- Như đã biết, đến năm 1972, sau nhiều năm với những nỗ lực tột bậc trong chiến tranh xâm lược Việt Nam, đế quốc Mỹ trượt dài theo thất bại và buộc phải đi đến Hiệp định Pa-ri về Việt Nam. - Trải qua gần 5 năm thương lượng với hơn 200 phiên họp công khai và hơn 20 cuộc gặp riêng, ngày 17/10/1972, Phái đoàn Việt Nam Dân chủ Cộng hoà và Phái đoàn Hợp chủng quốc Hoa Kỳ đã đạt được thoả thuận toàn bộ nội dung hiệp định về chấm dứt chiến tranh, lập lại hoà bình ở Việt Nam. - Theo đó, hiệp định sẽ được ký tắt tại Hà Nội vào ngày 22/10/1972 và ký. - Ngày 14/12/1972, Mỹ gửi điện cho Hà Nội, yêu cầu. - 72 giờ (tức đến hết ngày 17), nếu không họ sẽ sẵn sàng ném bom trở lại miền Bắc Việt Nam. - Bởi, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh từ rất sớm đã dự tính về một tình huống tương tự nên đã kịp thời lãnh đạo quân và dân ta chuẩn bị, sẵn sàng và kiên quyết đánh trả cuộc tiến công của địch. - Ních-xơn đã cho tiến hành cuộc tập kích chiến lược bằng không quân vào Hà Nội, Hải Phòng và khu vực lân cận. - Quân và dân Hà Nội cùng lực lượng phòng không quốc gia, được sự phối hợp, hỗ trợ tích cực của các tỉnh lân cận, đã đập tan cuộc tập kích chiến lược bằng B-52, máy bay chiến lược hiện đại nhất của Mỹ. - Trong cuộc tập kích này, Mỹ đã sử dụng 50% không quân chiến lược (193 máy bay B-. - Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam.. - 52, tần suất xuất kích là 769 lần/chiếc), toàn bộ không quân chiến thuật tại khu vực và không quân của Hạm đội 7 (999 máy bay chiến thuật, cất cánh 4583 lần/chiếc), ném 49.000 quả bom với hơn 1,5 vạn tấn bom i . - Riêng địa bàn Hà Nội, Mỹ sử dụng 444 lần/chiếc B-52 (chiếm 61% tổng số. - 1000 lần/chiếc máy bay chiến thuật, ném khoảng hơn 10.000 tấn bom xuống 39 đoạn phố, 4 thị trấn, 67 xã. - Trong chiến dịch phòng không 12 ngày đêm lần này, quân và dân miền Bắc đã bắn rơi 81 máy bay địch, trong đó có 34 máy bay B-52, 5 máy bay F.111, hơn 40 máy bay các loại khác. - Trong đó, quân và dân ta tại Hà Nội đã bắn rơi 32 máy bay (gồm 25 B-52), 2 máy bay F.111 và 5 máy bay chiến thuật ii. - Thắng lợi của quân và dân ta trong việc đánh bại cuộc tập kích chiến lược bằng B-52 hồi cuối năm 1972 mà báo chí phương Tây gọi là “Điện Biên Phủ trên không” để lại cho hậu thế một hệ giá trị to lớn và quý báu. - Đó là:. - Quân và dân ta xác định rõ, trước giặc ngoại xâm, trước hết phải có tinh thần “dám đánh, quyết đánh” thì mới tìm ra cách đánh, “biết đánh thắng”. - Ý chí đó được nâng cao về chất từ khi cách mạng Việt Nam có sự lãnh đạo của Đảng. - Từ hồi đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ ra một nhiệm vụ chiến lược. - Trong văn kiện Công việc khẩn cấp bây giờ, Người viết, muốn đi đến thắng lợi, “ta phải có, và phải làm cho dân ta có Tín tâm và Quyết tâm” iii . - Quân và dân ta đã thể hiện “Tín tâm và Quyết tâm” đó trong quá trình kháng chiến bảo vệ Tổ quốc, giải phóng dân tộc và thống nhất đất nước suốt 9 năm kháng Pháp (1945 - 1954) và cho đến thời điểm 1972, là suốt 18 năm chống Mỹ, cứu nước.. - Ý chí và quyết tâm đánh thắng quân xâm lược là ý chí và quyết tâm của toàn dân tộc.. - Từ năm 1962, Người đã nhắc đồng chí Phùng Thế Tài, Tư lệnh Bộ đội Phòng không, phải tìm hiểu về máy bay B-52. - Ba năm sau, vào tháng 7/1965, khi đến thăm Quân chủng Phòng không - Không quân, Người xây dựng quyết tâm đánh thắng B-52 của Mỹ cho bộ đội quân chủng, cũng là cho quân và dân ta. - Tháng 12/1967, Chủ tịch Hồ Chí Minh giao nhiệm vụ cho Quân chủng Phòng không - Không quân chuẩn bị mọi mặt, sẵn sàng chiến đấu với B-52 của địch. - Bác nói: “Sớm muộn gì rồi đế quốc Mỹ cũng sẽ đưa B-52 ra đánh phá Hà Nội rồi có thua nó mới chịu thua<. - Nó chỉ chịu thua sau khi thua trên bầu trời Hà Nội” v . - Đó là sự chỉ đạo quý báu tạo nên sự chủ động cho quân và dân Hà Nội, cũng như Quân chủng Phòng không - Không quân.. - Ý chí, quyết tâm chiến đấu được khẳng định ngay từ đầu, toàn quân và toàn dân không nao núng, run sợ trước vũ khí hiện đại, có sức huỷ diệt lớn của địch. - Dẫu biết rằng mỗi máy bay B-52 là một trung tâm tác chiến điện tử và là một kho bom di động trên không. - Mỗi máy bay mang 15 đến 20 máy gây nhiễu các loại và mang được 20 đến 30 tấn bom. - Sức tàn phá của nó tương đương một trận đánh phá của 40 đến 60 máy bay chiến thuật. - được quán triệt từ đường lối chiến tranh nhân dân của Đảng và việc đánh giá đúng âm mưu, thủ đoạn, chỗ mạnh, chỗ yếu của địch. - về vai trò, vị trí của Thủ đô Hà Nội và tầm quan trọng đặc biệt trong nhiệm vụ bảo vệ Thủ đô.. - Ý chí quyết tâm đánh thắng thấm sâu và thường trực trong mỗi người dân, mỗi cán bộ chiến sỹ.. - Cả loài người tiến bộ lo lắng cho Việt Nam. - Một nữ tự vệ Hà Nội, khi trả lời một khách nước ngoài về sức chịu đựng bom đạn Mỹ, đã nói: “Nhà cửa có thể sập, nhưng có một thứ không sập được, đó là con người” vi . - Phi công anh hùng Phạm Tuân nhớ lại: “Trong những phút giây gian khổ và ác liệt nhất, tất cả mọi cán bộ, chiến sỹ, đặc biệt là đội ngũ phi công, giữ được ý chí sắt son, khao khát thực hiện nhiệm vụ chiến đấu, còn một người, một máy bay cũng kiên quyết tiến công. - Sang tận Việt Nam chứng kiến sự tàn bạo, tội ác huỷ diệt của đế quốc Mỹ, một người Mỹ, ông Các-tơn, uỷ viên Hội đồng Hoà bình Thế giới, phát biểu tại Hà Nội ngày 8/1/1973: “Chính quyền Ních-xơn có thể sử dụng bạo lực để tàn phá Hà Nội, Hải Phòng, giết hại dân thường, phá hoại thiên nhiên, nhưng muốn tiêu diệt ý chí của dân tộc Việt Nam thì bạo lực ấy thất bại” viii. - Như đã trình bày ở trên, quân và dân ta đã xác định được tinh thần “dám đánh”, đồng nghĩa với việc giải quyết được tâm lý - tư tưởng e sợ vũ khí tối tân, có khả năng huỷ diệt lớn của Mỹ. - Từ sự chỉ đạo của Bộ Thống soái tối cao, quân và dân ta đã sớm chuẩn bị mọi mặt, sẵn sàng đánh địch, mà hàng đầu là giải quyết các vấn đề về nghệ thuật quân sự và vũ khí - kỹ thuật quân sự. - Đó là việc xây dựng và củng cố thế trận chiến tranh nhân dân, nhất là thế trận phòng không nhân dân. - Máy bay và tên lửa đánh địch ở tầm cao, pháo cao xạ ở tầm trung và dân quân tự vệ với súng bộ binh phụ trách tầm thấp. - Sự kết hợp chặt chẽ hoả lực phòng không của chủ lực, địa phương và dân quân, tự vệ đã tạo thành thế trận bắn máy bay địch lợi hại. - đánh địch từ xa, trên mọi độ cao theo hoạt động của không quân địch. - Đây thật sự như “thiên la, địa võng” với không quân địch.. - Vấp phải lưới lửa phòng không dày đặc, tổn thất về máy bay và sinh lực địch rất lớn. - Đến mức, ngày 29/12/1972, hãng Roi-tơ phải đưa ra nhận xét rằng: (với) “cái đà mất máy bay, phi công này, nếu Mỹ còn tiếp tục ném bom thì chỉ đến ngày 28/4/1973, toàn bộ không quân chiến lược của Mỹ ở vùng Đông Nam Á sẽ hết nhẵn”. - Vào thời điểm đỉnh cao của chiến dịch phòng không cuối năm 1972, Hà Nội có hơn một triệu người, đã tổ chức sơ tán các cụ già, các cháu nhỏ, học sinh, sinh viên<, gần 548 nghìn người (bằng 85% số dân nội thành) về những nơi an toàn. - Nhờ sự giúp đỡ của chính quyền và đồng bào địa phương bạn, Hà Nội đã tổ chức ra hơn 400 trại sơ tán cho các cháu dưới 6 tuổi, hàng trăm trường học, nhiều trường được tổ chức theo phương thức “học trường làng, ở nhà dân, ăn tập thể”, mỗi học sinh được trợ cấp một khoản tiền để mua từ 8 đến 12kg gạo mỗi tháng. - Công tác phòng không tại chỗ cũng được triển khai tích cực. - Trong khi nhân dân và chính quyền trên địa bàn chuẩn bị mọi mặt cho tác chiến và phòng tránh thì bộ đội phòng không - không quân đã tổ chức nghiên cứu và tìm cách đánh địch.. - Qua 4 lần đưa tên lửa vào chiến trường, vừa đánh địch, vừa nghiên cứu, với bao tổn thất, hy sinh, chưa bắn rơi được tại chỗ máy bay B-52, nhưng bộ đội ta tích luỹ được vốn tri thức và kinh nghiệm phong phú. - Những hiểu biết về quy luật hoạt động của B-52 cùng kinh nghiệm đánh địch đó đã trở thành căn cứ quan trọng để tìm ra cách đánh B-52 hiệu quả trong chiến dịch phòng không cuối năm 1972.. - Cũng như bộ đội phòng không, từ sớm, không quân cũng tổ chức nghiên cứu phương án đánh B-52, kể cả ở thực tế chiến trường Nam Khu 4. - Tuy nhiên, trên thực tế chiến trường, phi công ta đã gặp nhiều khó khăn, nhất là do nhiễu của máy bay địch, do sân bay bị địch tập trung đánh phá, kể cả sân bay vòng ngoài và sân bay dã chiến<. - Với tinh thần dũng cảm, vượt qua hiểm nguy diệt B-52, bộ đội không quân đề xuất phương án được đánh bằng (quan sát) mắt, không dùng ra-đa. - dẫn máy bay ta vào bán cầu sau, ở cự ly (khoảng 5 - 6km), thay vì 12km. - Bộ Chính trị, Quân uỷ Trung ương và Bộ Quốc phòng theo dõi và chỉ đạo chặt chẽ, kịp thời suốt quá trình quân và dân ta ở Hà Nội chuẩn bị đánh địch.. - Tháng 6/1972, Bộ Chính trị ra Nghị quyết nêu rõ toàn quân và toàn dân phải vững vàng, nâng cao cảnh giác, sẵn sàng đánh thắng địch trong mọi tình huống. - Cuối tháng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp chỉ thị cho Tư lệnh Quân chủng Phòng không - Không quân, chuẩn bị cho bộ đội đánh B-52 ban đêm với việc địch gây nhiễu nặng. - không bằng máy bay chiến lược B-52 vào Hà Nội,. - Như thế, kế hoạch đánh B-52 bảo vệ Hà Nội, Hải Phòng của quân ta được phê chuẩn trước khi R. - Ních-xơn chính thức phê chuẩn kế hoạch dùng B-52 đánh phá Hà Nội, Hải Phòng 20 ngày. - Ngày 17/12, Bộ Tổng Tham mưu ra lệnh cho Quân chủng Phòng không - Không quân và các đơn vị khác chuyển lên trạng thái sẵn sàng chiến đấu cao nhất. - Và, 16 giờ ngày 18/12/1972, 3 giờ trước khi B-52 dội bom xuống Hà Nội, Bộ Tổng Tham mưu đã ra lệnh báo động cho các lực lượng tham gia chiến đấu. - và cảnh giác cao, luôn theo dõi sát động thái của địch, quân và dân ta dù là bên bị tiến công, nhưng không bị bất ngờ về chiến lược, chiến dịch và cả về chiến thuật, chiến đấu. - Bộ đội phòng không - không quân đã xử lý kỹ thuật rất tài tình nhiều vấn đề hiểm hóc, nhất là với trình độ khoa học - kỹ thuật của ta thời ấy. - Tuần báo Mỹ AW&ST (12/2/1973) viết: “Hà Nội theo dõi các tín hiệu nhiễu trên màn ra-đa do máy gây nhiễu trên B-52 phát ra, giao hội các nguồn nhiễu, tính toán đường bay rồi phóng hàng loạt tên lửa dọc theo đường bay phán đoán<. - Bài trên tạp chí Không quân Mỹ (11/1997), viết: “Có ba nguyên nhân dẫn đến tổn thất của B-52. - Thứ nhất, các ra-đa của Bắc Việt Nam có thể vô hiệu hoá các biện pháp đối phó điện tử của B-52. - Thứ ba, tốc độ gió quá lớn làm giảm tốc độ của máy bay” xiii. - Chiến đấu thắng lợi, Hà Nội được bầu bạn quốc tế mệnh danh là “Thủ đô của lương tri và phẩm giá con người”.. - Vậy là cuộc tiến công đường không bằng máy bay chiến lược B-52, thứ vũ khí được mệnh danh là “lưỡi gươm thần” của Mỹ đã chịu thảm bại. - Chính người Mỹ, trước hết là những người chủ trương và chỉ đạo cuộc tiến công tàn bạo, huỷ diệt Hà Nội và Hải Phòng những ngày cuối tháng 12/1972 cũng đã “nhìn lại” và suy ngẫm về sự kiện và tự rút ra được bao điều có ý nghĩa.. - Na-ma-ra, một trong những kiến trúc sư hàng đầu của Mỹ trong cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam đã lý giải Mỹ thảm bại ở Việt Nam (trong đó gồm cuộc tiến công đường không 1972), là do Mỹ đã “đánh giá sai các ý định địa chính trị<. - Tương tự suy nghĩ trên, một kiến trúc sư lớn khác của chiến tranh xâm lược, Ngoại trưởng Mỹ H.Kít-xinh-giơ, khi sang thăm Việt Nam, dừng lại khá lâu trước bài thơ thần mà Lý Thường Kiệt (người con của đất Thăng Long) sử dụng trên phòng tuyến sông Như Nguyệt gần 1000 năm trước đây “Nam quốc sơn hà Nam đế cư”<, tự hiểu rằng bài thơ này chính là Điều 1 bản Hiệp định Pa-ri về Việt Nam.. - Còn Tổng thống Mỹ Ních-xơn, người ra lệnh đánh Hà Nội, Hải Phòng bằng B-52, đã cho ra cuốn hồi ký Hoà bình thật sự. - Không có những Việt Nam khác nữa xv . - Điều này thật rõ, khi Ních-xơn đã mượn cách nói của Hoàng đế Pháp Na-pô-lê-ông khi xưa rằng: “Trong chiến tranh, tinh thần so với vật chất là 3 so với 1”.. - Từ thực tiễn Việt Nam và mượn cách của R.Thôm-xơn, ông diễn đạt tinh thần trên bằng công thức: Sức mạnh quốc gia = (Nhân lực + Của cải vật chất. - Chỉ tiếc rằng ông ta không đủ trung thực và tỉnh táo để thừa nhận đó là thất bại của chiến tranh phi nghĩa.. - Thắng lợi của quân và dân ta trong 12 ngày đêm cuối năm 1972 để lại cho các thế hệ người Việt. - Đại tướng Võ Nguyên Giáp đánh giá: “Chiến công của quân và dân Hà Nội, Hải Phòng đánh thắng không quân chiến lược Mỹ tháng 12/1972 là một biểu tượng rực rỡ về sức mạnh của chủ nghĩa anh hùng cách mạng và trí tuệ sáng tạo Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh”<. - i Dẫn theo Thiếu tướng - TS Nguyễn Văn Thân, Tư lệnh Quân chủng Phòng không - Không quân, in trong 30 năm chiến thắng Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không, NXB, Quân đội Nhân dân, Hà Nội, 2003, tr.11.. - ii Ban Chỉ đạo kỷ niệm 1000 năm Thăng Long và Quân khu Thủ đô, Chiến tranh nhân dân đánh thắng chiến tranh phá hoại bằng không quân của đế quốc Mỹ trên địa bàn Hà Nội (1965 - 1972), NXB Quân đội Nhân dân, Hà Nội, 2002, tr.150.. - iii Hồ Chí Minh, Toàn tập, NXB, Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1995, tr.433.. - iv Dẫn theo 30 năm chiến thắng Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không, sđd, tr.298.. - v Dẫn theo 30 năm chiến thắng Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không, sđd, tr.298.. - vi Ban Chỉ đạo kỷ niệm 1000 năm Thăng Long và Quân khu Thủ đô, Chiến tranh nhân dân đánh thắng chiến tranh phá hoại bằng không quân của đế quốc Mỹ trên địa bàn Hà Nội (1965-1972), sđd, tr.163.. - vii Dẫn theo 30 năm chiến thắng Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không, sđd, tr.185-186.. - viii Ban Chỉ đạo kỷ niệm 1000 năm Thăng Long và Quân khu Thủ đô, Chiến tranh nhân dân đánh thắng chiến tranh phá hoại bằng không quân của đế quốc Mỹ trên địa bàn Hà Nội (1965 - 1972), sđd, tr.163.. - ix Dẫn theo 30 năm chiến thắng Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không, sđd, tr.293.. - 10 Ban Chỉ đạo kỷ niệm 1000 năm Thăng Long và Quân khu Thủ đô: Chiến tranh nhân dân đánh thắng chiến tranh phá hoại bằng không quân của đế quốc Mỹ trên địa bàn Hà Nội (1965 - 1972), sđd, tr.164 - 165.. - xi Ban Chỉ đạo kỷ niệm 1000 năm Thăng Long và Quân khu Thủ đô: Chiến tranh nhân dân đánh thắng chiến tranh phá hoại bằng không quân của đế quốc Mỹ trên địa bàn Hà Nội (1965 - 1972), sđd, tr.165.. - xii Dẫn theo 30 năm chiến thắng Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không, sđd, tr.290.. - xiii Dẫn theo 30 năm chiến thắng Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không, sđd, tr.292.. - Na-ma-ra: Nhìn lại quá khứ - Tấn thảm kịch và những bài học về Việt Nam, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1995, tr.316.. - xvi Dẫn theo 30 năm chiến thắng Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không, sđd, tr.16.