Sổ Tay Phóng Viên

- NHÀ XUẤT BẢN VĂN HÓA - THÔNG TIN 󰁬 Cuốn Sổ tay là một kết quả của dự án “Nghiên cứu - truyền thông về các hành vi cản trở tác nghiệp báo chí” hợp tác bởi rung tâm Nghiên cứu ruyền thông Phát triển (RED) và Ðại sứ quán Anh tại Hà Nội.
- Bộ tranh minh họa “Phóng viên Đảm bị cản trở tác nghiệp” do họa sỹ Tành Phong thực hiện theo ý tưởng của RED.
- sổ tay phóng viên điều tra (Sách tham khảo) NHÀ XUẤT BẢN VĂN HÓA - THÔNG TIN Mục lục.
- 28Bài học điển hình dành cho Phóng viên điều tra nguyên tắc khi nhập vai điều tra.
- 325 lưu ý khi xử lý thông tin thu thập từ việc nhập vai.
- 34Thế nào là phóng viên điều tra có trách nhiệm.
- 51Luật báo chí.
- ời giới thiệu Gửi các phóng viên trẻ! Trên tay các bạn là cuốn “Sổ tay phóng viên điều tra” dành cho các phóng viên trẻ, những con người dũng cảm, đầy nhiệt huyết đang từng ngày, từng giờ dấn thân phục vụ độc giả.
- Trên hành trình nhọc nhằn ấy có mồ hôi, nước mắt và cả máu của nhiều phóng viên, nhà báo dũng cảm.Trong khuôn khổ dự án “Nghiên cứu – truyền thông các hành vi cản trở tác nghiệp báo chí” do RED Communication thực hiện với sự tài trợ của Bộ Ngoại giao Anh thông qua Đại sứ quán Anh ở Hà Nội, nhóm chuyên gia của dự án ấp ủ việc soạn thảo một cuốn sổ tay mang tính cẩm nang dành riêng cho các nhà báo điều tra, nhất là những phóng viên trẻ.
- Song những bài học cũ, những kinh nghiệm đớn đau kèm những điều đúc rút từ thực tế, từ kết quả nghiên cứu, khảo sát của dự án, thiết nghĩ cũng cần được chia sẻ với hy vọng rằng khi một phóng viên nào đó nếu rơi vào tình cảnh tương tự có thể sẽ biết cách xử lý.
- Nội dung cuốn sổ tay được chia thành các phần riêng biệt giúp bạn đọc tra cứu như sau:- 10 tình huống tiêu biểu nhất và gợi ý hướng xử lý- Bài học điển hình dành cho Phóng viên điều tra.- Cẩm nang kỹ thuật về ghi âm và chụp hình- 5 rủi ro về pháp lý cần tránh- Các điều luật quan trọng cần nhớ - Danh bạ điện thoại công an, thanh tra và hội nghề nghiệp 63 tỉnh thành.
- Nhân dịp này, xin trân trọng cảm ơn 384 đồng nghiệp trên toàn quốc, cảm ơn gần 300 học viên dự 5 khoá đào tạo “Phóng viên điều tra” ở Hà Nội, Vinh, Đà Nẵng, Buôn Ma Thuột và TP HCM đã chia sẻ kinh nghiệm, bày tỏ ý kiến với các chuyên gia của dự án, cảm ơn nhà tài trợ UK, cảm ơn RED Communication đã đứng ra lãnh trách nhiệm nặng nề này cho báo giới.
- Có thể họ chỉ là số ít, nhưng cũng ảnh hưởng tới cái chung, tác động xấu tới tâm lý các doanh nghiệp, đơn vị, ở mọi môi trường mà phóng viên đến.
- Họ không muốn để phóng viên đi sâu vào tìm hiểu hoạt động của mình.
- Họ sẽ ngăn cản, sẽ dùng lực lượng chức năng của họ, chủ yếu là bảo vệ, ngăn cản phóng viên ngay từ cổng, không cho vào.
- Vì thế khi tiếp cận, bản thân phóng viên cần phải thuyết phục phía bên kia hiểu đúng mục đích mà mình đến liên hệ công tác.
- “Thằng nhà báo kia, đưa máy ảnh đây!” Chiều hai phóng viên Lê Kiến - Báo Tiền Phong và Anh Dũng - Thông tấn xã Việt Nam (thường trú tại Đắk Lắk) đến trường Mầm non tư thục Hoàng Hoa (số 104/60, Y Ngông, phường Tân Tiến, thành phố Buôn Ma Thuột) liên hệ làm việc với cô giáo Nguyễn Thị Oanh, nhằm xác minh nội dung đơn tố giác của chị Bùi Thị Lan Anh (trú tại tổ 4, khối 2, phường Ea Tam, TP.
- Tại đây, trong khi 2 phóng viên đang tác nghiệp thì có hai người phụ nữ lạ mặt đến dùng lời lẽ côn đồ đe dọa, rồi xông vào giật xé đơn, giật phương tiện tác nghiệp, đá máy ảnh, ném điện thoại của phóng viên và thách thức.
- Sau một hồi bỏ đi, hai phụ nữ nói trên quay lại cùng một người đàn ông lạ mặt và tiếp tục lớn tiếng đe dọa, đuổi phóng viên ra ngoài khuôn viên trường.
- Sự việc sau đó được các phóng viên trình báo lên cơ quan công an thành phố Buôn Ma Thuột.
- Sau đó thì mới đến trường để ghi nhận thông tin phản hồi.
- Có trường hợp phóng viên còn đưa đơn thư vụ việc phản ánh cho đương sự đọc, như vậy không nên chút nào, vì có 16 tính chất khiêu khích, gây mạo hiểm cho phóng viên, thậm chí có thể ảnh hưởng cả tới người làm đơn.
- Cẩn thận, cái bẫy đang giăng ra… Ngày phóng viên Hàn Giang của Báo Pháp Luật TPHCM đến Công an Huyện Cai Lậy (Tiền Giang) trình báo về việc anh bị tịch thu phương tiện hành nghề và ép nhận 5 triệu đồng.
- Sau khi dùng ĐTDĐ chụp hình cảnh đá gà, phóng viên chuẩn bị đi ra thì bị một số tay giang hồ của trường gà chặn lại, kiểm tra ví tiền, 2 ĐTDĐ, xóa hết dữ liệu và lấy của 18 phóng viên 2 thẻ nhớ trong 2 máy điện thoại.
- Sau đó tên Nhân yêu cầu phóng viên ra quán.
- Nhân xin phóng viên đừng viết bài, sau đó đưa cho phóng viên 5 triệu đồng.
- ”.Do “trong vòng nguy hiểm” nên phóng viên buộc phải thỏa thuận và nhận tiền, sau đó đến CA huyện Cai Lậy trình báo vụ việc và nộp lại 5 triệu đồng.
- Lãnh đạo CA huyện Cai Lậy đã mời người bị cho là đã đưa cho phóng viên Hàn Giang 5 triệu đồng đến làm việc.
- Do đó, nếu thực sự bị đe dọa và không thể từ chối việc nhận tiền thì bạn không nên chống cự mà có thể xử sự như phóng viên Hàn Giang, nhưng khi thoát khỏi đó, nhất thiết phải trình báo ngay với tòa soạn và/hoặc công an.Nếu phải thâm nhập điều tra, bạn nhớ: 1.
- Nên có đồng đội hỗ trợ, tránh trường hợp độc lập tác chiến như phóng viên Hàn Giang (ngoại trừ trường hợp khẩn cấp, không kịp chờ chi viện, nhưng luôn phải báo cáo sớm nhất với toàn soạn ngay khi có thể).
- Khi nhân vật… tung chưởng Ngày hai phóng viên Phạm Văn Việt và Nguyễn Thị Ái Linh (Đài Truyền hình Việt Nam tại Phú Yên) giả trang thành khách hàng vào cơ sở chế biến vịt đông lạnh nằm trong CTCP Công nghiệp nông thủy sản Phú Yên (thôn Phước Lộc 1, xã Hòa Thành, huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên) giả vờ mua lòng vịt để bí mật sử dụng điện thoại iPhone ghi lại hình ảnh chế biến vịt trong điều kiện mất vệ sinh.Phát hiện anh Việt đang tác nghiệp, một người đàn ông xông tới tung mấy quả đấm vào mặt, khiến nạn nhân bị xây xát, sưng nề mặt và choáng váng.Nhận được tin báo, Công an xã Hòa Thành đã đến hiện trường can thiệp giải quyết vụ việc và tiến hành ghi lời khai các bên đương sự.
- Theo đó, đối tượng hành hung phóng viên Phạm Văn Việt là Đỗ Nhân Hậu (42 tuổi), trú ở 39 Lê Lợi, thị trấn Quảng Yên, huyện Yên Hưng, tỉnh Quảng Ninh.Hậu khai nhận mấy ngày trước đó đến cơ sở chế biến vịt ở CTCP Công nghiệp nông thủy sản Phú Yên nhưng không mua được lòng vịt vì bị tranh giành.
- Nghi ngờ anh Việt là người tranh mua với mình nên Hậu đánh anh mấy tát tai (trong khi nạn nhân khẳng định đã bị đấm mạnh).Trước khi tiếp cận cơ sở chế biến vịt, hai phóng viên đã xác lập kế hoạch tác nghiệp và đã được VTV tại Phú Yên đồng ý.
- 29 T rước khi khởi tố, bắt giam về hành vi “đưa hối lộ” (ngày ngày Công an TPHCM có văn bản đề nghị “kiểm điểm và thu hồi thẻ nhà báo của phóng viên Nguyễn Văn Khương” (tức Hoàng Khương), người thực hiện bài “CSGT giải cứu xe đua trái phép” đăng tải trên báo Tuổi trẻ.
- Ngay sau đó Ban biên tập báo Tuổi Trẻ đã ra quyết định tạm đình chỉ công tác đối với phóng viên Hoàng Khương và thông tin trên mặt báo về việc này.
- Lời bàn: HÃY CẨN THẬN VÀ NẮM CHẮC LUẬT Việc phóng viên Hoàng Khương bị xử lý do áp dụng cách thức thu thập thông tin như vậy là trường hợp hy hữu.
- Các cách thức thu thập thông tin của nhà báo hiện luật pháp không nêu cụ thể (điều 7 của luật có nêu một số cách công khai), chỉ nêu các điều cấm (điều 10).
- Trường hợp Hoàng Khương liên quan đến cách thu thập thông tin mà cánh báo chí thường gọi là điều tra nhập vai.
- Hiện luật pháp về phòng chống tham nhũng tuy khuyến khích việc tố giác tham nhũng (trên báo chí) nhưng Luật Báo chí chưa quy định cụ thể về quyền miễn trừ trách nhiệm khi báo chí 31 phục vụ lợi ích công mà vi phạm pháp luật.Nhà báo Nguyễn Đức Hiển, Tổng thư kí tòa soạn báo Pháp luật TPHCM, đã chia sẻ 10 nguyên tắc khi nhập vai điều tra để phóng sự có được kết quả cao nhất mà vẫn đảm bảo các hành động của phóng viên trong khuôn khổ pháp luật và đảm bảo sự an toàn (pháp lý, tính mạng) đối với phóng viên.
- Nhà báo Đức Hiển cũng đưa ra các cách xử lý thông tin được thu thập thông qua quá trình điều tra.
- Chỉ nhập vai khi đó là cách tốt nhất để thu thập thông tin.
- để bài viết có tính thuyết phục cao nhất.Phóng viên không thể chứng kiến tình trạng đại bàng hành hung trại viên mới trong trại xã hội.
- Tòa soạn phải đảm bảo giám sát được di biến động của phóng viên, thông tin thông suốt trong mọi trường hợp.
- Bởi trong một số trường hợp, phóng viên khi đã nhập vai là không còn khả năng liên lạc tức thời với tòa soạn.
- Phải bảo đảm rằng Tòa soạn có phương án can thiệp lập tức và hiệu quả khi phóng viên gặp nguy hiểm.
- Luôn đề phòng tình huống phóng viên bị gài bẫy ngược ☛ 8.
- Nếu phóng viên nhập vai buộc phải thực hiện hành vi vi phạm pháp luật, Tòa soạn phải liên hệ với cơ quan công an và trình bày rõ ngọn nguồn trước khi hành vi ấy diễn ra.Trong trường hợp tòa soạn biết đối tượng có quan hệ mật thiết với công an địa phương thì tìm cách đổi địa điểm giao tiền/thực hiện hành vi vi phạm pháp luật qua địa phương khác.
- Việc sử dụng cộng tác viên, nguồn tin, bạn đọc phải dược sự đồng ý của Tòa soạn.Những thông tin dù chính xác nhưng do nhân vật không có uy tín.
- để tờ báo không bị biến thành công cụ phục vụ cho mục đích cá nhân của người khác.Mặt khác, đề tài điều tra là tài nguyên của cơ quan báo chí, việc sử dụng cộng tác viên, thông tin viên không cẩn trọng có thể dẫn đến lộ đề tài, phá sản đề tài điều tra10.
- 5 LƯU Ý KHI XỬ LÝ THÔNG TIN THU THẬP TỪ VIỆC NHẬP VAI ☛ 1.
- Không sử dụng bất kỳ thông tin nào nếu không trả lời được câu hỏi: Phóng viên đã có được nó bằng cách nào? Cách đó có hợp pháp không.
- Không sử dụng thông tin nếu nó có thể gây nguy hiểm cho nguồn tin hoặc cộng tác viên, cho phóng viên hoặc tờ báo.
- Không bung toàn bộ thông tin trên mặt báo: Không đưa những thông tin mà đối tượng bị phê phán có thể hợp thức hóa.
- Những thông tin ấy sẽ được cung cấp khi cơ quan chức năng vào cuộc và lập thành biên bản.
- 34 THế NÀO LÀ PHÓNG VIÊN ĐIỀU TRA CÓ TRÁCH NHIỆM? Tại Hội thảo “Nguồn lực đất đai và vai trò truyền thông” do RED tổ chức tháng 3/2012 tại Hà Nội, tham luận của Diễn đàn Nhà báo trẻ đã rút ra 10 bài học kinh nghiệm, kỹ năng cho phóng viên điều tra trong quá trình tác nghiệp, đặc biệt là điều tra trong lĩnh vực tài nguyên đất đai khi chính quyền không hợp tác.
- Những nhà báo, phóng viên có trách nhiệm là những người không ỉ lại vào nguồn tin này mà đánh mất tính khách quan của bài viết.
- Luôn đặt câu hỏi “tại sao?” Bằng lòng với thông tin ban đầu có được là một trong những cách ngắn nhất để nhà báo, phóng viên giết chết chính bài viết của mình.
- Nhà báo, phóng viên phải nhận ra mấu chốt đó trong 1 rừng hồ sơ, hoặc bằng nhiều cách để tìm ra tài liệu đó.
- Do tính chất, đặc thù của một số công việc mà phóng viên cần sử dụng những chiếc máy ghi âm, ghi hình có tính năng cao và có những lợi thế về kiểu dáng, hình thức.
- 2- Vấn đề đánh giá chứng cứ và trách nhiệm trong thông tin Nhiệm vụ của báo chí là thông tin trung thực.
- Bị kiện Báo thua.Ngay như trong vụ PMU18, trong quá trình điều tra, nguồn tin là từ miệng điều tra viên, phóng viên các báo xào xáo lại của nhau, hầu như không có điều kiện kiểm chứng, kết cục là hai nhà báo bị kết án, hàng chục người bị kỷ luật.Theo Quy chế phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí (Quy chế 77), có ý kiến giải thích rằng nếu tin đăng báo thể hiện thành nhận định chủ quan của báo thì báo chịu trách nhiệm.
- thì không phải chịu trách nhiệm? Nhưng Quy chế 77 chỉ miễn trừ trách nhiệm với thông tin do người phát ngôn cung cấp.
- chỉ được miễn trừ trách nhiệm nếu thông tin đó được cung cấp chính thống.
- HCM, thư ký và chủ tọa không cho phóng viên chụp ảnh bị cáo (một cô người mẫu bán dâm).
- Có hai luồng ý kiến khác nhau:- Tòa xử công khai, phóng viên có quyền chụp ảnh và đưa lên báo- Dù họ là bị cáo ra tòa cũng phải tôn trọng quyền nhân thân của họ.
- Lãnh đạo TAND tối cao thì nói có thể 48 với tác phẩm quy định tại khoản 1 Điều này là bất hợp pháp và vô hiệu.
- MỤC 2 - CÁC QUYỀN CỦA TÁC GIẢ, QUYỀN CỦA CHỦ SỞ HỮU TÁC PHẨM Điều 750.
- Quyền của tác giả Quyền của tác giả bao gồm quyền nhân thân và quyền tài sản của tác giả đối với tác phẩm do mình sáng tạo.
- Các quyền của tác giả đồng thời là chủ sở hữu tác phẩm1- Tác giả đồng thời là chủ sở hữu tác phẩm có các quyền nhân thân đối với tác phẩm của mình bao gồm: a) Đặt tên cho tác phẩm.
- b) Đứng tên thật hoặc bút danh trên tác phẩm.
- được nêu tên thật hoặc bút danh khi tác phẩm được công bố, phổ biến, sử dụng.
- c) Công bố, phổ biến hoặc cho người khác công bố, phổ biến tác phẩm của mình.
- d) Cho hoặc không cho người khác sử dụng tác phẩm của mình.
- đ) Bảo vệ sự toàn vẹn tác phẩm, cho phép hoặc không cho phép người khác sửa đổi nội dung tác phẩm.
- 2- Tác giả đồng thời là chủ sở hữu tác phẩm có các quyền tài sản đối với tác phẩm của mình bao gồm: a) Được hưởng nhuận bút.
- b) Được hưởng thù lao khi tác phẩm được sử dụng.
- c) Được hưởng lợi ích vật chất từ việc cho người khác sử dụng tác phẩm dưới các hình thức sau đây:- Xuất bản, tái bản, trưng bày, triển lãm, biểu diễn, phát thanh, truyền hình, ghi âm, ghi hình, chụp ảnh;- Dịch, phóng tác, cải biên, chuyển thể.
- d) Nhận giải thưởng đối với tác phẩm mà mình là tác giả, trừ trường hợp tác phẩm không được Nhà nước bảo hộ.
- Các quyền của tác giả không đồng thời là chủ sở hữu tác phẩm1- Tác giả không đồng thời là chủ sở hữu tác phẩm có các quyền nhân thân đối với tác phẩm mà mình là tác giả bao gồm: a) Đặt tên cho tác phẩm.
- c) Bảo vệ sự toàn vẹn tác phẩm, cho phép hoặc không cho phép người khác sửa đổi nội dung tác phẩm.
- 2- Tác giả không đồng thời là chủ sở hữu tác phẩm có các quyền tài sản đối với tác phẩm mà mình là tác giả bao gồm: a) Được hưởng nhuận bút.
- c) Nhận giải thưởng đối với tác phẩm mà mình là tác giả, trừ trường hợp tác phẩm không được Nhà nước bảo hộ.
- Quyền của chủ sở hữu tác phẩm không đồng thời là tác giả1- Chủ sở hữu tác phẩm không đồng thời là tác giả có các quyền nhân thân đối với tác phẩm bao gồm: a) Công bố, phổ biến hoặc cho người khác công bố, phổ biến tác phẩm thuộc quyền sở hữu của mình, trừ trường hợp giữa tác giả và chủ sở hữu có thoả thuận khác.
- b) Cho hoặc không cho người khác sử dụng tác phẩm thuộc quyền sở hữu của mình, trừ trường hợp giữa tác giả và chủ sở hữu có thoả thuận khác.
- 2- Chủ sở hữu tác phẩm không đồng thời là tác giả được hưởng lợi ích vật chất từ việc sử dụng tác phẩm dưới các hình 62 thức sau đây: a) Xuất bản, tái bản, trưng bày, triển lãm, biểu diễn, phát thanh, truyền hình, ghi âm, ghi hình, chụp ảnh.
- Thời điểm phát sinh quyền tác giả Quyền tác giả phát sinh kể từ thời điểm tác phẩm được sáng tạo dưới hình thức nhất định.
- Các quyền của đồng tác giả1- Trong trường hợp nhiều người cùng sáng tạo tác phẩm, thì họ là đồng tác giả tác phẩm đó.
- Các đồng tác giả là chủ sở hữu chung đối với tác phẩm và được hưởng các quyền của tác giả theo quy định tại Điều 751 của Bộ luật này.
- nếu tác phẩm được sáng tạo theo nhiệm vụ được giao, theo hợp đồng thì các đồng tác giả được hưởng các quyền của tác giả theo quy định tại Điều 752 của Bộ luật này.
- 2- Trong trường hợp tác phẩm do các đồng tác giả sáng tạo gồm các phần riêng biệt có thể tách ra để sử dụng độc lập, thì mỗi người có quyền sử dụng riêng biệt phần của mình và được hưởng quyền tác giả đối với phần đó, nếu các đồng tác giả không có thoả thuận khác.
- Các quyền của tác giả đối với tác phẩm sáng tạo theo nhiệm vụ được giao hoặc theo hợp đồng1- Trong trường hợp tác phẩm được sáng tạo theo nhiệm vụ được giao hoặc theo hợp đồng, thì tác giả được hưởng các quyền quy định tại Điều 752 của Bộ luật này.
- Các quyền của tác giả dịch, phóng tác, biên 63 soạn, cải biên, chuyển thể1- Tác giả các tác phẩm phóng tác, biên soạn, cải biên, chuyển thể được hưởng các quyền tác giả đối với tác phẩm đó theo quy định tại Điều 751 hoặc Điều 752 của Bộ luật này, nhưng phải được tác giả hoặc chủ sở hữu tác phẩm gốc cho phép và phải trả thù lao cho tác giả hoặc chủ sở hữu tác phẩm gốc.
- nếu muốn thay đổi nội dung tác phẩm gốc, thì phải được tác giả cho phép và phải ghi tên tác giả và tên tác phẩm gốc.
- 2- Đối với tác phẩm dịch, thì tác giả dịch được hưởng các quyền tác giả theo quy định tại Điều 751 hoặc Điều 752 của Bộ luật này, trừ quyền đặt tên cho tác phẩm.
- 2- Cá nhân, tổ chức sản xuất tác phẩm điện ảnh, vi-đi-ô, phát thanh, truyền hình, sân khấu và các loại hình biểu diễn nghệ thuật khác được hưởng các quyền quy định tại khoản 1 và điểm c khoản 2 Điều 751 của Bộ luật này.
- Giới hạn quyền tác giả Cá nhân, tổ chức được sử dụng tác phẩm của người khác đã 64 chí và chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung thông tin đã cung cấp cho báo chí theo quy định tại Điều 7 Luật Báo chí.
- Đối với các vụ án đang được điều tra hoặc chưa xét xử và các vụ việc tiêu cực hoặc có dấu hiệu vi phạm pháp luật nhưng chưa có kết luận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, báo chí có quyền thông tin theo nguồn tài liệu của mình nhưng phải viện dẫn nguồn tin theo đúng quy định tại Điều 2 của Quy chế này và chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung thông tin đã đăng, phát.Cơ quan báo chí phải đảm bảo tính nguyên vẹn, chính xác của thông tin được cung cấp.
- Người đứng đầu cơ quan báo chí là người chịu trách nhiệm trước thủ trưởng cơ quan chủ quản và trước pháp luật về tính chính xác của các thông tin đăng, phát trên báo chí.
- Cơ quan báo chí, nhà báo, tác giả bài báo, tổ chức, cá nhân có liên quan không thực hiện đúng các quy định về cung cấp thông tin và xác định nguồn tin trên báo chí quy định tại Quy chế này thì tuỳ theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.
- In xong và nộp lưu chiểu tháng 5 năm 2012 Chịu trách nhiệm xuất bản: Lê Tiến Dũng Chịu trách nhiệm nội dung: Trần nhậT Minh Biên tập: Ma Pa Lợ Minh họa: Tà Po Trình bày: V Cườ sổ tay phóng viên điều tra NHÀ XUẤT BẢN VĂN HÓA - THÔNG TIN 43 Lò Đúc – Hà Nội

Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn
hoặc xem Tóm tắt