hệ lụy đáng suy ngẫm.. - Sự biến đổi về đời sống vật chất và văn hóa tinh thần của con người (đặc biệt là người dân đô thị) trong cơ chế kinh tế thị trường nhanh chóng trở thành vấn đề nóng của văn học nghệ thuật nói chung và thể loại tiểu thuyết nói riêng. - Ngày càng có nhiều tác giả lựa chọn đề tài đô thị để triển khai tác phẩm của mình. - Đỗ Phấn chính là một trong số đó. - Những vấn đề nổi cộm của đô thị nói riêng và cả đất nước trong cuộc thay da đổi thịt nói chung được đưa vào hầu hết các tiểu thuyết của ông như Vắng mặt, Rừng người, Chảy qua bóng tối, Gần như là. - Cuộc sống đô thị trong tiểu thuyết của ông được tái hiện qua bối cảnh thủ đô nghìn năm tuổi, một đô thị tiêu biểu, đang trở thành kiểu mẫu cho hàng ngàn đô thị khác mọc lên khắp cả nước. - Những sáng tác của Đỗ Phấn ra mắt ồ ạt, nhanh chóng nhận được phản hồi tích cực của bạn đọc. - Đề tài đô thị xuyên suốt các tiểu thuyết của ông như một mạch nguồn khơi mở cảm hứng sáng tạo. - Tiểu thuyết Vắng mặt đã lọt vào vòng chung khảo của Giải thưởng Bách Việt (2010). - Gần đây, truyện dài Dằng dặc triền sông mưa giành được giải văn xuôi 2014 của Hội Nhà văn Hà Nội.. - Nói về cách viết của ông, nhà văn, nhà biên kịch Phạm Ngọc Tiến cho rằng Đỗ Phấn viết “rất hay”, đến mức người khác phải ghen tị. - Nhà báo Đỗ Quang Hạnh nhận ra đằng sau những tiểu thuyết về đô thị của Đỗ Phấn là “lời độc thoại ân tình và độ lượng, thiết tha thương nhớ những cái đẹp, cái lẽ phải của đời sống cứ đang tuột khỏi tay mỗi người. - Phải nói, Đỗ Phấn là một trong rất ít tác giả dành toàn bộ tâm huyết của mình để thể hiện được những nhức nhối, âu lo cho đời sống của cư dân thị thành. - người đô thị trong xã hội hiện đại, chúng tôi quyết định nghiên cứu: Đề tài đô thị trong tiểu thuyết của Đỗ Phấn.. - Là người thực hiện cuộc chơi “tay ngang” sang văn học, sau bao rụt rè và đắn đo mới cho xuất bản hàng loạt tiểu thuyết, tản văn, truyện ngắn, truyện dài, Đỗ Phấn bỗng dưng trở thành một gương mặt “trẻ” của làng văn ở độ tuổi năm mươi. - Năm 2010, Vắng mặt – cuốn tiểu thuyết đầu tay của Đỗ Phấn ra đời.. - Năm 2013, Đỗ Phấn chào bạn đọc bằng hai cuốn tiểu thuyết Gần như là sống và Con mắt rỗng. - Như đã nêu ở phần trên, Vắng mặt của Đỗ Phấn lọt vào chung khảo Giải thưởng Bách Việt, đáng tiếc giải thưởng này bị ngưng lại, không rõ kết quả cuối cùng. - Ngay từ cuốn tiểu thuyết đầu tay, người đọc đã thấy đề tài đô thị được tác giả dụng tâm thể hiện tinh tế, công phu. - Tiểu thuyết là tập hợp những bức tranh thành phố, ở những giai đoạn khác nhau, ráp nối lại, để nhìn ngắm, soi rọi, nhớ thương hay phẫn nộ. - Tiếp theo đó, Đoàn Ánh Dương trong bài Đỗ Phấn giữa chúng ta, nêu lên những cảm nhận và đánh giá của mình về tiểu thuyết Rừng người, cũng là một cái nhìn chung về những tiểu thuyết về đô thị của tác giả. - Đoàn Ánh Dương phát hiện ra lối diễn đạt của Đỗ Phấn ít ẩn dụ, màu mè song tinh tế,. - nhẹ nhàng như cách người ta thưởng trà: “Sáng tác của Đỗ Phấn không nhằm bày ra cho người đọc cấu trúc ngôn từ nghệ thuật, cũng không cao đàm khoát luận về giá trị, tư tưởng, tự do, chân lý. - Anh cũng nhận xét rằng: “Trong văn học Việt Nam đương đại, có hai tác giả chuyên chú về điều này (thái độ thị dân – người viết chú thích), là Nguyễn Việt Hà và Đỗ Phấn, đều từ các lĩnh vực khác muộn mằn đến với văn chương, mỗi người một kiểu, mỗi cách và đều rất độc đáo. - Nguyễn Việt Hà cũng dành sự quan tâm của mình đối với các tiểu thuyết của Đỗ Phấn: “Bao trùm lên trên của tất cả những đô thị, những đàn bà, những công chức là một tâm cảm xót xa được viết điêu luyện bằng chất văn cố dìm đi day dứt” [35, tr.2].. - Nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên - Chủ tịch Hội Nhà văn Hà Nội nhìn nhận, những trang viết của Đỗ Phấn ăm ắp chi tiết và phảng phất một nỗi buồn: “Chúng vẽ nên một Hà Nội chênh vênh, “ẩm ương” giữa những nét thanh lịch của quá khứ và vẻ xù xì, gồ ghề của một đô thị đang chuyển mình liên tục hiện nay. - Ngoài ra, có nhiều nhà nghiên cứu đã viết bài giới thiệu về tiểu thuyết của tác giả Đỗ Phấn như Hoài Nam (Cao bồi già ở phố không còn cổ), Nguyễn Xuân Thủy (Sống trong đô thị, viết về đô thị), Nguyễn Trương Quý, Phạm Ngọc Tiến, Đỗ Chu, Nguyễn Chí Hoan, Lê Anh Hoài.... - Hoài Nam đã phát hiện ra, Đỗ Phấn là một “tay chơi” ham “xê dịch”, khao khát đi tới nhiều vùng đất để trải nghiệm và khám phá: “Máu giang hồ. - Thái Phan Vàng Anh, Tiểu thuyết Việt Nam đầu thế kỷ XXI từ góc nhìn hậu hiện đại, http://www.bichkhe.org/home.php?cat_id=147&id=1052, 19/04/12.. - Lâm Đại, Dành tặng những người yêu Hà Nội, http://hanoimoi.com.vn/Tin- tuc/Van-hoa/527169/danh-tang-nhung-nguoi-yeu-ha-noi, 17/10/2011.. - Trung Trung Đỉnh biên soạn (2012), Hà Nội tản văn - Hàng rong phố cổ, NXB.. - Vũ Minh Đức, Không gian nghệ thuật trong văn học, http://yume.vn/thaygiaovanchuong/article/, 14/06/2010.. - Nguyễn Thị Thúy Hằng (2013), Con người cá nhân trong tiểu thuyết và truyện ngắn Việt Nam sau 1975, Luận án tiến sĩ Ngữ văn, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.. - Nguyễn Thị Hậu, Đỗ Phấn – Dằng dặc triền kí ức, http://www.viet- studies.info/NguyenThiHau_DoPhan.htm, 30/9/2014.. - Nguyễn Chí Hoan, Chuyện Hà Nội qua tiểu thuyết của Đỗ Phấn, http://m.hanoimoi.com.vn/Tin-tuc/sach/598708/chuyen-ha-noi-qua-tieu-thuyet- cua-do-phan, 22/07/2013.. - Mai Hoàng, Vẽ Hà Nội qua con chữ, http://www.anninhthudo.vn/blog-nghe- si/ve-ha-noi-qua-con-chu/573068.antd, (30-09-2014).. - 1 Do luận văn được thực hiện vào thời điểm các tác phẩm của Đỗ Phấn xuất hiện chưa lâu (chỉ từ 1-4 năm) nên có nhiều tài liệu tham khảo được trích nguồn từ các trang báo điện tử và blog văn học. - Nguyễn Tham Thiện Kế, Đỗ phấn, ông “xe ôm” đa tài, http://www.tienphong.vn/van-nghe/do-phan-ong-xe-om-da-tai-520220.tpo,. - Mi Ly, Đỗ Phấn đoạt giải Hội Nhà văn Hà Nội 2014: Nhà văn có những ký ức “ăn tiền”, http://thethaovanhoa.vn/van-hoa-giai-tri/do-phan-doat-giai-hoi- nha-van-ha-noi-2014-nha-van-co-nhung-ky-uc-an-tien-. - Hoài Nam, Cao bồi già ở phố không còn cổ, http://antgct.cand.com.vn/vivn/nhandam/2009/2/57079.cand, 21/11/2013.. - http://antgct.cand.com.vn/vivn/nhandam/2013/5/56688.cand 27/05/2013.. - Phan Nhân, Nữ nhà văn miền núi với tình yêu Hà Nội rất riêng, http://vannghetre.com.vn/vi/tac-pham-va-du-luan.nd170/nu-nha-van-mien-nui- voi-tinh-yeu-ha-noi-rat-rieng.i770.html, 30/05/2014.. - Nico, Gần như là sống – Đỗ Phấn và văn chương phân lập, http://nico- paris.com/tin-tuc-404/gan-nhu-la-song---do-phan-va-van-chuong-phan-lap- nico.vhtm, 23/03/2013.. - An Ngọc, Họa sĩ, nhà văn Đỗ Phấn: “Cả đời, tôi sẽ chỉ viết sách về Hà Nội”, http://www.vietnamplus.vn/hoa-si-nha-van-do-phan-ca-doi-toi-se-chi-viet- sach-ve-ha-noi/285321.vnp, 09/10/14.. - Nhiều tác giả (2010), Về bản sắc văn hoá Hà Nội trong văn học nghệ thuật thế kỷ XX: Kỷ yếu hội thảo, NXB Tri thức.. - Nhiều tác giả (1995), Từ điển bách khoa Việt Nam, Trung tâm biên soạn từ điển bách khoa Việt Nam.. - Đỗ Phấn (2010), Vắng mặt, NXB Hội Nhà văn, Công ty Sách Bách Việt.. - Đỗ Phấn (2011), Chảy qua bóng tối, NXB Trẻ.. - Đỗ Phấn (2011), Rừng người, NXB Phụ Nữ.. - Đỗ Phấn (2013), Con mắt rỗng, NXB Văn học.. - Đỗ Phấn (2013), Gần như là sống, NXB Trẻ.. - Đỗ Phấn (2013), Hà Nội thì không có tuyết: Tản văn, NXB Trẻ.. - Đỗ Phấn (2014), Ruồi là ruồi, NXB Trẻ.. - Nguyễn Văn Phương (2012), Cảm quan đô thị trong tiểu thuyết Nguyễn Việt Hà, Luận văn thạc sĩ, Trường đại học Sư phạm Hà Nội.. - Nguyễn Trương Quý, Đỗ Phấn: Viết về một đứt gãy vĩnh viễn, http://tuoitre.vn/tin/tuoi-tre-cuoi-tuan/van-hoa-nghe-thuat/20131121/do-phan- viet-ve-mot-dut-gay-vinh-vien/580338.html, 21-11-2013.. - Việt Quỳnh, Đỗ Phấn - cất mình vào nhàu nhĩ phố phường, http://thethaovanhoa.vn/van-hoa-giai-tri/do-phan-cat-minh-vao-nhau-nhi-pho- phuong-n20130203025136128.htm, 03/02/2013.. - Việt Quỳnh, Nhà văn Đỗ Phấn: Người đi ngang phố, http://www.thethaovanhoa.vn/buixuanphai/details/c173n20130707093542407/nh a-van-do-phan-nguoi-di-ngang-pho.htm, 07/07/2013.. - Dương Tử Thành, Đỗ Phấn: Gã thị dân lạc lõng giữa “Rừng người”, http://giaitri.vnexpress.net/tin-tuc/sach/lang-van/do-phan-ga-thi-dan-lac-long- giua-rung-nguoi-2135406.html, 24/10/2011.. - Dương Tử Thành, Đỗ Phấn: Người sáng mắt không phải lúc nào cũng…. - Hoàng Bá Thịnh, Đô thị hóa và quy mô dân số đô thị, http://www.gopfp.gov.vn/so-1-130. - Viết Thịnh, Nhà văn Đỗ Phấn: Hà Nội sẽ trở về với thanh lịch, http://plo.vn/ho-so-phong-su/nha-van-do-phan-ha-noi-se-tro-ve-voi-thanh-lich- 501311.html, 9/10/2014.. - Nguyễn Bích Thu, Một cách tiếp cận tiểu thuyết Việt Nam thời kỳ đổi mới, http://Opac.lrc.ctu.edu.vn , 12/12/2013. - Nguyễn Bích Thu, Một vài cảm nhận về ngôn ngữ tiểu thuyết Việt Nam đương đại, http://vannghequandoi.com.vn/phe-binh-van-nghe/mot-vai-cam- nhan-ve-ngon-ngu-tieu-thuyet-viet-nam-duong-dai.html 06/03/2013.. - Nguyễn Xuân Thủy, Đỗ Phấn: Sống trong đô thị, viết về đô thị, http://nico- paris.com/tin-tuc-163/do-phan-song-trong-do-thi-viet-ve-do-thi---nguyen-xuan- thuy.vhtm, 11/08/2012.. - Trần Nhã Thụy, Văn chương không cần lắm điều, http://tuoitre.vn/tin/van- hoa-giai-tri/van-hoc-sach/20110923/van-chuong-khong-can-lam-. - Nguyễn Thị Thu Trang, Vài nét về văn xuôi đô thị miền Nam giai đoạn 1954- 1975, http://www.vanchuongviet.org, 19/03/2008.