- Các cách mở đề cho bài viết. - M ở đề tr ự c ti ế p cho độc giả thấy ngay ý chính của câu chuyện-ngay trong câu đầu tiên. - Mở đề gián tiếp thường bắt đầu với một đoạn kể lại một giai thoại nào đó, hay thí dụ về một ng ườ i trong m ộ t tình hu ố ng đặ c thù, hay mô t ả v ề quang c ả nh. - T ấ t c ả đề u làm đậ m nét thêm chủ đề chính của câu chuyện hoặc xác định xem câu chuyện sẽ diễn biến trong một bầu không khí như thế nào. - Sau đó, người viết cho độc giả biết ý chính là gì.. - Phóng viên dùng loại mở đề nào tùy theo việc họ định viết tin thời sự hay phóng s ự. - Mở đề trực tiếp. - Mở đề trực tiếp dùng cho tin thời sự là hay nhất. - Thông thường, loại mở đề này chứa đựng dữ kiện quan trọng nhất về những gì xẩy ra, chẳng hạn như điểm quan trọng nhất trong 5 chữ W và chữ H. - Mở đề hay nhất là lối dùng Chủ ngữ- độ ng t ừ -tân ng ữ . - Hãy xem đ o ạ n m ở đề này trên t ờ Vientiane Times (Th ờ i báo Vien Ch ă n) t ạ i Lào: "Chính phủ Nhật Bản đã đồng ý tài trợ cho dự án xây dựng đường nông thôn thuộc tỉnh Houaphan nằm trong chương trình thanh toán cây thuốc phiện.". - Đoạn mở đề cho thấy Who (ai) (chính phủ Nhật Bản), What (việc gì) (đồng ý tài trợ cho việc xây dựng đường nông thôn), Where (ở đâu) (tỉnh Houaphan), Why (tại sao) (để thanh toán cây thuốc phiện). - Đoạn mở đề sau đây trên tờ Bangkok Post (Bưu điện Bangkok): "Sở Bưu chính và Viễn thông hôm qua đã từ chối cấp giấy phép cho công ty World Star TV phát hình trên 36 kênh sử dụng kỹ thuật số.". - Đoạn mở đề cho thấy Who (Sở Bưu chính và Viễn thông và công ty World Star TV), What (Từ chối cấp giấy phép cho phát hình) và When (hôm qua).. - Mở đề gián tiếp. - Mở đề gián tiếp dùng cho phóng sự rất hay. - Người viết thường bắt đầu với một thí dụ hấp dẫn hay một giai thoại về một người hay diễn biến để minh họa cho phần chính câu chuyện. - Làm như vậy sẽ lôi cuốn người đọc vào câu chuyện.. - Nhưng nếu dùng mở đề gián tiếp, phóng viên cần phải đi tới ý chính của câu chuyện trong vài đoạn đầu, nếu không, độc giả sẽ cảm thấy hoang mang không hiểu phóng viên muốn nói gì và tại sao họ lại phải đọc bài viết đó.. - Tất nhiên, có thể mở đầu bài phóng sự một cách trực tiếp với ý chính thay vì đưa ra thí dụ, giai thoại hay tả cảnh. - Nhưng thường cách này không hữu hiệu vì không rõ ràng và không giúp cho người đọc dễ dàng tự đặt mình vào câu chuyện.. - Bà Huad đau khổ đi tìm con khắp nơi nhưng rồi đã phải bỏ cuộc và không còn hy vọng gặp lại con gái nữa.". - Người viết đã bắt đầu bằng một cuộc gặp bất ngờ ngoài đường, tiếp đấy đi vào đề - cuộc tìm kiếm đằng đẵng của người mẹ.. - Nếu bạn viết câu chuyện bằng cách mở đề trực tiếp thì có thể câu chuyện sẽ bắt đầu như thế này: "Một phụ nữ suốt ba năm ròng đi tìm đứa con gái thất lạc đã tìm thấy con bà hồi tuần trước khi em đang ăn xin bên lề đường Phuket.". - Nh ư ng phần hấp dẫn của câu chuyện sẽ giảm hẳn đi.. - Một cách thông thường để bắt đầu một bài về một khuynh hướng xã hội, tai họa hay điều gì đó gây ảnh hưởng đến nhiều người là mô tả một đoạn ngắn về một trong nh ữ ng ng ườ i đ ó.. - Bài viết bắt đầu bằng cách mô tả về một người đi tìm đá quý: "Ở độ sâu 15 mét dưới lòng đất trong khe hầm nhỏ hẹp, điều Puy sợ nhất là ánh lửa leo lắt của cây nến anh cầm trong tay sẽ bị tắt đi, và anh sẽ bị nhấn chìm trong bóng tối dầy đặc.". - Một cách thông thường khác để bắt đầu một bài phóng sự là tả cảnh.. - Tuy nhiên, tiếng còi xe inh ỏi và tiếng máy xe đang bị tắc đường quanh các cửa ô này đã át hẳn tiếng cầu kinh và khói xe từ các ống xả xe hơi, xe gắn máy làm chẳng còn ai ngửi thấy mùi hương hoa thơm ngát nữa.". - Điều quan trọng là. - cần phải biết những gì thuộc về đoạn mở đầu.. - Điều cũng quan trọng. - không kém là phải biết những gì không thuộc về đoạn mở đầu.. - Có các loại mở đề theo kiểu nói chuyện làm cho độc giả phải suy nghĩ và thu hút được sự chú ý của họ. - Thí dụ, đoạn mở đầu của một bài báo nữa trên tờ The Nation:. - Nếu không có ai đệ đơn chống đối, sự tưởng tượng trên có thể biến thành sự thật nhờ sáng kiến của Cơ quan hành chính thành phố Bangkok (BMA).. - BMA có thể đã cấp giấy phép cho công ty xây dựng Mỹ Pro-Dive để xây các đường ngầm chôn những đường dây điện và dây điện thoại xấu xí xuống dưới đất. - Kế hoạch này là một phần của BMA nhằm giữ cho chân trời thành phố được thoáng, sạch, tăng thêm vẻ đẹp cho thành phố.". - Đừng ‘chôn vùi’ đoạn mở đề. - Khi viết tin thời sự, nhiều phóng viên quên đặt điểm chính hay khía cạnh chính của câu chuyện lên phần đầu. - Chẳng hạn, họ có thể bắt đầu tin về một cuộc họp với tên tuổi những người tham dự thay vì về những gì diễn ra trong cuộc họp.. - "Người đứng đầu văn phòng nông nghiệp và trồng rừng tỉnh Borikhamsay, Buonkham Phommachuk, cho biết nông dân trong tỉnh đã bắt đầu gặt lúa vụ mùa mưa vào tháng Mười.. - Tính đến nay, việc gặt hái đã hoàn tất trên 19.530 ha (80 phần trăm) của tổng diện tích 24.792 ha.". - Có thể viết lại như thế này:. - Theo ông Buonkham Phommachuk, Giám đốc Sở nông nghiệp và trồng rừng tỉnh Borikhamsay, khoảng 19.530 ha trong tổng số 24.792 ha đã được gặt xong.". - Đoạn sau khiến cho phần mở đề câu chuyện dễ đọc hơn vì không dùng tên và chức vụ dài dòng của viên chức chính phủ. - Đoạn này chú trọng hơn đến tin chính - mùa gặt - thay vào viên chức, nguồn tin của câu chuyện. - Từ thời đại Sangkum Reastr Niyum đến hiện tại, ai mà không muốn trở thành tỉnh trưởng tỉnh Battambang? Có cảnh sát viên, nhân viên quân cảnh hay hải quan nào mà lại không muốn kiếm một chỗ làm ở Battambang? Bởi vì Battambang là tỉnh có cửa gõ kinh tế lớn nhất sau Phnompenh và thành phố Kompong Cham, cũng như tỉnh Kompong Som.. - nóc nhà xuống và phát nổ làm một cảnh sát viên bị thiệt mạng, năm cảnh sát viên khác bị thương và năm người gần đó cũng bị thương.". - Nhưng bài viết đã đi lòng vòng mãi mới tới chi tiết này sau một đoạn dài mô tả về thành phố. - Viết như sau đ ây hay h ơ n: "Một cảnh sát viên đã bị thiệt mạng và 10 người khác bị thương trong một vụ ném lựu đạn vào một hộp đêm ở tỉnh Battambang đêm 31/7.". - Phu nhân của Bí thư thứ nhất-Trung tướng Khin Nuynt, nữ tiến sĩ Khin Win Shwe cũng tham dự buổi lễ, ngoài ra còn có Bộ trưởng công nghiệp 1 U Aung Thaung, Bộ trưởng hầm mỏ Chuẩn Tướng Ohn Myint, Bộ Trưởng Thông Tin Thiếu Tướng Kyi Aung, Bộ Trưởng Tiến bộ tại Vùng Biên giới và Các vấn dề Phát Triển dân tộc Đại Tá Thein Nuynt, Bộ Trưởng Vận tải, Thiếu Tướng Hla Myint Swe, Bộ Trưởng Xã hội, Cứu trợ và Định cư, Chuẩn Tướng Pyi Sone, Bộ Trưởng Điện lực Thiếu Tướng Tin Htut, Bộ Trưởng Thể thao Chuẩn Tướng Sein Win, Bộ Trưởng Y tế Thiếu Tướng Ket Sein, Bộ Trưởng Tôn giáo Thiếu Tướng Sein Htwa,. - Chủ tịch ủy Ban Phát Triển thành phố Yangon, Thị Trưởng U Ko Lay, Các viên chức thuộc Văn phòng Hội đồng Quốc gia Hòa bình và Phát triển, Các Hội đồng Hoà bình và Phát triển quận huyện và những người đến chúc mừng.. - và Chủ tịch Tiểu ban Tài chính, Thứ Trưởng Bộ Vận tải đường sắt Thura U Thaung Lwin báo cáo về các khoản tiền quyên góp và chi phí xây dựng chùa.". - "Bí thư thứ nhất Trung Tướng Khin Nuynt và các bộ trưởng đã nhận được các khoản quyên góp lên đến 17.5 triệu Kyat". - Một câu mở đầu hay hơn sẽ viết như sau: "Vị tướng hàng đầu Khin Nuynt và các viên chức đã nhận được 17.5 triệu Kyat tiền quyên góp để xây một ngôi chùa mới tại khu Mayagon vào hôm qua.". - Có thể bạn cảm thấy phải liệt kê đủ tên các viên chức cao cấp tham dự. - Đừng nhồi nhét quá nhiều vào đoạn mở đầu. - Điều quan trọng là cần phải biết những gì thuộc về đoạn mở đầu. - Đừ ng nhồi nhét quá nhiều ý hoặc các chi tiết không quan trọng lắm vào đoạn mở đầu, có thể nói đến sau đó trong bài.. - Vài cách mở đề. - Muốn biết xem mở đề như thế nào, hãy tự hỏi:. - Câu chuyện này thực sự là về gì?. - Tại sao lại viết về câu chuyện này?. - Độc giả muốn biết những vấn đề gì nhất về câu chuyện - Điều gì trong sự kiện này ảnh hửơng nhất đến độc giả?. - Nếu bạn viết về một bài diễn văn, hãy tự hỏi: ai nói gì với ai?. - Nếu bạn viết về một cuộc họp, hãy tự hỏi: đã có hành động gì?. - một vài trong số những chữ này có thể để xuống đoạn thứ nhì hay thứ ba.. - "Thái Lan và Nhật Bản sẽ ký kết một thỏa thuận sơ bộ về một tài khoản trị giá 3 tỷ USD (135 triệu Baht) trong khuôn khổ hiệp định trao đổi tiền tệ khi hai bộ trưởng tài chính gập gỡ tại Honolulu bên lề cuộc họp của Ngân hàng Phát triển châu Á vào tuần tới.". - Việc thỏa thuận sẽ được các bộ trưởng ký kết tại Honolulu trong cuộc họp của Ngân hàng có quan trọng lắm không? Tin chính có phải là riêng về thoả thuận hay không? Mục đích của thoả thuận là gì? Thông tấn xã AP đưa tin này một cách rõ ràng và. - "Thái Lan và Nhật Bản đã đạt được thoả thuận tổng quát về một tài khoản trao đổi tiền tệ trị giá 3 tỷ USD để ổn định đồng Baht.". - Một đoạn mở đề hay không những có thông tin mà còn hấp dẫn nữa. - Mở đề không những chỉ chứa đựng tin quan trọng nhất, mà còn, nếu được, cho độc giả th ấ y t ạ i sao di ễ n bi ế n này không gi ố ng v ớ i các di ễ n bi ế n khác.. - Hãy suy nghĩ đế n đ i ể m: tai n ạ n b ạ n s ắ p vi ế t khác v ớ i các tai n ạ n khác nh ư th ế nào? Đư a đ i ể m đ ó vào đoạn mở đầu.. - Thay vì viết: "Một chiếc xe buýt chở hành khách đã bị lật ngay bên ngoài Rangoon trong một trận mưa lớn hôm qua, khiến cho ba người bị thiệt mạng.". - Hãy nghĩ xem có nên viết: "Một chiếc xe buýt chở hành khách đã bị lật ngay bên ngoài Rangoon trong một trận mưa lớn hôm qua, khiến cho ba phụ nữ có tuổi bị thiệt mạng. - Ba người này lúc đó đang trên đường về nhà sau khi dự đám tang một người thân.". - Viết đoạn mở đề không dễ như thể theo sát từng bước một công thức. - Nếu đó là một tai nạn xe hơi và bốn người đã bị thương, đoạn mở đề có thể là: "Bốn người đã bị thiệt mạng hôm qua khi một chiếc xe hơi bị trôi tuột khỏi một đoạn đường ngập nước trong thành phố Hồ Chí Minh.". - Nếu tai nạn xẩy ra vì lụt lội, đoạn mở đề có thể là: "Mưa lớn và lũ đã cuốn trôi một chiếc xe hơi khỏi một con đường trong thành phố Hồ Chí Minh hôm qua, khiến cho bốn người bị thiệt mạng.". - Nếu có một viên chức hàng đầu trong xe, đoạn mở đề sẽ chú trọng đến chữ Who (ai): "Thứ trưởng tài chính, ông XXX, đã bị thiệt mạng trong một tai nạn xe hơi tại thành phố Hồ Chí Minh hôm qua.". - Nếu địa điểm xẩy ra tai nạn khác thường, bạn nên chú trọng đến Where (ở đâu): "Một chiếc xe hơi đâm vào một ngôi chùa nổi tiếng tại thành phố Hồ Chí Minh hôm qua sau khi người lái xe bị lạc tay lái.". - Bạn phải tự nghĩ xem khía cạnh nào của diễn biến là quan trọng nhất.. - Đôi khi không có cách duy nhất nào được coi là đúng để bắt đầu một câu chuyện. - Có thể có nhiều điểm cùng đáng lưu ý, hay nhiều ‘góc cạnh’ có thể chọn cho câu chuy ệ n.. - Thí dụ, bạn tham dự một cuộc họp báo của bộ trưởng tài chính. - Nếu ông đọc một bài diễn văn loan báo một chính sách quan trọng nào đó, tất nhiên bạn bắt đầ u câu chuy ệ n ở đ i ể m đ ó. - Bạn có thể chọn viết về nhiều khiá cạnh khác nhau mà ông đã nói tới.. - Bạn có thể bắt đầu với sự lạc quan của ông về đà tăng trưởng GDP cho năm tới, hoặc các nhận xét của ông về kiểm soát lạm phát, hoặc về giao thương với Trung Quốc. - Bất cứ góc cạnh nào vừa kể cũng có thể làm cho câu chuyện hay.. - Ho ặ c n ế u vi ế t v ề d ị ch s ố t rét bùng phát t ạ i biên gi ớ i Thái Lan-Myanmar, bạn có thể viết từ quan điểm của nạn nhân bệnh sốt rét, hay của các bác sĩ và nhân viên cứu trợ đang tìm cách chặn đứng đà lây lan của dịch bệnh, hoặc của các nhà khoa học đang nghiên cứu về căn bệnh để tìm một phương thuốc chữa trị sốt rét hữu hiệu hơn.. - Khi b ạ n đ ang tìm cách quy ế t đị nh nên m ở đầ u v ớ i góc c ạ nh nào, m ộ t trong các câu hỏi bạn phải tự hỏi là: Ai thực sự là độc giả của báo mình? Họ có phải là các độc giả thuộc loại đại chúng? Các độc giả học thức? Chuyên gia? Người nước ngoài? Hãy ch ọ n góc c ạ nh đ áng l ư u ý nh ấ t và đ áng nói nh ấ t cho nh ữ ng độ c gi ả đặc biệt của bạn.
Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn hoặc xem
Tóm tắt