Giá trị văn học của Nam phong tạp chí

- Tóm tắt: Với mục đích “truyền bá các khoa học tư tưởng của Thái Tây, Nam phong tạp chí một mặt làm sống dậy nền văn chương cổ điển của dân tộc Việt Nam.
- mặt khác, tiếp thu nhiều thể loại văn học mới từ phương Tây, đặc biệt là nền văn học Pháp.
- Nam phong tạp chí đã góp phần quan trọng đưa nền văn học nghệ thuật của Việt Nam hòa nhập với nền văn học nghệ thuật hiện đại của thế giới, nhất là của văn học nghệ thuật Pháp, và góp phần đáng kể vào sự phát triển của văn học nước nhà..
- Từ khóa: Nam phong tạp chí, Phạm Quỳnh, văn học nghệ thuật, Việt Nam..
- Phân loại ngành: Văn học.
- Abstract: Aimed at “disseminating Western sciences and ideologies”, the journal entitled Nam phong tạp chí, on the one hand, revived the Vietnamese nation’s classical literature, and on the other hand, absorbed many new genres of Western literature, especially that of France.
- Keywords: Nam phong tạp chí, Pham Quynh, literature and arts, Vietnam..
- Nam phong tạp chí do Louis Marty sáng lập và Phạm Quỳnh làm chủ nhiệm, tồn tại trong hơn 17 năm, từ tháng 7/1917 đến tháng 12/1934.
- Khi xác định những đóng góp của Nam phong tạp chí (1917-.
- 1934) vào tiến trình hiện đại hóa nền văn học dân tộc giai đoạn nửa đầu thế kỷ XX, cần đặt tạp chí này trong bối cảnh lịch sử - văn hóa dân tộc giai đoạn này.
- đúng giá trị của Nam phong tạp chí, hạn chế tối đa lối đánh giá cực đoan (như đã từng đối xử với tổ chức Tự lực văn đoàn, phong trào Thơ mới, tư trào văn học lãng mạn và các nhóm Tri tân, Thanh nghị, Xuân thu nhã tập) [10, tr.55-58].
- Bài viết này phân tích giá trị văn học của Nam phong tạp chí trên hai phương diện cơ bản:.
- Albert Pierre Sarraut quan cai trị, chính khách đương nhiệm Toàn quyền Đông Dương lần hai đã chỉ đạo Louis Marty, Giám đốc Phòng An ninh và chính trị Đông Dương, làm người sáng lập Nam phong tạp chí cùng học giả 25 tuổi Phạm Quỳnh làm chủ bút kiêm chủ nhiệm..
- Ông trực tiếp xác lập tư tưởng chính trị và định hướng tôn chỉ, mục đích của Tạp chí như sau: “Mục đích báo Nam phong là thể cái chủ nghĩa khai hóa của Chính phủ, biên tập những bài bằng Quốc văn, Hán văn, Pháp văn để giúp sự mở mang tri thức, giữ gìn đạo đức trong quốc dân An Nam, truyền bá các khoa học của Thái Tây, nhất là học thuật tư tưởng Đại Pháp, bảo tồn quốc túy của nước Việt Nam ta, cùng bênh vực quyền lợi người Pháp người Nam trong trường kinh tế… Báo Nam phong lại chủ ý riêng về sự tập luyện văn quốc ngữ cho thành một nền quốc văn An Nam” [1, tr.1]..
- Trong suốt 17 năm tồn tại, Nam phong tạp chí đã hoàn thành xuất sắc sứ mệnh của mình, đặc biệt trên phương diện văn hóa - văn học (riêng sứ mệnh “cùng bênh vực quyền lợi người Pháp người Nam trong trường kinh tế” vượt ra ngoài khả năng của một tờ tạp chí chuyên về khoa học xã hội và.
- Trên thực tế, Tạp chí đã chú.
- Thêm nữa, Tạp chí đăng tải nhiều bài viết nhạy cảm đối với nhà nước bảo hộ (Khảo luận về chính đảng, số 103, Chế độ lập hiến và chế độ đại nghị, số 154, Nhân quyền luận, số 133, Chủ nghĩa quốc gia ở Ấn Độ, số 103, Khảo về hiện tình nước Nga, số 121, Vấn đề độc lập của Phi Luật Tân, số 196, v.v.
- Chính nhờ tinh thần khảo cứu khách quan và thượng tôn tư liệu mà Nam phong tạp chí được người đương thời đón nhận, đánh giá cao và cho đến ngày nay vẫn còn nhiều phần giá trị..
- Phạm Quỳnh (còn có các bút danh Thượng Chi, Hoa Đường, Hồng Nhân) là chủ bút, chủ nhiệm của Tạp chí.
- Chính trên nền tảng tư chất học thuật và những đóng góp, trải nghiệm thực tế đó mà Phạm Quỳnh được tin cậy giao cho phụ trách Nam phong tạp chí.
- Ngay từ khi mới tham gia điều hành tạp chí ông đã bày tỏ chính kiến trong Mấy nhời nói đầu: “Chúng tôi thiết tưởng rằng đương buổi bây giờ không gì cần cấp bằng gây lấy một cái cao đẳng học thức mới để thay vào cái học thức cũ đã gần mất.
- Ngoài thời gian gắn bó với Nam phong tạp chí, ngay cả những năm làm quan ở triều đình Huế Phạm Quỳnh vẫn luôn hướng đến quyền lợi dân tộc và tiến bộ xã hội theo cái cách của mình..
- Trên thực tế, làm nên thành công của Nam phong tạp chí, Phạm Quỳnh đã có được một ban biên tập và cộng tác viên hùng hậu, gắn bó trong hầu suốt 17 năm tạp chí tồn tại: Nguyễn Bá Học Đông Châu Nguyễn Hữu Tiến Tùng Vân Nguyễn Đôn Phục Mân Châu Nguyễn Mạnh Bổng Tiêu Đẩu Nguyễn Bá Trác Đồ Nam Nguyễn Trọng Thuật Nhà thư mục học Nguyễn Khắc Xuyên trong công trình Mục lục phân tích tạp chí Nam phong từng nhấn mạnh vị thế mấy tác giả chính: Phạm Quỳnh, Nguyễn Hữu Tiến, Nguyễn Trọng Thuật, Nguyễn Bá Học, Nguyễn Đôn Phục [17, tr.10-22].
- “Tờ tạp chí do Phạm Quỳnh làm chủ bút, thu hút được nhiều trí thức là do nhiều nguyên nhân: việc bãi bỏ chế độ khoa cử cũ (1919) đã gây ra không ít xáo trộn trong hàng ngũ các nhà Nho.
- Chính vì vậy, hàng loạt cây bút Nho học đã đến với Nam phong tạp chí, giữ các mục “Văn uyển”, “Tiểu thuyết”, “Văn học bình luận”… và đem lại cho tờ báo cái “phong vị ngôn ngữ” cũng như “tinh thần Hán học”: Dương Bá Trạc, Nguyên Đôn Phục, Nguyễn Hữu Tiến, Nguyễn Trọng Thuật, Thân Trọng Huề, Nguyễn Bá Học, Lê Dư… Về sau, một số người vừa có Tây học vừa có Hán học, hoặc chỉ có Tây học, cũng ra cộng tác với Nam phong: Phạm Duy Tốn, Trần Trọng Kim, Vũ Đình Long, Nguyễn Tiến Lãng, Đỗ Đình Thạch” [2, tr.1270].
- Có thể nói những tác giả mà Nguyễn Khắc Xuyên và Nguyễn Phương Chi nói trên đều là những trí thức yêu nước, những cây đại thụ văn hóa, gắn bó chặt chẽ với Nam phong tạp chí và góp công kiến tạo nền quốc văn - văn học Việt Nam giai đoạn bản lề nửa đầu thế kỷ XX..
- Qua 17 năm phát triển, mảng sáng tác đã ghi dấu ấn sắc nét trên Nam phong tạp chí, đặc biệt khi đặt trong tương quan đời sống văn học trên báo chí giai đoạn cùng thời .
- Thực tế cho thấy, mặc dù có thời gian hai năm tồn tại song song và giao thoa với phong trào Thơ mới nhưng thơ ca trên Nam phong tạp chí chủ yếu thuộc dòng thơ cũ gắn với thể Đường luật và không để lại dấu ấn nào đáng kể.
- Do tính chất phức tạp, phức hợp, nguyên hợp của các loại hình và thể loại văn học mà nhà thư mục học Nguyễn Khắc Xuyên đã phân các bài viết trên Tạp chí thành 7 chủng mục cơ bản.
- văn học Pháp.
- văn học Trung Hoa [16, tr.378-402].
- Tuy nhiên, có thể cho rằng, thành tựu sáng tác trên Nam phong tạp chí chủ yếu lại là văn xuôi với hai thể loại chính là du ký và truyện ngắn..
- Du ký.
- Trong nền văn học trung đại Việt Nam đã có nhiều sáng tác thuộc thể tài du ký (như thơ ca đề vịnh phong cảnh Thăng Long, núi Bài Thơ, Yên Tử, Hoa Lư, sông Hương núi Ngự, Gia Định, Hà Tiên...)..
- Bước sang thế kỷ XX, thể tài du ký có bước phát triển mạnh mẽ.
- Khi thực hiện công trình Mục lục phân tích Tạp chí Nam phong, nhà thư mục Nguyễn Khắc Xuyên xác định du ký (còn được ông gọi là du hành) là 1 trong 14 bộ môn.
- Trong mục Du ký này, phải kể bài Hạn mạn du ký của Nguyễn Bá Trác, Lại tới Thần kinh của Nguyễn Tiến Lãng.
- Trong một chuyến tới thăm Hà Nội, ông Nguyễn Tử Thức, chủ bút Nam trung nhựt báo ở Sài Gòn, đã phát biểu trên Nam phong tạp chí: “Thiệt chúng tôi không ngờ giang sơn nước Nam ta cẩm tú như vầy.
- Vượt qua những áp đặt tuyên truyền tư tưởng chính trị “Pháp - Việt đề huề” và hạn chế lịch sử nhất định, Nam phong tạp chí đã tiếp nối được tinh thần yêu nước và niềm tự hào dân tộc từ cội nguồn văn học truyền thống.
- Xét trên phương diện hình thức, thể tài du ký thu nạp nhiều phong cách thể loại, Nam phong tạp chí chịu sự chỉ đạo và quản lý trực tiếp của chính quyền đương thời nên buộc phải phát ngôn tiếng nói quan phương..
- Tuy vậy, các bài du ký này vẫn thể hiện được niềm tự hào dân tộc và cảm xúc chân thành trước vẻ đẹp non sông đất nước.
- Hơn nữa, nhiều bài du ký (như Cùng các phái viên Nam Kỳ, Một tháng ở Nam Kỳ, Mười ngày ở Huế, Pháp du hành trình nhật ký;.
- Có bài du ký viễn du ghi lại những chuyến du hành vượt biên giới, đòi hỏi cả nguồn kinh phí, yêu cầu công việc và ý chí của người ham hoạt động.
- bài du ký này đã mở ra những chân trời nhận thức mới, đưa lại niềm phấn khích..
- Đó là những bài du ký dài hơi, phong phú, hấp dẫn như Hạn mạn du ký (kể lại cuộc đi chơi phiếm qua Bangkok - Hương Cảng - Nhật Bản - Thượng Hải - Nam Kinh - Quảng Tây - Quế Lâm - Bắc Kinh - Tứ Xuyên - Quảng Đông và trở về nước).
- Có bài du ký thiên về khảo cứu danh nhân lịch sử, truyền thuyết và sự tích liên quan tới một địa điểm, địa danh cụ thể..
- Loại du ký này thường là kết quả sau một chuyến picnic giới hạn trong thời gian ngắn.
- Ví dụ, đó là Ba Bể du ký (Nhạc Anh Hoàng Văn Trung), Du Ngọc Tân ký, Du Tử Trầm Sơn ký, Bài ký chơi Cổ Loa, Cuộc đi chơi năm tầng núi, Cuộc đi chơi Sài Sơn (Tùng Vân Nguyễn Đôn Phục), Bà Nà du ký (Huỳnh Bảo Hoà), Thăm lăng Sĩ Vương, Nam du đến Ngũ Hành Sơn (Nguyễn Trọng Thuật.
- Có bài du ký hướng tới khảo sát, giới thiệu cả một vùng văn hoá sinh thái rộng lớn.
- Loại du ký này đòi hỏi người viết có thời gian du ngoạn theo “tua” dài hơi và đòi hỏi vốn kiến văn sâu rộng, có sự chuẩn bị tư liệu công phu và ghi chép thực địa kỹ lưỡng.
- Các bài du ký tiêu biểu kiểu này có:.
- Có bài du ký mà yếu.
- Việc phân chia các kiểu loại, du ký như trên chỉ có ý nghĩa tương đối.
- Song các tác phẩm du ký vẫn thể hiện chất “vị nghệ thuật”, chân, thiện, mỹ [9, tr.21-38]..
- Sự phát triển của chữ Quốc ngữ, báo chí và kinh tế-xã hội đã cho phép thể tài du ký có điều kiện hưng khởi.
- Các tác giả viết du ký vừa thoả mãn hứng thú nội tâm, trình bày những cảm xúc, cảm nhận riêng tư, vừa giới thiệu những điều trải nghiệm tai nghe mắt thấy liên quan tới mỗi thắng cảnh và di tích lịch sử.
- Truyện ngắn.
- Theo thống kê của Nguyễn Đức Thuận, Nam phong tạp chí đã in tổng cộng 73 truyện ngắn (bên cạnh cách duy danh thể loại “đoản thiên tiểu thuyết”) [15, tr.257]..
- đã in Toàn tập truyện ngắn Nam phong với tổng cộng 64 truyện [5].
- Trong Lời mở đầu sách này, Lê Chí Dũng viết: “Một điều đáng chú ý ở những truyện ngắn trên Nam phong tạp chí là: những truyện ngắn này đã lọc qua chủ trương “điều hòa tân cựu”, “thổ nạp Á - Âu”.
- Có thể thấy rõ điều này nơi những tác giả các truyện ngắn: Đông Châu Nguyễn Hữu Tiến và Tùng Vân Nguyễn Đôn Phục là những người cựu học.
- Ở truyện ngắn Nguyễn Bá Học là sự.
- mô tả khách quan, nhưng không vượt thoát được quan niệm văn học cũ.
- vừa làm quen với lối kể chuyện, mô tả, đối thoại của truyện ngắn hiện đại, vừa sử dụng văn biền ngẫu và chưa ra khỏi cách xây dựng hình tượng của văn học trung đại.
- Truyện ngắn của Phạm Duy Tốn, kể cả truyện ngắn nổi tiếng của ông Sống chết mặc bay, vẫn chưa đạt tới truyện ngắn hiện đại… Truyện ngắn trên Nam phong tạp chí xuất hiện chậm hơn truyện ngắn Nam Bộ hai thập.
- Có ý kiến cho rằng, nội dung của các tác phẩm truyện ngắn trên Nam phong tạp chí là “bán nước hại dân”, “cột Việt Nam vào Pháp bằng dây thừng văn hóa”, “nằm trong mưu lược của thực dân Pháp”.
- Xin đơn cử truyện ngắn Sống chết mặc bay của Phạm Duy Tốn được in vào ngay năm thứ hai sau khi tạp chí ra đời, được định dạng trong mục “Một lối văn hay”.
- Điều đặc biệt là, truyện ngắn Sống chết mặc bay của Phạm Duy Tốn đã được Phạm Quỳnh trực tiếp viết lời dẫn, trong đó nhấn mạnh chiều sâu và sức mạnh nghệ thuật.
- Nay văn học của Thái Tây lại trọng lối tả thực hơn là lối phá bút.
- Có thể nói bản lĩnh nhà văn, tinh thần hướng về quốc gia, dân tộc, thượng tôn bản chất thực tại cuộc sống và ý nghĩa khách quan của hình tượng nghệ thuật đã tạo nên tính nhân dân trong Sống chết mặc bay của Phạm Duy Tốn cũng như tiểu thuyết Quả dưa đỏ của Nguyễn Trọng Thuật và tất thảy thể bài du ký đã từng xuất hiện trên Nam phong tạp chí.
- Điều này thể hiện định hướng, dòng chủ lưu của tiếng nói nhân dân của Nam phong tạp chí..
- Nghiên cứu, lý luận và phê bình văn học Bên cạnh các lĩnh vực tư tưởng chính trị và khoa học xã hội (vốn là định hướng chủ yếu của tạp chí), phạm vi hoạt động khảo cứu, giới thiệu, dịch thuật, bình luận, trao đổi, tranh luận đều diễn ra tương đối khách quan, khoa học, công khai, dân chủ, thẳng thắn, phản ánh rõ nét chính kiến tiếng nói.
- Có thể đây là lần đầu tiên trong văn học sử nước nhà, một tác phẩm thơ văn chữ Nôm được trọng quý, suy tôn và phân tích bằng những phương pháp mới.
- Đặt trong tương quan với định hướng tư tưởng chính trị cũng như xu thế chung của quá trình hội nhập, giao thoa Đông - Tây và qui luật canh tân, đổi mới, phát triển, hiện đại hóa “thổ nạp Á - Âu”, “điều hòa tân cựu” nền văn học dân tộc đương thời, việc các tác giả Nam phong tạp chí quan tâm nhiều đến các vấn đề thời sự (như ở các bài:.
- “điều hòa tân cựu” trên Nam phong tạp chí là thực sự phù hợp với bước đi thời đại, phù hợp với quá trình hiện đại hóa nền văn học dân tộc.
- Xét trên phương diện “thổ nạp Á - Âu”, các tác giả của Nam phong tạp chí tập trung phiên dịch, tổng thuật, giới thiệu nhiều hiện tượng văn học Pháp xuất sắc (Bàn về hý kịch của ông Molière, Lịch sử và học thuyết của Montesquieu, Lịch sử và học thuyết của Montesquieu, Bàn về nhà văn sĩ Pháp Guy de Maupassant, Văn chương Pháp, Lược khảo về văn học sử nước Pháp, Một nhà văn hào nước Pháp: Anatole France, Baudelaire tiên sinh, Tuồng Hòa Lạc, Tuồng Lôi Xích.
- Điều này đưa đến cho người đọc nguồn tri thức văn học phong phú, tạo chất xúc tác và tác động tích cực đến quá trình hiện đại hóa quốc văn trên toàn hệ thống báo chí, xuất bản, kiểu tác giả, đề tài, trào lưu, thể loại và các thủ pháp nghệ thuật.
- Trong yêu cầu “điều hòa tân cựu”, “tồn cổ lục”, “tổ quốc túy ngôn”, những người viết Nam phong tạp chí đã tập trung bảo tồn di sản văn hóa - văn học truyền thống, đi sâu khảo cứu chữ Hán, chữ Nôm, tiếng Việt, chữ Quốc ngữ.
- tổ chức kỷ niệm và đề cao vị thế danh nhân tác gia văn học (như Trần Nhân Tông, Chu Văn An, Vũ Quỳnh, Nguyễn Trãi, Lê Thánh Tông, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Dữ, Nguyễn Gia Thiều, Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương, Lê Quý Đôn.
- Khi điểm danh và kiểm định toàn bộ phần sáng tác cũng như khảo cứu, lý luận, phê bình, dịch thuật văn học trên Nam phong tạp chí, thật khó qui kết cực đoan rằng, Nam phong tạp chí là tác hại, phản dân tộc, ru ngủ thanh niên, xa rời cuộc đấu tranh, phục vụ cho mưu đồ cướp nước, làm lợi cho thực dân….
- Trên tinh thần đổi mới toàn diện đất nước, trong đó có đổi mới văn học, nhiều tác gia, tác phẩm, trào lưu văn học quá khứ đã được đánh giá lại, trong đó có Nam phong tạp chí và Phạm Quỳnh.
- Nhiều công trình nghiên cứu, giới thiệu từ 1986 đến nay đã khẳng định vị thế cao của Nam phong tạp chí và vai trò của học giả Phạm Quỳnh.
- Nhiều tác phẩm quan trọng trong Nam phong tạp chí đã lần lượt được công bố trở lại.
- Việc đánh giá Nam phong tạp chí theo tinh thần đổi mới cần dựa trên sự khảo sát, nghiên cứu tư liệu cụ thể, nghiêm túc, xác định đúng mức những đặc điểm, hạn chế lịch sử, đồng thời khẳng định những giá trị đồng hành với tiến bộ xã hội, với xu thế hội nhập, phát triển, canh tân đất nước.
- Đã đến lúc cần tổng kết, đánh giá đúng mức vị thế Nam phong tạp chí trong lịch sử báo chí và quá trình hiện đại hóa nền văn học dân tộc những năm đầu thế kỷ XX..
- [1] NPTC (1917), “Mục đích báo Nam Phong”, Nam Phong tạp chí, số 1..
- [2] Nguyễn Phương Chi (2004), “Nhóm Nam Phong”, Từ điển văn học (Bộ mới), Nxb Thế giới, Hà Nội..
- [3] Thượng Chi (1920), “Cùng các phái viên Nam Kỳ”, Nam Phong tạp chí, số 32..
- [4] Lê Chí Dũng (2012), “Lời mở đầu”, Toàn tập truyện ngắn Nam Phong, Nxb Văn học, Hà Nội..
- [5] Nguyễn Đình Hào (2012), Toàn tập truyện ngắn Nam Phong, Nxb Văn học, Hà Nội..
- [6] Đông Hồ và Nguyễn Văn Kiểm (1930), “Cảnh vật Hà Tiên”, Nam Phong tạp chí, số 150..
- [7] Đặng Minh Phương (2008), “Ông Phạm Quỳnh và báo Nam Phong”, Tạp chí Hồn Việt, số 14..
- [9] Phạm Quỳnh (1917), “Mấy nhời nói đầu”, Nam Phong tạp chí, số 1..
- [10] Nguyễn Hữu Sơn (1991), “Về giai đoạn văn học “nhận đường” thập kỷ tám mươi”, Tạp chí.
- [11] Nguyễn Hữu Sơn (2007), “Thể tài du ký trên tạp chí Nam Phong (1917-1934.
- [12] Nguyễn Hữu Sơn (2007), Du ký Việt Nam - Nam phong tạp chí Nxb Trẻ, Tp..
- [13] Nguyễn Hữu Sơn (2016), “Nhìn lại mối quan hệ sáng tác và phê bình văn học”, Tạp chí Kiến thức ngày nay, số 937..
- [14] Văn Tạo (2005), “Phạm Quỳnh - Chủ bút báo Nam phong”, Khoa học và ứng dụng, số 2..
- [16] Phạm Duy Tốn (1918), “Sống chết mặc bay”, Nam Phong tạp chí, số 18..
- [17] Nguyễn Khắc Xuyên (2002), Mục lục phân tích tạp chí Nam phong, Nxb Thuận Hóa - Trung tâm Văn hóa ngôn ngữ Đông Tây, Hà Nội.

Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn
hoặc xem Tóm tắt