- THỰC TRẠNG ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN TRONG HOẠT ĐỘNG THƢ VIỆN TRƢỜNG ĐẠI HỌC AN GIANG VÀ ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN TRONG TƢƠNG LAI. - LÊ TRƢỜNG GIANG Thƣ viện Trƣờng Đại học An Giang (Thƣ viện - ĐHAG), tiền thân là Thƣ viện Trƣờng Cao đẳng Sƣ phạm An Giang (1976), đƣợc thành lập vào tháng 1 năm 2002.. - Với nhiệm vụ chính là nơi tổ chức điều phối toàn bộ hệ thống thông tin, tƣ liệu, tài liệu của Trƣờng. - Bên cạnh đó là bổ sung, phát triển nguồn lực thông tin đáp ứng nhu cầu giảng dạy, học tập, nghiên cứu và chuyển giao công nghệ của Nhà trƣờng.. - Hình thành và phát triển cùng với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học và công nghệ, đặc biệt là sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin và truyền thông, đã ảnh hƣỡng sâu rộng đến nhiều lĩnh vực trong đời sống xã hội, trong đó có hoạt động thƣ viện. - Thƣ viện – ĐHAG luôn chú trọng đến việc ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong các hoạt động của Thƣ viện và xem đây là một yêu cầu tất yếu không thể thiếu trong suốt quá trình xây dựng và phát triển. - Dƣới đây là những ứng dụng CNTT nổi bật mà Thƣ viện đã thực hiện, song song đó là những định hƣớng phát triển cho các ứng dụng trong tƣơng lai.. - Xây dựng và phát triển các bộ sƣu tập số. - Bộ sƣu tập số là một tập hợp có tổ chức những tài liệu đã đƣợc số hóa dƣới nhiều hình thức khác nhau (văn bản, âm thanh, hình ảnh, video…) về một chủ đề (Hiệp, 2014). - Việc số hóa tài liệu thành bộ sƣu tập số đem lại nhiều thuận lợi nhƣ: dễ dàng lƣu trữ, tìm kiếm và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn tài liệu… Vì vậy, Thƣ viện – ĐHAG luôn quan tâm và chú trọng đến việc xây dựng và phát triển các bộ sƣu tập số.. - Dƣới đây là những bộ sƣu tập số đã đƣợc xây dựng và đƣa vào phục vụ tại Thƣ viện – ĐHAG.. - Bộ sƣu tập Tài nguyên Nội sinh là bộ sƣu tập các tài liệu đƣợc tạo ra trong quá trình công tác, nghiên cứu và học tập của cán bộ, giảng viên và sinh viên của Trƣờng Đại học An Giang. - Bộ sƣu tập bao gồm: luận án tiến sỹ, luận văn thạc sỹ, nghiên cứu khoa học, giáo trình, tạp chí khoa học, khóa luận tốt nghiệp… Đây đƣợc xem là nguồn tài liệu xám của Trƣờng, đƣợc số hóa vào năm 2006, Thƣ viện đã ứng dụng phần mềm mã nguồn mở DSpace phiên bản 1.5.2 để xây dựng và phát triển thành bộ sƣu tập số Tài nguyên Nội sinh.. - Đến nay, bộ sƣu tập đã đạt trên 2500 tài liệu, với khoảng trung bình 3282 phiên truy cập/tháng (thống kê năm 2015) và đã nâng cấp phần mềm DSpace đến phiên bản 4.0 (địa chỉ truy cập: http://dspace.agu.edu.vn:8080). - Bên cạnh đó, nhằm khuyến khích chia sẻ và bảo vệ quyền tác giả, Thƣ viện đã thiết lập chính sách truy cập trên từng tài liệu cho nhóm tài liệu luận án tiến sỹ và luận văn thạc sỹ theo yêu cầu của tác giả.. - Đƣợc phát triển vào năm 2005, do sự kết hợp giữa Thƣ viện và các giảng viên bộ môn Ngữ văn - khoa Sƣ phạm, Tuyển tập Thơ Văn Lý – Trần là bộ sƣu tập thông tin về tiểu sử và tác phẩm của 161 tác giả thời Lý – Trần. - Các tài liệu đƣợc trình bày bằng nhiều hình thức nhƣ chữ Hán Nôm, phiên âm, dịch nghĩa giúp bạn đọc dễ dàng nghiên cứu và học tập.. - Bộ sƣu tập Cá – Đồng bằng Sông Cửu Long. - Đây là bộ sƣu tập các thông tin mô tả và hình ảnh của trên 250 loài cá vùng Đồng bằng Sông Cửu Long, đƣợc phát triển vào năm 2006. - Hỗ trợ bạn đọc tra cứu và tìm hiểu thông tin về các loài cá của vùng. - Bộ sƣu tập cho phép bạn đọc có thể tìm kiếm theo các tiêu chí nhƣ: tên Tiếng Việt, tên tiếng Anh, tên khoa học hoặc môi trƣờng sống của cá.. - Bộ sƣu tập Di tích An Giang. - Di tích An Giang là bộ sƣu tập các thông tin mô tả và hình ảnh của 33 di tích đƣợc xếp hạng cấp quốc gia và cấp tỉnh của tỉnh An Giang. - Bạn đọc có thể tìm kiếm theo các tiêu chí nhƣ: tên di tích, loại hình, địa phƣơng hoặc xếp hạng. - Bộ sƣu tập đƣợc phát triển vào năm 2008, do sự kết hợp giữa Thƣ viện và các giảng viên của Trung tâm Nghiên cứu Khoa học xã hội và Nhân văn.. - Bên cạnh những bộ sƣu tập tài liệu nội sinh, chuyên biệt, Thƣ viện cũng xây dựng thêm bộ sƣu tập Tài nguyên Tham khảo. - Đây là bộ sƣu tập các tài liệu điện tử do Thƣ viện sƣu tầm hoặc đƣợc biếu tặng từ các cá nhân và tổ chức trong và ngoài Trƣờng. - Các tài liệu này đƣợc tổ chức theo các chuyên ngành đào tạo của Trƣờng nhằm giúp bạn đọc dễ dàng tra cứu.. - Hầu hết các bộ sƣu tập số đƣợc xây dựng trên 2 phần mềm mã nguồn mở là Dspace và Greenstone. - Đây là 2 phần mềm khá nổi tiếng đƣợc nhiều thƣ viện trong và ngoài nƣớc tin dùng. - Trong tƣơng lai, Thƣ viện cần tận dụng triệt để hơn nữa những phần mềm nói trên. - Phát triển thêm nhiều bộ sƣu tập mới. - Bên cạnh đó không ngừng nâng cao số lƣợng cũng nhƣ chất lƣợng vốn tài liệu cho các bộ sƣu tập.. - Xây dựng và quản trị cổng thông tin điện tử. - Khi nói đến Internet, chúng ta thƣờng nghĩ ngay đến dịch vụ web hơn là các dịch vụ khác nhƣ email, ftp, chat… Điều này cho thấy sự phổ biến và hữu ích của các trang web trong thời đại bùng nổ thông tin nhƣ hiện nay. - Vì vậy, Thƣ viện - ĐHAG đã sớm xây dựng cổng thông tin điện tử (website) ngay từ những ngày đầu hình thành. - Đây đƣợc xem là kênh quảng bá thông tin, dịch vụ, tài nguyên… chính thống của Thƣ viện đến với bạn đọc. - Trang web đƣợc xây dựng và phát triển trên nền tảng mã nguồn mở Joomla. - Trên cơ sở đó, việc cập nhật nội dung trên website của Thƣ viện - ĐHAG đƣợc trao. - Tuy đƣợc xây dựng từ rất sớm, nhƣng nền tảng phát triển website Thƣ viện (Joomla 1.5) lại ít đƣợc nâng cấp và cập nhật. - Vì thế, trong tƣơng lai, website Thƣ viện - ĐHAG cần đƣợc nâng cấp lên phiên bản mới nhất nhằm khắc phục một số lỗi về bảo mật cũng nhƣ thừa hƣởng những tính năng mới ƣu việt hơn. - Quản lý phòng máy tính sinh viên. - Thƣ viện - ĐHAG đƣợc trang bị với hơn 300 máy tính. - Để quản lý tốt những phòng máy tính trên, Thƣ viện - ĐHAG đã triển khai và sử dụng phần mềm Netcafe phiên bản 5.0. - Đây là phần mềm quản lý dịch vụ truy cập Internet miễn phí đƣợc phát triển bởi công ty Linh Nguyên. - Mặc dù, Netcafe không phải là phần mềm chuyên cho quản lý phòng máy tính của thƣ viện, nhƣng nó sở hữu nhiều tính năng khá phù hợp và hữu ích nhƣ: quản lý tài khoản ngƣời dùng, cấp phát thời gian sử dụng, thống kê báo cáo…. - Nhìn chung, phần mềm Netcafe 5.0 khá phù hợp với những phòng máy tính vừa và nhỏ (trên dƣới 80 máy tính). - Để khắc phục vấn đề này, phần mềm quản lý cần đƣợc nâng cấp lên phiên bản mới nhất. - Tuy nhiên, phiên bản hiện tại – Netcafe 9.0 lại chứa nhiều mục quảng cáo và một số thành phần dịch vụ không phù hợp với phòng máy tính Thƣ viện.. - Vì thế, trong tƣơng lai, phòng máy tính cần đƣợc thay đổi phần mềm quản lý mới tốt hơn và phù hợp hơn. - Với giải pháp tình thế, Thƣ viện có thể tìm một phần mềm mã nguồn mở tốt hơn để thay thế cho phần mềm Netcafe hiện tại. - Về định hƣớng lâu dài, Thƣ viện cần phát triển phần mềm quản lý phòng máy (tự phát triển hoặc đặt hàng công ty phần mềm) theo hƣớng tích hợp vào phần mềm quản trị thƣ viện, nhằm thống nhất dữ liệu thông tin ngƣời dùng và thuận lợi hơn trong việc quản lý.. - Ứng dụng dịch vụ web 2.0. - Từ khi thuật ngữ web 2.0 xuất hiện, các ứng dụng dựa trên nền tảng công nghệ web thế hệ thứ 2 này đã không ngừng gia tăng về số lƣợng lẫn chất lƣợng. - Thực tế cũng cho thấy, việc ứng dụng những dịch vụ web 2.0 đã đem đến nhiều hiệu quả và những lợi ích thiết thực trong các lĩnh vực nói chung, cũng nhƣ thƣ viện nói riêng. - Vì vậy, việc ứng dụng các dịch vụ web 2.0 tại Thƣ viện - ĐHAG cũng là một trong những ứng dụng công nghệ thông tin không thể thiếu. - Dƣới đây xin đƣợc giới thiệu một số dịch vụ web 2.0 nổi bật đang đƣợc sử dụng tại Thƣ viện - ĐHAG.. - Facebook: Đƣợc sử dụng nhƣ một kênh quảng bá, chia sẻ thông tin và kết nối thƣ viện với bạn đọc.. - Google Drive: Lƣu trữ và chia sẻ tài liệu trực tuyến.. - Google Form: Giúp bạn đọc đăng ký tham gia các lớp chuyên đề một cách trực tuyến, đồng thời còn là phƣơng tiện thu thập ý kiến phản hồi từ bạn đọc.. - Zopim chat: Là hộp thoại chat trực tuyến đƣợc gắn trên trang chủ của Thƣ viện, nhằm tăng khả năng tƣơng tác, trao đổi giữa bạn đọc với thƣ viện.. - Với những tiện ích mà ứng dụng web 2.0 mang lại, Thƣ viện - ĐHAG cần đầy mạnh hơn nữa việc ứng dụng các dịch vụ web 2.0 nhƣ: tìm hiểu và ứng dụng những dịch vụ mới. - khai thác triệt để các tính năng của những dịch vụ đang đƣợc sử dụng để đem lại hiệu quả tốt nhất.. - Ứng dụng phần mềm tự phát triển. - Bên cạnh việc ứng dụng phần mềm mã nguồn mở, phần mềm miễn phí, Bộ phận Tin học Thƣ viện - ĐHAG cũng tự phát triển những ứng dụng nhằm nâng cao hiệu quả công việc, cũng nhƣ tạo ra những công cụ hữu ích cho cán bộ sử dụng. - Những ứng dụng này đƣợc thiết kế và xây dựng dựa trên yêu cầu thực tế trong quá trình làm việc của cán bộ phụ trách. - Dƣới đây là một số phần mềm ứng dụng nổi bật đã đƣợc phát triển và sử dụng tại Thƣ viện – ĐHAG.. - Tên phần mêm ứng dụng Chức năng chính Phần mềm đăng ký học lớp hƣớng dẫn. - sử dụng thƣ viện. - Cho phép sinh viên đầu khóa đăng ký học lớp hƣớng dẫn sử dụng thƣ viện, xếp lớp, in danh sách và xuất dữ liệu thông tin bạn đọc để nhập vào phần mềm quản trị thƣ viện.. - Chƣơng trình thống kê số lƣợt bạn đọc đến thƣ viện. - Ghi nhật ký và cho phép thống kê số lƣợt bạn đọc đến thƣ viện theo ngày, giờ. - Công cụ hỗ trợ quản lý tài khoản sử dụng máy tính. - Tạo tài khoản, gia hạn, cấp phát thời gian sử dụng tự động…. - Một số phần mềm ứng dụng tự phát triển tại Thƣ viện ĐHAG. - Thực tế cho thấy việc ứng dụng những phần mềm tự phát triển tại Thƣ viện – ĐHAG là rất cần thiết, bởi những ƣu điểm mà nó mang lại. - Tuy nhiên, phần lớn các ứng dụng tự phát triển còn nhỏ lẻ, manh mún và chƣa có định hƣớng phát triển. - Nhƣ vậy, trong tƣơng lai cần nâng cao hơn nữa trình độ và năng lực của cán bộ IT, để những ứng dụng đƣợc phát triển tốt hơn. - Phần mềm ứng dụng cần đƣợc định hƣớng phát triển trên nền tảng web giúp dễ dàng truy cập, vận hành và bảo trì. - Ngoài ra, cần ƣu tiên phát triển từ những nền tảng nguồn mở nhằm hạn chế thời gian phát triển và. - LRC 2.0 - Mô hình ứng dụng Web 2.0 cho thƣ viện học thuật. - Tạp chí Thƣ viện Việt Nam, p. - Thƣ viện số và vấn đề xây dựng thƣ viện số ở Việt Nam. - Cổng thông tin Thƣ viện Đại học An Giang