- Trí tuệ cảm xúc và các mối quan hệ. - Tóm tắt: Bài báo trình bày kết quả khảo sát trí tuệ cảm xúc của 229 học sinh lớp 12, trường THPT Hoài Đức A – TP Hà Nội bằng thang đo trí tuệ cảm xúc BarOn EQ-i:YV và các mối quan hệ gia đình, bạn bè của các em. - Kết quả cho thấy thang đo BarOn EQ-i:YV có thể sử dụng để đánh giá chỉ số trí tuệ cảm xúc cho trẻ vị thành niên ở Việt Nam, với độ tin cậy α = 0.82. - Các tiểu thang đo có mối tương quan thuận và khá chặt chẽ với chỉ số trí tuệ cảm xúc chung. - Kết quả nghiên cứu cũng chỉ ra rằng trí tuệ cảm xúc có tương quan thuận, khá chặt với sự ủng hộ và chấp nhận lẫn nhau trong quan hệ gia đình và bạn bè của trẻ. - Điều này có nghĩa là nâng cao trí tuệ cảm xúc sẽ giúp trẻ có các mối quan hệ với cha mẹ, bạn bè tốt đẹp hơn và ngược lại, sự ủng hộ và chấp nhận lẫn nhau trong gia đình và bạn bè sẽ góp phần nâng cao trí tuệ cảm xúc của các em.. - Từ khóa: Trí tuệ cảm xúc, BarOn EQ-i:YV , quan hệ gia đình, quan hệ bạn bè.. - Vấn đề trí tuệ cảm xúc đã được đề cập đến từ những năm 1900 nhưng đến khoảng những năm 1990, trí tuệ cảm xúc mới nổi lên như một chủ đề nghiên cứu, thu hút được sự quan tâm của rất nhiều tác giả thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau. - Những công trình nghiên cứu về trí tuệ cảm xúc đã chỉ ra rằng: Trí tuệ cảm xúc là một dạng trí tuệ của con người và là một thành tố quan trọng trong cấu trúc nhân cách, và có mối quan hệ chặt chẽ giữa trí tuệ cảm xúc và sự. - Trong phạm vi bài báo này, chúng tôi không bàn tới những vấn đề lý luận, cũng như các cách tiếp cận khác nhau về bản chất và cách đo lường trí tuệ cảm xúc. - Chúng tôi chỉ muốn giới thiệu quan điểm và thang đo trí tuệ cảm xúc của một tác giả, đó là Reuven Bar-On (sinh năm 1944 tại Califonia). - Reuven Bar-On khẳng định rằng trí tuệ cảm xúc không phải là các năng lực bẩm sinh mà là những gì con người học tập được trong quá trình sống. - Vì thế, ông quan tâm đến việc làm thế nào để phát triển trí tuệ cảm xúc ở con người.. - Bar-On định nghĩa trí tuệ cảm xúc là tổ hợp các năng lực cảm xúc, các năng lực cá nhân và liên cá nhân, giúp con người thích ứng và ứng phó với những yêu cầu và áp lực của môi trường [2]. - Vì vậy trí tuệ cảm xúc là chỉ báo quan trọng đối với sự thành công của con người trong cuộc sống, và có ảnh hưởng trực tiếp đối với cảm nhận hạnh phúc chung của con người [3].. - Khẳng định của Bar-On khiến chúng tôi có suy nghĩ rằng trí tuệ cảm xúc có ảnh hưởng quan trọng tới các mối quan hệ xã hội của con người, trong đó có sự tôn trọng, gần gũi, yêu thương, chấp nhận lẫn nhau trong các mối quan hệ gia đình, bạn bè. - Vì vậy, chúng tôi muốn tìm hiểu tương quan giữa trí tuệ cảm xúc và các mối quan hệ này.. - Áp lực thi cử nhiều khi khiến các em khá căng thẳng, điều này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến các mối quan hệ gia đình, bạn bè. - Câu hỏi đặt ra là: Liệu có phải những học sinh có trí tuệ cảm xúc càng cao thì càng có mối quan hệ gia đình và bạn bè tốt đẹp, ngay cả vào những thời điểm căng thẳng như trước khi thi đại học hay không?. - Trong nghiên cứu này, chúng tôi sử dụng thang đo trí tuệ cảm xúc dành cho trẻ em và trẻ vị thành niên BarOn EQ-i:YV. - Dựa trên mô hình trí tuệ cảm xúc và xã hội của mình, Bar- On đã xây dựng thang đo trí tuệ cảm xúc dành cho người lớn (BarOn Emotional Quotient inventory) vào năm 1997. - Parker đã thiết kế thang đo trí tuệ cảm xúc dành cho trẻ em và vị thành niên từ 7 đến 18 tuổi, viết tắt là BarOn EQ-i:YV (BarOn Emotional Quotient inventory: Youth Version) [4]. - Thang đo này gồm 60 items dung để đo 5 miền đo chính: nội cá nhân, liên cá nhân, khả năng thích nghi, khả năng quản lý stress và tâm trạng chung. - Ngoài ra, thang đo còn cho biết thêm mức độ ấn tượng tích cực và chỉ số bất ổn định (xem bảng 1).. - Nội cá nhân Những cá nhân này hiểu cảm xúc của họ. - Họ cũng dễ dàng bày tỏ và truyền đạt cảm xúc và nhu cầu của mình.. - Liên cá nhân Những cá nhân này có thể có những mối quan hệ liên cá nhân tốt đẹp. - Họ hiếm khi bốc đồng và thường có thể đáp ứng với các sự kiện căng thẳng mà không bùng nổ cảm xúc.. - Thang đo đã được dịch sang tiếng Việt, được khảo sát thử và được chỉnh sửa câu từ cho phù hợp với ngôn ngữ Việt nam. - Sau đó thang đo được dùng để khảo sát trên nhóm khách thể nghiên cứu. - Thang đo bắt đầu bằng lời hướng dẫn: Em hãy đọc các mệnh đề sau và chọn câu trả lời mô tả em tốt nhất. - Dưới đây là các mệnh đề của thang đo:. - Tôi có thể dễ dàng hiểu cảm xúc của người khác. - Tôi dễ dàng nói với mọi người về cảm xúc thật của mình 8. - Bạn bè rất quan trọng đối với tôi. - Thật khó để chia sẻ những cảm xúc sâu lắng của tôi 29. - Tôi có thể diễn tả cảm xúc của mình một cách dễ dàng 32. - Tôi khó chia sẻ với người khác về những cảm xúc của tôi 54. - Cách tính điểm tuân thủ theo hướng dẫn chi tiết của thang đo [4]. - 130 Cao rõ rệt Năng lực xã hội và cảm xúc phát triển tốt một cách đặc biệt 120 - 129 Rất cao Năng lực xã hội và cảm xúc phát triển rất tốt. - 110 - 119 Cao Năng lực xã hội và cảm xúc phát triển tốt 90 - 109 Trung bình Năng lực xã hội, cảm xúc tương ứng, thích hợp. - 80 - 89 Thấp Năng lực xã hội và cảm xúc phát triển dưới chuẩn, cần cải thiện một số điểm. - 70 - 79 Rất thấp Năng lực xã hội và cảm xúc phát triển quá thấp, cần cải thiện nhiều điểm một cách cẩn trọng. - 70 Thấp rõ rệt Năng lực xã hội và cảm xúc không thích hợp một cách đặc biệt Nguồn: Bar-On, R. - Bên cạnh thang đo trí tuệ cảm xúc dành cho trẻ em và vị thành niên, chúng tôi thiết kế hai thang đo cảm nhận chủ quan của học sinh về các mối quan hệ gia đình, bạn bè của trẻ.. - Mỗi thang đo gồm 5 items, thể hiện sự chấp nhận, tôn trọng, hỗ trợ lẫn nhau giữa các thành viên trong gia đình và giữa nhóm bạn bè của trẻ. - Thang đo bắt đầu bằng lời đề nghị. - Dưới đây là những nhận định về các mối quan hệ cha mẹ-con cái trong gia đình.Em hãy khoanh tròn vào một trong những chữ số ở. - Thực trạng trí tuệ cảm xúc của học sinh Sau khi tính điểm từng thang đo và điểm trí tuệ cảm xúc (TTCX) thu được từ thang đo EQ-I: YV BarOn, chúng tôi thu được kết quả như sau:. - Thực trạng TTCX của học sinh qua thang đo EQ-I: YV BarOn. - Thang đo ĐTB. - EQ – Trí tuệ cảm xúc 54.25 5.47 90 Trung bình. - Kết quả từ bảng 2 cho thấy bức tranh chung của từng thang đo và chỉ số EQ của học sinh khối 12 tại trường THPT Hoài Đức A ở mức trung bình. - EQ của các em đạt 90 điểm, trong khi khoảng điểm của mức trung bình là từ 90 đến 109, như vậy nếu tính theo chuẩn của thang đo thì trí tuệ cảm xúc của nhóm khách thể ở cận. - Trong các tiểu thang đo thì điểm của thang A.. - Điều này có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ liên cá nhân và tâm trạng chung của các em. - băn khoăn trăn trở về bản thân, về các mối quan hệ gia đình, bạn bè.. - Tương quan giữa các thang đo trong trắc nghiệm EQ-I: YV BarOn Các miền đo Nội cá nhân Liên cá nhân Quản lý. - Trí tuệ cảm xúc (F) .50** .64** .58** .69** .60**. - Số liệu bảng 3 cho thấy các tiểu thang đo đều có mối tương quan thuận với nhau (chỉ có thang Nội cá nhân là không có tương quan với thang Quản lý stress và thang Khả năng thích nghi). - bên cạnh đó tất cả các tiểu thang đo trong trắc nghiệm đều có mối tương quan thuận và khá chặt chẽ với điểm EQ chung (r biến thiên từ 0.50 đến 0.69. - Điều này gợi ý rằng nếu rèn luyện và phát triển một trong các năng lực thì cũng có ảnh hưởng tích cực tới trí tuệ cảm xúc nói chung của các em.. - So sánh điểm trung bình các thang đo của trắc nghiệm EQ-i: YV BarOn theo giới tính bằng T-test, chúng tôi thấy nhóm học sinh nữ có điểm trung bình ở thang đo Nội cá nhân cao hơn so với nhóm học sinh nam. - Với các thang đo: Quản lý stress, Khả năng thích nghi, nhóm học sinh nam lại có điểm trung bình cao hơn so với nhóm học sinh nữ. - Không có sự khác biệt giữa nam và nữ ở các thang đo còn lại (xem bảng 4).. - Khác biệt ở một số thang đo của trắc nghiệm EQ-i: YV BarOn theo giới tính. - Thang đo Giới tính N Giá trị trung bình Độ lệch chuẩn Khác biệt với mức ý nghĩa. - Hart thu được trong nghiên cứu 243 sinh viên, năm 2000: Các em nữ có khả năng hơn trong việc cảm xúc của bản thân và bày tỏ cảm xúc, nhu cầu của bản thân mình với người khác. - Tương quan giữa EQ với mối quan hệ gia đình và quan hệ bạn bè. - Quan hệ gia đình và quan hệ bạn bè là những mối quan hệ gắn bó mật thiết không thể tách rời với học sinh. - “Cha mẹ em luôn có sự đồng thuận, nhất trí với nhau” và “ Cha mẹ luôn ủng hộ các quan điểm và hành động của em”, thang đo đánh giá cảm nhận của học sinh về mối quan hệ gần gũi, chấp nhận và ủng hộ lẫn nhau trong gia đinh.. - Tương tự như vậy, thang đo gồm các items:. - “Em luôn được bạn bè tôn trọng”. - của học sinh về mối quan hệ gần gũi, chấp nhận, tôn trọng và ủng hộ lẫn nhau trong nhóm bạn bè.. - So sánh điểm trung bình giữa 2 thang đo, chúng ta thấy quan hệ bạn bè có điểm trung bình cao hơn, và độ lệch chuẩn nhỏ hơn so với quan hệ gia đình, với p <. - Điều này chứng tỏ rằng mối quan hệ bạn bè của câc em tốt hơn so với mối quan hệ với cha mẹ.. - So sánh điểm trung bình quan hệ gia đình và quan hệ bạn bè. - Các thang đo N Điểm trung bình Độ lệch chuẩn Mức ý nghĩa. - Quan hệ gia đình 229 18.4 5.1. - Quan hệ bạn bè 229 21.4 3.7. - Để tìm hiểu mối tương quan giữa trí tuệ cảm xúc và các mối quan hệ gia đình, bạn bè của học sinh, chúng tôi sử dụng phép tính hệ số. - Tương quan giữa EQ với cảm nhận về quan hệ gia đình và quan hệ bạn bè. - EQ tổng hợp Quan hệ gia đình Quan hệ bạn bè. - Quan hệ gia đình .33** 1. - Quan hệ bạn bè .47** .42** 1. - Số liệu bảng trên cho thấy, trí tuệ cảm xúc có mối tương quan thuận và khá chặt chẽ với cảm nhận về quan hệ gia đình và quan hệ bạn bè (r = 0.33 và r = 0.47, với p <. - Điều này chứng tỏ trẻ có trí tuệ cảm xúc càng cao thì mối quan hệ gia đình và quan hệ bạn bè càng tốt đẹp và ngược lại.. - Quan hệ gia đình và quan hệ bạn bè cũng có mối tương quan thuận với nhau (r = 0.42, p <. - 0.001), điều này chứng tỏ trẻ có mối quan hệ gia đình càng tốt đẹp thì mối quan hệ bạn bè cũng càng tốt đẹp và ngược lại.. - sự biến thiên của mối quan hệ gia đình của trẻ (với R = 0.33, R Square = 0.11, p <. - Nếu trẻ có chỉ số EQ cao thì mối quan hệ bạn bè cũng tốt đẹp hơn. - Chỉ số EQ có khả năng giải thích được 22% sự biến thiên của mối quan hệ bạn bè của trẻ (với R = 0.47, R Square. - Phân tích hồi qui theo chiều ngược lại, thì nếu trẻ có mối quan hệ gia đình, quan hệ bạn bè tốt đẹp thì cũng có chỉ số EQ cao hơn (với R = 0.49, R Square = 0.24, p <. - Kết quả nghiên cứu cho thấy thang đo trí tuệ cảm xúc BarOn EQ-i:YV có thể sử dụng để đo chỉ số trí tuệ cảm xúc cho trẻ vị thành niên ở Việt Nam, thang đo có độ tin cậy cao.. - Hệ số trí tuệ cảm xúc cao là chỉ số đáng tin cậy đảm bảo cho trẻ có mối quan hệ gia đình và bạn bè tốt đẹp, trong đó mối quan hệ bạn bè tương quan với trí tuệ cảm xúc chặt chẽ hơn so. - với mối quan hệ gia đình. - Và như vậy, có thể nói rằng trí tuệ cảm xúc giúp các em có các mối quan hệ với cha mẹ, bạn bè tốt đẹp hơn. - Mối quan hệ gia đình, bạn bè tốt đẹp, đến lượt mình, lại tạo điều kiện giúp nâng cao trí tuệ cảm xúc của các em, vì trí tuệ cảm xúc chỉ có thể được hình thành và phát triển trong quá trình tương tác cảm xúc với các thành viên trong xã hội.. - Cần có những nghiên cứu tiếp theo để khẳng định độ tin cậy và độ hiệu lực của thang đo trí tuệ cảm xúc BarOn EQ-i:YV , cũng như xác định chính xác hơn các mức độ trí tuệ cảm xúc của thang đo trên các khách thể là trẻ em Việt Nam.. - Trí tuệ cảm xúc, Nxb Lao động –Xã hội, Hà Nội.