- Công tác tuyển sinh, đào tạo VÀI í KIẾN VỀ CễNG TÁC ĐÀO TẠO CHẤT LƯỢNG CAO. - BẬC ĐÀO TẠO SAU ĐẠI HỌC Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIấN, ĐHQGHN. - Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo Trường Đại học Khoa học Tự nhiờn. - Ngay từ năm 1997, khi nhỡn thấy nguy cơ hẫng hụt đội ngũ cỏn bộ khoa học cơ bản (cả về số lượng và chất lượng) của cỏc trường đại học và cỏc viện nghiờn cứu trong cả nước, Trường Đại học Khoa học Tự nhiờn (ĐHKHTN), ĐHQHGN đó đề xuất dự ỏn Đào tạo cử nhõn khoa học tài năng với mục tiờu ngắn hạn là: thu hỳt những học sinh giỏi vào học cỏc ngành khoa học cơ bản để đào tạo họ thành những cử nhõn tài năng, trực tiếp tạo nguồn đầu vào chất lượng cao, kịp thời đỏp ứng cho chương trỡnh đào tạo sau đại học, cỏc chương trỡnh hợp tỏc liờn kết quốc tế về khoa học và sau đại học, nhằm sớm xõy dựng thành cụng đội ngũ cỏn bộ giảng dạy vừa đạt trỡnh độ cao vừa cú khả năng hội nhập quốc tế của Trường ta cũng như của cỏc trường đại học và viện nghiờn cứu khỏc trong cả nước. - Nhỡn lại gần 14 năm qua, chỳng ta đó từng bước gúp phần tớch cực vào việc đổi mới đào tạo đại học và sau đại học, gắn đào tạo sau đại học với nghiờn cứu khoa học, nghiờn cứu triển khai, đó nõng một bộ phận chất lượng đào tạo, từng bước đó cú những ngành, chuyờn ngành đạt chất lượng đào tạo ngang tầm với cỏc nước tiờn tiến trong khu vực và trờn thế giới. - Bước đầu, chỳng ta đó ỏp dụng được cụng nghệ giảng dạy và học tập tiờn tiến, đổi mới căn bản nội dung chương trỡnh, phương thức và phương phỏp tổ chức và quản lý đào tạo.. - Trường ĐHKHTN đó tập hợp được đội ngũ cỏc cỏn bộ giảng dạy, cỏn bộ nghiờn cứu là cỏc thầy, cụ giỏo giỏi, cỏc nhà khoa học cú uy tớn, cú trỡnh độ chuyờn mụn cao, cú kinh nghiệm giảng dạy và tõm huyết tớch cực tham gia vào sự nghiệp đào tạo cỏc chương trỡnh trọng điểm của nhà trường từ THPT chuyờn, cử nhõn khoa học tài năng đến cỏc chương trỡnh phối hợp đào tạo sau đại học với cỏc nước tiờn tiến như CHLB Đức, Phỏp, Nhật bản, Thụy sỹ. - Thụng qua cỏc chương trỡnh hợp tỏc, cỏc dự ỏn này, bước đầu đó đẩy mạnh hợp tỏc quốc tế trong đào tạo dưới cỏc hỡnh thức liờn kết, trao đổi cỏn bộ, sinh viờn và tranh thủ sự đầu tư tài trợ của cỏc tổ chức trong và ngoài nước. - Mục tiờu và chiến lược Với mục tiờu lõu dài của cỏc chương trỡnh, dự ỏn đào tạo chất lượng cao bậc sau đại học là nhằm xõy dựng chiến lược đào tạo tài năng khoa học cơ bản và cụng nghệ mũi nhọn gắn với nghiờn cứu tiờn tiến, trường ta cần sớm xõy dựng và hoàn thiện mụ hỡnh và quy trỡnh đào tạo trớ thức tài năng thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiờn và cụng nghệ. - Cỏc trớ thức tài năng này sẽ là nguồn bổ sung chớnh cho đội ngũ cỏn bộ khoa học cơ bản, cụng nghệ và quản lý giỏi kế cận cho sự nghiệp bảo vệ, xõy dựng và phỏt triển đất nước . - Để cú chương trỡnh đào tạo sau đại học thực sự chất lượng và cỏc chương trỡnh dự ỏn, đề ỏn cú tớnh khả thi cao, nhất thiết phải quan tõm đến sự liờn thụng, gắn kết và tớnh hiệu quả của cỏc chương trỡnh trọng điểm từ bậc THPT chuyờn, cỏc đề ỏn đào tạo CNKH tài năng, kỹ sư tài năng, kỹ sư chất lượng cao và cỏc chương trỡnh đào tạo theo chương trỡnh tiờn tiến quốc tế,.... - Cần chỳ trọng đến cỏc chớnh sỏch, chế độ khuyến khớch và cỏc vấn đề khỏc để cụng tỏc tuyển sinh cỏc hệ THPT chuyờn, cỏc lớp cử nhõn khoa học tài năng và cỏc lớp thuộc dự ỏn đào tạo theo chương trỡnh đào tạo tiờn tiến quốc tế để đối tượng tuyển là những học sinh giỏi đạt giải cao trong cỏc kỳ thi học sinh giỏi cỏc cấp, học sinh đạt giải Olympic Quốc tế và khu vực. - trong đú cú nhiều học sinh học tại cỏc trường THPT chuyờn và năng khiếu trong cả nước, cỏc sinh viờn trỳng tuyển vào trường cú kết quả học tập ở THPT đạt loại giỏi. - Nhỡn lại thời gian qua, những khúa đầu của sinh viờn hệ đào tạo cử nhõn khoa học tài năng, cử nhõn chất lượng cao đó ra trường. - Những sinh viờn tốt nghiệp cỏc hệ đào tạo này đều đó cú chỗ làm việc rất tốt, phự hợp với khả năng và chuyờn ngành đó học, nhiều sinh viờn tốt nghiệp được cỏc viện nghiờn cứu, cỏc trung tõm nghiờn cứu khoa học đỏnh giỏ cao và tiếp nhận làm cỏn bộ cơ hữu, được tiếp tục tạo điều kiện nghiờn cứu, cỏ biệt cú những em đó cú những thành tựu khoa học rất nổi bật, được đỏnh giỏ cao. - Hiện nay, một số em đó trở thành nũng cốt trong cụng tỏc đào tạo sau đại học của nhà trường, số cũn lại vẫn tiếp tục học tập, nghiờn cứu và tu nghiệp ở nước ngoài. - Cụng tỏc điều hành và quản lý đào tạo sau đại học cú lẽ là vấn đề cần phải tập trung nhiều hơn nữa. - Cỏc điều kiện đảm bảo chất lượng đào tạo sau đại học cần được đưa vào như những điều kiện tiờn quyết cho cụng tỏc này nhất là khõu xõy dựng và quản lý đội ngũ giảng viờn: phải cú cỏc giỏo sư, nhà khoa học, giảng viờn cú uy tớn, trỡnh độ chuyờn mụn cao, cú phương phỏp giảng dạy tiờn tiến, tõm huyết và trỏch nhiệm cao trong giảng dạy và hướng dẫn sinh viờn nghiờn cứu khoa học. - Trường Đại học Khoa học Tự nhiờn đặt quy định giỏo viờn phải cú trỡnh độ tiến sỹ trở lờn và việc cử giảng viờn phải được Hội đồng Khoa học và Đào tạo của khoa thụng qua, ngoài giảng viờn trong nước cũn mời giảng viờn nước ngoài đến giảng dạy cỏc chuyờn đề. - Vấn đề chương trỡnh, giỏo trỡnh đào tạo, phương phỏp giảng dạy và kiểm tra đỏnh giỏ cũng cũn cần nhiều sự đầu tư chỉ đạo và xõy dựng thành cỏc chuyờn đề, hội thảo để tỡm ra cỏch thức tiếp cận tối ưu nhất.. - Về chương trỡnh, giỏo trỡnh đào tạo sau đại học tuy đó cú nhiều cải tiến thụng qua cỏc dự ỏn hợp tỏc quốc tế, nhưng vẫn chưa cập nhật so với cỏc chương trỡnh của cỏc đối tỏc, chưa cử người đặc trỏch theo dừi và cú đỏnh giỏ, rỳt kinh nghiệm. - Một số chương trỡnh nờn được thiết kế riờng để đỏp ứng yờu cầu và trỡnh độ cao hơn và với nội dung rộng hơn so với chương trỡnh đào tạo hệ đào tạo bỡnh thường. - Cỏc chương trỡnh cần tăng cường hơn nữa kỹ năng thực hành, kiến thức ứng dụng thực tế, khả năng ứng dụng tin học, ngoại ngữ cao hơn, tăng cường chuyờn đề tự chọn với thời lượng bổ sung nhiều hơn. - Cỏc giỏo trỡnh đào tạo sau đại học cũn thiếu nhiều, tuy trường ta đó chủ động mời được nhiều giỏo sư, nhà khoa học cú uy tớn biờn soạn, nhưng số lượng vẫn ở mức khiờm tốn. - Vỡ thế cần xõy dựng thư viện, thư viện điện tử, giỏo trỡnh điện tử cung cấp đầy đủ tài liệu cho giảng viờn và học viờn sau đại học để cú nhiều giỏo trỡnh quý được cỏc nhà khoa học, sinh viờn từ nước ngoài gửi về. - Về phương phỏp giảng dạy sau đại học đó vận dụng cỏc phương phỏp giảng dạy tiờn tiến nhất như: tăng cường, khuyến khớch tư duy sỏng tạo của học viờn, thường xuyờn sử dụng phương phỏp gợi mở, thảo luận nhúm, tự nghiờn cứu thớ nghiệm, thực hành. - Tớch cực sử dụng cỏc phương tiện kỹ thuật hiện đại trong giảng dạy. - Rốn luyện cho sinh viờn khả năng tự học, tự nghiờn cứu thụng qua khảo sỏt thực tế, viết bỏo cỏo, làm tiểu dự ỏn, tiểu luận nghiờn cứu. - Vấn đề kiểm tra đỏnh giỏ kết quả học tập, khen thưởng sau đại học chưa được chỳ ý và đỏnh giỏ cập nhật thường xuyờn. - Cần chỉ đạo đổi mới triệt để phương phỏp kiểm tra đỏnh giỏ kết quả học tập của học viờn cao học như đỏnh giỏ thường xuyờn trong cả quỏ trỡnh học tập, tăng cường kiểm tra để học viờn vận dụng tư duy và khả năng sỏng tạo vào cụng tỏc chuyờn mụn, đúng gúp vào cụng tỏc nghiờn cứu khoa học và đào tạo đại học của nhà trường. - Cuối cựng là chế độ, chớnh sỏch liờn quan đến người dạy và người học của cỏc lớp đào tạo sau đại học. - Cỏc chế độ ưu tiờn xột chuyển tiếp sinh, chế độ sau khi bảo vệ được tham gia tuyển chọn làm cỏn bộ giảng dạy và nghiờn cứu khoa học của trường hoặc được giới thiệu về cỏc cơ quan cú uy tớn trong và ngoài nước và gửi đi đào tạo và nghiờn cứu tiếp. - Bờn cạnh những ưu tiờn, ưu đói mà cỏc trường dành cho cỏc học viờn thỡ cỏc học viờn cao học phải cú trỏch nhiệm và nghĩa vụ rất cao trong việc thực hiện những qui đinh chung và qui định riờng của nhà trường và phải nỗ lực rất cao, thường bỏo cỏo tỡnh hỡnh học tập nghiờn cứu, sinh hoạt và rốn luyện cho khoa, trường thụng qua giảng viờn hướng dẫn học tập và nghiờn cứu khoa học.. - Đối với cỏc giảng viờn tham gia giảng dạy và hướng dẫn nghiờn cứu khoa học cho học viờn cao học và nghiờn cứu sinh được nhà trường cho hưởng cỏc chế độ ưu đói theo cỏc hệ số cao hơn bỡnh thường. - Cơ sở vật chất, trang thiết bị, thư viện đều đó tạo điều kiện thuận lợi tốt nhất cho cỏc lớp hệ sau đại học chất lượng cao đối với việc sử dụng cơ sở vật chất, trang thiết bị thớ nghiệm, thực hành. - Nhà trường đó liờn hệ với cỏc cơ sở kinh doanh, cụng ty, cỏc viện nghiờn cứu ...bố trớ cho học viờn đi thực tập, tham quan, khảo sỏt. - Để tổ chức tốt hệ sau đại học cần cú quy định riờng chi tiết cho đối tượng này như quy chế riờng về đào tạo tài năng và chất lượng cao. - Chương trỡnh đào tạo chất lượng cao bậc sau đại học là chương trỡnh đào tạo và đầu tư chiều sõu nhằm đào tạo nhõn tài và nguồn nhõn lực chất lượng cao cho đất nước. - Tuy việc triển khai đào tạo hệ này chưa được lõu những bước đầu đó tạo sự chuyển biến về nhận thức, quan điểm và cỏch thức tổ chức đào tạo, quản lý đào tạo trong cỏc trường từ đội ngũ cỏn bộ quản lý, đội ngũ giảng viờn, sinh viờn đến cỏn bộ của nhà trường. - Thực chất là chương trỡnh đó thỳc đẩy việc đổi mới mạnh mẽ phương phỏp giảng dạy, kiểm tra đỏnh giỏ của giảng viờn và học viờn, đó tạo tớnh chủ động, năng động, tỡnh thần tớch cực độc lập trong học tập và nghiờn cứu khoa học cho học viờn cao học và nghiờn cứu sinh, tạo tiền đề đổi mới nội dung chương trỡnh, giỏo trỡnh, đề cương bài giảng và cải tiến nõng cao chất lượng đào tạo cả bậc đại học. - Đặc biệt chương trỡnh đào tạo chất lượng cao bậc sau đại học đó tạo ra mụi trường học tập và nghiờn cứu khoa học tốt.. - Chương trỡnh đào tạo chất lượng cao bậc sau đại học đó trực tiếp tạo ra sản phẩm chất lượng cao, đỏp ứng tốt cỏc yờu cầu xó hội, tạo động lực mũi nhọn để thỳc đẩy cỏc trường THPT chuyờn, cỏc hệ đào tạo CNKH tài năng phỏt triển mạnh mẽ. - Kết quả của chương trỡnh đào tạo chất lượng cao bậc sau đại học cho thấy sinh viờn giỏi chất lượng cao cú năng lực phỏt triển trong lĩnh vực khoa học, nghề nghiệp được đào tạo tốt sẽ cú năng lực làm việc và năng lực về chuyờn mụn và nghiờn cứu tốt, cú khả năng phỏt triển lờn tầm cao mới.. - Cần xỏc định rừ mục tiờu và xõy dựng tiờu chớ cụ thể của chương trỡnh đào tạo chất lượng cao bậc sau đại học để nhõn rộng điển hỡnh và phỏt động phong trào học tập trong toàn trường. - Cỏc cỏn bộ quản lý, giảng viờn phải cú tõm huyết, nhiệt tỡnh và cú trỏch nhiệm cao trong việc giỳp đỡ học tập cũng như nghiờn cứu khoa học của học viờn và NCS. - Cần tăng cường cỏc hoạt động hỗ trợ cho người học, tạo điều kiện cho học viờn yờn tõm học tập gắn với nghiờn cứu, thực hành. - Kiến nghị tiếp Đề nghị Nhà nước cú chiến lược và chớnh sỏch đồng bộ phỏt hiện, bồi dưỡng, đào tạo sử dụng nguồn nhõn lực tài năng và chất lượng cao từ bậc THPT đến đại học và sau đại học để những người này cú điều kiện tiếp tục phỏt triển và phỏt huy tốt nhất năng lực của họ. - Để chương trỡnh đào tạo chất lượng cao bậc sau đại học thực sự cú ý nghĩa khuyến khớch học viờn và NCS năng lực vươn lờn trong học tập và nghiờn cứu, đề nghị Bộ GD&ĐT, ĐHQGHN cú chớnh sỏch hỗ trợ tài chớnh cho cỏc trường và tạo điều kiện tốt nhất cho học viờn và NCS của chương trỡnh đào tạo chất lượng cao bậc sau đại học.. - Cần cú những qui định ràng buộc rừ và nhiều hơn nữa về trỏch nhiệm và quyền lợi của những người được tham gia học và dạy trong chương trỡnh đào tạo chất lượng cao bậc sau đại học này.