- Mục đích bài viết này là nghiên cứu và đề xuất phương pháp và thủ thuật dạy kĩ năng viết tiếng Anh cho học sinh trung học phổ thông Việt Nam dưới ánh sáng của đường hướng lấy người học làm trung tâm và đường hướng dạy ngôn ngữ giao tiếp. - và (iv) một số thủ thuật dạy viết tiếng Anh cho học sinh trung học phổ thông theo đường hướng lấy người học làm trung tâm và đường hướng dạy ngôn ngữ giao tiếp. - Một số đường hướng dạy viết trong lớp học ngoại ngữ Trước hết cần phải khẳng định rằng không có câu trả lời duy nhất cho câu hỏi về việc dạy viết tiếng Anh cho học sinh trung học phổ thông như thế nào là tốt nhất. - độc giả (ai sẽ là người đọc bài viết của học sinh), mục đích viết (viết để làm gì. - Đi theo đường hướng này, giáo viên ngoại ngữ phát triển các thủ thuật dạy viết, hướng học sinh vào việc nắm vững các hình thức ngữ pháp. - Với những nội dung viết có kiểm soát này, học sinh có thể viết được rất nhiều mà không bị mắc lỗi. - Lí do đơn giản là vì các em có rất ít cơ hội để mắc lỗi, và nhiệm vụ của giáo viên là chấm những bài viết này của học sinh một cách dễ dàng. - Chỉ khi học sinh đạt được trình độ tiếng cao thì các em mới được phép viết tự do. - Đường hướng viết tự do Ngược lại với đường hướng viết từ kiểm soát đến tự do, đường hướng viết tự do chủ trương giao cho học sinh một chủ đề và học sinh tự xoay xở để viết về chủ đề đó, lỗi của bài viết chỉ được chữa có mức độ. - Để nhấn mạnh vào độ lưu loát, đường hướng viết tự do thường bắt đầu bằng việc yêu cầu học sinh viết về một chủ đề nào đó, không cần phải băn khoăn đến các lỗi ngữ pháp hay chính tả. - Một trong những đặc điểm của đường hướng dạy viết tự do là giáo viên không mấy khi chữa lỗi, họ chỉ thuần túy đọc những bài viết của học sinh và, nếu có thể, nhận xét đôi điều về một số ý mà học sinh diễn đạt. - Một số học sinh có thể sẵn sàng đọc bài viết của mình trước lớp. - Do đó, đường hướng dạy viết tự do quan tâm đến cử toạ và nội dung viết nhiều hơn, đặc biệt là vì những bài viết tự do thường xoay quanh những chủ đề học sinh quan tâm đến, và những chủ đề này sau đó hình thành nên cơ sở cho những nhiệm vụ viết tiếp theo. - Tuy nhiên, đối với học sinh trung học phổ thông thì viết tự do nên được dạy ở giai đoạn nào cần phải được cân nhắc kĩ lưỡng. - Học sinh tham khảo những đoạn văn mẫu, phân tích hình thức hay cách tổ chức của nó, và sau đó dựa vào bài viết này để tạo ra một bài viết tương tự về tổ chức. - Trong các hoạt động dạy viết theo đường hướng này, học sinh được yêu cầu sắp xếp các câu bị trộn lẫn lại theo trật tự lôgic của nó, xác định những nhận định khái quát và nhận định cụ thể, chọn hay tự viết ra câu chủ đề phù hợp, thêm hoặc bớt câu. - Vì vậy ngay cả khi học sinh tổ chức tốt được những ý tưởng của mình trong tiếng mẹ đẻ, các em vẫn cần phải xem xét, phân tích, và thực hành các đặc điểm của một bài viết trong tiếng Anh. - Nó giúp học sinh, nhất là những học sinh mới học ngoại ngữ có những căn cứ hay mẫu để tập viết. - Tuy nhiên, nếu cứ tiếp tục với đường hướng dạy viết này thì có thể sẽ đánh mất khả năng sáng tạo của học sinh. - Đi theo đường hướng dạy viết này, giáo viên hay những người phát triển tư liệu phải thiết kế ra những nhiệm vụ viết giúp học sinh quan tâm đến tổ chức của bài viết trong khi các em làm việc với ngữ pháp và cú pháp. - Các em cần đến các hình thức đơn của động từ, một dàn ý được dựa theo trình tự thời gian, các trạng từ chỉ trình tự thời gian như first, then/second(ly), third(ly), finally, và có thể cả cấu trúc câu như When…, then… Trong khi thảo luận và chuẩn bị cho nhiệm vụ viết, tất cả những nội dung này đều được xem xét lại và được dạy cho học sinh lần đầu tiên. - Học sinh nhận ra mối liên hệ giữa những gì các em đang cố gắng viết với những gì các em cần phải viết. - Đây là đường hướng viết có lợi cho học sinh trung học phổ thông và cần phải được sử dụng trong giai đoạn giảng dạy nào giáo viên thấy phù hợp. - Trong đường hướng này, học sinh được khuyến khích tự xem mình như là những nhà văn trong đời sống thực và phải tự hỏi chính mình những câu hỏi quan trọng về mục đích của viết và cử toạ. - ví dụ, “Tại sao mình lại viết?” và “Ai sẽ là người đọc bài viết của mình?” Theo truyền thống, chỉ có giáo viên mới là người đọc sản phẩm viết của học sinh. - Họ cho cả những học sinh khác trong lớp đọc sản phẩm viết. - Giáo viên có thể cụ thể hoá độc giả ở ngoài lớp học và, do đó, cung cấp cho học sinh một văn cảnh trong đó các em có thể lựa chọn nội dung, ngôn ngữ và cấp độ ngôn ngữ trang trọng phù hợp. - Viết theo đường hướng giao tiếp cũng là một khía cạnh có thể khai thác để dạy viết tiếng Anh cho học sinh trung học phổ thông.. - Đường hướng viết theo quá trình Những đường hướng dạy viết trình bày trong 2.1 - 2.5 quan tâm nhiều hơn đến sản phẩm viết của học sinh. - Trong đường hướng dạy viết này, người viết không những tự hỏi mình những câu hỏi về mục đích viết và về cử toạ mà còn cả những câu hỏi như: “Mình viết chủ đề này thế nào?” “Mình bắt đầu bài viết ra sao đây?” Trong thực tế, khi được yêu cầu viết về một chủ đề, mọi học sinh đều ra những quyết định về việc bắt đầu như thế nào và tổ chức nhiệm vụ viết của mình ra sao. - Giáo viên cần phải chỉ cho học sinh biết rằng những từ ngữ viết trên giấy lần đầu không phải lúc nào cũng hoàn hảo ngay. - Trong đường hướng viết theo quá trình, học sinh không viết chủ đề theo thời gian được quy định và không nộp sản phẩm viết của mình để giáo viên chấm và sửa lỗi. - Theo Shih (1986), dạy viết theo quá trình giúp học sinh cách chuyển các kiến thức, ý nghĩ thành bài viết theo các bước, tạo điều kiện cho các em thực hiện các bước tập viết. - Phương pháp này giúp học sinh thu nhận kiến thức chủ động hơn và nhanh hơn, vượt qua được cái mà các em thường phàn nàn là không biết gì. - Theo nhiều nhà giáo học pháp ngoại ngữ, đường hướng dạy viết theo quá trình là một đường hướng hứa hẹn nhiều đối với học sinh bởi vì nó có thể hướng các em viết theo mục tiêu của bài viết nếu như các em không có khả năng thể hiện mục tiêu đó một cách có ý thức. - Đường hướng dạy viết theo quá trình khác với các đường hướng dạy viết hướng tới sản phẩm ở chỗ là giáo viên hướng dẫn học sinh cố gắng phát triển các cách viết ở các bước luyện tập, cung cấp kiến thức cho các em một cách rõ ràng để các em đi tới đích của bài viết dưới dạng một sản phẩm hoàn thiện. - Ngoài ra giáo viên còn có thể áp dụng phương pháp hướng dẫn học sinh để các em tiếp thu kiến thức thông qua quá trình tìm tòi thử nghiệm trong các bước học viết.. - Quan điểm, nội dung và phương pháp dạy viết tiếng Anh ở trung học phổ thông có thể được tóm tắt trong đoạn trích dưới đây: Viết thường được cho là công việc khó khăn và phức tạp đối với cả học sinh và giáo viên. - Mặc dù khác với nói, trong khi viết học sinh có thời gian suy nghĩ và có thể thay đổi được những gì mình đã viết ra nhưng viết lại khó hơn nói ở chỗ là nó phải được gọt rũa cẩn thận và phải tuân theo một quy trình và những quy ước hết sức nghiêm ngặt. - Bài viết mẫu được đưa ra để giúp học sinh tìm hiểu về nội dung, cấu trúc và các từ ngữ thường được sử dụng trong thể loại của bài văn các em đang học. - Sau đó học sinh được yêu cầu thực hành viết có hướng dẫn. - Các hình thức hướng dẫn có thể là những từ ngữ gợi ý, những câu hỏi để học sinh trả lời và dựa vào đó viết thành bài văn. - Tuy nhiên, nếu trong Tiếng Anh 10 quá trình viết của học sinh được đặt dưới sự kiểm soát chặt chẽ của giáo viên, trong Tiếng Anh 11 quá trình viết được đặt dưới sự kiểm soát vừa phải. - nghĩa là, học sinh có một độ “thoải mái” hay “tự do” nhất định trong khi viết, thì trong Tiếng Anh 12 chúng tôi chủ trương cho các em một độ thoải mái hơn để phát huy được tính sáng tạo của các em trong khi viết. - Đây là một trong những lí do tại sao trong một số chủ đề viết, học sinh không được cung cấp bài viết mẫu mà chỉ được cung cấp một số gợi ý về nội dung (những nội dung này và các hình thức ngôn ngữ dùng để diễn đạt chúng đã được học ở các tiết học trước), còn việc lựa chọn hình thức ngôn ngữ và cách hành văn như. - Nó lấy người học làm trung tâm, nghĩa là, nó tập trung vào việc giúp học sinh phát triển các chiến lược viết riêng của mình. - Nó khuyến khích tính sáng tạo của học sinh. - nghĩa là, nó cung cấp các hoạt động gây hứng thú để tập trung sự chú ý của học sinh vào những vấn đề đang được học. - Ngoài ra, nội dung viết tiếng Anh còn khuyến khích việc sử dụng giáo cụ trực quan như băng hình, tranh ảnh, biểu bảng, do đó nó có thể kích thích hoạt động của học sinh và để các em ý thức được nội dung viết như là một cái gì đó có thực. - Nó phải được liên hệ với những hứng thú của học sinh, chứa đựng các kiểu văn bản khác nhau, các kiểu hoạt động khác nhau trong tài liệu để làm cho học sinh hứng thú trong khi viết. - Nó được biên soạn dựa vào nhiệm vụ, sử dụng các nhiệm vụ có mục đích để gây hứng thú cho học sinh và để làm cho các em thấy được ích lợi của viết. - Trong khi giảng dạy học sinh thường được cho một câu mẫu có nghĩa được giải thích. - cấu trúc ngữ pháp của câu đó được dạy, sau đó học sinh được yêu cầu viết một câu tương tự sử dụng một nội dung khác. - Gần đây do ảnh hưởng của hình thức viết câu của các nước tây Âu đặc biệt là của đường hướng kiểm tra viết của Anh quốc, giáo viên thường cho học sinh các câu với một số từ nội dung và kèm theo mẫu được giải thích. - Nhiệm vụ của học sinh là dựa vào những từ nội dung đã cho, kết hợp chúng lại và viết thành câu hoàn chỉnh trong đó các yếu tố ngữ pháp như số của danh từ, thì, thể, thức, thái, của động từ, giới từ, quán từ, v.v., được yêu cầu bổ sung vào để hoàn chỉnh câu. - Ví dụ, nếu câu gốc là câu chủ động thì học sinh được yêu cầu phải đổi sang câu bị động và ngược lại, nếu câu gốc là câu trực tiếp thì học sinh được yêu cầu phải đổi nó sang câu gián tiếp và ngược lại. - nếu câu bắt đầu bằng một liên từ + một cú hay mệnh đề như although chẳng hạn thì học sinh được yêu cầu phải viết lại câu bằng một liên từ khác đồng nghĩa như in spite of hay despite, thay đổi cấu trúc của các thành phần đi sau nó và ngược lại. - Những việc học sinh làm là đọc đề bài, động não và viết bài theo yêu cầu. - Phương pháp giảng dạy này, theo nhiều nhà nghiên cứu, không phát huy hết được tính tích cực của học sinh. - Một nhược điểm nữa của phương pháp này là nó giả định rằng học sinh đã biết viết và giáo viên sử dụng sản phẩm viết của học sinh như là một hình thức kiểm tra khả năng đó. - Học sinh không thể viết giỏi nếu các em không thực hành viết thường xuyên. - Có nhiều mô hình dạy viết theo giao tiếp và theo quá trình được đề xuất để giúp cả học sinh bản ngữ và học sinh học ngoại ngữ viết có hiệu quả. - Thứ nhất, học sinh có thể học lẫn nhau, giúp nhau nâng cao kĩ năng viết của họ. - Thứ tư, cá nhân từng học sinh được quan tâm nhiều hơn. - Thứ năm, bài viết nhận được đánh giá dưới hình thức hướng dẫn về việc học sinh sẽ phải làm tiếp chứ không phải đánh giá về những gì các em đã làm.. - Mô hình dạy viết của Brown có vẻ thực tế hơn và có thể được sử dụng để dạy viết tiếng Anh cho học sinh trung học phổ thông. - ở trình độ trung học phổ thông, kĩ năng viết của học sinh thường phải được “mồi” bằng một đoạn hay một bài viết mẫu. - Trong hoạt động này học sinh được giao một đoạn văn được cho là mẫu mực giáo viên muốn học sinh sẽ phải viết theo. - Đoạn đọc này cung cấp nội dung để mọi học sinh trong lớp chia sẻ. - Học sinh có thể học được nhiều về cách viết thông qua việc đọc đoạn văn mẫu này. - Trong trường hợp không có bài đọc mẫu, giáo viên có thể dùng một số hoạt động khác để hướng học sinh vào chủ đề các em sắp viết, chẳng hạn như đặt một số câu hỏi liên quan đến chủ đề để các em trả lời, sử dụng tranh ảnh liên quan đến chủ đề để các em làm quen, thảo luận, tìm từ ngữ hay cách diễn đạt để chuẩn bị chuyển sang giai đoạn thứ hai, v.v. - Nhiệm vụ của học sinh là phân tích và xác định những định yêu cầu cần phải viết. - ở trung học phổ thông hầu hết các chủ đề đều yêu cầu học sinh viết theo những thể loại cụ thể như mô tả, kể chuyện viết thư (phàn nàn, giới thiệu) theo hai phong cách thân mật và xã giao và thường bắt đầu bằng describe. - Một sai lầm phổ biến đối với học sinh trung học phổ thông là các em thường không biết cách giới hạn chủ đề xuống một phạm vi có thể viết được. - Chính vì vậy, để viết hay và có hiệu quả, một trong những yêu cầu cơ bản đối với giáo viên là phải giúp học sinh xác định được phạm vi của chủ đề mà mình sẽ viết. - Giả sử học sinh được giao chủ đề environement (môi trường) cho bài viết của mình. - Tiếp theo hoạt động giới hạn chủ đề là hoạt động yêu cầu học sinh sản sinh ra các ý tưởng. - Trong hoạt động này, học sinh được yêu cầu phải động não để tìm ra các ý cho bài viết của mình. - Giáo viên có thể giúp học sinh động não thông qua một trong ba hình thức sau: liệt kê ý, viết tự do không cần phải liệt kê ý trước, và nhóm các ý lại. - Trong mỗi hình thức, giáo viên có thể yêu cầu học sinh hoặc làm việc theo cá nhân, hoặc làm việc theo cặp, hoặc làm việc theo nhóm tương tác để trao đổi và chia sẻ ý tưởng.. - Trong đường hướng thực hành viết theo truyền thống, học sinh được giao một chủ đề nào đó và các em được yêu cầu hoặc viết về chủ đề đó trong một thời gian nhất định ở trên lớp, hoặc đem chủ đề về nhà viết buổi sau mang đến nộp cho giáo viên chấm. - Cách lựa chọn thứ nhất không tạo cơ hội cho học sinh viết nháp một cách có hệ thống. - Nó giả định rằng nếu học sinh có viết nháp thì các em cũng chỉ có các thủ thuật viết riêng của mình mà thôi chứ không học được cách viết của những bạn khác trong lớp. - Oshima & Hogue gợi ý một số thủ thuật giúp học sinh viết nháp một đoạn văn có hiệu quả. - Những thủ thuật này cũng có thể áp dụng để dạy học sinh trung học phổ thông.. - Làm như vậy sẽ nhắc cho học sinh trọng tâm của đoạn văn/bài viết.. - Khuyên học sinh khi viết nên bám sát vào dàn ý. - Khuyên học sinh khi viết nháp không nên băn khoăn quá nhiều về lỗi ngữ pháp, chính tả và dấu chấm câu. - Học sinh được khuyên là có thể thay đổi, sắp xếp lại, bổ sung hoặc vứt bỏ một số chi tiết các em đã viết ở giai đoạn viết nháp. - Trong bước hai, học sinh được yêu cầu đọc và kiểm tra ngữ pháp, cấu trúc câu, chính tả, và dấu chấm câu. - Giáo viên nên hướng dẫn học sinh thực hiện một số công việc sau đây:. - Công việc đọc và sửa bài viết có thể (i) do chính từng học sinh thực hiện như đã trình bày ở trên, có thể do (ii) giáo viên hoặc bạn bè thực hiện. - Trong đường hướng lấy người học làm trung tâm, hình thức thứ hai được ưa chuộng hơn bởi vì chỉ qua hình thức này học sinh như là những người viết mới chia sẻ cái mà các em viết với những bạn khác trong lớp để xem mình có thành công trong việc chuyển tải ý nghĩa được dự định chuyển tải hay không và bài viết của mình có được bạn bè đánh giá là thành công hay không.. - Sau khi đọc và sửa lại bài viết xong, học sinh được yêu cầu chính thức. - Học sinh được yêu cầu viết lại cẩn thận, đem nộp sản phẩm viết của mình cho giáo viên để đánh giá và nhận xét.. - Đánh giá sản phẩm viết của học sinh. - Brown (1991) gợi ý sáu phạm trù đánh giá sản phẩm viết của học sinh, những phạm trù này cũng có thể áp dụng để đánh giá quá trình viết của học sinh tiếng Anh ở trung học phổ thông.. - Đánh giá chính xác và khách quan sẽ tạo ra những động lực ban đầu khuyến khích học sinh viết tốt hơn.. - Trong bài viết này chúng tôi đã trình bày một số cơ sở lí luận và thực tiễn cho việc dạy hai kĩ năng đọc và viết tiếng Anh cho học sinh trung học phổ thông. - được tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh để các em có thể tham gia nhiều nhất vào quá trình dạy-học đều có thể được xem là một phần của hệ hình giáo dục lấy người học làm trung tâm và của đường hướng dạy ngôn ngữ giao tiếp