- Qua tài li u d n ch ng h n 6000 năm, Hoàng đ Th n Nông (Shin Nung) ng ệ ẫ ứ ơ ế ầ ườ i Trung Hoa đ u tiên phát hi n ra trà u ng b kh e, mãi cho đ n Hippokartes (460-370 V. - Trà th ườ ng tr ng các vùng đ i núi quanh Hàng Châu (Hangzhou) Trung Hoa, các vùng n i ồ ồ ổ ti ng là Ling Ching và Lung Ding (Trà Long T nh), ngoài ra còn có vùng b y núi ế ỉ ả ở. - vùng n y tr ng lo i ổ ụ ừ ờ ầ ồ ạ trà Pu-Erth lá dày. - n Ð vùng núi Darjeeling cách xa Kalutta 600 km tr ng các gi ng trà "Thea Chinensia". - n Ð tr ng h n 400 lo i trà khác nhau, trà n i ti ng th m ngon quanh vùng Himalaya trên. - Hi n nay xu t c ng trà đ ng đ u th gi i là n Ð sau là Tích Lan (Sri ệ ấ ả ứ ầ ế ớ Ấ ộ lanka) .Gi ng trà Thea assmica, đ ố ượ c ng ườ i Anh ông Schotte James Taylor mang vào Tích Lan năm 1849, sau 11 năm phát tri n tr ng trên cao nguyên Ceylon và Tamilen. - Theo các tài ả ễ ế ố ố ụ ừ ơ li u trên ch ng t ng ệ ứ ỏ ườ i Vi t đã bi t u ng và bi n ch trà t lâu. - Ng ườ i Vi t Nam có ngh thu t ệ ệ ậ ướ p trà và u ng trà. - Có r t nhi u gi ng trà tr ng h p v i khí h u đi ph ấ ề ố ồ ợ ớ ậ ạ ươ ng, các n i tr ng trà n i ti ng nh : ơ ồ ổ ế ư Phú Th , Hoà Bình, Ngh An, Thái Nguyên, Lai Châu. - Cao nguyên B o L c Lâm Ð ng có ọ ệ ả ộ ồ lo i trà mi, h i đ ạ ả ườ ng. - Có th đ t n ể ấ ướ c Vi t ệ Nam tr i qua chi n tranh, b môn t a c ng..Không đ ả ế ế ỏ ả ượ c các chuyên gia ngo i qu c đ n ạ ố ế nghiên c u, hay tr ứ ướ c đó trong th i b l thu c các gi ng trà t Vi t Nam b l y đi ? ờ ị ệ ộ ố ừ ệ ị ấ Trà mi có tên khoa h c Camellia chrysantha trong th i gian g n đây ng ọ ờ ầ ườ i Pháp tìm ra trà mi gi ng Vi t Nam và đ ố ệ ượ c nh c đ n trà mi hoa vàng tên Camellia vietnamensis Cúc ắ ế ở Ph ươ ng, đ p h n trà mi hoa vàng g c Nh t, hoa ít h n. - lo i Camellia baviensis núi Ba Vì ẹ ơ ố ậ ơ ạ ở h ươ ng th m n ng nàn. - Hoa l ệ ưở ng tính cánh tr ng nh y vàng to n lâu tàn. - ạ ậ ả ể ạ ờ Trà du nh p vào cùng giai đo n trên, nh ng đ n th i Hoàng Ð Shômu th k th 8 trà ậ ạ ư ế ờ ế ế ỷ ứ dùng ph thông h n. - Th ổ ơ ế ế ề ề ạ ể ượ ng ph Murato ụ Shuko bì n ch trà xanh (Matcha) th ế ế ườ ng dùng trong các Chùa và các Hi p sĩ ệ đ o/Samurai. - Ð n đ i s ph Sen-No Rikyu đ ạ ế ờ ư ụ ượ c nâng lên m t ngh thu t, ộ ệ ậ tr thành nghi th c u ng trà (Tea ceremony/ Chanoyu) kh i đ u t i Daitoku-Ji-Tempel ở ứ ố ở ầ ạ Các n ướ c Thái Lan, Lào, Java Indonesia, Malaysia… cũng tr ng trà, nh ng m i qu c gia ở ồ ư ỗ ố đ u có ph ề ươ ng pháp tr ng trà riêng. - Năm 1610 ng ườ i Hòa Lan mang trà t Trung Hoa v Âu Châu. - Vua Ludwig XIV, Marquise ừ ề de pompadour, và Goethe là nh ng ng ữ ườ ố i u ng trà xanh. - Ch ng t trà lúc đó r t quý đ i v i gi i quý t c Âu Châu. - Các qu c gia n Ð , Tích Lan b Anh qu c chi m làm thu c đ a, cách đây 150 năm các ố Ấ ộ ị ố ế ộ ị th ươ ng gia Anh nh p trà v các b bi n Cornwall, Dorset, Kent ch v cho 2000 đ i lý ậ ề ờ ể ở ề ạ ở London đ c quy n bán trà đen t i Âu Châu . - Nh ng đ n cu i th k 19 trà xanh tràng ng p th tr ư ế ố ế ỷ ậ ị ườ ng Âu Châu, nh ph ờ ươ ng ti n l u ệ ư thông ti n b , th i gian chuyên ch làm cho trà xanh không m t ph m ch t . - Trà nh p Âu Châu b ng đ ậ ằ ườ ng th y, trong th i gian n y nh ng đoàn l hành, v ủ ờ ầ ữ ữ ượ t sa m c ạ dùng l c đà chuyên ch trà t Trung Hoa, n Ð đ n bán cho Nga sô. - Năm 1650 th ươ ng thuy n ng ề ườ i Hòa Lan nh p trà vào New York, th i y g i là ậ ờ ấ ọ. - Amsterdam m i (new Amsterdam) và trên đ ớ ườ ng Chatham có ngu n n ồ ướ c ng t, vào bu i ọ ổ sáng ng ườ i đàn ông rung chi c chuông nh rao bán n ế ỏ ướ c "come and get your tea-water!".. - Các T ng th ng Hoa kỳ: Lincoln, Roosevelt, Hoover, Kennedy đ u u ng trà. - Nhà nh p c ng trà ông Sullivan t i New York, có sáng ki n b trà vào m t túi nh b ng ậ ả ạ ế ỏ ộ ỏ ằ l a cho m i tách trà, qu ng cáo g i khách hàng u ng th . - T sáng ki n đó ngày nay ng ụ ỗ ả ở ố ử ừ ế ườ i. - ta bi n ch trà trong nh ng túi nh . - Ng ế ế ữ ỏ ườ i M có thói quen u ng trà xanh nh p c ng t ỹ ố ậ ả ừ Trung Hoa. - Năm 1904 ng ườ i Anh Richard Blechynden đ n St. - Ông ta qu ng cáo trà đen n Ð vì th i ti t nóng, u ng trà nóng ra m hôi khó ch u, ề ả Ấ ộ ờ ế ố ồ ị ông b n ỏ ướ c đá vào ly trà, u ng mùi v th m ngon và mát, t đó m đ u cho giai đo n m i, ố ị ơ ừ ở ầ ạ ớ u ng trà v i n ố ớ ướ c đá "ice tea ".. - Ng ộ ằ ượ ạ c l i ng ườ i Nh t b lá trà vào h p nhanh kho ng m t vài ậ ỏ ấ ả ộ phút, hai ph ươ ng pháp trên đ u có m c đích kh các kháng đ c t , gi cho trà có màu xanh, ề ụ ử ộ ố ữ mùi th m ngon ơ. - S y ế ế ủ ấ ướ p các h ươ ng v nh hoa lài.. - Ng ị ư ơ ườ i Nh t h p n ậ ấ ướ ủ c, lá trà lên men, ướ p.... - Trong ti n trình trà lên men t o ph n ng hóa h c kh đ ơ ế ủ ạ ả ứ ọ ử ượ c đ c t không m t ộ ố ấ l ượ ng Coffein trong lá, gi đ ữ ượ c mùi h ươ ng nh ng trà có màu đen ư. - Trà Ô Long (Oolong) đ ượ c sao ch dung hòa gi a trà đen và trà xanh lá lên men màu đen, ế ữ ủ nh ng n ư ướ c trà màu h i ngà ngà ơ. - Các n ướ c Âu Châu không th tr ng các gi ng trà t Á Châu, nh ng h nghiên c u, phát ể ồ ố ừ ư ọ ứ tri n ch bi n t : hoa qu , lá th o m c có d ể ế ế ừ ả ả ộ ượ c tính sao ch thành trà u ng đ tr b nh. - Trà có mùi v th m ngon, do bí quy t c a ng ị ơ ế ủ ườ i bi n ch , có thêm các mùi h ế ế ươ ng nh các ư lo i trà ạ ướ p : hoa lài, sen, cam, b ưở i, qu vv.. - Hái trà vào bu i sáng, không khí ban mai tinh khi t cái h ổ ế ươ ng c a s ủ ươ ng còn đ ng trên ọ cành lá, thì h ươ ng v c a trà thêm ngào ng t b i vì khí âm và khí d ị ủ ạ ở ươ ng hòa nhau thành s ươ ng là tinh anh c a tr i đ t . - Trà có ph m ch t cao ạ ạ ạ ứ ẩ ấ th ườ ng thu ho ch vào mùa thu (autumnals first and second flush). - Tuy nhiên tùy theo phong th , vùng nhi t đ i Himalaya hay các vùng đ i núi Trung Hoa ổ ệ ớ ở ồ ở đ cao có s ộ ươ ng mù, không khí m, tr i m a nh ng đ t khô ráo không làm ẩ ờ ư ư ấ ướ ố t g c trà là y u t đ c bi t đ tr ng các gi ng trà. - S tích đ ự ượ c nh c đ n t i Trung Hoa vùng núi cao, ng ắ ế ạ ườ i ta nuôi đàn kh đ ỉ ượ c hu n luy n ầ ệ m i sáng s m, đàn kh trèo lên các cây trà trên núi cao, còn s ỗ ớ ỉ ươ ng mai hái ng n trà non, đem ọ v cho ch bi n ch thành trà th n ngon và đ c ti n bán t i các ti m trà có tên "trà kh / ề ủ ế ế ơ ắ ề ạ ệ ỉ monkey tea”. - Th i x a ng ờ ư ườ i ta ch n các trinh n , trong nh ng ngày s ch s hái trà.. - Ngh thu t u ng trà ệ ậ ố. - Ng ườ i Anh có câu t c ng "any time is tea time”. - Năm 1840 n công t ụ ữ ữ ướ c Bedford t ch c u ng trà bu i chi u "Afternoontea. - lúc16 gi u ng trà c a Ceylon hay ổ ứ ố ổ ề ờ ố ủ Lap-Souchong ngày nay còn l i phong t c đó. - Ng ạ ụ ườ i Anh và các qu c gia thu c đi c a ố ộ ạ ủ Anh qu c th ố ườ ng có thói quen u ng trà v i s a hay đ ố ớ ử ườ ng. - Bu i sáng ng ệ ổ ườ i ph c v th ụ ụ ườ ng h i "Ông mu n u ng trà Tàu, n Ð ỏ ố ố Ấ ộ hay Ceylon”. - ế ả ờ Ấ ỏ ế ế ớ ử ơ ở Anh Qu c cũng th ố ườ ng nói "you enjoy tea and take it easy ".. - Ng ườ i Nh t đã u ng trà nh m t truy n th ng th ậ ố ư ộ ề ố ưở ng ngo n, m t ngh thu t cao quý g i ạ ộ ệ ậ ọ là "Trà đ o”. - u ng trà v i chén, bình trà b ng s , gáo múc n ạ ố ớ ằ ứ ướ c ph i b ng tre (Chashaku) ả ằ phong c nh u ng trà ph i thiên nhiên tr m m c. - Hi n nay t i Kyoto có nhi u v ệ ạ ề ườ n trà vang bóng c a th i đ i Momayama và ủ ờ ạ các n i trà đ o h p d n, nh ng khó ch u khi quỳ g i (seiza) ng i trên hai b p chân! Trà ơ ạ ấ ẫ ư ị ố ồ ắ đ ượ c nh p c ng vào Nh t bi n ch trà đen "Kô-cha”. - Du khách đ n Tích Lan, th ế ườ ng m i sáng theo phong t c n ph c v xu t thân ng ỗ ụ ữ ụ ụ ấ ườ ừ i t mi n Nam đ o Tích Lan, m c y ph c tr ng mang trà đ n m i "your morning tea Sahib! ". - ề ả ặ ụ ắ ế ờ Ng ườ i Nga không nh ng u ng r ữ ố ượ u Wodka, h cũng bi t th ọ ế ưở ng lãm ngh thu t u ng trà. - Lo i bình Samowar ng ạ ườ i Th Nh Kỳ cũng dùng ổ ỉ đ n u trà đen . - Mãi cho đ n tri u ạ ạ ứ ằ ấ ế ề đ i nhà T ng (Song ngh thu t th công ngh làm nh ng bình s màu tr ng, ạ ố ệ ậ ủ ệ ữ ứ ắ chén, diã trà tinh x o h n. - Các n ướ c Nh t và Ð i Hàn, cũng làm các lo i chén bình b ng s trong th i gian trên v i ậ ạ ạ ằ ứ ờ ớ ng ườ i Trung Hoa.(các lo i bình, chén, diã s n y còn l i trong các b o tàng vi n). - Ông De Quincey b o "trà luôn luôn là m ph m c a h ng trí th c” Ng ả ẩ ẩ ủ ạ ứ ườ i Trung Hoa quan ni m "trà là b n c a n sĩ thanh cao”. - Ng ệ ạ ủ ẩ ườ i Vi t Nam cũng có ngh thu t u ng trà nh ệ ệ ậ ố ư ng ườ i Trung Hoa. - Pha trà ph i ch n n ả ọ ướ c, đ trà tăng thêm h ể ươ ng v , n ị ướ c su i thì tuy t v i, n ố ệ ờ ướ c gi ng ế l y t m ch n ấ ừ ạ ướ c thiên nhiên, b p l a ph i b ng than nh l a, n ế ử ả ằ ẹ ử ướ c sôi s i m t cua, ủ ắ (kho ng 80 đ. - tráng bình trà qua m t l n n ả ộ ộ ầ ướ c nóng, đ ra tr ổ ướ c khi b trà vào châm ỏ n ướ c, (ng ườ i Trung Hoa đ ngay l n n ổ ầ ướ c đ u tiên g i là r a trà. - Mu n có đ th m lâu ầ ọ ử ố ộ ơ dài, ng ườ i bi n ch trà th ế ế ườ ng ướ p thêm m t s l ộ ố ượ ng nh l u huỳnh. - Cách pha trà c a ng ề ầ ả ọ ấ ớ ấ ị ơ ủ ườ i Vi t và ng ệ ườ i Trung Hoa, không bi n thành qui t c nghiêm túc nh Nh t. - U ng r ố ượ u c n nhi u ng ầ ề ườ i cho náo nhi t. - U ng trà là ngh thu t trong tr m l ng, trà có ệ ố ệ ậ ầ ặ tính cách đ a ng ư ườ ố i u ng vào th gi i m c t ế ớ ặ ưở ng, b i th nên u ng trà lúc tinh th n s ng ở ế ố ầ ả khoái, c nh v t yên tĩnh, c n ng ả ậ ầ ườ i văn nhã bi t cái thú u ng trà, b m i b n r n đ i s ng ế ố ỏ ọ ậ ộ ờ ố bon chen, u ng t ng chén nh , g i là ". - N u m t vài ng ố ừ ỏ ọ ẩ ế ộ ườ ố i u ng chén to, u ng m t ố ộ h i làm sao bi t h ơ ế ươ ng v cu trà nên b g i là "ng u sĩ. - U ng trà cũng nh pha trà đ u ị ả ị ọ ư ố ư ề c n m t ngh thu t cao. - Ng ầ ộ ệ ậ ườ i Tây ph ươ ng h sành đi u v r ọ ệ ề ượ u, beer, cafe.. - Th i vua chúa m i bu i sáng các cung n th ờ ỗ ổ ữ ườ ng l y n ấ ướ ươ c s ng còn đ ng l i trên lá sen ọ ạ v cung pha trà. - Ho c b i xu ng trên các h sen ( Hu nhi u h sen) l y trà b vào các ề ặ ơ ồ ồ ở ế ề ồ ấ ỏ búp sen s p n , m t l ắ ở ộ ượ ng trà h o h ng, trà h p th mùi th m c a sen d ả ạ ấ ụ ơ ủ ướ ươ i s ng đêm.. - Tô Ðông Pha ví trà v i m nhân, nh ng Ði n Ngh H ng l i quan ni m "u ng trà đ quên ớ ỹ ư ề ệ ằ ạ ệ ố ể cái huyên náo ph n hoa, trà không ph i đ cho h ng ăn cao l ồ ả ể ạ ươ ng b n l ậ ượ t là th ưở ng th c”. - Lê Quý Ðôn quan ni n v ngh thu t u ng trà "M t chén lòng s ch bong, hai ệ ề ệ ậ ố ộ ạ chén lòng ph i ph i, đ n chén th b y thì d ơ ớ ế ứ ả ướ i hai cánh tay nh có cánh th i lên làn gió ư ổ m màng. - Bán d tam bôi t u ạ ử Bình minh s tr m trà ở ả M i nh t c nh th ỗ ậ ứ ư ế L ươ ng y b t đáo gia ấ d ch là: ị. - Trà u ng đ tiêu khi n, h ố ể ể ưở ng nhàn th ườ ng nh t, và dùng trong vi c ngo i giao, t l , ậ ệ ạ ế ễ cúng t tiên, cúng Ph t. - T p t c u ng trà đã ăn sâu vào sinh ho t, các văn nhân m c khách ổ ậ ậ ụ ố ạ ặ. - th i x a đã ca t ng thú u ng trà. - Ti n chân ai b ễ ướ c đ ườ ng xa. - Mi ng c ệ ườ ư i đ a m t bình trà t ng nhau ộ ặ. - Các làng quê mi n Trung ng ề ườ i ta cũng tr ng trà, hái trà non hai lá, và n trà đ bi n ch ồ ụ ể ế ế dành cho ngày t t. - Các khu v ế ườ n ngoài di n tích s d ng sinh ho t, còn l i tr ng cau, trái ệ ử ụ ạ ạ ồ cây cam quít, và nh ng cây trà cao ngang t m ng ữ ầ ườ i. - Ng ườ i mi n Trung th ề ườ ng g i cây trà ọ là cây chè, lá dày l n màu xanh đ m và láng, tr bông màu tr ng 5 cánh, đ ớ ậ ổ ắ ườ ng kính. - D c theo các đ ọ ườ ng làng, th tr n mi n Trung, th ị ấ ề ườ ng có quán bán n ướ c chè xanh, trong căn l u tranh nh , cái n i đ t n u trà t ề ỏ ồ ấ ấ ươ ố i b c mùì th m ngon, tr a hè hay chi u thu, ghé ơ ư ề quán u ng bát chè xanh múc b ng chi c gáo đ a, trà xanh sóng sánh nh n ng vàng v i ố ằ ế ừ ư ắ ớ thoáng h ươ ng th m. - Trà là hình nh quen thu c nh cây đa đ u làng, con đò b n ả ị ọ ả ộ ư ầ ế sông, trà không th thi u trong sinh ho t, dù đ i s ng văn minh có nh ng quán gi i khát ể ế ạ ờ ố ữ ả bán cola, n ướ c ng t v i n ọ ớ ướ c đá. - Nh ng không th quên đ ư ể ượ c quán chè xanh bên đ ườ ng.. - Các c ngoài B c u ng trà và ngâm ở ế ố ộ ụ ắ ố m y câu th : ấ ơ. - U ng trà liên t ngâm nôm Thúy Ki u ố ử ề. - Ð th c t nh h n thiêng sông núi, trong th i kỳ ể ứ ỉ ồ ờ ch ng th c dân Pháp dày xéo quê h ố ự ươ ng:. - Trà i! Còn n ơ ướ c là vinh h nh ạ Cháy l ưỡ i khô môi th m nh ng ai ! ả ữ. - Ð i văn hào Nguy n Du th ạ ễ ưở ng th c trà v i tâm s ứ ớ ự Khi h ươ ng s m lúc trà tr a ớ ư. - Bàn lan đi m n ể ướ c đ ườ ng t h a đàn ơ ọ. - Thi nhân u ng trà đ c m th ố ể ả ươ ng cho s ph n ng ố ậ ườ ỷ ử i k n , Khách tr ng l i, kinh đ ọ ợ ườ ng ly cách. - D ng chân bên quán n ừ ướ c, ng ườ i lính tr Quang Dũng u ng bát trà xanh nóng làm v i c n ẻ ố ơ ơ khát, di b t nh c nh n. - Ti p t c hành trang lên đ ụ ớ ọ ằ ế ụ ườ ng, nh ng l i v ư ạ ướ ng đ ng bóng giai ọ nhân. - Ti n n ề ướ c tr em r i n ng g t ả ồ ắ ắ Ð ườ ng xa choáng váng núi và mây H n lính v n v ồ ấ ươ ng vài s i tóc ợ Tôi th ươ ng mà em đâu có hay Quang Dũng. - Trà đã đ a nhà th Tùy Anh trong nh ng ngày vi n x , tr v v i n p s ng C đô Hu ư ơ ữ ễ ứ ở ề ớ ế ố ố ế bên bóng dáng m hì n, bát n ẹ ề ướ c chè xanh đ y h ầ ươ ng v quê h ị ươ ng, v i tình m u t ớ ẫ ử thiêng liêng cao nh tr i, r ng nh bi n, không th phai m trong khung tr i k ni m ! ư ờ ộ ư ể ể ờ ờ ỷ ệ Bát n ướ c chè xanh. - M dành cho m i sang ẹ ỗ Con th ườ ng u ng c n ố ạ tr ướ i khi đ n tr ế ườ ng…. - Nguyên sa nói v đ nh m nh, nh ng oan nghi t cu c đ i t c l y. - Chi u chi u bên bình trà ề ị ệ ữ ệ ộ ờ ụ ụ ề ề nh , u ng đ nh l i c h ỏ ố ể ớ ạ ố ươ ng! nh ng th i gian đi mãi có đ i ai bao gi ! ư ờ ợ ờ. - Xuân v trong ba ngày t t, nâng tách trà nh l i xuân x a, bên quê nhà v i muôn vàng k ề ế ớ ạ ư ớ ỷ ni m, ch p cánh d âm t ti m th c tr v ch n cũ xa kh i, dĩ vãng mãi mãi còn ngân ệ ắ ư ừ ề ứ ở ề ố ơ vang trong lòng ng ườ i vi n x , u ng trà đàm đ o đ s ng l i v i h n quê h ễ ứ ố ạ ể ố ạ ớ ồ ươ ng sông núi.
Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn hoặc xem
Tóm tắt