- DẤU ẤN THI PHÁP VĂN HỌC DÂN GIAN TRONG THƠ TỐ HỮU. - LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành Văn học dân gian. - Tôi xin cam đoan: Luận văn “Dấu ấn thi pháp văn học dân gian trong thơ Tố Hữu (qua “Một tiếng đờn” và “Ta với ta”) là công trình nghiên cứu của riêng tôi.. - Các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn này là trung thực. - Văn học dân gian đóng vai trò quan trọng trong sự hình thành và phát triển nền văn học dân tộc. - Mối quan hệ giữa văn học dân gian với văn học viết là một mối quan hệ gắn bó mật thiết. - Văn học dân gian là sản phẩm của nhân dân và có thể coi văn học dân gian như tấm gương phản ánh tâm hồn của dân tộc, những đặc điểm tâm lí, tình cảm, tâm thức của dân tộc. - Văn học dân gian là cội nguồn, là bầu sữa nuôi dưỡng nền văn học của dân tộc. - Nhiều thể loại văn học viết được xây dựng và phát triển dựa trên sự kế thừa và phát triển các thể loại văn học dân gian. - Mỗi thời đại lịch sử bao giờ cũng để lại những dấu ấn đậm nét lên mối quan hệ giữa văn chương dân gian và văn học viết. - Trong những sáng tác của rất nhiều nhà văn, nhà thơ trung đại và hiện đại, người ta đều có thể tìm thấy dấu ấn của thi pháp văn học dân gian. - Có thể nói văn học dân gian là nền tảng của sự phát triển, kết tinh của nền văn học dân tộc.. - Chính vì vậy, các sáng tác sau này của các nhà thơ, nhà văn, muốn có sức sống lâu bền và thấm sâu trong lòng người đọc thì đều có sự vận dụng các thi pháp dân gian trong sáng tác của mình. - Trong đội ngũ các tác giả đó, có nhà thơ Tố Hữu, lá cờ đầu của thi ca cách mạng Việt Nam.. - Sự nghiệp thơ ca của Tố Hữu được biết đến thông qua các giải thưởng cao quý. - Ông đã nhận được giải thưởng văn học lớn: Giải nhất giải thưởng Văn học Hội Văn nghệ Việt Nam Tập “Việt Bắc”);. - Giải thưởng Văn học ASEAN (1996). - Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học - Nghệ thuật (đợt I - 1996). - Các tác phẩm của ông cũng được đưa vào chương trình văn học bậc phổ thông.. - Tố Hữu là một nhà thơ có ảnh hưởng lớn trong nền thi ca hiện đại Việt Nam. - Tố Hữu chính là người “nửa thế kỉ lĩnh xướng hùng ca”, từ khi ông gia nhập Đoàn Thanh niên Cộng sản (1936) đến lúc ông rời chính trường (1986), vừa tròn nửa thế kỷ. - Một trong những yếu tố làm nên sức sống lâu bền trong thơ Tố Hữu chính là tính dân tộc được thể hiện qua. - nhiều khía cạnh, trong đó phải kể đến các yếu tố của thi pháp dân gian luôn đậm nét trong tác phẩm của ông. - Nhà nghiên cứu phê bình văn học Nguyễn Đăng Mạnh nhận định: “Sức hấp dẫn mạnh nhất của thơ Tố Hữu đối với công chúng đông đảo là tính dân tộc, tính truyền thống đậm đà và nhuẫn nhuyễn”. - Ông là một trong số các nhà thơ luôn có ý thức kế tục truyền thống thơ ca dân tộc, đặc biệt là thơ ca dân gian và thơ cổ điển. - Bởi vậy, tìm hiểu tính thi pháp dân gian trong thơ Tố Hữu, chúng ta sẽ thấy được đời sống con người Việt Nam, thấy được bản sắc, hơi thở, tinh thần của dân tộc Việt Nam.. - Trong cuộc đời sáng tác, Tố Hữu đã để lại cho đời rất nhiều những tác phẩm có giá trị như các tập thơ: “Từ ấy” (1946), “Việt Bắc” (1954),. - “Cuộc sống cách mạng và văn học nghệ thuật” (tiểu luận, 1981).. - Đã có rất nhiều những công trình nghiên cứu về thơ Tố Hữu trên nhiều phương diện khác nhau, tuy nhiên hầu hết mới chỉ là khai thác ở năm tập thơ đầu (gắn với con đường chính trị, hoạt động cách mạng của ông), mà chưa có công trình nào nghiên cứu thật đầy đủ hai tập thơ cuối cùng. - “Một tiếng đờn” và “Ta với ta” của Tố Hữu, đặc biệt trên phương diện thi pháp văn học dân gian. - và “Ta với ta” từ góc độ các phương thức biểu đạt để thấy được dấu ấn thi pháp văn học dân gian sẽ đóng góp một phần vào việc tìm hiểu thơ Tố Hữu được toàn diện hơn.. - Ngoài ra, tác giả luận văn là giáo viên dạy bậc phổ thông, việc nghiên cứu dấu ấn thi pháp văn học dân gian trong thơ Tố Hữu sẽ phục vụ cho quá trình giảng dạy, giúp cho các bài dạy sâu sắc và ý nghĩa hơn.. - Lịch sử vấn đề nghiên cứu. - Thơ Tố Hữu giữ vị trí quan trọng trong nền thi ca nước nhà, đặc biệt là nền thi ca thời kì kháng chiến cứu quốc. - Chính vì vậy, các nhà nghiên cứu cũng đã tốn không ít giấy mực để bàn luận, nghiên cứu về các tác phẩm thơ của ông.. - Có thể kể đến một số công trình nghiên cứu về Tố Hữu như: “Thơ Tố Hữu” của Lê Đình Kỵ (Nxb Đại học và Trung học chuyên nghiệp, 1979);. - “Thơ Tố Hữu, tiếng nói đồng ý, đồng tình, tiếng nói của đồng chí” của Nguyễn Văn Hạnh, (Nxb Thuận Hóa, Huế, 1985), “Thi pháp thơ Tố Hữu”. - Công trình nghiên cứu “Thơ Tố Hữu” của Lê Đình Kỵ được coi là xuất hiện sớm và có những đóng góp lớn trong việc khảo sát, đánh giá một cách toàn diện cả về nội dung và nghệ thuật thơ. - Trong cuốn sách, tác giả khảo cứu 5 tập thơ đầu của Tố Hữu và khái quát những chủ đề lớn trong thơ cùng với đặc điểm về phong cách, tư tưởng, nghệ thuật của ông.. - Trong “Thơ Tố Hữu, tiếng nói đồng ý, đồng tình, tiếng nói đồng chí”, nhà nghiên cứu Nguyễn Văn Hạnh đã nghiên cứu tìm sự tương đồng giữa tác phẩm văn học và đời sống trong phản ánh, làm rõ những đặc sắc về nội dung, tư tưởng và phong vị đậm đà trong thơ Tố Hữu qua ngôn từ, hình ảnh, nhịp điệu, thể loại.. - Trong “Thi pháp thơ Tố Hữu”, Trần Đình Sử cho thấy hình ảnh một nhà thơ lớn của dân tộc qua các bình diện từ tác giả - chủ thể sáng tạo cho đến các yếu tố nghệ thuật cơ bản của thơ: Đỉnh cao thơ trữ tình chính trị Việt Nam, kiểu nhà thơ, thể tài. - Ông đã định danh cái tôi trong thơ Tố Hữu: “Cái tôi nhiệt huyết, tình nghĩa truyền thống nhưng có thêm sức cảm nhận cảm tính, cá nhân của thơ mới truyền vào, trong đó hàm chứa cái tôi nghệ sĩ (thi nhân), cái tôi tiểu sử với nhiều hình thức biểu hiện đa dạng như nhập vai, nhiều vai”. - Với thơ Tố Hữu, một quan niệm mới mẻ về con người đã được xây dựng - con người chính trị Việt Nam với những phẩm chất tiêu biểu: Con người giác ngộ quyền lợi giai cấp, dân tộc, tự giác trên con đường đấu tranh, vững tin ở tương lai, lý tưởng. - Không chỉ đơn thuần là những người công dân khô khan, con người trong thơ Tố Hữu cũng rất người với những tình cảm cao đẹp: Tình đồng bào, đồng chí, tình cảm gia đình thiêng liêng, tình anh em, bạn bè… Chương hấp dẫn nhất trong tác phẩm có lẽ là “Chất thơ và phương thức biểu hiện”. - sảo và khoa học, tác giả Trần Đình Sử đã khẳng định chất thơ của những tác phẩm thuần viết về cách mạng, khẳng định sức hấp dẫn và sự truyền cảm của những vần thơ sử của Tố Hữu. - Nhà thơ Tố Hữu cũng hòa hợp được chất thơ bay bổng, say mê hiện đại với lối thụ cảm thơ có tính chất trực quan cổ truyền và đưa lời nói chính trị vào những câu thơ rất đỗi trữ tình nhờ lối ví von ca ngợi, hô ứng và trùng điệp làm cho thơ âm vang luyến láy. - Nhờ thế, thơ Tố Hữu trở thành một tinh phẩm độc nhất vô nhị trong làng thơ Việt.. - Bên cạnh các công trình nghiên cứu đó, còn có các nghiên cứu khác như: “Tố Hữu, nhà thơ cách mạng” của Phan Trọng Thưởng và Nguyễn Cừ (Nxb Khoa học và Xã hội, 1985) “Tố Hữu, thơ và cách mạng” của Mai Hương – Vân Trang và Nguyễn Văn Long (Nxb Hội nhà văn, 1996). - “Bình luận và chọn lọc về thơ Tố Hữu” của Đỗ Quang Lưu (Nxb Hà Nội, 1998).. - Báo chí cũng đã tốn không ít giấy mực khi nói về thơ Tố Hữu. - Nhà thơ Chế Lan Viên trong lời nói đầu “Tuyển thơ của Tố Hữu, NXB Văn Học, Hà Nội, 1964 đã chỉ ra những đặc điểm phong cách và những cống hiến lớn của Tố Hữu cho nền văn học nước nhà. - Cũng trên báo Nhân dân số tháng 5/1968, Chế Lan Viên đã viết bài nghiên cứu về “Tổ quốc Việt Nam, con người Việt Nam trong thơ Tố Hữu”. - Tạp chí Văn học năm 1968 đã in bài viết nghiên cứu “Phong vị ca dao, dân ca trong thơ Tố Hữu” của Nguyễn Phú Trọng. - Nhà nghiên cứu Nguyễn Văn Hạnh sau đó cũng có bài viết “Hình ảnh Bác Hồ qua các chặng đường thơ Tố Hữu”, in trên Tạp chí Văn học năm 1969. - Nhà nghiên cứu Đặng Thai Mai trong bài viết “Khi nhà nghệ sĩ “tham gia” vào cuộc đấu tranh với tất cả tâm hồn mình” được in trên báo Văn nghệ ngày 6/3/1976 đã phân tích và chỉ rõ sự nhất trí của Tố Hữu trong đời sống và nghệ thuật, giữa tư tưởng, tình cảm và hành động. - Chính vì thế, thơ Tố Hữu đã được đánh giá cao trong cả nội dung và nghệ thuật.. - Một số công trình thời gian sau này nghiên cứu về thi pháp trong các tập thơ được sáng tác trong thời kì hòa bình là “Một tiếng đờn” (xuất bản năm 1972) và “Ta với ta” (xuất bản năm 1999) như đề tài nghiên cứu về thơ Tố Hữu trong khuôn khổ luận văn thạc sĩ như “Thế giới nghệ thuật thơ Tố Hữu thời kì đổi mới” của Th.s Phạm Thị Hoàng Lan, “Đặc điểm nghệ thuật của thơ Tố Hữu từ Việt Bắc đến Một tiếng đờn” của Th.s Lê Anh Tuấn.. - Tố Hữu đã để lại cho đời một khối lượng thơ không nhỏ và kèm theo đó, các công trình nghiên cứu, bình luận về thơ ông cũng không kém phần phong phú. - Tuy nhiên, với hai tác phẩm sau này (“Một tiếng đờn” và “Ta với ta”) dường như chưa được đề cập tới nhiều như các tác phẩm của ông thời trước đó, đặc biệt những dấu ấn của thi pháp văn học dân gian trong hai tác phẩm chưa được khai thác một cách hệ thống. - Vì thế, chúng tôi mong muốn bước đầu tìm hiểu ảnh hưởng của văn học dân gian trong hai tập thơ cuối của nhà thơ Tố Hữu để thấy được dấu ấn của thi pháp văn học trong thơ ông, từ đó có thể tiếp cận và cảm nhận thơ ông một cách toàn diện và sâu sắc hơn.. - Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu a. - Đối tƣợng nghiên cứu. - Luận văn tập trung tìm hiểu những dấu ấn của thi pháp văn học dân gian được thể hiện qua hai tập thơ “Một tiếng đờn” và “Ta với ta” của Tố Hữu.. - Phạm vi tƣ liệu nghiên cứu. - Trong khuôn khổ luận văn, chúng tôi sử dụng hai tập thơ “Một tiếng đờn” và “Ta với ta” của Tố Hữu làm tư liệu chính để phục vụ cho việc nghiên cứu. - “Việt Bắc”, “Gió lộng”, “Ra trận”, “Máu và hoa” để so sánh và làm rõ dấu ấn của thi pháp dân gian trong các tập thơ sau đã có sự tiếp nối và phát. - Mục đích nghiên cứu. - Luận văn chủ yếu tìm hiểu những dấu ấn thi pháp dân gian trong hai tập thơ “Một tiếng đờn” và “Ta với ta” của Tố Hữu nhằm tái khẳng định ảnh hưởng to lớn của thi pháp dân gian trong thơ ông.. - Bằng việc so sánh, đối chiếu những dấu ấn thi pháp dân gian trong hai tập thơ “Một tiếng đờn” và “Ta với ta” với những tập thơ ở thời kì trước của ông, luận văn một lần nữa khẳng định mạch thơ, hồn thơ đậm chất dân gian thống nhất của thơ Tố Hữu.. - Phƣơng pháp nghiên cứu. - Trong luận văn, chúng tôi đã sử dụng một số phương pháp nghiên cứu:. - Phương pháp thống kê để có những số liệu cụ thể giúp so sánh, đối chiếu việc sử dụng các yếu tố dân gian trong sáng tác thơ của Tố Hữu qua các thời kì. - Bên cạnh đó, luận văn kết hợp với phương pháp phân tích, tổng hợp so sánh, chỉ ra được những dấu ấn của thi pháp văn học dân gian trong thơ Tố Hữu, từ đó góp tiếng nói khẳng định giá trị không thể phủ nhận trong thơ ông.. - chặng đƣờng mới trong nghiệp thơ của Tố Hữu.. - Chƣơng 3: Những yếu tố của thi pháp văn học dân gian trong. - Ngô Vĩnh Bình (1998), “Chuyện mới ghi được từ nhà thơ Tố Hữu”, báo Tiền Phong.. - Chu Xuân Diên, (2008), Nghiên cứu văn hóa dân gian, Nxb Giáo dục, Hà Nội.. - Hà Minh Đức (1979), Giới thiệu Tố Hữu – tác phẩm, Nxb Văn học, Hà Nội.. - Hà Minh Đức (1995), Một tài năng thơ ca thuộc về nhân dân và dân tộc – Lời giới thiệu cuốn Tố Hữu – thơ, Nxb Giáo dục, Hà Nội.. - Hà Minh Đức (1998), “Vui buồn trong thơ Tố Hữu”, tạp chí Văn nghệ Quân đội, 1998.. - Nguyễn Thị Hạnh, Thạch Thị Toàn, Nguyễn Anh Vũ (2011), Tố Hữu Thơ và Đời, NXB Văn học, Hà Nội.. - Mai Hương (2006), Thơ Tố Hữu – những lời bình, Nxb Văn hóa thông tin.. - Tố Hữu - Thơ Và Cách Mạng (Tủ Sách Văn Học Trong Nhà Trường. - Tố Hữu (2002), Nhớ lại một thời (hồi kí), Nxb Văn hóa thông tin.. - Đinh Gia Khánh, Chu Xuân Diên, Võ Quang Nhơn (2000), Giáo trình Văn học dân gian Việt Nam, Nxb Giáo dục.. - Nguyễn Xuân Kính (1992), Thi pháp ca dao, Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội.. - Nguyễn Đăng Mạnh (1983), Con đường thơ Tố Hữu trong Dẫn luận nghiên cứu tác giả, ĐHSP HN 1.. - Lê Trường Phát (2000), Thi pháp văn học dân gian, Nxb Giáo dục 29. - Phan Diễm Phương (1995), Thể thơ dân tộc và sự lựa chọn của nền văn học mới, Tạp chí Văn học, số 11.. - Lê Chí Quế, Nguyễn Hùng Vỹ, Võ Quang Nhơn (1990), Văn học dân gian Việt Nam, Nxb Đại học và giáo dục chuyên nghiệp, Hà Nội.. - Trần Đình Sử (1988), Thi pháp thơ Tố Hữu, Nxb Giáo dục.. - Trần Đình Sử (1998), Giáo trình dẫn luận thi pháp học, Nxb Giáo dục.. - Trần Đình Sử (1985), Tính dân tộc hiện đại của ngôn từ thơ Tố Hữu, báo Văn nghệ, số 36, ngày 7/9/1985.. - Hoài Thanh (1978), Một số ý kiến ngắn về thơ Tố Hữu (trong “Chuyện thơ), Nxb Tác phẩm mới.. - Phan Trọng Thưởng (1980), Tố Hữu – nhà thơ cách mạng, Nxb Khoa học xã hội.. - Lê Ngọc Trà, (1990), Lí luận và văn học, Một số vấn đề về thi pháp học, Nxb Trẻ. - Đỗ Bình Trị (2002) Những đặc điểm thi pháp của các thể loại văn học dân gian, Nxb Giáo dục.. - Nguyễn Phú Trọng (1968), “Phong vị ca dao, dân ca trong thơ Tố Hữu”, tạp chí Văn học, số 11.. - Vũ Anh Tuấn, Phạm Thu Yến, Nguyễn Việt Hùng, Phạm Đặng Xuân Hương (2012), Giáo trình Văn học dân gian Việt Nam, NXB Giáo dục Việt Nam,. - Hoàng Tiến Tựu (1999), Văn học dân gian Việt Nam, NXB Giáo dục.