- NGHỆ THUẬT TRẦN THUẬT TRONG TRUYỆN NGẮN VÕ THỊ HẢO. - Bằng sự nhạy cảm nữ giới, văn xuôi nữ ñã ñề cập nhiều mặt ña dạng của cuộc sống ñương ñại, mang ñến cho văn học những tác phẩm ñậm chất hiện thực, giàu chất nhân văn, nồng nàn thiên tính nữ– ñặc biệt là nhà văn Võ Thị Hảo- người ñược mệnh danh là “người ñàn bà viết” và “người kể chuyện cổ tích hiện ñại”.. - Với ñề tài Nghệ thuật trần thuật trong truyện ngắn Võ Thị Hảo, luận văn cố gắng giải mã những thông ñiệp ñầy tính nhân văn trong tác phẩm của nhà văn, ñồng thời chỉ ra những ñổi mới trên bình diện nghệ thuật trần thuật - một trong những dấu hiệu chuyển mình rõ nét của văn học sau 1986 nói chung.. - Những bài báo, công trình nghiên cứu về văn xuôi Võ Thị Hảo (liên quan gián tiếp ñến ñề tài) gồm: lời giới thiệu của Đoàn Minh Tuấn về tập Biển cứu rỗi, bài viết Võ Thị Hảo giữa những trang viết, trang ñời của Lương Thị Bích Ngọc, Gương mặt Võ Thị Hảo của Nguyễn Lương, Võ Thị Hảo, vầng trăng mồ côi của Thuỵ Khuê, Thế. - giới nhân vật trong truyện ngắn kỳ ảo của Võ Thị Hảo của Nguyễn Thị Xuân Quỳnh, Chiến tranh, tình yêu, tình dục trong văn học Việt Nam ñương ñại của Đoàn Cầm Thi hay Giàn thiêu- xứ sở của lối văn chương mê hoặc, huyền bí của Nhà nghiên cứu Phạm Xuân Nguyên…. - Những bài báo, công trình nghiên cứu về nghệ thuật trần thuật trong truyện ngắn Võ Thị Hảo (liên quan trực tiếp ñến ñề tài) gồm:. - Ngôn ngữ trần thuật của tác phẩm Hồn trinh nữ - ñiểm nhìn và nhân xưng của Hoàng Dĩ Đình, Truyện ngắn bốn cây bút nữ của Bùi Việt Thắng, Hình tượng người trần thuật trong truyện ngắn Việt Nam thời kỳ ñổi mới của Thái Phan Vàng Anh…. - Nhìn chung, những bài viết, nghiên cứu phê bình về sáng tác của Võ Thị Hảo phong phú trên nhiều bình diện khác nhau. - Tuy vậy, việc ñi sâu tìm hiểu về nghệ thuật trần thuật trong truyện ngắn của Võ Thị Hảo vẫn còn khiêm tốn nếu không nói là hiếm thấy. - Trên cơ sở kế thừa những thành tựu nghiên cứu của các tác giả trên, luận văn nghiên cứu một cách hệ thống truyện ngắn của Võ Thị Hảo ñể khám phá những ñổi mới trong nghệ thuật trần thuật của cây bút này. - Đối tượng nghiên cứu của luận văn này là truyện ngắn của Võ Thị Hảo, cụ thể là những tác phẩm Truyện ngắn chọn lọc Võ Thị Hảo, Hồn trinh nữ, Goá phụ ñen, Người sót lại của rừng cười, Những truyện không ñọc lúc nửa ñêm.. - Phạm vi nghiên cứu của luận văn này là khảo sát, nghiên cứu truyện ngắn của Võ Thị Hảo từ một số phương diện trần thuật như:. - Chương 1: Sự ñan xen các ngôi kể và ñiểm nhìn trần thuật trong truyện ngắn Võ Thị Hảo. - Chương 2: Kết cấu và không - thời gian trần thuật trong truyện ngắn Võ Thị Hảo. - Chương 3: Ngôn ngữ và giọng ñiệu trần thuật trong truyện ngắn Võ Thị Hảo. - CHƯƠNG 1: SỰ ĐAN XEN CÁC NGÔI KỂ VÀ ĐIỂM NHÌN TRẦN THUẬT TRONG TRUYỆN NGẮN VÕ THỊ HẢO 1.1. - Nếu xem chức năng của người viết văn xuôi là ñể kể thì trong truyện ngắn, Võ Thị Hảo ñã hoàn thành chức năng ñó thành công bằng việc kết hợp linh hoạt nhiều ngôi kể.. - Cách kể chuyện truyền thống này ñược Võ Thị Hảo ưu tiên lựa chọn. - Không chỉ vậy, Võ Thị Hảo còn làm biến dạng cái “tôi” nhằm mang ñến cái nhìn phong phú ñể lắng nghe rõ hơn âm vang chiều sâu cuộc sống.. - Trong truyện ngắn Võ Thị Hảo, ngôi kể này phù hợp với kiểu nhân vật tự thú, sám hối, nhân vật tự ý thức. - Đa phần nhân vật sắm vai là người kể chuyện xưng “tôi” trong truyện của Võ Thị Hảo ñều vương mang, chất chứa nỗi buồn. - Nhân vật “tôi. - người kể chuyện trong truyện ngắn Võ Thị Hảo có khi còn là nhân vật ảo: “tôi” không thực - “tôi” ñã chết (bà Vang trong Đường về trần, người con gái thứ bảy trong Giọt buồn giáng sinh). - Sáng tạo cách kể với nhiều cái “tôi” cùng tồn tại, Võ Thị Hảo không chỉ tạo nên sự ñổi mới căn bản cho hình thức trần thuật ngôi thứ nhất mà còn “chèo lái” phương thức trần thuật từ ñơn tuyến sang ña tuyến. - Trong truyện ngắn của Võ Thị Hảo, dù các nhân vật kể về những câu chuyện khác nhau nhưng hầu như ñều ñi ñến ñích hướng Thiện (Máu của lá). - Thị Hảo chính là sự phác họa rõ nét cho xu thế mới của văn chương hậu hiện ñại.. - Không ñoạn tuyệt với truyền thống, phương thức kể chuyện từ ngôi thứ ba- người kể chuyện toàn tri vẫn ñược Võ Thị Hảo sử dụng khá hiệu quả ñể tái hiện ñầy ñủ chân dung cuộc sống, làm chủ số phận nhân vật (Người gánh nước thuê, Bán cốt, Miền bọt. - Sáng tác của Võ Thị Hảo xuất hiện phổ biến người kể chuyện ngôi ba hạn ñịnh. - Đặc biệt ở những truyện “giả cổ tích”, Võ Thị Hảo. - *Để tránh ñơn ñiệu, tạo sự ña dạng hóa cho nghệ thuật trần thuật, Võ Thị Hảo ñã tìm cách gắn kết các ngôi kể làm cho câu chuyện trở nên sinh ñộng và thú vị hơn, tạo nên sự ña dạng cho lời kể và tính chất kể. - Kiểu kết hợp các ngôi trần thuật trong truyện ngắn Võ Thị Hảo thường diễn ra với hai cách thức chính: hoặc là người kể chuyện toàn năng tổ chức câu chuyện rồi trao lại quyền kể cho các nhân vật ñể thay vai tiếp sức (Nghịch tử). - Thâm nhập truyện ngắn của Võ Thị Hảo không khó ñể nhận ra rất nhiều ñiểm nhìn khác nhau ñược nhà văn huy ñộng ñể tìm hiểu hiện thực ñời sống, nơi ñó những góc khuất, mảng tối, những khát vọng nhu cầu bản thể của thân phận người ñược soi rọi không chút giấu diếm.. - Chính vì lẽ ñó, Võ Thị Hảo thật tinh ý khi trao ñiểm nhìn này cho chính nhân vật trong truyện.. - Vì thế, Võ Thị Hảo ñã mạnh dạn và bạo tay hơn ñể công khai vẽ lên bức họa thật nhất về con người ñương ñại. - Việc cá thể hóa ñiểm nhìn trần thuật khiến các nhân vật ở truyện ngắn của Võ Thị Hảo thể hiện sâu sắc những dằn vặt ñớn ñau hoặc những chông chênh lạc lõng với thế giới xung quanh mình và ngay cả với chính mình (Người sót lại của rừng cười, Hồn trinh nữ..).. - Điểm nhìn từ bên trong cho phép Võ Thị Hảo biểu hiện sự cảm thông, thấu hiểu và kín ñáo gửi bức thông ñiệp ñầy chất nhân văn về ý nghĩa cuộc sống, con người.. - Như ñã nói, truyện ngắn của Võ Thị Hảo xuất hiện không ít người kể chuyện ngôi ba hàm ẩn “biết tuốt”. - Kiểu trần thuật với vị trí quan sát từ bên ngoài, mà tuyệt nhiên không hề can dự vào nội tâm nhân vật ñược Võ Thị Hảo phát huy tối ña trong các truyện ngắn “giả cổ tích”. - Khách quan gần như tuyệt ñối là chân trị trong truyện “giả cổ tích” của Võ Thị Hảo do cái nhìn bên ngoài mang lại.. - Trong tác phẩm của Võ Thị Hảo, có khi ñiểm nhìn bên ngoài không còn thuộc ñộc quyền của người kể chuyện mà ñược bàn giao hoàn toàn cho nhân vật. - Không ít sáng tác của Võ Thị Hảo có ñiểm nhìn chuyển hóa, vận ñộng. - Không giản ñơn là dịch chuyển ñiểm nhìn từ bên ngoài vào bên trong, Võ Thị Hảo còn ña dạng hóa ñiểm nhìn.. - Một ñiều dễ nhận thấy trên phương diện dịch chuyển ñiểm nhìn ở nhân vật của Võ Thị Hảo thường có xu thế tích cực, theo chiều hướng thanh lọc hóa, tẩy rửa tâm hồn người. - Do ñó, ñiểm nhìn trần thuật trong truyện ngắn của Võ Thị Hảo có khuynh hướng. - Ở một số truyện ngắn khác của Võ Thị Hảo lại có sự dịch chuyển ñiểm nhìn bởi các nhân vật. - Võ Thị Hảo còn thành công khi tổ chức ñiểm nhìn ña bội. - Có những truyện Võ Thị Hảo ñể cho nhiều trường nhìn cùng song hành, trao cho nhân vật nhiều ñiểm nhìn “vênh” nhau. - Truyện ngắn Nghịch tử tiêu biểu cho kiểu ñiểm nhìn phức hợp này.. - CHƯƠNG 2: KẾT CẤU VÀ KHÔNG - THỜI GIAN TRẦN THUẬT TRONG TRUYỆN NGẮN VÕ THỊ HẢO 2.1. - Nhiều truyện của Võ Thị Hảo chỉ ñong ñầy cảm xúc mà lãng quên tình huống, sóng sánh tâm trạng mà hao hụt tính kịch (Khói mang màu nước biển, Vườn yêu. - Không có cốt truyện theo ñúng nghĩa nên một số truyện ngắn của Võ Thị Hảo thực khiến ñộc giả bối rối (Đêm Vu lan, Mùi chuột, Giọt buồn Giáng sinh. - Cũng như bao nhà văn cùng thời, với ý thức làm mới truyện ngắn, Võ Thị Hảo tìm cách liên kết, sắp xếp, tổ chức các bộ phận, các yếu tố chất liệu nhằm ña dạng hóa hình thức thể loại, ñồng thời nới rộng chiều kích nhỏ hẹp chật chội của những câu chuyện ngắn.. - Bằng cách ñưa nhiều thể loại vào trong tác phẩm một cách nhuần nhuyễn, Võ Thị Hảo ñã xóa nhòa ranh giới giữa các thể loại, trình diện một hình thức cấu trúc truyện ngắn khác trước rất nhiều. - Truyện ngắn Võ Thị Hảo “tung” ra nhiều ñột phá táo bạo và tươi mới ví như một cuộc chơi thể loại: truyện ngắn lồng nhật ký (Khăn choàng sương), truyện kết hợp thơ ca dao (Lửa lạnh, Người ñàn ông duy nhất), truyện phối với thư từ, bài hát (Máu của lá, Miền bọt), truyện có sự dẫn dắt của lời ñề từ (Hồn trinh nữ, Đường về trần)… Nhà văn dán cắt nhiều văn bản, lồng ghép những yếu tố không thuộc cốt. - Phá hủy cốt truyện truyền thống, không ít truyện ngắn của Võ Thị Hảo ñược xây dựng theo kết cấu phức tạp này khiến cho giới hạn của truyện ngắn bị ñứt gãy và có xu hướng “phì ñại” (Máu của lá, Mắt miền Tây).. - Trong khuôn khổ truyện ngắn, Võ Thị Hảo thừa hiểu nguy cơ. - Không gian trần thuật. - Không chỉ chiếm lĩnh không gian hiện thực truyện ngắn Võ Thị Hảo có xu thế hướng nội “lấn sân” sang thế giới ñời tư mở cuộc thăm dò không gian thứ tư – không gian tâm trạng. - Cùng với ñó, sự pha trộn yếu tố tâm linh huyền bí ñã nhuộm thêm màu sắc tươi mới cho không gian trần thuật của văn học Việt Nam ñương ñại nói chung và truyện ngắn Võ Thị Hảo nói riêng.. - Ở nhiều truyện ngắn của Võ Thị Hảo ñiểm nhìn ñược soi chiếu ở toạ ñộ không gian rộng lớn. - Điểm nhìn di ñộng, vì vậy không gian trong các truyện ngắn của Võ Thị Hảo là không gian ñộng, liên tục thay ñổi. - Tuy vậy, cũng như bao tác giả khác, Võ Thị Hảo trải lòng nhiều hơn với mảng không gian sinh hoạt ñời thường trong phạm vi gia ñình, làng xóm.. - Trong truyện ngắn của Võ Thị Hảo, không gian hẹp thường gắn với những hiện tượng tiêu cực xấu xa. - Vận dụng yếu tố kỳ ảo hoang ñường, Võ Thị Hảo giăng kết trong nhiều truyện một bầu không gian huyền ảo. - Thời gian trần thuật. - Truyện ngắn của Võ Thị Hảo có sức ám gợi lớn về thời gian.. - Không ñánh ñố ñộc giả, nhiều truyện của Võ Thị Hảo có lối kể chuyện “thuần” hơn theo ñúng mô hình trật tự thời gian truyền thống (Làn môi ñồng trinh, Vũ ñiệu ñịa ngục. - Bằng cách tạo ra thời gian lệch chuẩn (hoặc quá nhanh hoặc quá chậm so với nhịp ñiệu thời gian cuộc sống), truyện ngắn Võ Thị Hảo ñã thể hiện ñược nhiều chiêm nghiệm suy tư: Giọt buồn giáng sinh, Miền bọt, Biển cứu rỗi…. - Xây dựng thời gian khép kín, chậm chạp, lặp lại, vòng tròn, người kể chuyện trong truyện ngắn Võ Thị Hảo có nhiều cơ hội ñể phân tích, mổ xẻ vấn ñề. - Kỹ thuật ñồng hiện thời gian trong truyện ngắn Võ Thị Hảo không quá mức cầu kỳ, gây “nhiễu” tư duy ñộc giả, nhưng vẫn bị cắt mảnh theo ý ñồ trần thuật của nhà văn. - Bằng cách ñảo thuật, dự thuật, nhiều truyện của Võ Thị Hảo xoay lái bánh xe thời gian một cách ñiêu luyện. - CHƯƠNG 3: NGÔN NGỮ VÀ GIỌNG ĐIỆU TRẦN THUẬT TRONG TRUYỆN NGẮN VÕ THỊ HẢO. - Ngôn ngữ trần thuật. - Với sứ mệnh cao cả ñó, Võ Thị Hảo cũng như bao cây bút nữ khác ñổ dồn tâm huyết vào chất liệu ngôn từ. - Ngôn ngữ nhân vật 3.1.1.1. - Trong truyện ngắn của Võ Thị Hảo tỷ lệ lời văn ñối thoại không chiếm số lượng lớn so với lời ñộc thoại nội tâm. - Dù nhân vật của Võ Thị Hảo có trải qua ñau thương tột cùng nhưng trong lời thoại của họ không hề có thái ñộ thù hận, gai góc mà vẫn nhẹ nhàng tế nhị và thâm thúy nhờ lối kết hợp sắc sảo chất tình tha thiết và chất lý rành mạch. - Lời văn ñối thoại trong truyện ngắn Võ Thị Hảo có hơi hướng ñộc thoại là vì vậy.. - Nhân vật của Võ Thị Hảo ña phần là những kẻ nặng gánh bi kịch. - Ngôn ngữ ñộc thoại dung dị, nặng chất tình, ñẫm chất bi góp phần làm nên phong cách riêng của Võ Thị Hảo.. - Nếu so với các nhà văn cùng thời, ngôn ngữ trong truyện của Võ Thị Hảo còn khá “sạch” và hiền lành. - Bên cạnh thứ ngôn ngữ ñời sống ña dạng, ña phần người ñọc vẫn cảm nhận chất văn thấm ñẫm trong ngôn ngữ truyện ngắn Võ Thị Hảo. - Một yếu tố góp phần làm gia tăng ñộ hàm súc trong ngôn ngữ người kể chuyện ở truyện ngắn Võ Thị Hảo ñó là sự vận dụng linh hoạt khéo léo của những thành ngữ, tục ngữ, ca dao. - Trên hành trình sáng tạo, Võ Thị Hảo chưa lúc nào ngừng trăn trở kiếm tìm cho mình một giọng ñiệu riêng. - Thay vì giữ thái ñộ trung tính khi kể, người trần thuật trong nhiều truyện ngắn của Võ Thị Hảo “cứ tự nhiên” nhìn nhận, ñánh giá, tự ñúc kết vấn ñề theo quan ñiểm cá nhân. - Có thể khẳng ñịnh, suy tư triết lý là chất giọng ñang “thịnh hành” của các cây bút văn xuôi ñương ñại trong ñó có Võ Thị Hảo.. - Đa phần truyện ngắn Võ Thị Hảo cố gắng ñi sâu vào từng ngõ ngách, khám phá số phận con người, chắt lọc và nâng niu những ñiều tốt ñẹp vẫn âm thầm tồn tại giữa dòng ñời ô trọc (Người gánh nước thuê, Ngày không mút tay, Vũ ñiệu ñịa ngục. - Đọc truyện ngắn của Võ Thị Hảo thấy chị dành khá nhiều trang viết về chủ ñề chiến tranh. - Truyện của Võ Thị Hảo dù sự việc có căng thẳng ñến mức nào, xung ñột có lên ñến ñỉnh ñiểm cũng ñều ñược thu xếp ổn thỏa bởi sự chế ngự của chữ tình, sự thắng thế của chữ Tâm. - Trữ tình hơn khi truyện ngắn của Võ Thị Hảo luôn phảng phất âm hưởng của thơ ca (Hồn trinh nữ, Phiên chợ người cùi, Miền bọt, Đường về trần…).. - Để diễn tả những mảng tối, những góc khuất ñang ra sức cựa quậy giữa ñời thường, Võ Thị Hảo lựa chọn một giọng ñiệu có tính bền vững và hữu hiệu: giọng giễu nhại phê phán. - Giọng giễu nhại châm biếm trong truyện ngắn của Võ Thị Hảo còn xuất hiện ở những hình tượng nghệ thuật ẩn dụ. - Giọng giễu nhại phê phán của Võ Thị Hảo có một ý vị riêng: nhẹ nhàng, hài hước mà sâu sắc thấm thía. - Trên hành trình nỗ lực cho công cuộc cách tân văn học của dân tộc, Võ Thị Hảo ñã góp một tiếng nói trẻ trung, mới mẻ và ñầy sức hút. - Cùng với ñó, Võ Thị Hảo luôn cố gắng tìm cách thay ñổi diện mạo của những tác phẩm tự sự từ ñề tài, nội dung ñến hình thức, thi pháp.. - Với ñề tài Nghệ thuật trần thuật trong truyện ngắn Võ Thị Hảo, luận văn ñã cố gắng bám sát các truyện ngắn hay ñặc sắc của nữ văn sĩ, tập trung làm nổi bật nghệ thuật trần thuật.. - Ở chương 3, luận văn ñã chỉ ra tính ña giọng ñiệu trong truyện ngắn của Võ Thị Hảo. - Nghiên cứu truyện ngắn Võ Thị Hảo từ các yếu tố nghệ thuật trần thuật là hướng ñi triển vọng và ñầy thú vị. - Chỉ có ñiều, dù ñã cố gắng ñi sâu khám phá những phương diện ñổi mới trong truyện ngắn Võ Thị Hảo nhưng chắc chắn vẫn còn những “vùng” luận văn chưa có cách khai thác triệt ñể, kỹ càng. - Thiết nghĩ, tuy ñây chưa hẳn là phương pháp tiếp cận tối ưu nhưng suy cho cùng ñó cũng là chìa khoá mở rộng cánh cửa văn chương Võ Thị Hảo ñể tác phẩm của chị
Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn hoặc xem
Tóm tắt