- HƯỚNG DẪN PHÁT ÂM NGUYÊN ÂM, PHỤ ÂM VÀ TỪ ĐƠN TIẾT CHO TRẺ CHẬM PHÁT TRIỂN TRÍ TUỆ. - Bài viết này nhằm giúp giáo viên trong các trường chuyên biệt hướng dẫn trẻ chậm phát triển trí tuệ phát âm. - Giáo viên có thể dạy trẻ phát âm 9 nguyên âm, 22 phụ âm và các từ đơn tiết thông qua trò chơi và hình ảnh. - Giáo viên cũng có thể chọn từ để dạy theo cách đề ra trong bài viết và thay đổi trò chơi hay hình ảnh cho phù hợp.. - Từ khóa: phát âm, chậm phát triển trí tuệ, nguyên âm, phụ âm, từ đơn tiết.. - Việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ em là một trong những mục tiêu của ngành giáo dục. - Trong chương trình mầm non, kế hoạch phát triển ngôn ngữ cho trẻ được nêu cụ thể theo từng chủ điểm của tháng. - Những học sinh đó là những trẻ được chẩn đoán chậm phát triển trí tuệ (theo DSM – IV ( Sổ tay chẩn đoán và thống kê những rối nhiễu tâm thần IV – Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disoder 4 th edition). - những em chỉ có thể nói được từ đơn, cụm từ nhưng phát âm cũng chưa rõ. - Trong bài viết này, chúng tôi trình bày một số cách luyện tập giúp trẻ phát âm rõ hơn ở các từ và nói các từ đó trong câu phù hợp. - Các bài tập này giúp trẻ biết cách điều khiển các bộ phận môi, lưỡi… đúng vị trí cấu âm để phát âm đúng. - Bên cạnh đó, trẻ cũng được luyện nghe, luyện phân biệt âm vị qua các trò chơi vì nghe tốt cũng hỗ trợ cho việc nói tốt.. - Hướng dẫn trẻ chậm phát triển trí tuệ phát âm. - Đối tượng luyện các bài tập này là những trẻ đang theo học trong các trường chuyên biệt với mức độ IQ khoảng 50 – 60 và có thể nói được từ đơn, cụm từ.. - Vì trẻ chậm phát triển trí tuệ luôn luôn học qua hình ảnh trực quan và cần có động lực để phát âm nên mục tiêu của các bài tập là dạy phát âm thông qua hình ảnh quen thuộc và trò chơi vui nhộn để trẻ có hứng thú và tự phát phát âm. - Khi cô đưa hình cho trẻ xem nhưng trẻ không nói được tên hình do trẻ quên tên gọi của hình thì cô gợi ý phát âm bằng cách đặt câu hỏi gợi ý về nội dung tranh như “Con gì có hai tai dài. - Cô cũng có thể gợi ý bằng hình miệng phụ âm đầu của từ đó như cô khép môi như đang nói “bé”. - Nội dung chính của các bài tập là tập vận động miệng, luyện phát âm và luyện nghe. - Theo chúng tôi, những hoạt động trong một tiết dạy phát âm gồm các hoạt động sau:. - Hoạt động 2: Luyện phát âm: theo các mức độ âm, từ chứa âm, cụm từ, câu chứa từ.. - Cơ sở hợp lí cho những hoạt động này là nhằm giúp trẻ phát âm dễ hơn. - Với hoạt động 1, trẻ thực hiện các động tác như động tác khởi động cho việc phát âm. - Nghe tốt sẽ phát âm tốt, do đó, trẻ phải được luyện nghe. - Ngay cả việc phân biệt âm vị cũng giúp trẻ nhận biết chính xác các âm, từ để phát âm đúng hơn.. - Trẻ chậm phát triển trí tuệ có thể kèm theo những hạn chế khác như khó khăn trong việc điều khiển các cơ (trong đó có cơ miệng) mà đa số trẻ lại không biết thổi, trong khi thổi là một vận động miệng rất hữu ích cho việc luyện phát âm. - Những bài tập môi như chu môi (trò chơi Hôn búp bê. - ngậm môi (trò chơi Ai giữ lâu nhất. - những bài tập lưỡi như le lưỡi, đánh răng bằng lưỡi… (trò chơi Bé lưỡi dễ thương. - Những bài tập vận động miệng phù hợp với âm cần tập như Ú òa (phù hợp âm/a. - Pháo nổ xì đùng (phù hợp âm/s. - Gà gáy ó… o (phù hợp âm /ɔ. - thỏ ăn cà rốt (phù hợp âm/ v. - Bên cạnh đó chúng cũng giúp trẻ chủ động phát âm hơn là nghe và lặp lại từ.. - Luyện phát âm. - (i) Phát âm nguyên âm, phụ âm. - Đối với trẻ chậm phát triển trí tuệ, tất cả các kĩ năng đều phải chia nhỏ ra để giúp trẻ tiếp thu. - Do đó, trẻ sẽ được tập phát âm từ mức độ âm, từ, cụm từ, câu. - Trẻ được tập với tất cả nguyên âm và phụ âm của tiếng Việt vì từ đó trẻ sẽ có thể phát âm các từ có nghĩa được kết hợp từ các phụ âm và nguyên âm này (có thể dựa vào sách Tiếng Việt lớp 1 của NXB Giáo dục để chọn âm, từ để dạy). - Hình thức luyện tập là bắt chước âm với hình ảnh minh họa cho âm đó. - Cô đưa hình cho bé nhận diện hình ảnh và đồng thời làm động tác phù hợp cho trẻ bắt chước. - Những trò chơi luyện phát âm nguyên âm:. - nhát ma: thè lưỡi ra và phát âm “e…e…” như đang nhát ma.. - chọc quê: lấy hai tay quẹt nơi má và phát âm “ê…ê” như đang chọc quê.. - o / ɔ/: gà gáy: lấy hai tay chụm vào nơi miệng, phát âm. - ô /o/: hôn búp bê: đưa cho trẻ búp bê, yêu cầu trẻ hôn búp bê và phát âm “ô…”. - ơ /ɤ/: ngạc nhiên: làm động tác rất ngạc nhiên và phát âm “ơ…ơ...”.. - Cô có thể thay đổi trò chơi, hình ảnh khác nhưng những hình ảnh và trò chơi đó phải phù hợp với âm cần luyện tập.. - Những trò chơi cho trẻ luyện tập phát âm các phụ âm:. - n/n/: phát âm theo giai điệu bài hát: na…na…. - nh/ɲ/: chơi trò chơi làm ngựa phi và miệng nói “nhờ…nhờ...”.. - (ii) Phát âm từ đơn tiết. - Giáo viên có thể chọn từ để dạy theo các cách kết hợp sau:. - Các từ để dạy cho trẻ bao gồm các danh từ và động từ, vì đây là loại từ trẻ sẽ học trước và dễ tìm hình ảnh. - VTC2/w: ếch, ổi…(âm chính – thanh điệu – phụ âm cuối/ bán âm cuối). - C1VT: khỉ, chó, sữa…(phụ âm đầu. - (phụ âm đầu – âm chính (đơn/đôi. - thanh điệu – phụ âm cuối/ bán âm cuối). - C1wVTC2/w: xoài… (phụ âm đầu – âm đệm – âm chính (đơn/đôi. - thanh điệu – phụ âm cuối/ bán âm cuối) (Nguyễn Thị Ly Kha. - Phụ âm đầu: Các phụ âm đầu được phân loại như sau:. - Theo phương thức phát âm. - Âm cuối: gồm 2 bán nguy ên âm và 6 phụ âm theo bảng sau:. - Vị trí cấu âm Phương thức phát âm. - Âm tiết nửa khép: có âm cuối là một phụ âm mũi như răng, tắm…. - Âm tiết khép: có âm cuối là một phụ âm tắc, vô thanh như sách, tóc…. - (iii) Phát âm cụm từ. - Mỗi từ đơn tiết sẽ được thêm từ vào thành cụm từ để giúp trẻ phát âm cùng lúc 2, 3 từ như cầu thang sắt, uống nước.... - (iv) Phát âm câu. - Ở mức độ cao hơn, bé sẽ được tập nói từ trong câu để giúp bé phát âm từ một cách tự nhiên trong câu, như Bé ngủ trong lều, Diều bay lên cao…. - Trẻ chậm phát triển trí tuệ thường có những khiếm khuyết kèm theo như bị giảm thính lực nên việc luyện nghe rất cần thiết, hỗ trợ cho việc phát âm. - Các trò chơi nhằm phát triển thính giác cho trẻ theo các hình thức phân biệt:. - Luyện phân biệt âm vị. - Ví dụ như /m/và /b/ cùng vị trí cấu âm là âm môi – môi nhưng theo phương thức phát âm /m/ là âm mũi, /b/ là. - Do chưa phân biệt được âm vị /b/ và /m/ nên trẻ thường phát âm lẫn lộn giữa hai âm này. - Hình thức luyện tập là cô vừa đưa hình chim bay vừa phát âm. - Tiếp theo đưa hình người đang may áo và phát âm “may”. - Sau đó cô đưa cả hai hình và phát âm một từ (may hay bay). - Điều quan trọng ở đây là việc tìm các cặp từ tối thiểu và hình ảnh tương ứng. - Các từ phải quen thuộc, thể hiện được bằng hình ảnh. - Và các hình ảnh đưa ra phải đảm bảo trẻ nhận biết được từ tương ứng. - Qua khảo sát, tùy theo những âm trẻ phát âm không rõ thì cô có sự chọn lựa các cặp từ tối thiểu cho phù hợp.. - Ví dụ: Trẻ có khuynh hướng phát âm các âm th thanh nh như thỏ thành nhỏ. - Cô sẽ cho trẻ rèn luyện phân biệt và nói hai âm vị /tʰ/ và /ɲ/ thông qua các hình con thỏ và hình thể hiện “nhỏ”.. - Trên đây là một số gợi ý về hướng dẫn dạy phát âm nguyên âm, phụ âm và từ đơn tiết cho các trẻ chậm phát triển trí tuệ trong các trường chuyên biệt. - Các giáo viên có thể linh hoạt sử dụng các trò chơi, các hình ảnh khác nhưng vẫn phù hợp với các âm từ cần rèn luyện cho trẻ. - Những từ đã được chọn theo những tiêu chí ở trên là sự kết hợp các phụ âm đầu và các vần trong tiếng Việt. - Sau khi luyện phát âm theo các bài tập này trẻ có thể tự phát âm đối với những từ khác cũng theo cách kết hợp tương tự.. - Phương pháp phát triển ngôn ngữ cho trè mẫu giáo. - Trẻ em chậm phát triển - Phương thức và dạy dỗ, Tủ sách tình người, Lausanne, Thụy Sĩ.. - Đại cương giáo dục đặc biệt cho trẻ chậm phát triển trí tuệ
Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn hoặc xem
Tóm tắt