- Nghiên cứu - Trao đổiPHÁT TRIỂN BỀN VỮNG DU LỊCH DI SẢN VĂN HĨA HUẾ THEO HƯỚNG QUẢN LÝ TỔNG THỂ VÀ ĐỒNG BỘ ? Phan Thị Diễm Hương. - Châu Thị Minh Ngọc** Đặt vấn đề Du lịch di sản văn hĩa ngày càng phát triển với sựgia tăng nhanh chĩng số lượng khách du lịch. - Theosố liệu của Tổ chức Du lịch thế giới thuộc Liên hiệpquốc (UNWTO), cĩ khoảng 1,2 tỷ người trên thế giớiđã đi du lịch trong năm 2012 chỉ để trải nghiệm vănhĩa và tập quán bản địa. - Từ khi Quần thể di tích cố đơ Huế trở thành disản văn hĩa đầu tiên của Việt Nam được UNESCO ghitên vào danh mục Di sản thế giới vào năm 1993, ViệtNam đã cĩ những nỗ lực tuyệt vời để cĩ thêm nhiềudi sản văn hĩa quốc gia được UNESCO cơng nhận làDi sản thế giới. - Phát triển bền vững du lịch và di sản văn hĩadu lịch đến thăm tăng đột biến. - Sự cơng nhận củaUNESCO tạo ra sự bùng nổ du lịch quốc tế đến các 1.1. - Lượng khách quốc tế đến các di tích Huế Phát triển du lịch bền vững hay phát triển bền vữngtrước khi được cơng nhận là di sản thế giới chỉ đạt du lịch, các thuật ngữ này cùng để chỉ một định40.000 khách vào năm 1992 nhưng đã nhanh chĩng hướng phát triển cho ngành du lịch. - Để hiểu rõ hơntăng gấp 4 lần (160.000 khách) vào năm 1994 và năm về khái niệm này, chúng tơi cấu trúc phần trình bày2013 là 1.720.191 khách.1 thành hai nội dung chính đi từ tìm hiểu khái niệm nền Sự gia tăng nhanh chĩng số lượng khách du lịch tảng về phát triển bền vững đến nội dung du lịch bềntại Quần thể di tích cố đơ Huế dẫn đến một số vấn đề vững cùng các vấn đề liên quan.phức tạp như: lượng khách du lịch gây áp lực nghiêm 1.1.1. - Phát triển bền vữngtrọng lên các di sản văn hĩa, di sản văn hĩa chưa Phát triển bền vững khơng phải là khái niệm quáđược chuẩn bị để phát huy tồn bộ tiềm năng vốn mới mẻ. - Trong đĩ, hoạt động khai thác Bài viết này gĩp phần kiến giải mối quan hệ phức phải đi kèm với việc gìn giữ các nguồn tài nguyên, bảotạp giữa bảo tồn di sản văn hĩa và phát triển du lịch. - Đồng thời, trong mọi hoạtvăn hĩa Huế vì sự phát triển bền vững thơng qua động, tuyệt đối ngăn chặn hoặc hạn chế đến mức tốiquản lý du lịch hợp lý. - Những sự phát triển bừa bãithơng qua báo cáo Brundtland (tên tiếng Anh là Our và tự phát của du lịch gây ra các tác động tiêu cực choCommon Future, tiếng Pháp là Notre avenir à tous) của việc sử dụng và bảo vệ di sản tự nhiên và văn hĩa.6Ủy ban Mơi trường và Phát triển thế giới (WCED, naylà Ủy ban Brundtland). - Trong báo cáo này, phát triển Du lịch chịu sự quản lý trong tổng thể các chínhbền vững được hiểu là quá trình “đáp ứng các nhu cầu sách phát triển kinh tế - xã hội của các quốc gia trênhiện tại mà khơng làm tổn hại đến khả năng thỏa mãn thế giới, mà hiện nay đĩ là các chính sách phát triểnnhu cầu của các thế hệ tương lai”.3 Các yêu cầu của bền vững. - “Khái niệm du lịch bền vững được suy ra trựcphát triển bền vững được xác định là “về mặt xã hội cĩ tiếp từ khái niệm phát triển bền vững”.7 Nghĩa là trongthể chấp nhận được, về mặt kinh tế [mang tính] khả thi các hoạt động du lịch bền vững, những nhân tố chủvà về mặt sinh thái học [phải] tơn trọng mơi trường”.4 chốt (các bên liên quan) phải bảo đảm hai nhiệm vụ quan trọng. - Thứ nhất là đáp ứng nhu cầu hiện tại của Các bên liên quan hay các nhân tố chủ chốt đĩng khách du lịch và nhu cầu của địa phương (nơi diễnvai trị quan trọng trong việc triển khai các chính sách ra hoạt động du lịch). - Thứ hai là phải phịng tránh sựphát triển bền vững, đồng thời chính họ ảnh hưởng hủy hoại hay triệt tiêu tài nguyên du lịch và các điềuvà tác động sâu sắc đến hiệu quả của các chính sách kiện phát triển du lịch và đồng thời phải bảo vệ, tơnnày. - Cụ thể hơn là hoạt động khaitắc hành động của các tổ chức quốc tế, chính phủ các thác du lịch phải gắn liền với việc quản lý nhằm “duyquốc gia, các nền cơng nghiệp và những tổ chức quan trì tính tồn vẹn về văn hĩa, các quá trình sinh thái chủtâm đến sự phát triển nhân loại, bảo tồn thiên nhiên, đa yếu, sự đa dạng sinh học và các hệ thống sinh vật sống”.8dạng sinh học và các nguồn tài nguyên chủ yếu”.5 Ngồira, trong nghiên cứu của Chaboud và cộng sự . - Di sản văn hĩa và du lịch văn hĩatác giả khẳng định rằng phát triển bền vững địi hỏi 1.2.1. - danh sách Di sản thế giới năm 1993, Việt Nam đã cĩ những nỗ lực để các di sản văn hĩa của mình được Tuy nhiên việc thực hiện các chiến lược theo định UNESCO cơng nhận là di sản thế giới (Phố cổ Hội An,hướng phát triển bền vững hồn tồn khơng dễ Khu đền tháp Mỹ Sơn, Hồng thành Thăng Long,dàng. - Nguyên nhân là việc bảo đảm tính bền vững Thành nhà Hồ, Khơng gian văn hĩa cồng chiêng Tâytrong phát triển được quyết định chủ yếu bởi sự tự Nguyên, Quan họ, Ca trù, Hát xoan. - sản văn hĩa vào danh sách các di sản văn hĩa thế giớiMặt khác, nền tảng nguồn tài nguyên, tình trạng của UNESCO? Để trả lời câu hỏi trên chúng ta cần tìmnguồn lực và trình độ phát triển tại các quốc gia cũng hiểu di sản văn hĩa là gì? Di sản văn hĩa cĩ vai trịlà những yếu tố chủ chốt chi phối sâu sắc tới mức độ như thế nào đối với một cộng đồng hay rộng hơn làhiệu quả của việc thực hiện các chính sách phát triển một dân tộc?bền vững. - Ngồi ra, một điều chắc chắn rằng, cơngtác này địi hỏi sự nỗ lực của cả tập thể cộng đồng địa Khái niệm di sản văn hĩa được Laurajane Smithphương trong từng vùng lãnh thổ, quốc gia và rộng thảo luận một cách tồn diện trong cuốn sách củahơn là sự liên kết, hợp tác mang tính tồn cầu. - mình cĩ tựa đề Sử dụng di sản (2006). - Khái niệm di sản được xác định trên ý tưởng về di sản khơng phải là 1.1.2. - Du lịch bền vững một “thứ” mà là một quá trình xã hội và văn hĩa, liên François Vellas cho rằng vai trị của du lịch trong quan đến các hành động về ghi nhớ cơng trình đĩviệc đĩng gĩp phần đáng kể vào sự phát triển của để tạo ra sự hiểu biết và mối liên hệ với hiện tại. - Những hoạt động du lịch khơng được hoạch khơng gạt bỏ tính vật thể mà biến chúng thành hình Phát triển Kinh tế - Xã hội Đà Nẵng 57Nghiên cứu - Trao đổithức và bản chất hiển nhiên của di sản. - Các di tích, rằng động cơ của du lịch văn hĩa là sự trải nghiệmhiện vật, địa điểm, khu vực cĩ thể tồn tại như những chân thực, học hỏi và khám phá bản thân.địa điểm cĩ thể nhận diện được của di sản khơng 2. - Mối quan hệ giữa di sản văn hĩa Huế và phátphải bởi bản thân chúng mà bởi những khối giá trị triển du lịchmà chúng chuyển chở.9 2.1. - So sánh du lịch và quản lý văn hĩa Vậy, di sản là cơng cụ văn hĩa của cộng đồng địaphương dùng để xây dựng “bản sắc” của mình. - Quần Du lịch và quản lý di sản văn hĩa nhìn nhau vớithể di tích cố đơ Huế là hiện thân cho sự thăng trầm ánh mắt nghi ngờ vì họ chỉ cĩ một điểm chung trongcủa lịch sử triều Nguyễn. - Cơng nghiệp du lịch sử dụng các giá trị vănsản văn hĩa đĩ để chứng minh cho bản sắc và truyền hĩa để tạo ra sản phẩm phục vụ các hoạt động duthống văn hĩa của dân tộc. - Quản lý văn hĩa sử dụng các giá trị văn hĩa để bảo tồn bản thân các giá trị đĩ cho thế hệ tương lai. - Du lịch văn hĩa Tuy nhiên sự thật là đang thiếu sự đàm phán giữa hai Cĩ rất nhiều định nghĩa du lịch văn hĩa nhưng thật lĩnh vực này. - Rất hiếm nhà kinh doanh du lịch thamkhĩ để đưa ra một định nghĩa hồn chỉnh về du lịch gia các cuộc thảo luận do các nhà nghiên cứu, quảnvăn hĩa trong một hai câu. - Tuy nhiên, các định nghĩa lý văn hĩa tổ chức và ngược lại. - Sự thiếu hụt này dẫnhay khái niệm du lịch văn hĩa đều bao gồm các yếu đến việc hiểu sai các lợi ích chính đáng của các bêntố liên kết với nhau đĩ là: du lịch, sử dụng di sản văn liên quan (xem bảng 1).hĩa, sản phẩm và trải nghiệm, khách du lịch.10 Bảng 1 chỉ ra sự khác biệt giữa quản lý văn hĩa - Du lịch: Du lịch văn hĩa là một loại hình du lịch và du lịch. - Quản lý văn hĩa là việc gìn giữ, bảo tồnkhơng phải là một hình thức quản lý di sản văn hĩa. - các biểu hiện của giá trị văn hĩa cho thế hệ tươngVì vậy, du lịch văn hĩa phải dựa trên nguyên tắc kinh lai. - Mục đích của quản lý văn hĩa là đáp ứng nhu cầudoanh du lịch trước tiên, sau đĩ mới xét đến các xã hội của một cộng đồng. - Các tổ chức quản lý vănnguyên tắc quản lý di sản văn hĩa. - Các chuyên gia hoạt - Sử dụng di sản văn hĩa: Nguyên liệu của sản động trong lĩnh vực này chủ yếu cĩ nền tảng là khoaphẩm du lịch văn hĩa là di sản văn hĩa của một cộng học xã hội - văn hĩa. - Ngược lại, du lịch về cơ bản làđồng hay một quốc gia. - Những di sản văn hĩa này một hoạt động thương mại, bị chi phối bởi hệ thốngđược chọn lựa và bảo tồn chủ yếu bởi vì bản chất, ý lợi nhuận hay đáp ứng các mục tiêu kinh tế của nhànghĩa của chúng đối với cộng đồng hơn là vì sự thu nước. - Chuyên gia của ngành cơng nghiệp du lịch làhút du khách trong kinh doanh du lịch. - Vì vậy, mặc các nhà quản trị kinh doanh.dù việc sử dụng di sản văn hĩa trong kinh doanh dulịch sẽ bị điều khiển bởi các nguyên tắc kinh doanh 2.2. - Sự cạnh tranh giữa bảo tồn di sản văn hĩadu lịch nhưng bản thân tài sản di sản phải tuân thủ Huế và phát triển du lịchcác nguyên tắc bảo tồn di sản văn hĩa. - Thêm vào đĩ, Bản sắc văn hĩa Huế được biểu trưng qua mộtcĩ nhiều nhĩm lợi ích khác nhau cùng chia sẻ di sản hệ thống di sản phong phú từ người Việt cổ, vănvăn hĩa trong đĩ cĩ khách du lịch, cộng đồng địaphương. - Trải nghiệm - sản phẩm: Du lịch là quá trình tiêuthụ sản phẩm và các trải nghiệm, du lịch văn hĩacũng khơng ngoại lệ. - Khách du lịch văn hĩa mongmuốn tính đa dạng trong các trải nghiệm văn hĩa củahọ. - Để đáp ứng yêu cầu này, di sản văn hĩa sẽ đượcchuyển đổi thành sản phẩm du lịch văn hĩa. - Du khách: Điều tất yếu là du lịch văn hĩa phải xétđến khách du lịch. - Sự khác biệt giữa quản lý văn hĩa và du lịch11 Quản lý di sản văn hĩa Du lịch Định hướng bởi khối cộng đồng Định hướng bởi yếu tố tư nhân Cấu trúc Khơng vì lợi nhuận Vì lợi nhuận Mục đích Vì mục đích xã hội Mục đích thương mại Các nhĩm cộng đồng Nhĩm kinh doanh Nhĩm di sản Khơng phải người dân địa phương Các bên liên quan Nhĩm các dân tộc thiểu số/người bản địa Các hiệp hội, tổ chức du lịch quốc gia chính Người dân địa phương Các tổ chức lãnh đạo địa phương/lãnh đạo tơn giáo Các nhĩm người Người dân địa phương Khơng phải người dân địa phương sử dụng chính Chuyên gia Nghiên cứu văn hĩa - xã hội Hoạt động kinh doanh, thương mại Các giá trị văn hĩa đối với du lịch là Cách sử dụng giá Các giá trị văn hĩa tồn tại dưới dạng văn những sản phẩm, hoạt động mà chúng trị văn hĩa hĩa vật thể và văn hĩa phi vật thể cĩ khả năng quảng bá điểm đến Các tổ chức quốc ICOMOS/ICOM/UNESCO UNWTO/WTTC tế/NGOs Xúc tiến trong việc bảo tồn các giá trị văn hĩa Xúc tiến phát triển du lịch Các ban ngành quốc gia, vùng, địa phương Các ban ngành du lịch của quốc gia, địa Cơ quan nhà nước hay các ban quản lý văn hĩa, bảo tàng phươnghĩa Champa đến văn hĩa chốn kinh kỳ của các chúa đến sự mất cân bằng trong phát triển du lịch. - Với nguồn tài du khách du lịch di sản đến thăm Huế chọn một sốnguyên nhân văn đa dạng, phong phú, Huế đã trở điểm là di sản văn hĩa thế giới - thuộc thời kỳ vươngthành một trung tâm du lịch hàng đầu của Việt Nam, triều Nguyễn trong khi di sản văn hĩa thuộc các thờiđặc biệt là du lịch văn hĩa - di sản. - Đặc biệt từ sau kỳ khác như các di tích Champa, di tích thời kỳ vươngkhi Quần thể di tích cố đơ Huế do triều Nguyễn xây triều Tây Sơn, di tích lịch sử cách mạng, di tích liêndựng được cơng nhận là Di sản văn hĩa thế giới (năm quan đến Chủ tịch Hồ Chí Minh, danh lam thắng1993), du khách đến với Huế ngày một đơng hơn. - Tình trạng an ninh, anVND.12 Điều này chứng tỏ du lịch di sản là loại hình tồn cho các hiện vật trưng bày nơi di tích cũng bịdu lịch phát triển mạnh mẽ nhất ở Huế. - Đây chính là ảnh hưởng do thường xuyên bị du khách sờ mĩ, tiếpthời điểm du lịch chiếm ưu thế trong việc thương mại xúc. - thậm chí cả nguy cơ mất mát hiện vật do các biệnhĩa các giá trị văn hĩa nhằm tối đa hĩa lợi ích du lịch. - pháp bảo vệ các hiện vật này khơng được đảm bảo.13Cơng nghiệp du lịch nĩi chung và các nhà quảng bá Vì nhu cầu phục vụ du lịch, nhiều di tích đã đượcđiểm đến nĩi riêng luơn mong muốn thu hút tối đa “hồnh tráng hĩa” để thu hút du khách. - Ví dụ điểnsố lượng du lịch nhưng rất ít quan tâm đến tác động hình đĩ là, rất nhiều hồnh phi ở các điểm di tíchcủa du lịch đối với giá trị văn hĩa. - thuộc Quần thể di tích cố đơ Huế được sơn son thếp Các nhà lữ hành chỉ tập trung khai thác một số vàng dù tính nguyên gốc của chúng là các bản gỗđiểm di tích thuộc Quần thể di tích cố đơ Huế dẫn được chạm khắc cơng phu, tỉ mỉ.14 Phát triển Kinh tế - Xã hội Đà Nẵng 59Nghiên cứu - Trao đổi Sự khác biệt về mục đích của bảo tồn di sản văn Sự liên kết giữa du lịch và di sản xuất hiện khi cáchĩa và phát triển du lịch đã tạo ra những mâu thuẫn bên liên quan hiểu nhu cầu của đối tác và đồng thuậngiữa các bên liên quan. - Kerr đã chỉ ra rằng “những điều rằng: cả du lịch và du lịch văn hĩa đều được hưởng lợicĩ lợi cho bảo tồn chưa chắc cĩ lợi cho du lịch, ngược lại ích chính thống trong việc du lịch sử dụng các giá trịnhững điều cĩ lợi cho phát triển du lịch rất hiếm khi lợi văn hĩa. - Điều này nghĩa là du lịch cần phải xây dựngnghiên cứu khoa học vì mục tiêu gìn giữ, bảo tồn di ý thức và thực hành quản lý văn hĩa. - Cũng như vậysản văn hĩa cho thế hệ sau. - Tuy nhiên, các nhà khoa quản lý văn hĩa cần cĩ sự hiểu biết đối với du lịch.học khơng thể biến kết quả nghiên cứu của họ thành Thơng qua sự hiểu biết chung, hai bên cĩ thể chia sẻcác sản phẩm văn hĩa - du lịch mang tính ứng dụng lợi ích đối với các giá trị văn hĩa đồng thời giải quyếtthực tiễn. - Cơng việc này cần những nhà kinh doanh các mâu thuẫn và sự khác biệt.du lịch giỏi mà Huế lại đang thiếu nên sản phẩm du Dựa vào khung lý thuyết về di sản văn hĩa, dulịch văn hĩa Huế chưa cĩ sự khác biệt, chất lượng thấp. - lịch văn hĩa, phát triển bền vững và phân tích các Sự mâu thuẫn cịn diễn ra giữa nhà cầm quyền và mâu thuẫn, tính cạnh tranh giữa bảo tồn di sản văncác chuyên gia trong lĩnh vực văn hĩa Huế. - Giới lãnh hĩa Huế và phát triển du lịch nêu trên. - Chúng tơi xâyđạo khơng lắng nghe các đề xuất, ý tưởng của nhà dựng khung phát triển du lịch văn hĩa bền vững chokhoa học hoặc nghe nhưng khơng muốn thực hiện du lịch di sản Huế theo hướng phát triển tồn diện,vì họ theo đuổi những mục tiêu khác với nhà khoa quản lý đồng bộ và du lịch cĩ trách nhiệm.học. - Ngồi các bên liên quan đã đề cập trên, người dânđịa phương - chủ thể của di sản văn hĩa hiện nay hầu - Xây dựng các sản phẩm du lịch văn hĩa manghết vẫn chưa được tham gia vào việc bảo tồn và phát bản sắc Huế.huy giá trị di sản văn hĩa Huế. - Các sinh hoạt văn hĩa - Tăng cường sự tham gia của nhiều bên liên quancủa cộng đồng là yếu tố chính tạo nên bản sắc văn trong quá trình lập kế hoạch, phát triển và quản lý duhĩa của một vùng hay dân tộc. - Xét ở khía cạnh các lễ lịch bền vững theo hướng bảo tồn di sản và tập trunghội văn hĩa được tổ chức ở Huế, điển hình là Festival tăng cường năng lực cho các cộng đồng địa phương.Huế được tổ chức hai năm một lần vào các năm chẵn.Bên cạnh các lễ hội dân gian, các lễ hội cung đình 3.2. - Thực hiện chiến lược quản lý tổng thể văncũng được phục dựng, tiêu biểu là lễ tế Giao và lễ tế hĩa - du lịch Huế bằng cách tối đa hĩa trách nhiệmXã Tắc. - Thơng qua nghi lễ đãthể hiện truyền thống văn hĩa tư duy nơng nghiệp - Quảng bá một cách bền vững các di sản văn hĩacủa người Việt Nam. - Tuy nhiên, của các Ban quản lý và cộng đồng địa phương sốnghiện nay các lễ này được phục dựng, sân khấu hĩa để xung quanh di sản: phát triển các tài liệu thơng tin diphục vụ du lịch chứ khơng cĩ sự tham gia của người sản, thiết lập trung tâm thơng tin tại các khu di sản,dân với tư cách là một phần trong văn hĩa của họ.17 phát triển sản phẩm thủ cơng dấu ấn và thương hiệuCộng đồng địa phương quanh các khu di sản văn hĩa cho di sản.Huế cũng chưa thu được lợi ích lớn từ hoạt động du - Xây dựng bộ cơng cụ du lịch cĩ trách nhiệm gắnlịch. - Du lịch đang tạo cơ hội việc làm và thu nhập cho với du lịch văn hĩa: bao gồm các quy tắc ứng xử củangười dân nhưng vẫn cịn bấp bênh và mang tính du khách trong tương tác với cộng đồng địa phương,thời vụ.18 xây dựng nhận thức và giáo dục khách du lịch thơng 3. - Chiến lược quản lý tổng thể du lịch - di sản qua việc giải thích các di sản văn hĩa và giá trị vănvăn hĩa Huế mang tính bền vững hĩa mơi trường. - Lồng ghép và giới thiệu di sản văn hĩa trong các sản phẩm du lịch. - thực hiện chính sách60 Phát triển Kinh tế - Xã hội Đà Nẵng Nghiên cứu - Trao đổi * Đối với cộng đồng người dân địa phương - Đưa văn hĩa cộng đồng trở thành một phần của du lịch: chúng ta cĩ thể sử dụng các phương tiện tuyên truyền bản sắc văn hĩa Huế đến người dân, làm tăng niềm tự hào cho cộng đồng địa phương. - Chiến lược này nhằm đạt được sự tham gia và cơng nhận của xã hội đối với bản sắc văn hĩa Huế và định vị văn hĩa Huế đối với Việt Nam và cả thế giới. - Xem cộng đồng là chủ thể tích cực trong pháttổ chức tơn trọng tín ngưỡng văn hĩa - xã hội, tâm triển du lịch: với chiến lược này, chúng ta sử dụnglinh, phong tục của nhân viên cũng như người dân được nguồn nhân lực tại chỗ, tạo cơng ăn việc làmđịa phương. - mơ giá trị văn hĩa nên nếu được tham gia vào việc quản lýhình quản lý điểm đến tồn diện, nhất quán, đa chủ điểm đến sẽ tạo ra được tính bền vững cho điểm đến.thể. - Chiến lược người dân cùng hành động tham gia:hướng dẫn sự phát triển về cơ sở hạ tầng, những sản với chiến lược này, trước khi xây dựng điểm đến duphẩm du lịch mới và những dự án cộng đồng. - Cộng đồng địa phương trực tiếptế và du lịch. - (3) khuyến khích sự tham gia của cộng cung cấp các sản phẩm dịch vụ du lịch (lưu trú, nhàđồng trong những hoạt động kinh tế - xã hội và bảo hàng. - Các lễ hội/biểu diễn nghệ thuật phải đượctồn truyền thống văn hĩa. - lực cộng đồng địa phương được cải thiện thơng qua * Đối với các đơn vị kinh doanh du lịch việc đào tạo các kỹ năng cơ bản. - Mở ra các hình thức nhằm giáo dục truyền thống, tập quán, lễ nghi với sự - Các cơng ty du lịch phải thực hiện cam kết đối với tham gia của thế hệ trẻ.việc bảo vệ di sản và mơi trường thơng qua việc hướngdẫn du khách thực hiện các quy định tại điểm đến. - Ưu tiên sử dụng nhân lực tại chỗ nhằm tạo cơ hộiviệc làm cho cộng đồng địa phương, gĩp phần thúcđẩy phát triển du lịch bền vững. - Các sản phẩm du lịch cần được phân 4 Dẫn theo: Chaboud.C et al., “L’expérimentationkhúc và kết nối với thị trường mục tiêu. - 12 Phan Thanh Hải, “Cơng tác bảo tồn và phát huy di sản 3. - London &văn hĩa Huế từ gĩc nhìn của các nhà quản lý”, Quản lý nhà New York: Routldge.nước về di sản văn hĩa và hình ảnh điểm đến du lịch tại các 4. - New York, London: The Haworth 14 Hiện tượng này được phản ánh bởi nhiều nhà nghiên Hospitality Press.cứu văn hĩa Huế. - Tuy nhiên, theo gì và nên làm gì để trở thành một trung tâm văn hĩa du lịchnhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân, “trong tạp chí Bulletin đặc sắc của Việt Nam”. - Xây dựng Thừa Thiên Huế thành trungdes Amis du Vieux Huế, 1923, trang 320 cĩ ghi rõ: “Điện Minh tâm văn hĩa đặc sắc gắn với phát triển du lịch. - “Phát triển du lịch thơng 15 Kerr, Alastair, "Strange bedfellows: An uneasey qua hình thức phục dựng nghi lễ cung đình và vấn đề thểalliance between cultural conservation and tourism", hiện bản sắc”. - Nghiên cứu phát triển bềncanada.icomos.org/bulletin/vol3_no3_kerr_e.html, truy vững du lịch di sản ở Thừa Thiên Huế. - “Bảo tồn di sản là nền tảngnên làm gì để trở thành một trung tâm văn hĩa du lịch đặc cho du lịch”. - Du lịch Việt Nam. - “Cơng tác bảo tồn và phátvăn hĩa đặc sắc gắn với phát triển du lịch, (Tọa đàm khoa huy di sản văn hĩa Huế từ gĩc nhìn của các nhà quản lý”.học . - Quản lý nhà nước về di sản văn hĩa và hình ảnh điểm đến du 17 Huỳnh Thị Anh Vân, “Phát triển du lịch thơng qua hình lịch tại các tỉnh miền trung
Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn hoặc xem
Tóm tắt