- TÊN NÔM VÀ TÊN HÁN VIỆT TƢƠNG ỨNG. - LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Ngôn ngữ học. - Hà Nội – 2015. - Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Ngôn ngữ học Mã số: 60.22.01. - Khái lƣợc về địa danh. - Phân loại địa danh. - Vài nét khái quát về địa bàn Hà Nội. - 1.2.1.Khái quát về Hà Nội. - Vấn đề tên Nôm và tên Hán Việt. - Vấn đề kỵ húy đối với tên Hán Việt. - Về ý nghĩa của tên Nôm. - Về ý nghĩa của tên Hán Việt. - CHƢƠNG 3: MỐI QUAN HỆ GIỮA TÊN NÔM VÀ TÊN HÁN VIỆT TƢƠNG ỨNG CỦA CÁC LÀNG TRÊN MỘT VÀI ĐỊA BÀN Ở HÀ NỘI . - Số lƣợng các làng có tên Nôm và tên Hán Việt có mối quan hệ về ngôn ngữ Error!. - Một vài mô tả về nhóm địa danh có tên Nôm và tên Hán Việt có quan hệ về ngôn ngữ. - Tiểu nhóm tên Nôm và tên Hán Việt có quan hệ với nhau về ngữ âm. - Những tên Nôm và tên Hán Việt có quan hệ về âm đầuError! Bookmark not defined.. - 3.2.1.2.Những tên Nôm và tên Hán Việt có quan hệ về phần vầnError! Bookmark not defined. - Những tên Nôm và tên Hán Việt có quan hệ về thanh điệu . - Tiểu nhóm tên Nôm và tên Hán Việt có quan hệ với nhau về ngữ nghĩa. - Nhóm tên Nôm và tên Hán Việt có ý nghĩa tƣơng ứngError! Bookmark not defined.. - Những tên Nôm và tên Hán Việt thuộc cùng một trƣờng nghĩa. - Tiểu nhóm tên Nôm và tên Hán Việt có sự tƣơng ứng cả về ngữ âm và ngữ nghĩaError!. - Bảng 2.1 Số lƣợng địa danh làng bảo lƣu đƣợc 02 loại tên gọi Nôm và Hán Việt tƣơng ứng khu vực Hà Nội và một số địa phƣơng đƣợc so sánhError! Bookmark not defined.. - Bảng 2.2 Tỷ lệ số lƣợng địa danh làng bảo lƣu đƣợc 02 loại tên gọi Nôm và Hán Việt tƣơng ứng của một số địa bàn thuộc khu vực Hà Nội và một số địa phƣơng đƣợc so sánh. - Bảng 2.3 Bảng thống kê tần số xuất hiện của thành tố chung trong tên Nôm của địa danh làng khu vực Hà Nội. - Bảng thống kê tên Nôm các làng trên địa bàn Hà Nội phân theo đặc điểm cấu tạo. - Bảng thống kê tên Hán Việt các làng trên địa bàn Hà Nội phân theo đặc điểm cấu tạo. - 3.1 Biểu đồ so sánh số lƣợng địa danh có tên Nôm và tên Hán Việt có/ không có (chƣa xác định) quan hệ về ngôn ngôn ngữ (địa bàn Hà Nội, Bắc Ninh, Hà Đông)Error! Bookmark not defined.. - 3.2 Biểu đổ các kiểu quan hệ giữa tên Nôm và tên Hán Việt của địa danh làng trên địa bàn Hà Nội. - C2: Loại chữ giả tá cũng nhƣ C1 nhƣng không đọc theo âm Hán Việt mà đọc trai để ghi ngữ tố Việt.. - Địa danh học là một phân ngành nhỏ của từ vựng học. - Tìm hiểu về địa danh không chỉ cung cấp cho ngƣời nghiên cứu những tri thức về nguồn gốc, ý nghĩa, cách thức cấu tạo địa danh mà còn làm sáng tỏ rất nhiều vấn đề khác của ngôn ngữ học cũng nhƣ các ngành khoa học xã hội có liên quan. - Qua nghiên cứu địa danh, chúng ta có thể hiểu đƣợc quy luật biến đổi, phát triển của hệ thống ngữ âm, ngữ pháp, sự phân chia các phƣơng ngữ của một ngôn ngữ….. - Hiện nay, phần lớn các làng truyền thống ở khu vƣ̣c Bắc Bộ Việt Nam thƣờng có hai loại tên gọi: tên Nôm (tên dân gian, tên tục) và tên Hán Việt (tên chữ). - Việc tồn tại đồng thời cả hai loại tên gọi cho làng - đơn vị cƣ trú cơ bản của ngƣời Việt là một bằng chứng cho sự phong phú , đa dạng về ngôn ngữ và văn hóa của dân tộc Việt Nam . - Nó minh chứng cho sự giao thoa giữa ngôn ngữ , văn hóa Hán với ngôn ngữ , văn hóa bản địa.. - Nghiên cứu đồng thời cả hai loại tên gọi này của làng sẽ giúp chúng ta hiểu đƣợc phần nào mối quan hệ giữa ngôn ngữ với văn hóa, giữa ngôn ngữ với tƣ duy của ngƣời bản ngữ.. - Với vị trí địa lý cũng nhƣ điều kiện tự nhiên thuận lợi , từ thời kỳ lịch sƣ̉ sơ khai, Hà Nội đã là địa điểm quần cƣ của ngƣời Việt . - Sau này, Hà Nội tiếp tục trở t hành kinh đô của các triều đại phong kiến, của nƣớc Việt Nam độc lập, là trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội của cả nƣớc. - Cũng vì thế, văn hóa Hà Nội có sự lan tỏa và ảnh hƣởng sâu sắc tới các khu vực khác mà đặc biệt là vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng.. - Hà Nội ngày nay còn nhiều làng cổ truyền vẫn bảo lƣu đƣợc cả hai loại tên gọi : tên Nôm và tên Hán Việt. - Quá trình xác minh mối quan hệ giữa hai loại tên gọi này chắc chắn sẽ đem lại cho chúng ta những kiến giải lý thú và hữu ích để có thể hiể u đƣợc phần nào đặc trƣng ngôn ngữ cũng nhƣ văn hóa, tƣ duy của ngƣời Hà Nội nói riêng và ngƣời Việt Nam nói chung.. - Chính từ những lý do trên, chúng tôi sẽ tiến hành thực hiện đề tài “Khảo sát mối quan hệ giữa tên Nôm và tên Hán Việt tương ứng củ a các làng trên một vài địa bàn ở. - Đào Duy Anh (2004), Từ điển Hán Việt, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội. - Nguyễn Quang Ân (2003), Việt Nam những thay đổi địa danh và địa giới hành chính Nxb Thông tấn, Hà Nội. - Nguyễn Văn Âu (1993), Địa danh Việt Nam, Nxb Giáo dục, Hà Nội.. - Nguyễn Văn Âu (2000), Một số vấn đề về địa danh học Việt Nam, Nxb ĐHQGHN, Hà Nội.. - Nguyễn Tài Cẩn (1995), Giáo trình lịch sử ngữ âm tiếng Việt (sơ thảo), Nxb Giáo dục, Hà Nội.. - Nguyễn Tài Cẩn (2003), Một số chứng tích về ngôn ngữ, văn tự và văn hóa, Nxb ĐHQGHN, Hà Nội.. - Nguyễn Tài Cẩn (2004), Nguồn gốc và quá trình hình thành cách đọc Hán Việt, Nxb ĐHQGHN, Hà Nội.. - Nguyễn Tài Cẩn (2004), Ngữ pháp tiếng Việt, Nxb ĐHQGHN, Hà Nội.. - Đỗ Hữu Châu (1999), Từ vựng ngữ nghĩa tiếng Việt, Nxb Giáo dục, Hà Nội.. - Hoàng Thị Châu (1964), Mối liên hệ về ngôn ngữ cổ đại ở Đông Nam Á qua một vài tên sông, Thông báo khoa học Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội - Ngữ Văn, tr.94 - 106.. - Hoàng Thị Châu (1968), Nƣớc Văn Lang và cƣơng vực của nó qua tài liệu ngôn ngữ học, Hùng Vương dựng nước (tập 1), Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.. - Hoàng Thị Châu (2004), Phương ngữ học tiếng Việt, Nxb ĐHQGHN, Hà Nội.. - Hoàng Thị Châu (2014), Hợp lưu những dòng suy tư về địa danh, phương ngữ và dân tộc thiểu số, Nxb ĐHQGHN, Hà Nội.. - Phan Huy Chú (2007), Lịch triều hiến chương loại chí (tập 1), Nxb Giáo dục, Hà Nội.. - Trần Trí Dõi (2000), Về địa danh Cửa Lò, Tạp chí Văn hóa dân gian, số 3, tr.43 - 46.. - Trần Trí Dõi (2005), Giáo trình lịch sử tiếng Việt (sơ thảo), Nxb ĐHQGHN, Hà Nội 20. - Trần Trí Dõi (2005), Một vài nhận xét về cách Hán Việt hoá địa danh nôm tên làng:. - trường hợp địa danh Cổ Loa, tham luận tại Hội thảo khoa học “Những vấn đề ngôn ngữ học” Đại học KHXH&NV trA4.. - Trần Trí Dõi (2005), Tiếp tục tìm hiểu về xuất xứ và ý nghĩa địa danh Cổ Loa (Qua cách giải thích địa danh này của Giáo sƣ Đào Duy Anh), Tạp chí Ngôn ngữ, số 11, tr.21 - 27.. - Trần Thị Hồng Hạnh (2007), Suy nghĩ về hƣớng tiếp tục tìm hiểu địa danh Cổ Loa (qua cách giải thích địa danh này của GS Đào Duy Anh), Hội thảo khoa học “Những vấn đề ngôn ngữ học” Đại học KHXH&NV, Nxb ĐHQGHN, tr. - Trần Trí Dõi (2010), Về một vài địa danh, tên riêng gốc Nam đảo trong vùng Hà Nội xƣa, Hà Nội - những vấn đề ngôn ngữ và văn hóa, Nxb Thời đại, Hà Nội.. - Trần Trí Dõi (2011), Một vài vấn đề nghiên cứu so sánh – lịch sử nhóm ngôn ngữ Việt – Mường, Nxb ĐHQGHN, Hà Nội.. - Nguyễn Thiện Giáp (1998), Từ vựng học tiếng Việt, Nxb Giáo dục, Hà Nội. - Cao Xuân Hạo (2001), Tiếng Việt mấy vấn đề ngữ âm, ngữ pháp, ngữ nghĩa, Nxb Giáo dục, Hà Nội.. - Nguyễn Văn Hiệu (2005), Những địa danh gốc Hán ở một số vùng dân tộc Mông – Dao ở Việt Nam, Tạp chí Ngôn ngữ, số 11, tr.43 -52.. - Lê Trung Hoa (2000), Nghĩ về công việc của ngƣời nghiên cứu địa danh và biên soạn từ điển địa danh, Tạp chí Ngôn ngữ, số 8, tr. - Lê Trung Hoa (2003), Nguyên tắc và phương pháp nghiên cứu địa danh, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.. - Hội Ngôn ngữ học Hà Nội (2010), Hà Nội Những vấn đề ngôn ngữ văn hóa , Nxb Thời đại, Hà Nội.. - Hội Ngôn ngữ học Hà Nội (2010), Ngôn ngữ văn hóa Thăng Long – Hà Nội 1000 năm, Nxb Thông tin &. - truyền thông, Hà Nội.. - Trƣơng Sỹ Hùng (2009), Hương ước Hà Nội, Nxb Từ điển Bách khoa, Hà Nội.. - Nguyễn Văn Khang (2009), Ngôn ngữ học xã hội - Những vấn đề cơ bản, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.. - Trịnh Cẩm Lan (2008), Lý thuyết làn sóng trong nghiên cứu ngôn ngữ và văn hóa Thăng Long - Hà Nội, Tạp chí Ngôn ngữ, số 5, tr. - Phan Huy Lê (2011), Lịch sử Thăng Long - Hà Nội (tập 1), Nxb Hà Nội, Hà Nội.. - Nguyễn Văn Loan (2012), Khảo sát địa danh ở Hà Tĩnh, Luận án Tiến sĩ Ngữ văn, Trƣờng Đại học Vinh, Nghệ An.. - Từ Thu Mai (2004), Nghiên cứu địa danh Quảng Trị, Luận án Tiến sĩ Ngữ văn, Trƣờng Đại học KHXH&NV (ĐHQGHN), Hà Nội. - Vũ Đức Nghiệu (1996), Những từ có liên hệ với nhau về nghĩa và về lịch sử âm đầu trong tiếng Việt, Luận án Phó tiến sĩ Khoa học ngữ văn, Trƣờng Đại học KHXH&NV (ĐHQGHN), Hà Nội.. - Vũ Đức Nghiệu, Nguyễn Văn Hiệp (2009), Dẫn luận ngôn ngữ học, Nxb ĐHQGHN, Hà Nội.. - Vũ Đức Nghiệu (2011), Lược khảo lịch sử từ vựng tiếng Việt, Nxb Giáo dục, Hà Nội.. - Phan Ngọc (2011), Tiếp xúc ngôn ngữ ở Đông Nam Á, Nxb Từ điển Bách khoa, Hà Nội.. - Trịnh Sinh (2010), Hà Nội thời Hùng Vương, An Dương Vương, Nxb Hà Nội, Hà Nội.. - Trần Ngọc Thêm (1999), Cơ sở văn hóa Việt Nam, Nxb Giáo dục, Hà Nội.. - Ngô Đức Thịnh (2006), Văn hóa văn hóa tộc người và văn hóa Việt Nam, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.. - Ngô Đức Thọ (1995), Nghiên cứu chữ Húy trên các văn bản Hán Nôm, Luận án Phó tiến sĩ Khoa học ngữ văn, Viện Nghiên cứu Hán Nôm, Hà Nội.. - Nguyễn Khắc Thuần (dịch) (2012), Đại Việt sử lược, Nxb Giáo dục, Hà Nội.. - Nguyễn Đức Tồn (2002), Tìm hiểu đặc trưng văn hóa – dân tộc của ngôn ngữ và tư duy của người Việt (trong sự so sánh với các dân tộc khác), Nxb ĐHQGHN, Hà Nội.. - Phạm Thị Thu Trang (2008), Địa danh quận Ba Đình – Hà Nội, Luận văn thạc sĩ Ngôn ngữ học, Trƣờng Đại học KHXH&NV (ĐHQGHN), Hà Nội.. - Nguyễn Kiên Trƣờng (1994), Thử tìm hiểu sự bảo lƣu tên Nôm làng xã dƣới góc độ ngôn ngữ văn hóa, Tạp chí văn hóa dân gian, số 3, tr. - Nguyễn Kiên Trƣờng (1995), Bƣớc đầu tìm hiểu mối quan hệ giữa tên Nôm và tên Hán - Việt qua cứ liệu địa danh làng xã, Tạp chí văn hóa dân gian, số 1, tr. - Nguyễn Kiên Trƣờng (1996), Những đặc điểm chính của địa danh Hải Phòng, Luận án Phó tiến sĩ Ngữ văn, Trƣờng Đại học KHXH&NV (ĐHQGHN), Hà Nội.. - Đặng Văn Tu, Nguyễn Tá Nhí (2011), Địa chí Hà Tây, Nxb Hà Nội, Hà Nội.. - Viện Khoa học xã hội Việt Nam (2006), Tự điển chữ Nôm, Nxb Giáo dục, Hà Nội.. - Viện Khoa học xã hội Việt Nam (2007), Từ điển Hán – Việt, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.. - Nguyễn Việt (2010), Hà Nội thời tiền Thăng Long, Nxb Hà Nội, Hà Nội.. - Trần Quốc Vƣợng (2000), Văn hóa Việt Nam, tìm tòi và suy ngẫm, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội. - Trần Quốc Vƣợng (1996), Văn hóa học đại cương và cơ sở văn hóa Việt Nam, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.