- Khảo sát thực trạng sự hứng thú học tập môn Địa lí của học sinh 1.2.Nguyên nhân của thực trạng. - Giải pháp 4: Hướng dẫn học sinh sử dụng thành thạo bản đồ, lược đồ. - Cung cấp cho học sinh các kiến thức liên quan đến bản đồ 1.4.2. - Hướng dẫn học sinh cách sử dụng bản đồ. - Giải pháp 5: Giải nghĩa cho học sinh những từ ngữ khó hiểu có trong bài học. - Giải pháp 7: Sử dụng thơ ca, tục ngữ, ca dao trong dạy môn Địa lí. - Chương trình dạy học lớp Bốn là chương trình tương đối khó trong bậc Tiểu học, cung cấp cho học sinh những kiến thức, kĩ năng cơ bản thiết thực, có hệ thống. - Ngoài những môn học như năm lớp Ba, lớp Bốn có thêm ba môn là Lịch sử, Địa lí và Khoa học thay thế cho môn Tự nhiên và Xã hội. - Trong đó, mônĐịa lí là một trong những môn học có vị trí quan trọng trong chương trình giáo dục, nó cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản về thiên nhiên, cuộc sống, con người của các vùng miền trong đất nước Việt Nam. - Nhưngthực tế hiện nay các em không tích cực học tập môn học này một cách say sưa và tự giác.. - Các em thường chú trọng vào hai môn học là Toán và Tiếng Việt nhiều hơn, do đó việc nắm bắt kiến thức về Địa lý còn ở mức thấp. - Là một giáo viên chủ nhiệm, tôi luôn chú trọng vào việc giáo dục để học sinh được phát triển toàn diện, để các em không xem nhẹ môn học nào. - Điều quan trọng là người giáo viên cần biết khơi gợi sự hứng thú của học sinh đối với môn học. - Bởi đây là môn học thú vị, những kiến thức Địa lí là kiến thức thực tế. - Học giỏi địa lí cũng có nghĩa là giỏi về nhiều kiến thức xã hội cần thiết ở ngoài đời sống vẫn thường gặp.Vậy làm thế nào để cho học sinh tiếp thu các môn học nói chung và môn Địa lí nói riêng một cách nhẹ nhàng, chủ động? Đây là một vấn đề trăn trở của bản thân tôi cũng như đồng nghiệp. - Vì vậy tôi đã mạnh dạn nghiên cứu đề tài “Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp Bốn học tốt môn Địa lí”.. - Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: Sáng kiến kinh nghiệm“Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp Bốn học tốt môn Địa lí” được nghiên cứu và áp dụng với học sinh lớp 4A và lấy kết quả của học sinh lớp 4B - trường Tiểu học Dương Liễu Bđể so sánh, đối chứng.. - Khảo sát thực trạng sự hứng thú học tập môn Địa lí của học sinh:. - Ngay từ đầu năm học, tôi đã tiến hành điều tra cụ thể về sự yêu thích, hứng thú với môn Địa lí của học sinh lớp 4A (là lớp thực nghiệm) và 4B (là lớp đối chứng), kết quả như sau:. - Học sinh rất yêu thích môn học. - Học sinh yêu thích môn học. - Học sinh không yêu thích môn học. - Qua kết quả khảo sát, tôi nhận thấy số học sinh không yêu thích môn học chiếm tỉ lệ còn khá cao. - Qua thực tế giảng dạy và thăm dò học sinh, tôi nhận thấy một số nguyên nhân cơ bản về phía học sinh như sau:. - Môn Địa lí là môn học mới mẻ với học sinh lớp Bốn nên các em còn chưa kịp bắt nhịp.. - Lần đầu tiên các em được làm việc nhiều với bản đồ, lược đồ, tranh ảnh để tìm hiểu nội dung của bài, kĩ năng chỉ bản đồ còn rất lúng túng.. - Một số học sinh nhận thức chưa cao nên việc tiếp thu bài còn chậm. - Từ nguyên nhân thực trạng trên, để tạo sự hứng thú cho học sinh khi học Địa lí và nâng cao hiệu quả giảng dạy, tôi đã mạnh dạn nghiên cứu và áp dụng một số giải pháp như sau:. - Môn Địa lí là một môn học mới đối với các em học sinh lớp 4. - Tuy đây là môn học không khó nhưng để ngay từ đầu các em học sinh đã yêu thích và học tốt môn học, tôi đã nghiên cứu và vận dụng một số giải pháp sau:. - Vì vậy, ngay từ đầu năm học, tôi đã tập trung nghiên cứu các loại sách liên quan đến giảng dạy môn Địa lí như Sách giáo khoa, Sách giáo viên, sách Thiết kế bài giảng Địa lí lớp 4, sách Phương pháp dạy học các môn học ở lớp 4 – Tập 2 với mục đích để làm sao chất lượng giảng dạy môn Địa lí nói riêng và các môn khác nói chung đạt hiệu quả cao nhất.. - Nắm được cấu trúc của môn học giúp tôi có thể hình dung được mạch kiến thức mà môn Địa lí lớp 4 sẽ cung cấp cho học sinh, từ đó tôi sẽ có kế hoạch nghiên cứu về vùng miền sắp dạy được kĩ và sâu, tránh sự nghiên cứu dàn trải.. - Qua tìm hiểu chương trình Sách giáo khoa môn Địa lí 4, tôi thấy các bài học được sắp xếp theo địa hình từ cao xuống thấp.Cụ thể là chương trình được sắp xếp như sau:. - Trong mỗi vùng miền trên, các em sẽ được tìm hiểu về các thành phố tiêu biểu của vùng miền đó.. - Như vậy theo cấu trúc nội dung chương trình như trên, để học sinh tiếp thu đầy đủ những kiến thức đó đòi hỏi người giáo viên phải có những hiểu biết sâu các kiến thức địa lí,phải biết vận dụng nhiều phương pháp, hình thức dạy học phù hợp,để phát huy khả năng sáng tạo,sự tìm tòi,suy nghĩ,tự chiếm lĩnh tri thức địa lí của học sinh trong quá trình học tập.. - Phần cung cấp kiến thức (thông tin), bằng kênh chữ, kênh hình:Khác với sách giáo khoa Tự nhiên và Xã hội các lớp 1,2,3, trong SGK Địa lí 4 kênh chữ đóng vai trò chủ yếu trong việc cung cấp kiến thức. - Nó không chỉ là sự minh họa cho kênh chữ mà còn là nguồn cung cấp kiến thức và rèn luyện kĩ năng cho học sinh.. - Câu hỏi hoặc hoạt động ở giữa bài nhằm gợi ý cho giáo viên tổ chức cho học sinh hoạt động để khai thác nội dung (thông tin), rèn luyện kĩ năng hoặc bồi dưỡng nhận thức.. - Câu hỏi ở cuối bài nhằm giúp giáo viên kiểm tra việc thực hiện mục tiêu của bài và củng cố kiến thức của học sinh sau mỗi bài.. - Trong sách có sẵn câu hỏi, phần trả lời, học sinh chỉ cần xem là làm được. - Trước hết, chúng ta cần xác định dạy môn TNXH nói chung và Địa lí nói riêng là cung cấp thêm cho các em một số vốn sống phù hợp với tâm sinh lí lứa tuổi của các em. - Vì vậy, trong qúa trình giảng dạy tôi luôn quan tâm đến việc chốt sâu kiến thức sẽ giúp các em hứng thú tìm tòi, yêu thích môn học hơn. - liên quan đến nhiều môn chứ không riêng môn Địa lí. - Trong bài cho biết Để trồng lúa trên đất dốc, người dân xẻ sườn núi san thành những bậc phẳng gọi là ruộng bậc thang.Tức là học sinh chỉ biết người dân muốn trồng lúa trên đất dốc thì phải làm ruộng bậc thang và trồng lúa trên ruộng bậc thang. - Trường hợp này giáo viên cần mở rộng để giúp các em hiểu“Vì sao phải làm ruộng bậc thang mà không làm như ruộng ở đồng bằng?”Chính vì địa hình ở đây dốc, nếu làm như ở đồng bằng thì khi tưới nước, nước sẽ chảy hết xuống thấp, lúa sẽ chết. - Nếu giáo viên chỉ dừng lại ở đó thì học sinh rất khó hình dung được Đà Nẵng là trung tâm công nghiệp. - Sau này khi học về một vùng, một miền nào đó cũng có những sản phẩm như thế các em sẽ cho đó là trung tâm công nghiệp. - Muốn vậy, tôi đã giúp các em hiểu rằng tại Đà Nẵng có rất nhiều nhà máy chế biến thực phẩm, nhiều cơ sở sản xuất hàng tiêu dùng,…và đưa thêm số liệu cụ thể để tăng sức thuyết phục là trung tâm công nghiệp hơn.. - Và tôi nhận thấy việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy môn Địa lí lại càng cần thiết bởi vì môn Địa lí không cần nói quá nhiều về lý thuyết mà cần phải cho học sinh trải nghiệm qua các hiệu ứng của phần mềm dạy học, qua quan sát tranh ảnh, xem clip,… để tăng hiệu quả tiết học. - Tất cả các tiết học Địa lí tôi đều soạn giảng trên phần mềm Powerpoint và sử dụng thêm một số phần mềm hỗ trợ khác như phần mềm cắt, nối âm thanh, phim ảnh như Free MP3 Cutter Joiner, Free MP3 Cutter. - Với hiệu ứng này sẽ giúp HS nhận biết rõ hơn về vị trí của đồng bằng Nam Bộ, đồng thời các em sẽ nhớ lâu hơn và thấy cuốn hút hơn.. - Tạo hiệu ứng để học sinh nhận biết sông Mê Công và 9 cửa sông của sông Mê Công.. - Giải pháp 4: Hướng dẫn học sinh sử dụng thành thạo bản đồ, lược đồ:. - Do đó, tôi rất coi trọng việc hướng dẫn, cung cấp cho các em những kiến thức có liên quan đến bản đồ cũng như cách sử dụng bản đồ. - Làm tốt việc này sẽ giúp các em có được những kiến thức nhất định về cách sử dụng bản đồ, lược đồ. - các em sẽ tự tin khi làm việc với bản đồ, lược đồ, từ đó hiệu quả tiết dạy được nâng cao.. - Cung cấp cho học sinh các kiến thức liên quan đến bản đồ:. - Trước khi dạy các em cách sử dụng bản đồ, tôi giúp các em hiểu được một số yếu tố của bản đồ như tên bản đồ, phương hướng, tỉ lệ bản đồ, kí hiệu bản đồ. - Đặc biệt, khi dạy về phương hướng bản đồ, tôi thấy còn nhiều học sinh. - Cho các em lặp lại nhiều lần: “Trên:. - Cuối cùng, tôi cho các em chơi trò chơi có tên “Đông, Tây, Nam, Bắc”. - Chẳng hạn tôi hô “Tây” thì các em phải giơ tay trái và hô to ‘Trái”,….Trò chơi này tôi thường cho các em chơi trong phần khởi động tiết học môn Địa lí.. - Hướng dẫn học sinh cách sử dụng bản đồ:. - Để sử dụng được bản đồ, tôi đã hướng dẫn các em theo các bước sau:. - Bước 3: Tìm đối tượng địa lí trên bản đồ dựa vào kí hiệu Các bước được tiến hành như sau:. - *Đọc tên bản đồ:Trên thực tế, có giáo viên thường ít cho HS đọc tên bản đồ, lược đồ mà chỉ tập trung cho các em chú ý quan sát ngay đối tượng cần tìm hiểu.. - nó chẳng những giúp các em xác định ngay trọng tâm nội dung của bản đồ, lược đồ (Bản đồ hành chính phân rõ tỉnh, thành phố, thị xã, thị trấn. - mà quan trọng hơn là còn giúp các em tự tìm đúng bản đồ, lược đồ để tra cứu trong thực tế khi cần thiết hay khi lên trung học.. - Cứ mỗi một bài học địa lý liên quan đến bản đồ, lược đồ, tôi thường cho các em nhắc lại cách xem bản đồ, lược đồ.. - Tìm đối tượng địa lí trên bản đồ dựa vào kí hiệu:. - Ở bước này học sinh thường chỉ không chính xác do không thường xuyên chỉ bản đồ nên dễ lúng túng.Do vậy,chỉ bản đồ, lược đồ cho đúng cách là kĩ năng địa lý mà tôi đã tập luyện cho. - tôi hướng dẫn các em phải làm thành một đường khép kín theo chiều kim đồng hồ quay.. - Tôi hướng dẫn học sinh chỉ theo đường ranh giới , bắt đầu ở điểm nào thì kết thúc ở điểm đó của một thành phố, một tỉnh muốn chỉ. - Nếu là bản đồ tự nhiên thì thường một thành phố được kí hiệu bằng dấu chấm tròn, các em chỉ cần chỉ ngay vào chấm tròn là thành phố, hoặc các kí hiệu về khoáng sản. - Giải pháp 5: Giải nghĩa cho học sinh những từ ngữ khó hiểu có trong bài học:. - Nhưng thực tế, có rất nhiều từ ngữ mà giáo viên cần phải giải thích cặn kẽ thì học sinh mới có thể nắm vững được bài học như mật độ dân số, rừng khộp, rừng rậm nhiệt đới, đường mòn, ruộng bậc thang, cao nguyên, vựa lúa, đất phèn, đất mặn, doi cát, đầm, phá,… Rất nhiều thầy cô khi dạy thường hay quên giải thích vì cứ nghĩ rằng các em đã biết. - Như vậy, học sinh sẽ hiểu bài một cách mơ hồ và khi lên các lớp trên lại càng “mù mờ” khi thầy cô ở trung học nhắc đến các từ này. - Vì vậy, khi gặp các từ ngữ khó hiểu, tôi thường dùng nhiều hình thức để giúp các em hiểu nghĩa của từ ngữ đó như dùng tranh ảnh, câu hỏi gợi mở, đặt câu,…. - Ví dụ 1: Khi giải nghĩa từ ngữ ‘ruộng bậc thang”, tôi cho các em quan sát hình ảnh ruộng bậc thang và đặt câu hỏi gợi mở:. - Ví dụ 2: Khi dạy bài Hoạt động sản suất của người dân ở đồng bằng Nam Bộ, tôi đã giúp học sinh hiểu nghĩa của từ “vựa lúa” bằng cách cho các em quan sát một cánh đồng lúa bát ngát ở đồng bằng Nam Bộ và giới thiệu: Hình ảnh này cho ta thấy đồng bằng Nam Bộ là vựa lúa lớn của cả nước đấy. - Vì chương trình môn Địa lí lớp 4biên soạn đã rất lâu nên có những bài học mà số liệu về dân số, diện tích hoặc một vài thông tin không còn phù hợp với hiện tại giảng dạy. - Khi dạy bài “Thủ đô Hà Nội” (trang 109), tôi đã cung cấp cho các em thông tin về sự mở rộng địa giới hành chính vào năm 2008, sự thay đổi về diện tích và dân số của thủ đô hiện nay.. - Bài Người dân ở đồng bằng Bắc Bộ có nói nhà của người dân đồng bằng Bắc Bộ xây dựng chắc chắn, xung quanh có sân, vườn, ao,…Tôi cũng đã giải thích với các em về mô hình nhà ở của người dân đồng bằng Bắc Bộ có nhiều sự đổi thay do kinh tế phát triển,…. - Giải pháp 7: Sử dụng thơ ca, tục ngữ, ca dao trong dạy môn Địa lí:. - Vì vậy,tùy thuộc vào từng bài, từng phần nội dung bài học, tôi đã mạnh dạn sử dụng những câu thơ, câu ca dao, tục ngữ có liên quan nhằm đem lại sự hứng thú, say mê môn học cho học sinh.. - Sau khi hướng dẫn HS tìm hiểu về đặc điểm của dãy núi Hoàng Liên Sơn trong bài “Dãy Hoàng Liên Sơn” (trang 70/SGK), tôi đã giúp học sinh ghi nhớ kiến thứcbằng mấy câu thơ sau: Nào ta lên dãy Hoàng, Liên / Một toà sừng sững,địa đầu Việt Nam / Fansipan… nhất trong tam…/Nóc nhà Đông Á, đã làm nên danh…/Núi cao chọc thủng trời xanh / Biển mây trắng xoá vây quanh đỉnh đầu.. - Hoặc giáo dục học sinh biết quý trọng sức lao động của người nông dân đã tần tảo sớm hôm để sản xuất ra lúa gạo qua câu “Ai ơi bưng bát cơm đầy / Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần”. - Khi vận dụng giải pháp trên, cần lưu ý đảm bảo tính vừa sức với học sinh và không sa đà, làm mất đi tính đặc thù của bộ môn.. - Để nâng cao chất lượng giảng dạy giúp học sinh học tốt môn Địa lí, tôi nhận thấy ngoài việc giáo viên phải nghiên cứu kĩ tài liệu giảng dạy. - khắc sâu, mở rộng kiến thức cho học sinh. - chú ý giải nghĩa từ khó hiểu trong bài thì giáo viên cần rèn luyện cho học sinh một số kỹ năng địa lí như: Sử dụng bản đồ, lược đồ. - Ngoài các giải pháp nêu trên, tôi thiết nghĩ, chúng ta có thể đưa thơ ca, tục ngữ, ca dao vào việc giảng dạy môn Địa lí nhằm đem đến cho học sinh sự tò mò và thích thú.. - tập môn Địa lí của học sinh được nâng lên rõ rệt. - Các em luôn hào hứng trong học tập, tiếp thu bài khá nhanh, thao tác chỉ bản đồ, lược đồ, chính xác hơn, học sinh nhanh nhẹn hoạt bát hơn trong học tập. - Ngoài ra khi dạy phần Lịch sử các em cũng nhanh nhẹn áp dụng các biện pháp giáo viên hướng dẫn ở môn Địa lí vào môn Lịch sử thành thạo hơn.. - Để giúp học sinh lớp 4 học tốt môn Địa lí tôi có một vài đề xuất sau:. - Tích cực ứng dụng công nghệ thông tin trong các tiết học Địa lí nói riêng và các môn học khác nói chung.. - Hướng dẫn học sinh sử dụng bản đồ, lược đồ thành thạo.. - Vận dụng linh hoạt các phương pháp, hình thức dạy học để đem lại sự hứng thú cho học sinh với môn học.. - Trên đây là một vài biện pháp của bản thân tôi nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy môn Địa lí nói riêng và nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường nói chung.Tuy nhiên những giải pháp nêu trên không tránh khỏi sai sót.
Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn hoặc xem
Tóm tắt