- HOÀN THÀNH DỰ ÁN TU BỔ, BẢO TỒN VÀ TÔN TẠO DI TÍCHCHÙA THIÊN MỤ TẠI THỪA THIÊN - HUẾTS. - TRẦN MINH ĐỨCViện KHCN Xây dựngGiới thiệu Chùa Thiên Mụ (còn gọi là Linh Mụ) tọa lạc trên đồi Hà Khê thuộc làng An Ninh Thượng,phường Kim Long, thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên -Huế. - Theo các sử liệu, từ giữa thế kỷXVI đã có chùa, nhưng Thiên Mụ chỉ thực sự trở thành một ngôi chùa lớn từ khi chúaNguyễn Hoàng cho xây dựng lại vào năm Tân Sửu (1601). - Trong suốt mấy trăm năm sau đó,chùa Thiên Mụ được các chúa và vua nhà Nguyễn rất quan tâm và thường xuyên tu bổ, mởrộng quy mô, tiến cúng bảo vật khiến chùa ngày càng trở nên tráng lệ hơn. - Vẻ đẹp ngôi chùa được tôn thêm nhờ cảnh sắc trờinước nơi tọa lạc cùng những công trình nguy nga mang phong cách kiến trúc cung đình.Sau lần đại trùng tu dưới thời chúa Nguyễn Phúc Chu trong khuôn viên chùađã có điện Thiên vương, điện Ngọc Hoàng, điện Đại Hùng, nhà Thuyết pháp, lầu Tàng kinh,điện Thập Vương, điện Đại Bi, điện Dược Sư, lầu Chuông, lầu Trống, nhà Vân Thủy, nhàTrai, nhà Thiền, nhà Phương Trượng, vườn Côn Da… Một số bảo vật còn tồn tại đến naynhư Đại Hồng Chung (đúc năm 1710), tấm bia và rùa đội bia đá (1714) đều của thời kỳ này.Nhưng những năm tháng chiến tranh liên miên hồi cuối thế kỷ XVIII đã tiêu hủy hầu hết cáccông trình kiến trúc. - Chỉ đến năm 1815, vua Gia Long mới cho xây dựng chùa Thiên Mụ vớigần như đầy đủ các kiến trúc vốn có: điện Đại Hùng, điện Di Lặc, điện Quan Âm, điện ThậpVương, hai nhà Lôi Gia, lầu Chuông, lầu Trống, Tam Quan, các nhà lục giác bao che cácbảo vật Đại Hồng Chung, tấm bia đá có rùa đội bia… Các vua tiếp nối như Minh Mạng,Thiệu Trị, Khải Định. - Hai công trình nổi tiếng là thápPhước Duyên và đình Hương Nguyện đều được xây cất trong thời vua Thiệu Trị . - Vào những năm hòa thượng Thích Đôn Hậu đã tiến hành trùng tu lớn.Tuy nhiên do điều kiện kinh tế - xã hội lúc ấy rất hạn chế nên nhiều công trình không phụchồi được như cũ. - Đặc biệt, điện Đại Hùng - công trình chính của chùa, đã phải dùng bê tôngcốt thép và gạch đá thay cho bộ khung kết cấu gỗ, khiến chùa mất đi một phần giá trị vốncó. - Hoàn cảnh khó khăn còn kéo dàicho đến trước ngày Dự án được thực hiện, khiến cho một danh thắng nổi tiếng không thểhiện được tầm vóc tương xứng mà nó đã từng có trong lịch sử. - Qua 400 năm tồn tại, chùa Thiên Mụ, tháp Phước Duyên đã trở thành biểu tượng củavùng đất cố đô, là hình bóng của quê hương xứ Huế như sông Hương, núi Ngự. - Chùa Thiên Mụ đã từng được vua Thiệu Trị xếp vào một trong “Thần kinh nhị thập cảnh”(20 thắng cảnh của Kinh đô Huế), cũng là một di tích kiến trúc nghệ thuật đặc sắc và giàugiá trị lich sử. - Ngày nay di tích này đang thu hút đông đảo du khách từ thập phương tớichiêm ngưỡng và tìm hiểu chùa, thu hút đông đảo tăng ni phật tử đến lễ bái, học đạo. - Ngày11 tháng 12 năm 1993, cùng với các di tích kiến trúc cung đình khác của Huế, chùa ThiênMụ đã được ghi tên vào Danh mục Di sản Thế giới của UNESCO. - Ngày 27 tháng 8 năm1996, chùa lại được công nhận là Di tích Lịch sử - Văn hóa quốc gia. - Điều đó một lần nữakhẳng định giá trị vốn có cũng như sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước và toàn xãhội đối với việc bảo tồn và phát huy giá trị của di tích chùa Thiên Mụ. - Cũng từ đây, một dựán lớn được khởi động nhằm trùng tu, tôn tạo một công trình mang tầm cỡ quốc gia và quốctế này. - Năm 2000, Bộ Văn hóa Thông tin có quyết định số 1503/QĐ - BVHTT chỉ định ViệnKHCN Xây dựng là đơn vị lập dự án, thiết kế đầu tư tu bổ di tích chùa Thiên Mụ thuộc Quầnthể di tích Cố đô Huế. - Dự án đã được Bộ phê duyệt năm 2001 với tổng kinh phí đồng. - Sau đó, vào năm 2003, Bộ Văn hóa Thông tin có quyết định số1890/QĐ - BVHTT chỉ định đơn vị thi công là Liên danh Viện KHCN Xây dựng - Chi nhánhCông ty Mỹ thuật Trung ương tại thành phố Huế thực hiện gói thầu xây lắp, Viện Khoa họcLâm nghiệp Việt Nam thực hiện gói thầu phòng chống mối mọt và bảo quản gỗ. - Trùng tu tháp Phước Duyên Các đơn vị thi công đã nhanh chóng triển khai dự án, đơn vị tư vấn khẩn trương giảiquyết các vấn đề kỹ thuật nảy sinh. - Tuy nhiên trong quá trình thực hiện đã phát sinh một sốthay đổi về thiết kế, đặc biệt là kiến nghị từ phía chùa xin phục hồi điện Đại Hùng bằng vậtliệu gỗ truyền thống. - Đáp ứng nguyện vọng của tăng ni phật tử cả nước, thể theo đề nghịcủa các cơ quan quản lý ở tỉnh Thừa Thiên Huế, Chính phủ nước Việt Nam với đại diện làBộ Văn hóa Thông tin đã nhanh chóng phê duyệt bổ sung điều chỉnh Dự án tu bổ bảo tồn vàtôn tạo tổng thể chùa Thiên Mụ. - Các đơn vị thi công, Ban quản lý dự án đã khắc phục mọi khó khăn về kỹ thuật, thời tiếtvà vốn để triển khai công trình. - Với sự quan tâm giúp đỡ của Bộ Văn hóa Thể thao và Dulịch (Bộ Văn hóa Thông tin trước đây), Đảng bộ và chính quyền tỉnh Thừa Thiên Huế, chủđầu tư và với sự hợp tác của chùa Thiên Mụ, công trình đã hoàn thành tốt đẹp vào tháng12/2007. - Các hạng mục đã đáp ứng được các yêu cầu của Dự án và các bên quan tâm. - Công nghệ trùng tu, bảo tồn truyền thống phù hợp với điều kiện khí hậu miền Trung, đặtbiệt là khu vực Thừa Thiên – Huế, đã được áp dụng một cách tối đa, kết hợp với các côngnghệ thích ứng hiện đại do Viện KHCN Xây dựng nghiên cứu và phát triển được trong nhiềunăm qua để bảo tồn tối đa các giá trị gốc, giá trị chân xác mà ngôi chùa vốn có trong lịch sửtồn tại của mình.Điện Đại Hùng Toàn bộ điện được tu bổ, loại bỏ nền xi măng và lát lại nền gạch gốm, làm lại mái, gia cốcăn chỉnh móng. - Các viên ngói liệt cũ được sử dụng lại trên công trình cùng với ngói mới.Thực hiện công tác phòng mối mọt, gia cường chống gió bão, làm hệ thống chống sét vàchiếu sáng bên trong, làm lớp ngăn ẩm nền. - Toàn bộ các bích họa trên cổ diềm được bảo tồn (hạ giải từngđoạn tường có tranh, bảo quản giữ màu, chống mốc và lắp dựng trở lại). - Phục hồi màu sắcvà các trang trí như nguyên gốc.Điện Địa Tạng, điện Quan Âm Nằm sau điện Đại Hùng, vốn là điện Di Lặc, nhưng bị đã sập năm 1904. - Toàn bộ côngtrình được tu bổ bảo tồn từ móng đến mái. - trang bị hệ thống điện, bảo quản chống mối...Đặc biệt tại đây có các bài thơ chạm thếp vàng trên hệ thống liên ba. - Với sự nghiên cứu công phu, Phòng Nghiêncứu Khoa học & Hướng dẫn của Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đã phát hiện ra cácsai sót trên và hướng dẫn đơn vị thi công điều chỉnh. - Điện Quan Âm ở sau điện Địa Tạng cũng được tu bổ toàn diện như điện Địa Tạng.Tháp Phước Duyên Tòa tháp hình bát giác 7 tầng, cao trên 23m, xây bằng gạch vồ, vữa vôi. - Đến thời điểm tu bổ tháp đã bị hư hại nặng: mái nứt gây thấm dột,các thanh sắt đỡ vòm nứt mục làm thành hệ thống nứt lớn trong khối xây, nhiều vết nứtxuyên tường, nước mưa thấm vào làm mục gạch, vữa. - Hệ thống khe nứt được bơm keo và vữa để toàn khối hóa. - Đã tìmlại quy luật phân bố gạch men hoa văn và phục hồi hệ thống lan can giả. - Chống thấp máitháp, phục hồi Hồ lô và các con giao pháp lam, bố trí hệ chống sét.Sân đường Hệ thống sân đường của chùa vốn lát bằng gạch Bát Tràng đã xuống cấp. - Bố trí thêm hệ thống thoát nước dọc tuyến đi vàquanh sân.Hai nhà Lôi gia Hai nhà ở vào phía sau tường ngang phía trước, là nơi thờ các vị Hộ Pháp. - Các cấu kiệngỗ được tu bổ, thay nền xi măng bằng gạch Bát Tràng, phục hồi vữa trát và màu tường,phục hồi mái ngói liệt, phục hồi sơn truyền thống, lắp điện chiếu sáng, lát hè.Lầu Chuông, lấu Trống Đây là 2 công trình nằm hai bên cổng Tam Quan, dùng để đặt chuông và trống. - Đã phục hồi kết cấu mái, màu tường, nền gạch bát, giáchuông, giá trống, lắp điện chiếu sáng.Tam Quan Là cổng chính, cấu trúc hai tầng tám mái, tường gạch, sàn và dàn trò bằng gỗ. - Trong quátrình tu bổ đã tiến hành bóc tách các lớp vôi màu (5 - 7 lớp) và phát hiện ra bên dưới cáclớp vôi có hình vẽ trang trí. - Nguyên do vào đợt trùng tu để bảo đảm tính Phậtgiáo thuần túy trong chùa, thoát ly ảnh hưởng của Nho giáo, nhà chùa đã quét vôi phủ lêntranh và yêu cầu giữ gìn nguyên tắc tu hành cho chùa (tức là không bộc lộ các bức tranh).Để tu bổ bảo tồn các bức họa đồng thời đáp ứng yêu cầu tăng ni phật tử, đơn vị tư vấn đãnhanh chóng nghiên cứu quy trình kỹ thuật thực hiện yêu cầu đó. - tu bổ tranh theo kỹ thuật phục chế, dùng hóa chất bảo quảnchống dính và giữ màu. - sau đó bồi giấy bản và trên đó mới dùng vôi màu.Lầu Lục giác, Tứ giác phía trước Là các công trình che các văn vật gốc: các bia đá khắc bi ký của vua Thiệu Trị, bia đá vàrùa đội bia đá thời chúa Nguyễn Phúc Chu, Đại Hồng Chung cùng thời. - Các công trình nàyđều kết cấu gạch đá, trên nhà Lục Giác phía Đông còn một số họa tiết trang trí và bức họacổ diêm. - Đã thực hiện căn chỉnh cân đối bia đá, phục hồi nền đá, chống nứt cho tường,phục hồi màu sắc, hoa văn một cách hài hòa bằng thủ pháp chấm màu đa sắc.Trụ biểu, lan can và hoa văn Bốn trụ hoa biểu phía trước là kết cấu gạch, có gắn gạch hoa văn men, khảm chữ mảnhsứ cổ. - Trongquá trình tu bổ đã thực hiện gia cố chân tường (xây phục hồi, bơm vữa), tìm quy luật phânbố gạch hoa, phục hồi các đoạn lan can đã mất, căn chỉnh cân bằng các đoạn bị nghiênglún. - Đối với các trụ biểu: vệ sinh rêu mốc, trám vá các vùng vữa bong rụng, gắn vá các chữbằng gốm cổ, phục hồi màu sắc và các viên gạch hoa văn ốp trang trí, bảo quản chốngmốc.Các cổng phụ Chùa có 5 cổng phụ: 2 cổng phía trước (hai bên Tam Quan), 1 cổng ở bên hông hướngTây, 2 cổng ở tường phía đông. - Đã tiến hành gia cường kết cấu chống nứt (cài neo thép, bơm vữa nở gia cố móng đá,thân cổng), xây vá phục hồi, trám và chỗ vữa bong rụng, phục hồi màu hài hòa cũ – mới bằngbiện pháp chấm màu đa sắc, gắn lại các viên gạch hoa văn men, làm lại các cánh cổng… Chùa Thiên Mụ trong lễ khánh thành (12/2007)T ng kè, t ng ngang và La thành Được kiến tạo từ thời Gia Long. - Đã phục hồi các tường, kè, thành bằng vật liệu trụyền thống, bố trí hệthống giảm áp lực chống xô ngang. - Tường ngangđược phục hồi áo vữa bằng thủ pháp lồng màu nhằm tạo cảm giác không mới nhưnghài hòa với các kiến trúc bên cạnh.Hệ thống kỹ thuật hạ tầng * Nhà vệ sinh: trước đây chùa chỉ có một khu vệ sinh nhỏ, không tiện nghi cho kháchtham quan. - Dự án được bổ sung vào giai đoạn 2 với một khu vệ sinh hoàn chỉnh. - Hệ thống cấp nước: chùa vốn có hệ cấp nước thành phố cũ, tưới cây cỏ bằng nướcsông, không có nơi trữ nước cứu cháy. - Trong dự án đã bố trí đường ống cấp, bể chứa, trạmbơm với áp lực đủ mạnh để hỗ trợ cứu cháy khi cần thiết. - Có hệ thống vòi phục vụ việc tướicây. - Hệ thống thoát nước: trước đây hầu như chỉ thoát nước tự do, nay đã bố trí hệ thoátnước (rãnh, cống ngầm, hố ga…) dọc theo la thành, dọc theo đường đi và quanh các sân.Đảm bảo điều kiện sử dụng mặt bằng tốt hơn, tránh ảnh hưởng tới kết cấu và nền móngcông trình. - Hệ thống điện: ngoài điện nội thất, còn bố trí các đèn chiếu sáng các vị trí cần cho nhucầu hoạt động về đêm, đèn phục vụ công tác bảo vệ. - Hệ thống chống sét: chùa nằm trên đồi cao, địa hình trống trải, nền đất bất lợi cho việcthoát sét. - Phía nhà chùa yêu cầu hệ chống sét đơn giản, không ảnh hưởng đến diệnmạo kiến trúc công trình. - Đơn vị thiết kế, thi công đã cố gắng đáp ứng yêu cầu đó cũng nhưyêu cầu của tiêu chuẩn chống sét: một phần kim thu bằng đồng dấu trong Thiên hồ trên đỉnhtháp Phước Duyên, hệ dây thoát bằng đồng được nối với hệ cọc cừ chôn sâu, cải tạo chấtđất ở các vị trí điện trở lớn. - Hệ thống phòng cháy - chữa cháy: bố trí các đầu cảm nhận và phát tín hiệu báo cháy,hệ thống đường ống nước và bơm công suất lớn, có thể bơm trực tiếp từ sông Hương lêncông trình. - Hệ thống phòng mối và bảo quản gỗ: các ổ mộng, toàn bộ mặt gỗ được quét thuốcphòng mối mọt. - Khởi công tháng 9 năm 2003, đến tháng 12/2007 với sự nỗ lực của các đơn vị tham gia, Dựán đã hoàn tất. - Tham gia thực hiện Dự án có Viện KHCN Xây dựng (Tư vấn khảo sát lập dựán, thiết kế). - Viện Nghiên cứu Kiến trúc, Viện Kinh tế Xây dựng (Bộ Xây dựng), Viện Bảo tồn Ditích (Bộ Văn hóa Thông tin), Sở Xây dựng Thừa Thiên Huế (Tư vấn thẩm tra dự án, thiết kế,tổng dự toán). - Phân Viện KHCN Xây dựng Miền Trung (Viện KHCN Xây dựng), Viện Khoa họcLâm Nghiệp Việt Nam, Công ty Cổ phần Tư vấn và Thiết kế Nhật Linh (thi công). - và Ban QLDATrùng tu Di tích Cố đô Huế, các Phòng Nghiên cứu Khoa học & Hướng dẫn, Phòng Kỹ thuật,Phòng Hóa nghiệm bảo quản của Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế (tư vấn giám sát thicông và quản lý). - Tham gia vào dự án còn có nhiều nhà khoa học của tỉnh Thừa Thiên Huế và của Bộ Vănhóa Thông tin, các nghệ nhân và đội thợ mộc truyền thống của Thừa Thiên Huế, Hà Nam,Hải Dương, Bắc Ninh, các đội thợ nề ngõa của Huế, Nam Định, Quảng Trị, các đội thợ sơnthếp của Hà Tây, Huế… cùng nhiều tổ thợ kỹ thuật khác của Viện KHCN Xây dựng. - Nét đặc biệt của dự án này chính là ở chỗ, dự án không chỉ quan tâm tới việc trùng tubảo tồn kiến trúc ngôi chùa mà còn quan tâm tới việc thờ phụng phật pháp ổn định, lâu dàicho các phật tử. - Vì thế, nhà chùa đã xây dựng được nhà tăng (nơi ở của tăng ni), trong khuchùa có khu phục vụ như nhà ăn, hệ thống kỹ thuật hạ tầng bảo đảm cho sinh hoạt bao gồmcác hệ thống cấp, thoát nước, điện, nhà vệ sinh. - Với việc đầu tư nguồn kinh phí lớn và thời gian dài (khoảng 27 tỷ VNĐ) của Chínhphủ và Nhà nước Việt Nam, Dự án đã phục hồi được một kiến trúc tôn giáo cổ nhất vàđẹp nhất xứ Huế với dày lịch sử trên 400 năm, có giá trị tín ngưỡng đặt biệt quan trọngtrong sự phát triển nền Phật giáo miền Trung nói riêng và Việt Nam nói chung. - Việc tu bổ tổng thể góp phầnlàm cho ngôi chùa trường tồn với thời gian để tiếng chuông Thiên Mụ mãi ngân vangtrong lòng phật tử, tăng ni, đồng bào và du khách khắp mọi miền./.
Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn hoặc xem
Tóm tắt