- Tái ph ạ m hành chính trong pháp lu ậ t hành chính và hình s ự Vi ệ t Nam. - Tái ph ạ m hành chính là m ộ t tình ti ế t có ý ngh ĩ a quan tr ọ ng trong truy c ứ u trách nhi ệ m hành chính và trách nhi ệ m hình s ự . - Nó có th ể đượ c quy đị nh v ớ i ý ngh ĩ a là m ộ t tình ti ế t đị nh t ộ i, ho ặ c có th ể là tình ti ế t t ă ng n ặ ng trách nhi ệ m pháp lý. - N ộ i dung c ủ a bài vi ế t t ậ p trung phân tích các tiêu chí xác đị nh tái ph ạ m hành chính theo quy đị nh c ủ a pháp lu ậ t hành chính và pháp lu ậ t hình s ự Vi ệ t Nam. - Trên c ơ s ở so sánh các quy đị nh gi ữ a hai ngành lu ậ t, ch ỉ ra nh ữ ng b ấ t c ậ p trong các quy đị nh nói trên, qua đ ó góp ph ầ n hoàn thi ệ n h ệ th ố ng pháp lu ậ t Vi ệ t Nam.. - V ấ n đề tái ph ạ m hành chính hi ệ n đượ c c ả quy ph ạ m pháp lu ậ t hành chính và quy ph ạ m pháp lu ậ t hình s ự đ i ề u ch ỉ nh. - Tuy nhiên, gi ữ a hai ngành lu ậ t này đ ang có nh ữ ng quy đị nh mâu thu ẫ n, ch ồ ng chéo nhau v ề v ấ n đề này. - Trong các v ă n b ả n pháp lu ậ t, chúng ta th ườ ng b ắ t g ặ p các quy đị nh d ạ ng nh ư. - đ ã b ị x ử ph ạ t hành chính … mà còn vi ph ạ m. - tái ph ạ m hành chính. - V ậ y c ă n c ứ vào đ âu để xác đị nh tái ph ạ m hành chính và hi ệ n nay v ấ n đề này đượ c quy đị nh trong pháp lu ậ t hành chính và hình s ự nh ư th ế nào?. - Trong pháp lu ậ t hành chính, d ấ u hi ệ u “ tái ph ạ m ” đượ c quy đị nh v ớ i ý ngh ĩ a là m ộ t tình. - V ấ n đề tái ph ạ m hành chính đ ã đượ c quy đị nh trong pháp lu ậ t v ề x ử lý vi ph ạ m hành chính t ừ r ấ t lâu, nh ư ng không có gi ả i thích c ụ th ể . - Pháp l ệ nh x ử ph ạ t vi ph ạ m hành chính n ă m 1989 và Pháp l ệ nh x ử lý vi ph ạ m hành chính n ă m 1995 quy đị nh m ộ t trong các tình ti ế t t ă ng n ặ ng là “ vi ph ạ m nhi ề u l ầ n ho ặ c tái ph ạ m. - Đ i ề u 9 Pháp l ệ nh x ử lý vi ph ạ m hành chính n ă m 2002, đ ã đượ c s ử a đổ i b ổ sung các n ă m c ũ ng quy đị nh “ tái ph ạ m trong cùng l ĩ nh v ự c ” là m ộ t tình ti ế t t ă ng n ặ ng.. - N ộ i dung c ủ a khái ni ệ m “ tái ph ạ m hành chính ” l ầ n đầ u tiên đượ c quy đị nh chính th ứ c trong Ngh ị đị nh s ố 134/2003/N Đ -CP ngày14 tháng 11 n ă m 2003 quy đị nh chi ti ế t thi hành m ộ t s ố đ i ề u c ủ a Pháp l ệ nh x ử lý vi ph ạ m hành chính. - Đ i ề u 6 Ngh ị đị nh 134/2003/N Đ -CP quy đị nh. - Tái ph ạ m trong cùng l ĩ nh v ự c là tr ườ ng h ợ p đ ã b ị x ử ph ạ t nh ư ng ch ư a h ế t th ờ i h ạ n đượ c coi là ch ư a b ị x ử ph ạ t vi ph ạ m hành chính mà l ạ i th ự c hi ệ n vi ph ạ m hành chính trong cùng l ĩ nh v ự c đ ó. - ph ạ t vi ph ạ m hành chính đượ c quy đị nh t ạ i Đ i ề u 11 Pháp l ệ nh x ử lý vi ph ạ m hành chính n ă m 2002).. - Cùng v ớ i vi ệ c s ử a đổ i Pháp l ệ nh x ử lý vi ph ạ m hành chính n ă m 2002, Ngh ị đị nh 134/2003/N Đ -CP c ũ ng đượ c thay th ế b ằ ng Ngh ị đị nh 128/2008/N Đ -CP ngày 16 tháng 12 n ă m 2008. - Kho ả n 3 Đ i ề u 6 Ngh ị đị nh 128/2008/N Đ -CP quy đị nh chi ti ế t thi hành m ộ t s ố đ i ề u c ủ a Pháp l ệ nh x ử lý vi ph ạ m hành chính n ă m 2002 và Pháp l ệ nh s ử a đổ i, b ổ sung m ộ t s ố đ i ề u c ủ a Pháp l ệ nh x ử lý vi ph ạ m hành chính n ă m 2008 quy đị nh. - Tái ph ạ m trong cùng l ĩ nh v ự c là tr ườ ng h ợ p đ ã b ị x ử ph ạ t nh ư ng ch ư a h ế t th ờ i h ạ n m ộ t n ă m, k ể t ừ ngày ch ấ p hành xong quy ế t đị nh x ử ph ạ t ho ặ c k ể t ừ ngày h ế t th ờ i hi ệ u thi hành c ủ a quy ế t đị nh x ử ph ạ t mà l ạ i th ự c hi ệ n vi ph ạ m hành chính trong l ĩ nh v ự c đ ã b ị x ử ph ạ t. - Nh ư v ậ y có th ể th ấ y r ằ ng, xét v ề n ộ i dung, khái ni ệ m tái ph ạ m hành chính trong Ngh ị đị nh 128/2008/N Đ -CP không có gì thay đổ i so v ớ i Ngh ị đị nh 134/2003/N Đ -CP, mà ở đ ây ch ỉ có vi ệ c làm rõ luôn “ th ờ i h ạ n đượ c coi là ch ư a b ị x ử ph ạ t vi ph ạ m hành chính ” (quy đị nh trong Ngh ị đị nh 134/2003/N Đ -CP) trong khái ni ệ m tái ph ạ m hành chính.. - Trên c ơ s ở các quy đị nh c ủ a pháp lu ậ t nói trên, để xác đị nh tái ph ạ m hành chính c ầ n ph ả i d ự a vào m ộ t s ố c ă n c ứ sau đ ây:. - Tr ướ c h ế t, để xác đị nh ch ủ th ể có “ tái ph ạ m ” hay không, c ầ n ph ả i xét xem tr ướ c đ ây ch ủ th ể vi ph ạ m đ ã t ừ ng “ b ị x ử ph ạ t hành chính ” ch ư a. - Vi ệ c đ ã t ừ ng b ị x ử ph ạ t hành chính đượ c th ể hi ệ n d ướ i hình th ứ c pháp lý là ra quy ế t đị nh x ử ph ạ t vi ph ạ m hành chính. - Vì v ậ y, quy ế t đị nh x ử ph ạ t vi ph ạ m hành chính là c ă n c ứ pháp lý đầ u tiên để xác đị nh tái ph ạ m. - N ế u tr ướ c đ ó đ ã vi ph ạ m, nh ư ng ch ư a b ị x ử ph ạ t (ch ư a có quy ế t đị nh x ử ph ạ t) thì không coi là tái ph ạ m hành chính (tr ườ ng h ợ p này là vi ph ạ m nhi ề u l ầ n - kho ả n 2 Đ i ề u 6 Ngh ị đị nh 128/2008/N Đ -CP)).. - không đ áng k ể” cho xã h ộ i c ủ a vi ph ạ m hành chính, nên pháp lu ậ t ch ỉ coi là tái ph ạ m (v ớ i ý. - ngh ĩ a là m ộ t tình ti ế t t ă ng n ặ ng) đố i v ớ i nh ữ ng hành vi vi ph ạ m trong cùng l ĩ nh v ự c qu ả n lý nhà n ướ c. - Đ i ề u đ ó có ngh ĩ a ch ỉ b ị coi là tái ph ạ m hành chính khi hành vi vi ph ạ m hành chính v ớ i hành vi vi ph ạ m đ ã b ị x ử ph ạ t hành chính tr ướ c đ ây là “ cùng l ĩ nh v ự c ” (vi ph ạ m trong cùng l ĩ nh v ự c qu ả n lý Nhà n ướ c).. - Th ứ ba, Pháp l ệ nh x ử lý vi ph ạ m hành chính có quy đị nh v ề “ th ờ i h ạ n đượ c coi là ch ư a b ị x ử ph ạ t hành chính. - cá nhân, t ổ ch ứ c b ị x ử ph ạ t vi ph ạ m hành chính, n ế u qua m ộ t n ă m, k ể t ừ ngày ch ấ p hành xong quy ế t đị nh x ử ph ạ t ho ặ c k ể t ừ ngày h ế t th ờ i hi ệ u thi hành quy ế t đị nh x ử ph ạ t mà không tái ph ạ m thì đượ c coi nh ư ch ư a b ị x ử ph ạ t vi ph ạ m hành chính (Kho ả n 1 Đ i ề u 11). - Nh ư v ậ y, n ế u ch ủ th ể vi ph ạ m đ ã đủ đ i ề u ki ệ n đượ c h ưở ng th ờ i h ạ n này thì có ngh ĩ a là ng ườ i đ ó đượ c coi nh ư ch ư a b ị x ử ph ạ t và chúng ta không có c ă n c ứ pháp lý ( đ i ề u ki ệ n th ứ nh ấ t nh ư đ ã phân tích ở trên) để xác đị nh tái ph ạ m n ữ a. - Ch ỉ b ị coi là tái ph ạ m hành chính khi đ ã b ị x ử ph ạ t nh ư ng ch ư a h ế t th ờ i h ạ n đượ c coi là ch ư a b ị x ử ph ạ t vi ph ạ m hành chính mà l ạ i th ự c hi ệ n vi ph ạ m hành chính trong cùng l ĩ nh v ự c đ ó.. - Nh ư v ậ y, để xác đị nh “ tái ph ạ m hành chính. - c ầ n ph ả i th ỏ a mãn c ả ba đ i ề u ki ệ n nói trên, thi ế u b ấ t k ỳ đ i ề u ki ệ n nào, hành vi vi ph ạ m c ũ ng không b ị coi là tái ph ạ m hành chính.. - Cùng v ớ i pháp lu ậ t hành chính, trong pháp lu ậ t hình s ự , tình ti ế t tái ph ạ m hành chính đượ c nhà làm lu ậ t quy đị nh có ý ngh ĩ a r ấ t l ớ n trong vi ệ c xác đị nh t ộ i danh. - Tái ph ạ m hành chính là m ộ t ch ỉ báo trong nhi ề u tr ườ ng h ợ p cho phép phân đị nh ranh gi ớ i gi ữ a vi ph ạ m hành chính và t ộ i ph ạ m. - Trong B ộ Lu ậ t hình s ự 1999, có 65/264 đ i ề u lu ậ t quy đị nh d ấ u hi ệ u b ắ t bu ộ c trong c ấ u thành c ơ b ả n là “đ ã b ị x ử ph ạ t hành chính v ề hành vi này (ho ặ c có th ể là hành vi khác cùng lo ạ i) mà còn vi ph ạ m. - Theo h ướ ng d ẫ n t ạ i đ i ể m 1, m ụ c I Thông t ư liên t ị ch s ố 02/2001/TTLT-TANDTC- VKSNDTC-BCA-BTP ngày h ướ ng d ẫ n áp d ụ ng m ộ t s ố quy đị nh t ạ i ch ươ ng XIV. - s ự n ă m 1999, d ấ u hi ệ u tái ph ạ m hành chính đượ c hi ể u nh ư sau:. - B ị coi là “đ ã b ị x ử ph ạ t hành chính v ề hành vi chi ế m đ o ạ t. - a) Đ ã b ị x ử ph ạ t vi ph ạ m hành chính theo đ úng quy đị nh c ủ a Pháp l ệ nh x ử lý vi ph ạ m hành chính;. - b) Đ ã b ị x ử lý k ỷ lu ậ t theo đ úng quy đị nh c ủ a đ i ề u l ệ nh, đ i ề u l ệ c ủ a l ự c l ượ ng v ũ trang nhân dân;. - c) Đ ã b ị x ử lý k ỷ lu ậ t theo đ úng quy đị nh c ủ a c ơ quan có th ẩ m quy ề n. - H ế t th ờ i h ạ n để đượ c coi là ch ư a b ị x ử lý là h ế t th ờ i h ạ n do pháp lu ậ t, đ i ề u l ệ nh ho ặ c đ i ề u l ệ quy đị nh (Theo quy đị nh tài Đ i ề u 10 Pháp l ệ nh x ử lý vi ph ạ m hành chính, trong tr ườ ng h ợ p “ cá nhân, t ổ ch ứ c b ị x ử ph ạ t vi ph ạ m hành chính, n ế u quá m ộ t n ă m, k ể t ừ ngày thi hành xong quy ế t đị nh x ử ph ạ t ho ặ c t ừ ngày h ế t hi ệ u l ự c thi hành quy ế t đị nh x ử ph ạ t mà không tái ph ạ m, thì đượ c coi nh ư ch ư a b ị x ử ph ạ t vi ph ạ m hành chính. - Đố i v ớ i các tr ườ ng h ợ p b ị x ử lý mà ch ư a có quy đị nh v ề th ờ i h ạ n để h ế t th ờ i h ạ n đ ó, ng ườ i b ị x ử lý đượ c coi là ch ư a b ị x ử lý, thì th ờ i h ạ n đ ó là m ộ t n ă m k ể t ừ ngày b ị x ử lý. - V ớ i quy đị nh trong Thông t ư nói trên, v ề c ơ b ả n để xác đị nh tái ph ạ m hành chính trong pháp lu ậ t hình s ự c ũ ng c ầ n ph ả i th ỏ a mãn ba đ i ề u ki ệ n:. - M ộ t là, đ ã b ị x ử ph ạ t hành chính.. - Hai là, hành vi tái ph ạ m ph ả i “ cùng lo ạ i ” v ớ i hành vi đ ã b ị x ử ph ạ t hành chính tr ướ c đ ây.. - Đố i v ớ i đ i ề u lu ậ t quy đị nh m ộ t t ộ i (t ộ i đơ n):. - đ ây là tr ườ ng h ợ p m ộ t ng ườ i tr ướ c đ ó đ ã b ị x ử ph ạ t hành chính v ề m ộ t trong các hành vi đượ c li ệ t kê trong t ộ i đ ó b ằ ng m ộ t trong các hình th ứ c x ử ph ạ t theo quy đị nh c ủ a pháp lu ậ t v ề x ử lý vi. - ph ạ m hành chính, mà l ạ i th ự c hi ệ n m ộ t trong nh ữ ng hành vi đượ c li ệ t kê trong t ộ i đ ó.. - Đố i v ớ i đ i ề u lu ậ t quy đị nh nhi ề u t ộ i khác nhau (t ộ i ghép): đ ây là tr ườ ng h ợ p m ộ t ng ườ i tr ướ c đ ó đ ã b ị x ử ph ạ t hành chính v ề m ộ t trong các hành vi đượ c li ệ t kê trong m ộ t t ộ i t ạ i đ i ề u lu ậ t đ ó b ằ ng m ộ t trong các hình th ứ c x ử ph ạ t theo quy đị nh c ủ a pháp lu ậ t v ề x ử lý vi ph ạ m hành chính, mà l ạ i th ự c hi ệ n m ộ t trong nh ữ ng hành vi đượ c li ệ t kê trong t ộ i đ ó (không bao g ồ m các hành vi đượ c li ệ t kê trong t ộ i khác c ũ ng t ạ i đ i ề u lu ậ t đ ó) [1].. - Ba là, ch ư a h ế t th ờ i h ạ n để đượ c coi là ch ư a b ị x ử lý vi ph ạ m.. - Nh ư v ậ y, có th ể th ấ y r ằ ng quy đị nh v ề tái ph ạ m hành chính trong Lu ậ t hành chính và Lu ậ t hình s ự có hai đ i ể m khác nhau c ơ b ả n, đ ó là:. - Th ứ nh ấ t, hành vi tái ph ạ m hành chính trong Lu ậ t hình s ự đ òi h ỏ i ph ả i “ cùng lo ạ i ” v ớ i hành vi đ ã b ị x ử ph ạ t hành chính, còn trong Lu ậ t hành chính hành vi đ ó ch ỉ c ầ n trong “ cùng l ĩ nh v ự c ” v ớ i hành vi đ ã b ị x ử ph ạ t (khái ni ệ m. - Quy đị nh này là phù h ợ p b ở i vì tính ch ấ t và m ứ c độ nguy hi ể m c ủ a hành vi b ị coi là t ộ i ph ạ m cao h ơ n nhi ề u so v ớ i vi ph ạ m hành chính. - Vì v ậ y, các quy đị nh c ủ a pháp lu ậ t để xác đị nh hành vi c ấ u thành t ộ i ph ạ m đ òi h ỏ i ph ả i có nh ữ ng d ấ u hi ệ u, tình ti ế t. - kh ắ t khe ” h ơ n so v ớ i vi ph ạ m hành chính.. - Th ứ hai, khái ni ệ m “ x ử ph ạ t vi ph ạ m hành chính ” trong lu ậ t hành chính và hình s ự không đồ ng nh ấ t v ớ i nhau.. - Trong pháp lu ậ t hình s ự , khái ni ệ m “ x ử ph ạ t vi ph ạ m hành chính ” đượ c hi ể u bao g ồ m các hình th ứ c: x ử ph ạ t vi ph ạ m hành chính theo Pháp l ệ nh x ử lý vi ph ạ m hành chính. - x ử lý k ỷ lu ậ t theo quy đị nh c ủ a đ i ề u l ệ nh, đ i ề u l ệ c ủ a l ự c l ượ ng v ũ trang nhân dân. - x ử lý k ỷ lu ậ t theo quy đị nh c ủ a c ơ quan nhà n ướ c có th ẩ m quy ề n. - Nh ư v ậ y, có th ể th ấ y r ằ ng quy đị nh này đ ã coi x ử ph ạ t hành chính bao g ồ m c ả x ử lý k ỷ lu ậ t. - Đ i ề u này là không phù h ợ p c ả v ề ph ươ ng di ệ n lý lu ậ n c ũ ng nh ư pháp lu ậ t th ự c đị nh.. - Trong đ ó, trách nhi ệ m hành chính là lo ạ i trách nhi ệ m pháp lý do các c ơ quan nhà n ướ c, ng ườ i có th ẩ m quy ề n áp d ụ ng đố i v ớ i các ch ủ th ể vi ph ạ m hành chính. - trách nhi ệ m k ỷ lu ậ t là lo ạ i trách nhi ệ m pháp lý do các c ơ quan, t ổ ch ứ c áp d ụ ng đố i v ớ i cán b ộ , công ch ứ c, viên ch ứ c … c ủ a c ơ quan, t ổ ch ứ c mình khi h ọ vi ph ạ m k ỷ lu ậ t nhà n ướ c [2]. - Trách nhi ệ m hành chính và trách nhi ệ m k ỷ lu ậ t là hai lo ạ i trách nhi ệ m pháp lý độ c l ậ p v ớ i nhau. - C ơ s ở pháp lý làm phát sinh hai lo ạ i trách nhi ệ m pháp lý này là vi ph ạ m hành chính (trong trách nhi ệ m hành chính) và vi ph ạ m k ỷ lu ậ t (trong trách nhi ệ m k ỷ lu ậ t). - Các bi ệ n pháp trách nhi ệ m pháp lý t ươ ng ứ ng đượ c áp d ụ ng đố i v ớ i ch ủ th ể vi ph ạ m hành chính và vi ph ạ m k ỷ lu ậ t là các bi ệ n pháp x ử lý vi ph ạ m hành chính (bao g ồ m x ử ph ạ t vi ph ạ m hành chính và các bi ệ n pháp x ử lý hành chính khác) và các hình th ứ c x ử lý k ỷ lu ậ t. - Nh ư v ậ y, x ử ph ạ t vi ph ạ m hành chính không bao g ồ m x ử lý k ỷ lu ậ t.. - Xét d ướ i góc độ pháp lu ậ t th ự c đị nh, x ử ph ạ t vi ph ạ m hành chính đượ c quy đị nh t ạ i kho ả n 2 Đ i ề u 1 Pháp l ệ nh x ử lý vi ph ạ m hành chính n ă m 2002, s ử a đổ i b ổ sung n ă m 2007 và n ă m 2008, theo đ ó. - X ử ph ạ t vi ph ạ m hành chính đượ c áp d ụ ng đố i v ớ i cá nhân, c ơ quan, t ổ ch ứ c (sau đ ây g ọ i chung là cá nhân, t ổ ch ứ c) có hành vi c ố ý ho ặ c vô ý vi ph ạ m các quy đị nh c ủ a pháp lu ậ t v ề qu ả n lý nhà n ướ c mà không ph ả i là t ộ i ph ạ m và theo quy đị nh c ủ a pháp lu ậ t ph ả i b ị x ử ph ạ t hành chính. - Đ i ề u 2 Ngh ị đị nh 35/2005/N Đ -CP ngày 17 tháng 3 n ă m 2003 v ề vi ệ c x ử lý k ỷ lu ậ t cán b ộ , công ch ứ c quy đị nh:. - Vi ph ạ m vi ệ c th ự c hi ệ n ngh ĩ a v ụ c ủ a cán b ộ , công ch ứ c quy đị nh t ạ i Đ i ề u 6, 7 và Đ i ề u 8 c ủ a Pháp l ệ nh Cán b ộ , công ch ứ c n ă m 2003 trong khi thi hành nhi ệ m v ụ , công v ụ. - Vi ph ạ m nh ữ ng vi ệ c cán b ộ , công ch ứ c không đượ c làm quy đị nh t ạ i Đ i ề u . - Vi ph ạ m pháp lu ậ t b ị Tòa án tuyên là có t ộ i ho ặ c b ị c ơ quan có th ẩ m quy ề n k ế t lu ậ n b ằ ng v ă n b ả n v ề hành vi vi ph ạ m pháp lu ậ t. - B ộ Lu ậ t lao độ ng n ă m 1995 quy đị nh. - K ỷ lu ậ t lao độ ng là nh ữ ng quy đị nh v ề vi ệ c tuân theo th ờ i gian, công ngh ệ và đ i ề u hành s ả n xu ấ t, kinh doanh th ể hi ệ n trong n ộ i quy lao độ ng. - Ng ườ i vi ph ạ m k ỷ lu ậ t lao độ ng, tu ỳ theo m ứ c độ ph ạ m l ỗ i, b ị x ử lý theo m ộ t trong nh ữ ng hình th ứ c sau đ ây: a) Khi ể n trách. - V ớ i nh ữ ng quy đị nh trên đ ây có th ể kh ẳ ng đị nh r ằ ng x ử ph ạ t vi ph ạ m hành chính và x ử lý k ỷ lu ậ t là hai hình th ứ c trách nhi ệ m pháp lý độ c l ậ p v ớ i nhau. - X ử ph ạ t vi ph ạ m hành chính không bao g ồ m x ử lý k ỷ lu ậ t. - Để có s ự th ố ng nh ấ t trong c ả h ệ th ố ng v ă n b ả n pháp lu ậ t, c ầ n ph ả i lo ạ i b ỏ nh ữ ng quy đị nh không chính xác, phù h ợ p v ề tái ph ạ m hành chính. - Đ i ề u đ ó có ý ngh ĩ a r ấ t l ớ n trong quá trình hoàn thi ệ n h ệ th ố ng pháp lu ậ t, b ở i vì m ộ t trong nh ữ ng tiêu chí c ơ b ả n để đ ánh giá m ứ c độ hoàn thi ệ n c ủ a m ộ t h ệ th ố ng pháp lu ậ t là “ tính đồ ng b ộ. - [1] M ụ c 6 Ngh ị quy ế t s ố 01/2006/NQ-H Đ TP ngày 12/5/2006 c ủ a H ộ i đồ ng th ẩ m phán Tòa án Nhân dân t ố i cao h ướ ng d ẫ n áp d ụ ng m ộ t s ố quy đị nh c ủ a B ộ Lu ậ t hình s ự. - [2] Giáo trình lý lu ậ n nhà n ướ c và pháp lu ậ t, Tr ườ ng Đạ i h ọ c Lu ậ t Hà N ộ i, 2008.