- Đề bài: Trái tim cầm lái của người lính trong bài thơ Tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật. - Anh từng cầm súng chiến đấu và công tác trong đội ngũ những chiến sĩ vận tải dọc đường Trường Sơn, chở vũ khí, quân trang từ hậu phương lớn ra tiền tuyến lớn. - “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” là tác phẩm tiêu biểu nhất của giọng thơ ấy, của hồn thơ ấy. - Tất cả cứ hiển hiện hồn nhiên, trực diện ngay trước bạn đọc: những chiếc xe không kính, cả tiểu đội xe,tiểu đội lính vận tải vui vẻ, tếu táo mà thật đĩnh đạc, hiên ngang, can đảm… Mở đầu bài thơ là một hình ảnh trớ trêu. - “Xe không có kính”. - Kết thúc là một ý tưởng bất ngờ “Chỉ cần trong xe có một trái tim”. - Phải chăng, tiểu đội xe không kính ấy lăn bánh thông đường mau lẹ được là nhờ… “những trái tim cầm lái?”. - Chuyện thật vô lý? Xin hãy lắng nghe lời người chiến sĩ lái xe, hãy đọc thơ và suy ngẫm…. - Không có kính không phải vì xe không có kính Bom giật, bom rung kính vỡ đi rồi. - Những chiếc xe kỳ lạ “Không có kính chắn gió. - Trên những chiếc xe ấy, người chiến sĩ đang vững tay lái. - Đó là những câu thơ tả thực, sự thực chính xác đến từng chi tiết. - Không có kính chắn gió, bảo hiểm, xe lại chạy nhanh, nên người lái phải đối mặt với biết bao khó khăn nguy hiểm. - vào buồng lái, hay ngồi trong buồng lái của những chiếc xe không kính nên câu chữ mới sinh động, cụ thể đầy ấn tượng, gợi được cảm giác chân thực dường ấy. - Song người chiến sĩ không run sợ, hoảng hốt. - Hai câu thơ có. - Vậy dấy, hai khổ thơ mở đầu tả thực những khó khăn gian khổ mà những chiến sĩ lái xe Trường Sơn đã trải qua.. - Không có kính chắn gió, bảo hiểm, đoàn xe vẫn lăn bánh bình thường.. - Lời thơ nhẹ nhõm, trôi chảy như những chiếc xe vun vút bươn trải trên đường.. - Vẫn cái âm điệu nhẹ nhàng, trong sáng ấy, hai khổ thơ tiếp sau biểu hiện rõ nét hơn tâm tư, tình cảm của người chiến sĩ:. - “Không có kính, ừ thì có bụi Bụi phun tóc trắng như người già Chưa cần thay, lái trăm cây số nữa Mưa ngừng, gió lùa khô mau thôi”. - hậu quả tất yếu của những chiếc xe bị mất kính bảo vệ. - Trước thử thách mới, người chiến sĩ vẫn không nao núng. - Các anh càng bình tĩnh, dũng cảm hơn. - “Không có kính, ừ thì có bụi…. - không có kính, ừ thì ướt áo”. - Những câu thơ như lời nói thường, nôm na mà cứng cỏi, toát ra một thái độ: đó là sự chấp nhận, sự thách thức trở lại và cả những tiếng cười đùa, những lời hứa hẹn, quyết tâm vượt gian khó, hiểm nguy:. - Cấu trúc các câu thơ vẫn cân đối, nhịp nhàng theo nhịp rung của những bánh xe lăn. - Và cuối đoạn là câu thơ bảy tiếng, sáu thanh bằng (Mưa ngừng, gió lùa khô mau thôi) gợi một cảm giác nhẹ nhõm, ung dung rất lạc quan, rất thanh thản. - Những chiếc xe từ trong bom rơi Đã về đây họp thành tiểu đội…. - Hình tượng người chiến sĩ lái xe thêm một nét đẹp nữa. - “Lại đi, lại đi trời xanh thêm…” Câu thơ bay bay, phơi phới, thật lãng mạn, thật mộng mơ.. - “Không có kính, rồi xe không có đèn Không có mui xe, thùng xe có xước Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước. - Chỉ cần trong xe có một trái tim…”. - cảm hứng và suy tưởng vừa bay bổng, vừa sâu sắc để hoàn thiện bức chân dung tuyệt vời của những chiến sĩ vận tải Trường Sơn những năm đánh Mĩ. - Hai câu đầu dồn dập những mất mát, khó khăn do quân địch gieo xuống, do đường trường gây ra: xe không kính, không đèn, không mui, thùng xe xước vỡ… Điệp ngữ “không có” nhắc lại ba lần như nhân lên ba lần những thử thách khốc liệt. - Hai dòng ngôn ngữ ngắt làm bốn khúc “không có kính /rồi xe không có đèn /không có mui xe /thùng xe có xước” như bốn chặng gập ghềnh, khúc khuỷu, đầy chông gai, bom đạn, bốn khúc “cua vòng, rẽ ngoặt”… trêu ngươi, chọc tức đoàn xe.. - Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước Chỉ cần trong xe có một trái tim….. - Âm điệu đối chọi lại, trôi chảy, êm ru, hình ảnh đậm nét, vậy là đoàn xe đã chiến thắng, vượt lên, bom đạn, hăm hở hướng ra phía trước, hướng ra tiền tuyến lớn với một tình cảm thiêng liêng “vì Miền Nam”, vì cuộc chiến đấu giành độc lập, thống nhất cho cả nước.Đặc biệt, tỏa sáng chói ngời cả đoạn thơ, bài thơ là hình ảnh “trong xe có một trái tim”. - Thì ra cội nguồn sức mạnh của cả đoàn xe, gốc rễ phẩm chất anh hùng của mỗi người cầm lái tích tụ, đọng kết lại ở “trái tim” gan góc, kiên cường, giàu bản lĩnh và chan chứa tình yêu thương này. - Phải chăng chính trái tim con người đã cầm lái? Tình yêu Tổ quốc, tình thương đồng bào đồng chí ở miền Nam đau khổ đã khích lệ, động viên người chiến sĩ vận tải vượt khó khăn gian khổ, luôn lạc quan, bình tĩnh nắm chắc vô-lăng, nhìn thật đúng hướng để đưa đoàn xe khẩn trương tới đích? Ngữ điệu của câu thơ“chỉ cần trong xe… có một trái tim” thật nhẹ nhõm, song khả năng khắc họa hình tượng nhân vật và khơi gợi suy luận triết lý thật đắm sâu, trĩu nặng. - Ăn sâu ý nghĩa “trái tim cầm lái”, câu thơ còn muốn hướng người đọc về, một chân lý của thời đại chúng ta. - sức mạnh quyết định chiến thắng không phải là vũ khí, là công cụ… mà là con người – con người mang trái tim nồng nàn yêu thương, ý chí kiên cường, dũng cảm, niềm lạc quan và một niềm tin vững chắc. - Có thể nói, cả bài thơ, hay nhất là câu thơ cuối cùng này. - Trở lại với phong cách thơ Phạm Tiến Duật như phần đầu đã nêu, đọc bài “Bài thơ về Tiểu đội xe không kính”, cũng như một vài tác phẩm tiêu biểu khác của anh – bài “Lửa đèn”, bài “Trường Sơn đông, Trường Sơn tây”, bài “Nhớ”…. - Chất giọng ấy bắt nguồn từ sức trẻ, từ tâm hồn phơi phới của thế hệ chiến sĩ Việt Nam mà chính nhà thơ đã sống, đã trải nghiệm. - Do đó không phải ngẫu nhiên tác giả đặt tên cho tác phẩm là “Bài thơ về Tiểu đội xe không kính”, Bài thơ, chất thơ tỏa ra từ thực tế cuộc chiến đấu, từ niềm vui sống của con người thời đại