Giáo Lý Công Giáo Với Việc Hình Thành Lối Sống Trong Gia Đình - Lê Đức Hạnh

- Số LÊ ĐỨ C H Ạ NH * GIÁO LÝ CÔNG GIÁO V Ớ I VI Ệ C HÌNH THÀNH L Ố I S Ố NG TRONG GIA Đ ÌNH CÔNG GIÁO VI Ệ T NAM Tóm t ắ t : N ộ i dung bài vi ế t đề c ậ p t ớ i ả nh h ưở ng c ủ a giáo lý Công giáo đố i v ớ i các m ố i quan h ệ trong gia đ ình giáo dân Công giáo Vi ệ t Nam, bi ể u hi ệ n qua m ố i quan h ệ gi ữ a v ợ - ch ồ ng, cha m ẹ - con cái, thông qua nh ữ ng hu ấ n th ị c ủ a Giáo h ộ i Công giáo v ề ngh ĩ a v ụ và trách nhi ệ m t ươ ng tác gi ữ a v ợ và ch ồ ng, cha m ẹ và con cái.
- Giáo lý Công giáo c ũ ng đ óng góp đố i v ớ i giáo d ụ c v ề.
- đạ o hi ế u mà m ỗ i ng ườ i dân Vi ệ t Nam nói chung, ng ườ i Công giáo nói riêng đ ang th ự c hi ệ n trong đờ i s ố ng h ằ ng ngày.
- Đặ t v ấ n đề Công giáo du nh ậ p vào Vi ệ t Nam t ừ th ế k ỷ XVI và đ ã có m ộ t quá trình h ộ i nh ậ p, phát tri ể n d ướ i nhi ề u góc độ v ă n hóa, xã h ộ i.
- Giáo lý Công giáo có nh ữ ng ả nh h ưở ng đố i v ớ i đờ i s ố ng c ủ a ng ườ i giáo dân trên các khía c ạ nh nh ư : th ờ cúng t ổ tiên, h ạ nh phúc gia đ ình, hôn nhân, ly hôn, sinh s ả n, cách giáo d ụ c d ạ y d ỗ con cái, các quan h ệ đồ ng đạ o, quan h ệ trong gia đ ình, v.v..
- Trong khuôn kh ổ bài vi ế t này, tác gi ả không đề c ậ p t ớ i t ấ t c ả khía c ạ nh nêu trên mà ch ỉ t ậ p trung nghiên c ứ u ả nh h ưở ng c ủ a giáo lý Công giáo t ớ i vi ệ c hình thành l ố i s ố ng trong gia đ ình giáo dân Công giáo qua nh ữ ng nghiên c ứ u th ự c t ế t ạ i giáo h ọ N ỗ L ự c (t ỉ nh Phú Th ọ ) n ă m giáo x ứ T ử Nê (B ắ c Ninh) và giáo x ứ Cái M ơ n (B ế n Tre) n ă m 2014.
- Trong đ ó, t ậ p trung làm rõ nh ữ ng ả nh h ưở ng c ủ a giáo lý Công giáo trong vi ệ c xây d ự ng m ố i quan h ệ gi ữ a v ợ - ch ồ ng, cha - con.
- Giáo lý Công giáo góp ph ầ n giáo d ụ c v ề đạ o hi ế u c ủ a ng ườ i Vi ệ t Nam Ng ườ i Vi ệ t Nam dù theo hay không theo tôn giáo đề u mang tâm th ứ c “ đạ o hi ế u” c ủ a truy ề n th ố ng dân t ộ c Vi ệ t Nam.
- Ng ườ i Vi ệ t Nam, c ũ ng * Ti ế n s ĩ .
- Vi ệ n Nghiên c ứ u Châu Phi và Trung Đ ông, Vi ệ n Hàn lâm Khoa h ọ c xã h ộ i Vi ệ t Nam.
- nh ư nhi ề u dân t ộ c Châu Á khác đượ c giáo d ưỡ ng trong cách s ố ng hi ế u ngh ĩ a v ớ i các b ậ c sinh thành khi còn s ố ng và chu t ấ t vi ệ c cúng gi ỗ khi t ổ tiên đ ã m ấ t 1.
- Đạ o Hi ế u” t ồ n t ạ i m ộ t cách t ự nhiên trong cu ộ c s ố ng c ủ a ng ườ i Vi ệ t Nam ở m ọ i th ờ i và m ọ i n ơ i, không phân bi ệ t là ng ườ i có hay không có tôn giáo.
- Đố i v ớ i tín đồ Công giáo, đạ o hi ế u là m ộ t ph ầ n không th ể thi ế u trong đờ i s ố ng c ủ a giáo dân.
- Đ i ề u d ễ nh ậ n th ấ y, đạ o hi ế u n ằ m ngay trong 10 đ i ề u r ă n c ă n b ả n c ủ a Lu ậ t Luân lý Công giáo.
- Nhóm 2 g ồ m 7 đ i ề u k ế ti ế p, liên quan đế n con ng ườ i.
- Bên c ạ nh đ ó, trong các b ả n v ă n Kinh Thánh (C ự u Ướ c và Tân Ướ c) đề u có các l ờ i khuyên d ạ y, khuy ế n khích lòng hi ế u th ả o c ủ a con cái đố i v ớ i cha m ẹ , nh ấ t là trong sách Châm Ngôn và Hu ấ n Ca.
- Kinh Thánh d ạ y r ấ t rõ v ề trách nhi ệ m hi ế u th ả o c ủ a con cái đố i v ớ i nh ữ ng b ậ c sinh thành ra mình.
- Vi ệ c th ả o kính m ẹ cha còn đượ c c ụ th ể hóa b ằ ng nh ữ ng l ờ i khuyên d ạ y nh ữ ng b ậ c làm con, sách Cách Ngôn ghi r ằ ng: “Này con, giáo hu ấ n c ủ a cha, con hãy nghe, l ờ i d ạ y c ủ a m ẹ , con đừ ng g ạ t b ỏ .
- Vì nh ữ ng l ờ i ấ y s ẽ là vòng hoa xinh con độ i lên đầ u, là vòng ki ề ng con đ eo vào c ổ ” (Cn 1, 8-9).
- Hãy luôn nh ớ công ơ n d ưỡ ng d ụ c sinh thành, công ơ n ấ y, con s ẽ l ấ y chi đ áp đề n cho cân x ứ ng?” (Hc 7, 27-28).
- Sách Hu ấ n Ca còn có nh ữ ng l ờ i ch ỉ d ẫ n cho nh ữ ng ng ườ i làm con s ố ng lòng hi ế u th ả o là m ộ t ngh ĩ a v ụ đố i v ớ i cha m ẹ , h ọ s ẽ đượ c chúc phúc và đượ c đẹ p lòng Thiên Chúa.
- Trong Tân Ướ c, Chúa Jesus đ òi h ỏ i ng ườ i tín h ữ u s ố ng đạ o hi ế u không ch ỉ trong l ờ i nói mà ph ả i c ụ th ể hóa trong hành độ ng s ố ng c ủ a m ỗ i ng ườ i.
- Lu ậ t hi ế u th ả o đ ã ch ỉ rõ: “B ấ t c ứ ng ườ i nào nguy ề n r ủ a cha m ẹ , thì ph ả i b ị x ử t ử .
- Đ ây là nh ữ ng minh ch ứ ng cho vi ệ c r ă n d ạ y nh ữ ng ng ườ i s ố ng đạ o đứ c gi ả , tr ố n tránh trách nhi ệ m ph ụ ng d ưỡ ng cha m ẹ mình.
- Đố i v ớ i ng ườ i Công giáo, th ờ ph ụ ng Chúa, vâng l ờ i Thiên Lê Đức Hạnh.
- Giáo lý Công giáo với việc hình thành.
- 85 Chúa là b ổ n ph ậ n và trách nhi ệ m hàng đầ u c ủ a m ỗ i ng ườ i.
- Khi vâng l ờ i Thiên Chúa, ph ụ ng d ưỡ ng và hi ế u th ả o v ớ i cha m ẹ là đ i ề u ph ả i đạ o.
- H ộ i Thánh là dân Thiên Chúa, s ố ng theo g ươ ng Đứ c Giêsu trên con đườ ng hi ế u th ả o đố i v ớ i các b ậ c sinh thành ra mình, không ng ừ ng d ạ y các tín h ữ u v ề b ổ n ph ậ n c ủ a con cái ph ả i có đố i v ớ i cha m ẹ 2 .
- “S ự tôn kính c ủ a con cái (s ự hi ế u th ả o) đố i v ớ i cha m ẹ là tình c ả m tri ân đố i v ớ i nh ữ ng v ị đ ã ban s ự s ố ng, dùng tình yêu th ươ ng, công khó nh ọ c để sinh thành và nuôi d ưỡ ng con cái cho khôn l ớ n v ề th ể xác, v ề khôn ngoan và v ề ân s ủ ng” 3 .
- Đặ c bi ệ t, lòng hi ế u th ả o tri ân ấ y còn đượ c m ở r ộ ng đế n t ấ t c ả nh ữ ng ai đ ã sinh thành và nuôi d ưỡ ng ng ườ i tín h ữ u qua vi ệ c lãnh nh ậ n và s ố ng đứ c tin c ủ a mình 4 .
- Ng ườ i tín đồ Công giáo nh ậ n th ứ c sâu s ắ c h ơ n r ằ ng, n ế u h ọ không hi ế u th ả o v ớ i ông bà, cha m ẹ trong cu ộ c s ố ng h ằ ng ngày thì h ọ không th ể hi ế u th ả o th ậ t s ự v ớ i Thiên Chúa.
- Lòng hi ế u th ả o v ớ i cha m ẹ trong cu ộ c s ố ng, chính là s ự ph ả n ánh và là th ướ c đ o c ủ a lòng hi ế u th ả o và tình yêu c ủ a m ỗ i ng ườ i tín đồ đố i v ớ i Thiên Chúa ở trên tr ờ i 5 .
- Ng ườ i Công giáo quan ni ệ m r ằ ng: con cái là k ế t qu ả t ừ tình yêu c ủ a cha và m ẹ , c ủ a Thiên Chúa và H ộ i Thánh.
- B ở i v ậ y, khi đượ c sinh ra, con cái đượ c cha m ẹ nuôi d ưỡ ng và d ạ y d ỗ thành ng ườ i.
- Công ơ n sinh thành và nuôi d ưỡ ng là vô cùng to l ớ n.
- Vì th ế , Giáo h ộ i Công giáo luôn đề cao đạ o hi ế u trong quan h ệ con cái - cha m ẹ .
- V ấ n đề đạ o hi ế u trong m ố i quan h ệ này ở ng ườ i Công giáo mang tính l ị ch s ử lâu dài.
- B ở i m ộ t th ờ i gian dài, Giáo h ộ i Công giáo không cho phép tín đồ th ờ cúng t ổ tiên.
- Do v ậ y, đ ã có nh ữ ng xung độ t v ă n hóa, ni ề m tin và luân lý gi ữ a nh ữ ng ng ườ i theo Công giáo v ớ i ng ườ i không theo Công giáo.
- Th ậ m chí đế n nay, m ộ t b ộ ph ậ n l ớ n ng ườ i dân không theo Công giáo v ẫ n còn cho r ằ ng: theo Công giáo là b ỏ ông bà t ổ tiên, là b ấ t hi ế u v ớ i cha m ẹ .
- Nh ư ng nh ư trên đ ã đề c ậ p, giáo lý Công giáo r ă n d ạ y tín đồ tr ướ c h ế t ph ả i bi ế t chu toàn b ổ n ph ậ n v ớ i Đứ c Chúa Tr ờ i - ng ườ i Cha thiêng liêng, sau ph ả i chu toàn b ổ n ph ậ n v ớ i cha m ẹ - ng ườ i tr ự c ti ế p sinh thành, nuôi d ưỡ ng con cái l ớ n khôn.
- B ổ n ph ậ n c ủ a con cái trong quan h ệ con cái - cha m ẹ là b ổ n ph ậ n cao tr ọ ng, ch ỉ sau b ổ n ph ậ n v ớ i Thiên Chúa.
- Trong quan h ệ con cái - cha m ẹ , con cái ph ả i luôn xác đị nh r ằ ng: b ố m ẹ là ng ườ i thay quy ề n Thiên Chúa, sinh thành và giáo d ưỡ ng mình, do v ậ y m ỗ i ng ườ i ph ả i có trách nhi ệ m hi ế u th ả o v ớ i cha m ẹ .
- Trong gia đ ình Công 86 Nghiên cứu Tôn giáo.
- giáo, vi ệ c con cái không nghe l ờ i cha m ẹ t ứ c là không nghe l ờ i Thiên Chúa.
- Nh ư v ậ y, h ọ không ch ỉ mang t ộ i b ấ t hi ế u v ớ i cha m ẹ - nh ữ ng ng ườ i sinh thành, mà còn mang t ộ i v ớ i Thiên Chúa.
- V ớ i ng ườ i Công giáo, lòng hi ế u th ả o c ủ a con cái v ớ i cha m ẹ ph ả i đượ c xu ấ t phát t ừ s ự bi ế t ơ n đố i v ớ i nh ữ ng b ậ c đ ã c ộ ng tác v ớ i Thiên Chúa truy ề n sinh s ự s ố ng cho mình, ch ă m sóc, nuôi d ưỡ ng và giáo d ụ c mình nên ng ườ i.
- Công đồ ng Vatican II cho r ằ ng: “Con cái s ẽ đ áp l ạ i công ơ n cha m ẹ v ớ i lòng bi ế t ơ n, tâm tình hi ế u th ả o và tin c ậ y, s ẽ theo đạ o làm con mà ph ụ ng d ưỡ ng cha m ẹ trong ngh ị ch c ả nh c ũ ng nh ư trong tu ổ i già cô qu ạ nh” 6 .
- Lòng hi ế u th ả o v ớ i cha m ẹ khi còn s ố ng là con cái ph ả i bi ế t yêu m ế n, tôn kính, vâng l ờ i, ch ă m sóc và giúp đỡ cha m ẹ .
- Con cái ph ả i yêu m ế n cha m ẹ b ở i cha m ẹ đ ã sinh thành, yêu th ươ ng, d ưỡ ng d ụ c con nên ng ườ i.
- Tôn kính vì cha m ẹ là b ậ c cao niên, nhi ề u kinh nghi ệ m, d ạ y con nhi ề u đ i ề u hay l ẽ ph ả i, là t ấ m g ươ ng cho con cái h ọ c t ậ p.
- Vâng l ờ i là vì cha m ẹ chính là nh ữ ng ng ườ i thay m ặ t Thiên Chúa d ạ y d ỗ con cái nh ữ ng đạ o hi ế u, ứ ng x ử trong đờ i s ố ng h ằ ng ngày.
- Không ch ỉ v ậ y, con cái còn có trách nhi ệ m ch ă m sóc, giúp đỡ b ố m ẹ khi cao tu ổ i, ố m y ế u, túng nghèo, cô đơ n, hay đ au đớ n tinh th ầ n.
- Con cái ph ả i luôn luôn giúp đỡ cha m ẹ v ề ph ầ n h ồ n và ph ầ n xác, nh ấ t là khi các cha m ẹ già c ả , ố m đ au, thi ế u th ố n.
- Đ ó là nh ữ ng lúc con cái c ầ n t ậ n tâm, t ậ n l ự c ph ụ ng d ưỡ ng, thu ố c thang đầ y đủ , vui v ẻ th ă m nom s ớ m t ố i.
- Đ ây là trách nhi ệ m c ủ a con cái.
- “Hi ế u th ả o v ớ i b ố m ẹ là mình ph ả i vâng l ờ i, mình ph ả i tôn tr ọ ng b ố , ch ă m sóc b ố m ẹ lúc ố m đ au, mình mong mu ố n cho b ố m ẹ nh ữ ng cái t ố t lành.
- Đấ y là hi ế u th ả o.
- Lòng hi ế u kính c ủ a ng ườ i Công giáo không ch ỉ v ớ i ng ườ i còn s ố ng mà còn đượ c th ể hi ệ n v ớ i nh ữ ng ng ườ i đ ã qua đờ i (ông bà, cha m ẹ , t ổ tiên.
- H ộ i Thánh d ạ y b ả o ng ườ i tín đồ ph ả i chu toàn đạ o hi ế u: tôn kính, bi ế t ơ n và vâng l ờ i ông bà, cha m ẹ trong nh ữ ng đ i ề u chính đ áng.
- Đặ c bi ệ t trong nh ữ ng ngày gi ỗ , trong tháng l ễ các thánh (tháng 11 h ằ ng n ă m, đặ c bi ệ t là ngày mùng 2 tháng 11), ngày mùng 2 T ế t Nguyên đ án, ng ườ i tín đồ Công giáo ph ả i h ế t lòng chú tâm vào vi ệ c c ầ u nguy ệ n, dâng l ễ cho ông bà, cha m ẹ .
- Để c ụ th ể hóa nh ữ ng đ i ề u r ă n d ạ y trên, H ộ i Thánh Công giáo Vi ệ t Nam đ ã có nh ữ ng ch ỉ d ẫ n r ấ t c ụ th ể v ề vi ệ c tôn kính ông bà t ổ tiên, ví d ụ : Bàn th ờ gia tiên để kính nh ớ ông bà t ổ tiên.
- trong tang l ễ , đượ c vái l ạ y tr ướ c thi hài ng ườ i quá c ố , đố t h ươ ng vái theo phong t ụ c đị a ph ươ ng.
- Các nghiên c ứ u v ề th ờ cúng t ổ tiên c ủ a ng ườ i Công giáo ở Vi ệ t Nam cho th ấ y vi ệ c tôn kính t ổ tiên c ủ a ng ườ i Công giáo còn đượ c th ự c hi ệ n vào nhi ề u d ị p khác nh ư c ướ i xin, hay khi gia đ ình có vi ệ c quan tr ọ ng nào đ ó… K ế t qu ả đ i ề u tra xã h ộ i h ọ c t ạ i m ộ t làng Công giáo vào tháng 3 n ă m 2008 cho th ấ y ng ườ i Công giáo th ự c hi ệ n th ờ kính t ổ tiên vào d ị p l ễ t ế t chi ế m 87,5%.
- khi gia đ ình có vi ệ c vui, tr ọ ng đạ i nh ư con cái đỗ đạ t, hay có ng ườ i nhà đ i làm ă n xa là 65%.
- Ng ườ i Công giáo khác v ớ i ng ườ i không Công giáo ở ch ỗ : ngoài nh ữ ng ngh ĩ a v ụ , trách nhi ệ m c ủ a con cái v ớ i cha m ẹ nh ư trên, h ọ còn ph ả i c ầ u nguy ệ n cho cha m ẹ đượ c h ưở ng ơ n lành, lo li ệ u cho cha m ẹ đượ c lãnh các bí tích và d ọ n mình ch ế t lành.
- Khi cha m ẹ qua đờ i, ng ườ i Công giáo th ể hi ệ n s ự hi ế u th ả o b ằ ng cách lo an táng chu đ áo, c ầ u nguy ệ n và xin l ễ ở nhà th ờ cho cha m ẹ .
- H ằ ng ngày t ưở ng nh ớ t ớ i công sinh thành, giáo d ưỡ ng c ủ a cha m ẹ b ằ ng nh ữ ng l ờ i kinh nguy ệ n.
- “B ố m ẹ m ấ t đ i con cái ph ả i có trách nhi ệ m lo vi ệ c ma chay cho b ố m ẹ , bên Công giáo chúng em là ph ả i làm các th ủ t ụ c Công giáo, sau khi chôn c ấ t xong cho b ố m ẹ con cái ph ả i có trách nhi ệ m xin l ễ , h ằ ng n ă m ph ả i xin l ễ cho b ố m ẹ ” (Ph ỏ ng v ấ n sâu nhóm t ậ p trung, Phú Th ọ.
- Nh ư v ậ y, có th ể nh ậ n th ấ y H ộ i Thánh Công giáo r ấ t chú tr ọ ng vi ệ c khuyên b ả o tín đồ làm vi ệ c hi ế u th ả o đố i v ớ i các b ậ c sinh thành, đố i v ớ i t ổ tiên.
- Ở c ấ p độ gia đ ình, s ố ng hi ế u th ả o ph ả i đượ c đ ào luy ệ n d ạ y d ỗ Lê Đức Hạnh.
- http://www.giaophanvinhlong.net/Hien-Che-Muc-Vu-Ve-Giao-Hoi-Trong-The-Gioi-Ngay-Nay-Gaudium-Et-Spes-Phan-II-Chuong-I.html 14 Đỗ Quang H ư ng (2009), “S ố ng đạ o c ủ a ng ườ i Công giáo Vi ệ t Nam, Khái ni ệ m và s ự phát tri ể n”, H ộ i th ả o N ế p s ố ng đạ o c ủ a ng ườ i Công giáo Vi ệ t Nam , Vi ệ n Nghiên c ứ u Tôn giáo, Hà N ộ i.
- 16 John Paul II (1981), Tông hu ấ n v ề gia đ ình : 37 17 Quan ni ệ m c ủ a Công giáo coi m ỗ i gia đ ình là m ộ t “H ộ i thánh t ạ i gia”, m ộ t “Giáo h ộ i thu nh ỏ.
- 18 M ặ c dù v ậ y, hi ệ n nay tình tr ạ ng ly d ị và ly thân trong các gia đ ình Công giáo đ ã có xu h ướ ng gia t ă ng so v ớ i tr ướ c.
- D ẫ n theo: Vi ệ n Nghiên c ứ u Tôn giáo (2009), H ộ i th ả o N ế p s ố ng đạ o c ủ a ng ườ i Công giáo Vi ệ t Nam , Hà N ộ i.
- 19 Vi ệ n Nghiên c ứ u Tôn giáo (2009), H ộ i th ả o N ế p s ố ng đạ o c ủ a ng ườ i Công giáo Vi ệ t Nam , Hà N ộ i.
- Đả ng C ộ ng s ả n Vi ệ t Nam, Báo cáo Chính tr ị c ủ a Ban ch ấ p hành Trung ươ ng Đả ng khóa IX t ạ i Đạ i h ộ i đạ i bi ể u toàn qu ố c l ầ n th ứ X c ủ a Đả ng , ngày 18/4/2006.
- Nguy ễ n H ồ ng D ươ ng (ch ủ biên, 2009), N ế p s ố ng đạ o c ủ a ng ườ i Công giáo Vi ệ t Nam , Nxb.
- Giáo Lý H ộ i Thánh Công giáo , s ố .
- John Paul II (1981), Tông hu ấ n v ề gia đ ình (Familiaris Consortio.
- Lê Đứ c H ạ nh (2008), “V ấ n đề th ờ cúng t ổ tiên c ủ a ng ườ i Công giáo vùng đồ ng b ằ ng B ắ c B ộ - Vi ệ t Nam (Ti ế p c ậ n Nhân h ọ c Tôn giáo qua nghiên c ứ u tr ườ ng h ợ p làng đạ o T ử Nê - B ắ c Ninh.
- H ộ i th ả o Qu ố c t ế Vi ệ t Nam h ọ c l ầ n th ứ 2.
- Lê Đứ c H ạ nh (2012), Hôn nhân và n ế p s ố ng đạ o trong gia đ ình ng ườ i Vi ệ t Công giáo , Nxb.
- H ộ i đồ ng Giám m ụ c Vi ệ t Nam (2007), Giáo lý hôn nhân và gia đ ình , Nxb.
- Đỗ Quang H ư ng (2009), “S ố ng đạ o c ủ a ng ườ i Công giáo Vi ệ t Nam - Khái ni ệ m và s ự phát tri ể n”, H ộ i th ả o N ế p s ố ng đạ o c ủ a ng ườ i Công giáo Vi ệ t Nam , Vi ệ n Nghiên c ứ u Tôn giáo, Hà N ộ i

Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn
hoặc xem Tóm tắt