- XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH NGỮ VĂN Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM. - NHẰM ĐÁP ỨNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI. - Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể vừa là cơ hội vừa là thách thức cho những cơ sở đào tạo giáo viên.. - Để bắt nhịp với chương trình giáo dục phổ thông mới sau năm 2018, các trường sư phạm (SP) cần “đi tắt, đón đầu”. - trước yêu cầu đổi mới của giáo dục. - Nâng cao chất lượng GV và đổi mới chương trình đào tạo giáo viên (GV) trong các trường SP đã trở thành đòi hỏi cấp thiết trong giai đoạn hiện nay. - Đối với các trường cao đẳng sư phạm (CĐSP) thì việc xây dựng, điều chỉnh các chương trình chi tiết trong kế hoạch đào tạo được xác định rõ là việc làm cần thiết, là điểm then chốt để hiện thực hóa chủ trương đổi mới căn bản, toàn diện, thể hiện sự gắn kết đào tạo ở trường SP với thực tiễn nghề nghiệp ở phổ thông.. - Bài viết đi sâu tìm hiểu những thay đổi của chương trình môn Ngữ văn ở giáo dục phổ thông và đề xuất một số định hướng xây dựng và phát triển chương trình Ngữ văn ở trường CĐSP đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông.. - Nội dung nghiên cứu:. - Đổi mới chương trình đào tạo giáo viên - một trong những nhiệm vụ quan trọng của nhà trường sư phạm. - Những năm gần đây, với học chế tín chỉ, chương trình đào tạo GV ngành Ngữ văn ở các trường CĐSP đã có rất nhiều sự điều chỉnh, thay đổi để phù hợp với mục tiêu và yêu cầu đào tạo thực tế. - Các chương trình chi tiết học phần ngành Ngữ văn được xây dựng theo hướng tiếp cận mục tiêu phát triển năng lực. - có sự lựa chọn các kiến thức tích hợp, đáp ứng yêu cầu về kiến thức, kĩ năng, thái độ,. - năng lực cần đạt theo mục tiêu và chuẩn đầu ra. - Chương trình đảm bảo sự chặt chẽ, có tính liên kết, hệ thống và tỉ lệ hợp lí giữa lí thuyết và thực hành, tự học, tự nghiên cứu nhằm trang bị những năng lực cần có của “người GV tương lai”. - Nội dung chương trình chi tiết các học phần ngành Ngữ văn đều được chọn lọc thực sự là cốt lõi và cần thiết, gắn kết kiến thức chuyên ngành với nội dung dạy học ở phổ thông và được rà soát, kiểm tra trong từng năm học mục đích để bổ sung và điều chỉnh cho cập nhật và phù hợp với yêu cầu thực tiễn đổi mới dạy học. - Tuy nhiên, chương trình đào tạo ngành Ngữ văn hiện nay vẫn còn một số tồn tại như: chương trình mang nặng tính kinh nghiệm. - xây dựng chương trình theo hướng tiếp cận nội dung và chủ đề, các học phần chuyên ngành vẫn chưa thể hiện rõ được sự gắn kết giữa trường sư phạm với kiến thức, năng lực cần đáp ứng ở trường phổ thông. - chương trình chưa chú trọng thực sự đến việc phát triển năng lực của sinh viên (SV), nhất là năng lực tự học, tự nghiên cứu. - chưa đề cập đến năng lực dạy học tích hợp và phân hóa trong giảng dạy, SV chưa được trang bị nhiều về các tổ chức hoạt động trải nghiệm. - Bên cạnh đó một số chương trình chuyên ngành kiến thức còn quá nặng (ví dụ: Lí luận văn học, Văn học hiện đại, Văn học thế giới, Văn bản và tạo lập văn bản). - khối kiến thức nghiệp vụ sư phạm và kiến thức chuyên ngành có tình trạng mất cân đối, kiến thức nghiệp vụ sư phạm chỉ chiếm tỉ lệ thấp từ 16-20% khối lượng kiến thức chuyên ngành trong chương trình đào tạo. - 156 dạy học và cập nhật những vấn đề đổi mới về phương pháp giảng dạy, song vẫn còn khoảng cách khá xa giữa lí thuyết và thực tiễn, giữa đào tạo ở SP với thực tế giảng dạy ở ở phổ thông. - Trong chương trình đào tạo ngành Ngữ văn ở trường CĐSP không có học phần riêng về rèn luyện nghiệp vụ sư phạm nên việc rèn các kĩ năng nghề nghiệp cho SV như: Kĩ năng giao tiếp, diễn đạt, thuyết trình, làm việc nhóm, tư duy phê phán, giải quyết vấn đề. - trình bày bài giảng, sử dụng các phương tiện, đồ dùng trực quan, tổ chức các hoạt động dạy học - giáo dục ngoài giờ lên lớp và khi ra trường chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn của phổ thông.. - Từ thực tế này cho thấy chương trình đào tạo ngành Văn hiện nay ở trường CĐSP còn nặng về kiến thức chuyên môn, chưa chưa chú trọng nhiều về năng lực sư phạm. - Để đáp ứng với yêu cầu của đổi mới giáo dục, đón đầu và bắt nhịp với chương trình giáo dục phổ thông mới thì cần thiết phải xây dựng và phát triển chương trình đào tạo GV ở trường SP cho phù hợp với sự thay đổi của chương trình - sách giáo khoa sau năm 2018.. - Những thay đổi của môn Ngữ văn ở chương trình phổ thông mới. - Chương trình giáo dục phổ thông môn Ngữ văn mới được biên soạn công phu, khoa học, kế thừa ưu điểm của chương trình hiện hành và có nhiều điểm mới đáng ghi nhận: 1) Chương trình xác định được mục tiêu đào tạo gồm các phẩm chất và năng lực của người học;. - 2) Chương trình đặt trọng tâm ở đào tạo năng lực người học, lấy trục đọc - viết - nói - nghe làm trục chính để thiết kế các yêu cầu cần đạt trong giao tiếp. - 3) Chương trình thực hiện tích hợp và phân hóa, đào tạo cơ bản và đào tạo hướng nghiệp ở trung học cơ sở và trung học phổ thông;. - 4) Xây dựng hệ thống nội dung dạy học từ lớp một đến lớp 12 theo từng lớp một cách chi tiết, điều mà các chương trình trước đây chưa làm được. - 5) Đề xuất các phương pháp dạy học Ngữ văn và kiểm tra, đánh giá phù hợp với tinh thần đổi mới giáo dục. - 6) Đề xuất phương án mở, tạo điều kiện để thực hiện thể thức một chương trình nhiều sách giáo khoa.. - Điểm khác biệt của chương trình Ngữ văn mới so với chương trình hiện hành như sau:. - Điểm khác biệt nhất so với các chương trình trước đây là chương trình Ngữ văn lần này được xây dựng xuất phát từ các phẩm chất và năng lực cần có của người học để lựa chọn nội dung dạy học. - Nội dung cốt lõi của môn học sẽ bao gồm các mạch kiến thức và kĩ năng cơ bản, thiết yếu về Văn học và tiếng Việt, đáp ứng các yêu cầu. - cần đạt về phẩm chất và năng lực của học sinh ở từng cấp học. - Chương trình nhấn mạnh việc chú ý chú ý hình thành cho học sinh cách học, tự học, từ phương pháp tiếp cận, phương pháp đọc hiểu đến cách thức tạo lập văn bản và nghe - nói. - Từ các yêu cầu cần đạt nêu trên, chương trình nêu lên các nội dung dạy học, bao gồm kiến thức về tiếng Việt, văn học và ngữ liệu văn bản. - Kiến thức tiếng Việt với các nội dung chủ yếu là: Ngữ âm và chữ viết. - Kiến thức văn học gồm: Những vấn đề chung về văn học. - các thể loại văn học. - các yếu tố của tác phẩm văn học. - một số hiểu biết sơ giản về lịch sử văn học Việt Nam. - Về nội dung văn học bao gồm: tri thức văn học chung, tri thức văn bản văn học, văn học Việt Nam, tương quan văn học Việt Nam, thế giới, văn học dân gian, văn học dân tộc thiểu số.. - Chương trình Ngữ văn hiện hành và các chương trình trước đây xây dựng theo định hướng nội dung, theo trục lịch sử văn học nên thường chú trọng trang bị kiến thức lí luận, kiến thức văn học sử cho đầy đủ. - Giờ dạy học văn thường bị biến thành các giờ lí thuyết chung về lí luận, văn học sử rất hàn lâm, nặng nề. - Đặc biệt là chương trình chỉ bó hẹp, giới hạn trong một số tác phẩm cụ thể nên việc dạy học nặng về đào sâu, phân tích tác phẩm, làm bài văn mẫu. - Chương trình môn Ngữ văn mới được xây dựng theo hướng “mở”, không quy định chi tiết về nội dung dạy học và các văn bản cụ thể mà chỉ quy định những yêu cầu cần đạt về đọc, viết, nói và nghe cho mỗi lớp. - Việc thiết kế này cũng nhằm đạt đến một trong những năng lực mà Ngữ văn mang lại là năng lực biết đọc hiểu, biết tiếp nhận, biết cảm thụ, phân tích và đánh giá các giá trị văn học, qua đó mà phát triển cảm xúc thẩm mĩ, tâm hồn, tình cảm, nhân cách (năng lực thẩm mĩ - nhân văn. - Điểm khác biệt nữa của chương trình Ngữ văn mới so với chương trình hiện hành là Ngữ liệu văn bản. - Cụ thể, dựa vào các tác gia và các tác phẩm được học trong chương trình và sách giáo khoa hiện hành sẽ lựa chọn và. - 157 bổ sung thêm một số tác phẩm có vị trí quan trọng, tiêu biểu cho thành tựu văn học dân tộc qua các giai đoạn, với 3 cấp độ: 1) Tác phẩm bắt buộc (tác giả sách giáo khoa và giáo viên bắt buộc thực hiện theo quy định của chương trình). - 2) Tác phẩm tự chọn bắt buộc (tác phẩm được lựa chọn theo thuộc hai bộ phận văn học dân gian và văn học viết. - Phần văn học viết sẽ bao gồm các tác giả của văn học hiện đại). - 3) Tác phẩm tự chọn (tác giả sách giáo khoa tự lựa chọn theo gợi ý của chương trình minh hoạ về thể loại, kiểu văn bản, đề tài và sự phù hợp với nhận thức, tâm lí lứa tuổi. - Có thể khẳng định: Chương trình Ngữ văn mới xây dựng “theo hướng mở, không quy định chi tiết về nội dung dạy học và các văn bản cụ thể mà chú trọng những yêu cầu cần đạt về đọc, viết, nói và nghe cho mỗi lớp”.. - Một số định hướng xây dựng và phát triển chương trình Ngữ văn ở trường cao đẳng sư phạm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông. - Chương trình môn Ngữ văn phải đảm bảo các tiêu chí của chuẩn đầu ra, tiếp cận mục tiêu phát triển năng lực nghề. - Phát triển chương trình môn Ngữ văn trong trường CĐSP nhằm đáp ứng sự đổi mới của chương trình và sách giáo khoa phổ thông sau năm 2018 đảm bảo tính cập nhật và khoa học, đáp ứng chuẩn đầu ra của chương trình theo hướng chuyển từ giáo dục chủ yếu trang bị kiến thức sang mục tiêu phát triển phẩm chất và năng lực của người giáo viên, để những giáo viên tương lai có thể đảm nhận tốt vai trò dạy chữ, dạy nghề, dạy người và truyền cảm hứng, khát vọng cho học sinh.. - Chương trình Ngữ văn ở trường SP phải gắn bó chặt chẽ với nội dung chương trình ở phổ thông, theo hướng coi trọng quá trình hình thành rèn luyện năng lực nghề nghiệp, gắn kết chặt chẽ giữa học lí thuyết với thực hành, thực tập. - tri thức khoa học với tri thức kinh nghiệm và tri thức hành động theo định hướng phát triển năng lực nghề. - Tăng cường tổ chức rèn luyện nghiệp vụ sư phạm nhằm rèn luyện các năng lực chuyên môn nghiệp vụ cho SV. - Đối với các chương trình chi tiết các học phần ngành Văn: cần làm rõ các mục tiêu cần đạt, mô tả cụ thể nội. - dung, bổ sung thêm các năng lực cần thiết cho người học phù hợp đặc thù của môn học. - Trong các chương trình chi tiết cần cụ thể hóa và gắn kết giữa nội dung kiến thức chuyên môn và kiến thức nghiệp vụ nghề nghiệp.. - Về nội dung kiến thức lí thuyết cần điều chỉnh hoặc bổ sung nội dung học tập theo hướng xây dựng các tình huống học tập để tổ chức cho SV tăng cường các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, thảo luận nhóm, giải quyết vấn đề. - theo hướng phát triển năng lực cho SV.. - Đối với các giờ lên lớp: GV đổi mới việc thiết kế bài giảng, chú ý đưa các nội dung lí thuyết về gắn với đời sống thực. - tăng cường tổ chức cho SV áp dụng kiến thức, liên hệ thực tế và dự kiến việc vận dụng kiến thức học phần đó vào dạy học nội dung tương ứng ở trường trung học cơ sở. - Chương trình môn Ngữ văn ở trường cao đẳng sư phạm phải được thiết kế lại phù hợp với sự thay đổi của chương trình - sách giáo khoa mới sau 2018. - Xây dựng chương trình “mở” và gắn kết kiến thức chuyên ngành với kiến thức nghiệp vụ. - Chương trình môn Ngữ văn ở trường phổ thông sau 2018 được thiết kế theo hướng mở vì vậy để đón đầu sự thay đổi này chương trình đào tạo ở trường SP cũng cần phải được thiết kế mềm dẻo, linh hoạt đáp ứng được các phù năng lực theo chuẩn đầu ra. - Với chương trình “mở”, chỉ nên quy định những nội dung mang tính khái quát và những yêu cầu về chuẩn kiến thức, kĩ năng mà SV phải đạt được sau khi học xong chương trình. - Chương trình chỉ hướng dẫn và gợi mở những nội dung khái quát chung, còn việc lựa chọn những nội dung cụ thể sẽ do GV và SV tự quyết định khi cùng nhau làm việc. - Đặc biệt, trong nội dung kiến thức cần có thêm modul về phương pháp tiếp nhận văn bản theo loại thể để gắn kết kiến thức lí thuyết Lí luận văn học với thực hành phân tích văn bản ở trường phổ thông theo đặc trưng thể loại (điều này áp dụng cho các học phần Văn học Việt Nam hiện đại 1, 2. - Văn học thế giới).. - 158 Việc xây dựng chương trình mang tính “mở” hướng đến việc đánh giá năng lực và kĩ năng của học sinh chứ không chú trọng kiểm tra kiến thức và khả năng ghi nhớ. - Chủ yếu là tập trung đánh giá năng lực tư duy, kĩ năng đọc viết của người học qua việc vận dụng kiến thức chứ không chú ý đến việc trình bày nội dung kiến thức thuần túy.. - Rà soát lại nội dung chương trình môn học, điều chỉnh nội dung và phương pháp tiếp cận. - Để phát triển năng lực của người học các học phần trong chương trình đào tạo môn Ngữ văn ở CĐSP cần phải được rà soát kĩ để không còn có sự trùng lặp giữa các khối kiến thức trong các học phần (cụ thể: phải rà soát lại các kiến thức trùng lặp giữa các học phần Lí luận văn học, Đọc hiểu văn bản văn học, Văn học và ngôn ngữ). - Cắt giảm những kiến thức qúa hàn lâm, chỉ tập trung vào các đơn vị kiến thức cơ bản, đồng thời tăng cường rèn nghề qua các hoạt động thảo luận, thực hành nhằm vừa đảm bảo lượng kiến thức cần thiết, vừa có thời gian thực hành các kĩ năng nghề nghiệp và phát huy năng lực người học.. - Đề xuất tăng thêm một số học phần tự chọn chuyên sâu cho SV ngành Ngữ văn. - Việc xây dựng chương trình mới hướng tới mục tiêu vừa chú trọng đi sâu khai thác các giá trị thẩm mĩ vừa đi sâu khai thác các giá trị nhân văn để vừa đáp ứng tốt yêu cầu giảng dạy môn Ngữ văn ở trường phổ thông vừa đáp ứng các yêu cầu liên ngành hoặc mở ra các cơ hội việc làm cho SV sau khi ra trường.. - Các học phần tự chọn phải thực sự cần thiết đối với SV, hướng đến chương trình phổ thông và các hoạt động trải nghiệm thực tế của người học như: Tiếp cận tác phẩm văn học Việt Nam hiện đại ở trường phổ thông theo đặc trưng thể loại, Dạy học từ Hán Việt ở trường phổ thông;. - Thực hành viết các kiểu văn bản ở trường phổ thông;. - Trải nghiệm sáng tạo trong dạy học Ngữ văn. - Tuần NVSP này chủ yếu là thực hành và thảo luận, rèn luyện kĩ năng phát triển năng lực cho người học.. - Ngay cả các môn học thuộc khối kiến thức ngành cũng đều chú ý tăng cường nội dung tích hợp giữa kiến thức cơ bản và kĩ năng nghiệp vụ sư phạm cho SV, chú trọng rèn nghề, hướng dẫn cho người học phương pháp dạy học bộ môn.. - Để bắt nhịp với chương trình giáo dục phổ thông mới, các trường sư phạm cần đi tắt đón đầu, đổi mới và đi trước sự đổi mới ở trường phổ thông. - Việc thay đổi và phát triển chương trình môn Ngữ văn trong trường CĐSP nhằm đáp ứng sự thay đổi môn Ngữ văn ở trường phổ thông mang ý nghĩa rất quan trọng bởi nó góp phần phát triển đội ngũ nhà giáo, giải pháp then chốt bảo đảm sự thành công của công cuộc đổi mới giáo dục.. - Một số vấn đề chung về xây dựng chương trình và giáo dục phổ thông tổng thể sau năm 2015. - Phát triển chương trình đào tạo giáo viên phổ thông ngành Ngữ văn. - Chuyên đề bồi dưỡng giáo viên trung học phổ thông môn ngữ văn. - Để Ngữ văn trở thành môn học phát triển năng lực tư duy. - Chương trình Ngữ văn trong nhà trường phổ thông Việt Nam và hướng phát triển sau 2015. - Tài liệu hướng dẫn tăng cường năng lực sư phạm cho cán bộ giảng dạy của các cơ sở đào tạo giáo viên trung học phổ thông và trung cấp chuyên nghiệp. - Trở về với văn bản văn học - Con đường đổi mới căn bản phương pháp dạy học Văn. - Phát triển chương trình đào tạo giáo viên: Những vấn đề lí luận và thực tiễn.
Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn hoặc xem
Tóm tắt