làm thế nào để có đội ngũ giáo viên giỏi

- Làm thế nào để có một đội ngũ giáo viên giỏi ở Việt Nam Làm thế nào để có một đội ngũ giáo viên giỏi ở Việt Nam?.
- Bài viết bàn luận về tầm quan trọng của giáo viên giỏi.
- giới thiệu một số chính sách đối với giáo viên giỏi ở một số nước trên thế giới và ở Việt Nam.
- Từ các phân tích, bài viết đề xuất một số giải pháp tuyển dụng, đào tạo và sử dụng giáo viên giỏi ở Việt Nam.
- Giáo viên giỏi là những người có chuyên môn xuất sắc, có tác động lớn đối với thành tích học tập của học sinh.
- Các nước đã sớm nhận ra vấn đề này nên đã có nhiều chính sách khác nhau mà chủ yếu là dùng các chính sách tài chính để thu hút người giỏi, trả lương dựa trên năng lực giảng dạy và tạo các điều kiện làm việc tốt để khuyến khích giáo viên dạy tốt và giữ chân họ ở lại với ngành giáo dục.
- Việt Nam có truyền thống tôn trọng người tài, tôn trọng nghề sư phạm và đã có một vài chính sách thu hút và sử dụng giáo viên giỏi nhưng nhìn chung chưa đáp ứng được yêu cầu.
- Do vậy bài viết đã đưa ra 8 đề xuất để Việt Nam có thể có được những chính sách phù hợp cho giáo viên giỏi nhằm nâng cao chất lượng giáo dục..
- Nội dung Thực tiễn giáo dục đã chứng minh rằng, giáo viên đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển và thành công của học sinh.
- Thành tích học tập của học sinh ở những nơi có giáo viên được đào tạo và có trình độ chuyên môn giỏi cao hơn hẳn ở những nơi giáo viên chưa được đào tạo tốt.
- Nghiên cứu của Hanushek và các đồng nghiệp đã tìm thấy rằng, những người giáo viên giỏi nhất thường giúp học sinh học tập đạt kết quả cao nhất hơn là những giáo viên thường.
- Thay các giáo viên trung bình bằng các giáo viên giỏi giúp xóa bỏ gần như hoàn toàn khoảng cách về toán giữa các học sinh có hoàn cảnh khó khăn với các học sinh con em gia đình khá giả (The Teaching Commission, 2004).
- Có nhiều quan niệm khác nhau về giáo viên giỏi.
- Giáo viên giỏi theo khái niệm của các nhà giáo dục ở một số nước là những giáo viên có kiến thức và năng lực sư phạm xuất sắc, có đóng góp lớn vào sự thành công của học sinh..
- Bộ trẻ em, trường học và các nhà quản lí địa phương (Department for children, schools and local authorities (England), 2007) của Anh định nghĩa giáo viên xuất sắc có chiều sâu, chiều rộng của các kinh nghiệm, các kĩ năng sư phạm, tư vấn và các kĩ năng giáo dục một cách xuất sắc.
- Họ là những mẫu hình sư phạm cho các giáo viên khác và là người tạo nên thành tích học tập của học sinh, người làm chủ môn học mà mình giảng dạy.
- Các nhà giáo dục cho rằng, chất lượng giáo viên là kết quả của quá trình đào tạo, kinh nghiệm công tác, việc tiếp tục học tập và rèn luyện và việc thường xuyên nâng cao trình độ..
- Để đánh giá giáo viên tài năng các nước đưa ra các chuẩn mực và một quá trình xét tuyển nghiêm ngặt.
- Ví dụ ở Mĩ, giáo viên cần chuẩn bị hồ sơ chuyên môn trong đó có 300 giờ giảng dạy với các mẫu video clip minh họa việc dạy học và các giải thích về lựa chọn dạy học cũng như các mẫu kết quả học tập của học sinh, cách thức chẩn đoán và giúp học sinh yếu kém học tập (Humphrey D.C., Koppich J.
- Ở Anh,việc xét tuyển giáo viên giỏi được thực hiện bằng nhiều thang đo khác nhau về kiến thức, kĩ năng của giáo viên, sự trưởng thành của học sinh, thể hiện vị trí lãnh đạo môn học.
- Khi đã trở thành giáo viên xuất sắc thì họ vẫn phải tiếp thục thực hiện các nghĩa vụ dạy học và tư vấn của mình, tiếp tục duy trì các thành tích giảng dạy.
- (Department for children, schools and local authorities (England), 2007) Tóm lại, giáo viên giỏi là giáo viên có nghệ thuật sư phạm cao, giỏi chuyên môn, có năng lực phát triển tiềm năng và phát triển tài năng của học sinh giỏi, biến học sinh yếu kém thành học sinh giỏi, có sự cống hiến lớn đối với sự phát triển của nhà trường và sự nghiệp giáo dục, là tấm gương đạo đức trong sáng và mẫu mực.
- Và trong thế kỉ 21 họ là những người sử dung ICT thành thạo trong dạy học.
- Với vai trò quan trọng như vậy, vấn đề tuyển chọn, đào tạo và sử dụng giáo viên giỏi được quan tâm ở nhiều nước trên thế giới và ở Việt Nam.
- Matti Vanhanen, Thủ tướng của Phần Lan một đất nước có hệ thống giáo dục thành công nhất trên thế giới phát biểu như sau: “Tôn trọng những người giáo viên, thu hút những người có tài năng lớn trở thành giáo viên và xem nghề giáo viên là một trong những nghề quan trọng nhất”..
- Tổng thống Mĩ Obama thì có những ý tưởng như sau: tuyển chọn thế hệ giáo viên mới.
- Trả thêm tiền cho các giáo viên giỏi.
- Đưa các giáo viên kém ra khỏi lớp học.
- Các chính sách liên quan đến giáo viên xuất sắc mà nhiều nước xác định là một hệ thống các chính sách tuyển chọn, đào tạo, sử dụng (điều kiện làm việc), đánh giá (chuẩn) và các chính sách bồi dưỡng, phát triển các giáo viên này(các chính sách vật chất và tinh thần).
- 1) Thu hút, tuyển dụng và giữ chân những người có năng lực trong ngành sư phạm..
- Chính sách này đòi hỏi thu hút ngay từ đầu những người có năng lực vào nghề sư phạm với các sự hỗ trợ và tạo động lực để họ phát triển, duy trì và ở lại trong ngành giáo dục bằng các thủ tục thi thuận tiện, các kích thích tài chính và các cơ hội việc làm..
- (2) Phát triển các chuẩn mực, kiến thức và chuyên môn sư phạm cho giáo viên..
- Các chính sách cần giúp trang bị cho giáo viên kiến thức, các hiểu biết cần thiết về công việc giúp giáo viên nhận thức được ham muốn học tập của học sinh.
- Bộ trưởng Bộ Giáo dục Mĩ Margaret Spellings trong báo cáo năm 2005 về chất lượng giáo viên nhấn mạnh: Tất cả các trường đại học phải học các nguyên tắc cần thiết để xây dựng các chương trình đào tạo giáo viên giỏi cho thế kỉ 21 với các kĩ năng dạy học quan trọng.
- Những kiến thức và kĩ năng này bao gồm các năng lực sử dụng các phương pháp nghiên cứu phù hợp với nội dung của môn học mà giáo viên giảng dạy cho các đối tượng người học đa dạng, đưa ra các quyết định dạy học dựa trên các thông tin.
- Muốn vậy cần gắn đào tạo giáo viên ở trường đại học với thực tế, các hoạt động thực tập, có các chương trình tư vấn giám sát có chất lượng.
- (Spellings M Xây dựng các chính sách khuyến khích và các điều kiện của tổ chức để hỗ trợ công việc của giáo viên.
- Các chính sách này chú ý phát triển hệ thống khen thưởng bằng vật chất và tinh thần cho các thành tích của giáo viên về cả phương diện cá nhân lẫn tập thể.
- Tổng thống Mĩ Obama nói về chính sách thưởng cho giáo viên xuất sắc là hãy xem và đối xử với nghề giáo viên như những nghề chuyên môn khác và để cho họ chịu trách nhiệm nhiều hơn.
- Giáo viên giỏi cần được trả nhiều lương hơn để học có trách nhiệm hơn trong việc nâng cao chất lượng của nhà trường (Robertson J) Thưởng cho giáo viên cần dựa trên kết quả học tập của học sinh đạt được (Associated Press, Journal Sentinel staff, 11 Mar 2009).
- Obama hứa tiền cho hệ thống khen thưởng giáo viên sẽ có trong ngân sách của chính phủ.
- Các bang ở Mĩ bắt đầu thực hiện chính sách tiền thưởng cho giáo viên giỏi.
- Một số nước như Anh, malasia thực hiện chính sách thưởng và trả lương để giáo viên trở thành giáo viên xuất sắc thay cho việc biến giáo viên xuất sắc thành những nhà quản lí.
- (4) Công nhận sự cố gắng của giáo viên một cách công bằng, phù hợp trong một môi trường giáo dục đa dạng và chia nhỏ.
- Các chính sách này giúp giáo viên cố gắng nhiều hơn.
- Muốn vậy các giải pháp thực hiện cần điều tiết được sự thiếu hợp lí, sự thay đổi nhanh chóng của các điều kiện văn hóa và địa lí, các thay đổi làm ảnh hưởng đến chính sách và thang đo.
- (5) Đảm bảo rằng sự phát triển chuyên môn và việc thực hành giảng dạy của giáo viên cần làm tăng chất lượng học tập của học sinh.
- Trên thực tế các nước trong một thời gian dài trước đây cũng như ở Việt Nam hiện nay phải đối mặt với nhiều vấn đề xung quanh các chính sách của giáo viên như vấn đề thiếu chính sách khuyến khích bằng các chế độ tài chính, trả lương theo thâm niêm công tác, thiếu các điều kiện làm việc cần thiết và thiếu các chính sách thu hút người giỏi, chính sách luân chuyển giáo viên hay giữ chân giáo viên giỏi.
- Việt Nam vốn là nước có truyền thống xem trọng và sử dụng người tài.
- Từ ngày xưa các bậc tiền bối của Việt Nam đã từng tuyên bố “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia”.
- Năm 1070 Văn Miếu được xây dựng và năm thứ hai đời Lý Thánh Tông, người ta tiến hành đắp tượng Chu Công, Khổng Tử là những người thầy nho giáo đầu tiên.
- Đời Trần Minh Tông, Chu Văn An được cử làm quan Quốc Tử giám Tư nghiệp (hiệu trưởng) và thầy dạy trực tiếp của các hoàng tử và được vua Trần Nghệ Tông cho thờ ở Văn Miếu bên cạnh Khổng Tử.
- Năm 1442 bia tiến sĩ khoa thi nho học được xây dựng để tôn thờ những người tài, đỗ đạt cao..
- Truyền thống ấy được tiếp nối sau này lấy ngày 20/11 hàng năm làm ngày nhà giáo Việt Nam..
- Đảng và Nhà nước quan tâm đến đời sống của giáo viên.
- Đảng và Chính phủ ban hành nhiều văn bản, chỉ thị liên quan đến chế độ chính sách cho giáo viên và cán bộ quản lí giáo dục, trong đó có các chính sách miễn giảm học phí cho SV các trường sư phạm, về nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục,(Chỉ thị 40 của Ban Bí thư)....
- Tuy nhiên còn nhiều bất cập trong chính sách đối với giáo viên và đặc biệt là còn thiếu cơ chế thu hút người giỏi vào nghề sư phạm và các chế độ chinh sách ưu đãi giáo viên giỏi.
- Hiện nay ở Việt Nam lương của giáo viên còn thấp, được trả dựa trên thâm niên công tác hơn là dựa trên năng lực và hiệu quả công việc.
- Để có đội ngũ giáo viên giỏi, Khoa Sư phạm (nay là trường Đại học Giáo dục)– Đại học Quốc gia Hà Nội đã nghiên cứu và thử nghiệm mô hình và chính sách đào tạo giáo viên chất lượng cao.
- Mô hình này cho phép sinh viên của các môn chuyên ngành khoa học xã hội và tự nhiên học một năm về phương pháp giảng dạy và giáo dục để có thể trở thành giáo viên.
- Mô hình này mang tÝnh tæng hîp, liªn ngµnh, ®a ngµnh trong ®µo t¹o vµ nghiªn cøu khoa häc, trong h×nh thµnh phÈm chÊt vµ n¨ng lùc cña giáo viên.
- Với mô hình này khi ra trường giáo viên giái vÒ khoa häc c¬ b¶n, m¹nh vÒ NCKH, cã m«i tr​ưêng, ®iÒu kiÖn ®Ó s¸ng t¹o khoa häc.
- Giáo viên có năng lực cao và có hiểu biết các xu thế quốc tế hóa và toàn cầu hóa để áp dụng vào quá trình giáo dục..
- Mô hình giáo viên giỏi mà trường Đại học Giáo dục xây dựng gồm 5 yếu tố: Nhà sư phạm mới (PP dạy học sáng tạo, phát triển các năng lực của HS trong điều kiện toàn cầu hoá và phát triển ICT).
- Thông thạo ICT (sử dụng ICT trong dạy học và trong đời sống hằng ngày).
- Nhà nghiên cứu khoa học và Nhà hoạt động cộng đồng..
- Trường Đại học Giáo dục là nơi đầu tiên thử nghiệm mô hình đào tạo giáo viên chất lượng cao, chú trọng năng lực đầu vào của giáo viên và tận dụng những nguồn lực đã có sẵn để phát triển đội ngũ giáo viên có trình độ cao và giỏi về chuyên môn.
- Tuy nhiên với qui mô đào tạo hiện nay và với các bất cập trong chế độ chính sách đối với giáo viên, nhất là giáo viên giỏi thì số lượng giáo viên tài năng mà trường Đại học Giáo dục đào tạo không thể đáp ứng nhu cầu về giáo viên giỏi trong cả nước.
- Vì vậy, Việt Nam cũng như các nước khác cần có các chính sách phù hợp cho giáo viên và đặc biệt là thu hút giáo viên giỏi ngay từ khâu tuyển chọn đầu vào, đào tạo, sử dụng và phát triển đội ngũ này.
- Từ những vấn đề trên, tôi xin đưa ra 8 đề nghị sau cho việc thu hút và đào tạo giáo viên giỏi:.
- 1) Chính sách thu hút người giỏi thi vào ngành sư phạm: cũng như các nước Việt Nam nên có hệ thống hỗ trợ tài chính và các học bổng để thu hút những học sinh có năng lực vào ngành sư phạm.
- 2) Làm tốt công tác tuyên truyền và định hướng nghề nghiệp giáo viên cho học sinh ở các trường phổ thông, sử dụng các công cụ truyền thông..
- 3) Nghiên cứu chương trình đào tạo giáo viên, đưa ra các chuẩn giáo viên giỏi và có nội dung đào tạo phù hợp, hướng vào phát triển các kĩ năng giáo viên thế kỉ 21.
- Phát triển và nhân rộng mô hình đào tạo chất lượng cao của trường Đại học Giáo dục, tao cơ chế liên thông và các hỗ trợ tài chính để không chỉ sinh viên ở Hà Nội được học mô hình này mà sinh viên ở khắp nơi trong toàn quốc được khuyến khích học tập và theo đuổi nghề giáo viên..
- 4) Phát triển các học liệu, các nguồn thông tin phục vụ việc giảng dạy và nâng cao tay nghề cho giáo viên, tận dung các nguồn thông tin internet.
- 5) Cải tiến chế độ tiền lương và chế độ hưu trí cho giáo viên theo hướng trả lương dựa trên năng lực và các chế độ hợp đồng.
- Xây dựng lộ trình phát triển giáo viên tài năng và trả lương cho họ theo lộ trình này từ khi mới ra trường đến khi họ nghỉ hưu.
- 6) Trao quyền tự chủ cho các nhà trường trong việc quyết định thuê mướn, trả lương cho giáo viên.
- 7) Có các chế độ, chính sách ưu đãi và phát triển chuyên môn khi giáo viên đã ra trường.
- 8) Xây dựng các điều kiện làm việc phù hợp như văn phòng làm việc, môi trường sư phạm, các phương tiện giảng dạy, các chế độ nghỉ ngơi, giải trí cho giáo viên.
- Tóm lại, Việt Nam cần học tập kinh nghiệm của các nước và xây dựng các chính sách tuyển chọn, đào tạo, sử dụng và phát triển giáo viên giỏi, tài năng một cách phù hợp, có hệ thống và thực sự khuyến khích người tài theo ngành sư phạm.
- Có như vậy, Việt Nam mới có thể có được các giáo viên xuất sắc để đào tạo được nguồn nhân lực có chất lượng cao cho đất nước.
- Nguyễn Thị Mĩ Lộc (2008), Mô hình đào tạo giáo viên trên thế giới và đề xuất một số mô hình cho Việt Nam, Báo cáo đề tài nghiên cứu Cấp Bộ trọng điểm năm 2007-2008