- ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI. - TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN. - NGHỆ THUẬT TỰ SỰ. - TRONG TRUYỆN NGẮN DẠ NGÂN. - LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Lý luận văn học. - Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành: Lý luận văn học Mã số: 60 22 01 20. - Luận văn với tên gọi Nghệ thuật tự sự trong truyện ngắn Dạ Ngân là công trình nghiên cứu của cá nhân. - Để hoàn thành luận văn này, em xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo trong khoa Văn học, trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, đã truyền đạt cho em những kiến thức quý báu trong những năm học vừa qua.. - Đặc biệt, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo, PGS.TS Đoàn Đức Phương, người đã nhiệt tình chỉ bảo và hướng dẫn cho em trong quá trình làm luận văn vừa qua.. - Cuối cùng, em xin chân thành cảm ơn gia đình và bạn bè đã khích lệ, động viên em trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.. - Luận văn chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót. - Vì vậy, em mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các thầy giáo, cô giáo và các bạn, anh (chị) em để luận văn hoàn thiện hơn.. - Hà Nội, ngày 03 tháng 12 năm 2014 Tác giả luận văn. - Mục đích nghiên cứu. - Error! Bookmark not defined.. - Đối tượng nghiên cứu. - Phạm vi nghiên cứu. - Phương pháp nghiên cứu. - Cấu trúc luận văn. - Chương 1.Khái lược về nghệ thuật tự sự và quá trình sáng tác của Dạ Ngân Error! Bookmark not defined.. - Khái lược về nghệ thuật tự sự. - Quá trình sáng tác của Dạ Ngân. - Quan niệm về sáng tác văn học Error! Bookmark not defined.. - Nghệ thuật tổ chức cốt truyện và xây dựng nhân vật. - Bookmark not defined.. - Nghệ thuật tổ chức cốt truyện. - Các kiểu cốt truyện trong truyện ngắn của Dạ Ngân. - Nghệ thuật xây dựng nhân vật. - Phương thức trần thuật trong truyện ngắn của nhà văn Dạ Ngân Error! Bookmark not defined.. - Văn học Việt Nam thời kỳ đổi mới đánh dấu một mốc quan trọng trong tiến trình lịch sử văn học về sự thay đổi thế giới quan của nhà văn cũng như những sáng tạo về mặt thi pháp, sự đa dạng của đề tài. - Nhiệm vụ chủ yếu của văn học sau Cách mạng tháng Tám là chủ yếu phục vụ công cuộc kháng chiến kiến quốc. - Các nhà văn trở thành người chiến sĩ, văn chương là vũ khí phục vụ cho cách mạng. - Đến thập kỷ 80, đặc biệt sau Đại hội Đảng lần thứ VI (1986), không khí đổi mới - dân chủ tác động mạnh mẽ đến đời sống văn học nghệ thuật, văn nghệ sĩ được “cởi trói” tự do sáng tác,. - không có “vùng cấm” trong văn học và văn xuôi nói riêng, nhà văn mới có thể tự do viết về mọi chuyện đời, chuyện người (trên lập trường nhân văn và sự tiến bộ nghệ thuật). - Khuynh hướng sử thi, cảm hứng lãng mạn trong văn học 1945-1975 được thay thế. - Con người “sử thi” trong văn học trước 1975 được thay thế bằng con người cá nhân “đa đoan” đặt trong tính “đa sự” của cuộc đời. - Các nhà văn không né tránh, ngại ngùng khi khai thác các mặt trái, góc khuất, phần chìm khuất của hiện thực cuộc sống.. - Sự thay đổi đó đã tạo nên một diện mạo văn học vô cùng phong phú, đặc sắc và đa dạng về thể loại. - Văn học chuyển mình ở cả ba thể loại: thơ, kịch và văn xuôi. - Nếu như tiểu thuyết thời kỳ này được ví như một “tấm gương lớn” phản chiếu trung thực các vấn đề của xã hội thì truyện ngắn lại được vẫy vùng trong thế giới tự do với những cách tân về cả nghệ thuật lẫn phong cách. - Vì vốn là một “thể loại muôn hình muôn vẻ và biến đổi vô cùng”, cùng với lợi thế nhanh gọn, năng động và có “tuổi thọ” cao trong tiến trình lịch sử văn học nên truyện ngắn đã bắt kịp nhanh lẹ mọi biến chuyển của đời sống, đi sâu vào khai thác mọi ngóc ngách, tâm lý đời sống, xã hội. - Nằm trong mạch chung đó, truyện ngắn Việt Nam đương đại cũng có sự chuyển mình một cách rõ nét. - Nó không chỉ là sự tiếp nối truyền thống văn học đã bị đứt đoạn của các giai đoạn trước mà còn là sự sáng tạo, tìm tòi ra những giá trị mới tạo nên khuôn dạng của một nền văn học vô cùng đa dạng, phức tạp về mọi phương diện. - Lý Hoài Thu khi tổng kết sự vận động của các thể loại văn xuôi trong thời kỳ đổi mới đã nhận xét “Bên cạnh tiểu thuyết, truyện vừa và truyện ngắn (trung thiên tiểu thuyết và đoản thiên tiểu thuyết) trong các thập niên vừa qua phát triển mạnh mẽ, có thể gọi là rực rỡ. - Không phải ngẫu nhiên mà người ta gọi đây là thời kỳ “lên ngôi” của truyện ngắn. - Điều này hoàn toàn có thể cắt nghĩa được bởi nhịp độ của đời sống công nghiệp hiện đại, dưới sức ép từ phía các phương tiện nghe nhìn, truyện ngắn đã phát huy được ưu thế của mình một cách hiệu quả” [45]. - Sự lên ngôi của truyện ngắn không chỉ phù hợp với nhịp độ phát triển của đời sống công nghiệp hiện đại mà còn là một thể loại rất vừa tay với những cây bút nữ trẻ muốn thử sức. - Phương Lựu cho rằng “dần dần đã có thể nói đến một dòng văn học của những cây bút nữ”. - Bắt mạch rất nhanh vào sự vận động của văn xuôi đương đại, truyện ngắn nữ “vào hội” với một “dung nhan” sớm chín nở bởi sự “mẫn cảm bản năng”. - Dường như mọi sự biến đổi hình thức nghệ thuật của văn xuôi đương đại ta đều có thể quan sát thấy ở hiện tượng này. - Điều quan trọng, truyện ngắn nữ “nhập cuộc” với một bản sắc riêng in đậm dấu ấn của giới tính trong sáng tạo nghệ thuật. - Trong nhiều năm liền các cuộc thi truyện ngắn liên tục được tổ chức trên Báo Văn nghệ, Nhà xuất bản Thanh niên… và nhiều giải thưởng đã được trao cho các nhà văn nữ như Y Ban (1989-1990), Nguyễn Thị Thu Huệ (1992-1994), Đỗ Bích Thúy (1998-1999), Thùy Linh (2001- 2002). - Có thể nói, ở thể loại truyện ngắn các cây bút nữ đã mang đến cho làng văn những giọng điệu mới, nhiều nhà văn đã tìm cho mình một hướng đi thích. - Nhà văn Vương Trí Nhàn còn cho rằng “phụ nữ bắt mạch nhanh hơn nam giới” [30].. - Bên cạnh những cây bút nữ có tiếng trong làng văn như Lê Minh Khuê, Phan Thị Vàng Anh, Nguyễn Ngọc Tư, Nguyễn Thị Thu Huệ, Trần Thùy Mai, Y Ban… thì Dạ Ngân, một nữ nhà văn chuyên về truyện ngắn cũng đã có những tác phẩm để đời với một cách nhìn sâu sắc về quá khứ, về thực tại.. - Chính vì thế, nghiên cứu về Nghệ thuật tự sự trong truyện ngắn Dạ Ngân sẽ phần nào giải mã được bút pháp của nhà văn cũng như sự đa dạng trong nghệ thuật xây dựng tác phẩm.. - Tự sự học (Narratology) xuất hiện vào những năm 70 của thế kỷ XX. - Đây là một lĩnh vực nghiên cứu đặc thù của lí luận văn học, “một bộ môn nghiên cứu liên ngành giàu tiềm năng” [23,10], lấy nghệ thuật tự sự làm đối tượng nghiên cứu. - Tuy xuất hiện muộn màng nhưng tự sự học lại trở thành lĩnh vực thu hút đông đảo sự quan tâm của các nhà khoa học và nhà nghiên cứu, phê bình văn học trên thế giới. - Năm 1925, B.Tomasepxki đã nghiên cứu các yếu tố và đơn vị của tự sự. - V.Propp nghiên cứu cấu trúc và chức năng tự sự trong truyện cổ tích (1928). - Bakhtin đã nghiên cứu về mối quan hệ giữa tác giả và nhân vật, ngôn từ trần thuật và tính đối thoại của nó. - Những học giả người Nga đã làm các học giả phương Tây phải chú ý đến vì những đề xuất của họ về cấu trúc tự sự. - Ở giai đoạn thứ hai (chủ nghĩa cấu trúc) và thứ ba (kí hiệu học) của lý thuyết tự sự có rất nhiều công trình nghiên cứu nhằm phát triển và bổ sung những nghiên cứu của các học giả đi trước, đồng thời cũng đi tìm các mô hình cho hình thức tự sự và mở rông thêm những hướng nghiên cứu mới. - Đến nay, những bài viết, công trình nghiên cứu và dịch thuật có tần suất xuất hiện ngày càng nhiều. - Chúng ta có thể dễ dang tìm thấy những bài nghiên cứu này trong sách giáo trình, trên các tạp trí, báo giấy, mạng và cả những trang blog cá nhân:. - Tự sự học một số vấn đề lí luận và lịch sử (Trần Đình Sử chủ biên, Nhà xuất bản Đại học Sư phạm, 12/2007). - Tạ Duy Anh (biên soạn), Nghệ thuật viết truyện ngắn và ký, NXB Thanh niên.. - Kim Anh, Hỏichuyện nhà văn Dạ Ngân: Nguyễn Ngọc Tư-Điềm đạmmà thấu đáo, VNT số 15 ra ngày 11/4/2004.. - Thái Phan Vàng Anh, Ngôn ngữ trần thuật trong truyện ngắn đương đại, Tạp chí Sông Hương, số 237.. - Aristote: Nghệ thuật thơ ca, Nxb Lao động, trung tâm văn hóa ngôn ngữ đông tây, 2007. - Lại Nguyên Ân, Văn học và phê bình, NXB Tác phẩm mới, H.1994.. - Lại Nguyên Ân, 150 thuật ngữ văn học, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, 2004.. - Phan Cự Đệ (2007), Truyện ngắn Việt Nam Lịch sử - Thi pháp - Chân dung, Nxb Giáo dục, Hà Nội. - Hà Minh Đức (chủ biên) (1996), Lý luận văn học, Nxb Văn học, Hà Nội. - Lê Bá Hán, Từ điển thuật ngữ văn học, NXB Giáo dục, 1992.. - Nguyễn Đư ́ c Kế (chủ biên) (2000), Lí luận văn học, Nxb Gia ́o du ̣c 20. - Cao Kim Lan (2008), Lý thuyết về điểm nhìn nghệ thuật của R.. - Kellogg, Nghiên cứu Văn học.. - Mã Giang Lân – Bùi Việt Thắng, Văn học Việt Nam sau 1975 ( lưu hành nội bộ. - Phương Lựu, Lý luận văn học, NXB Giáo dục, 2002.. - Dạ Ngân, Nước nguồn xuôi mãi, Nxb Phụ nữ, Hà Nội, 2008. - Nguyễn Đăng Mạnh ( 2006), Con đường đi vào thế giới nghệ thuật của nhà văn, Nxb Giáo dục.. - (1985), Dẫn luận nghiên cứu văn học (2 tập), NXB Giáo dục, Hà Nội. - Trần Đình Sử, Tự sự học- một số vấn đề lí luận và lịch sử, NXB Đại học sư phạm, 2004.. - Trần Đình Sử, Tự sự học- một số vấn đề lí luận và lịch sử, Phần 2, NXB Đại học sư phạm, 2008. - Bùi Việt Thắng, Bình luận truyện ngắn, NXB Văn học, Hà Nội, 1999.. - Bùi Việt Thắng, Truyện ngắn, những vấn đề lý thuyết và thực tiễn thểloại, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, 2007.. - Bích Thu, Những thành tựu của truyện ngắn sau 1975, Tạp chí văn học, số 9, 1996. - Huỳnh Kim, Vợ chồng nhà văn Nguyễn Quang Thân và Dạ Ngân : Mong cho cuộc đời tử tế hơn!, thvl.vn, tháng 11/2014. - Tuy Hòa, Nhà văn Dạ Ngân giữa nước nguồn xuôi mãi, http://www.sggp.org.vn, tháng 5/2008. - Dạ Ngân, Truyện ngắn Dạ Ngân, https://sites.google.com. - Dương Bình Nguyên, Nhà văn Dạ Ngân:Người đàn bà mang dấu chấm thiên di, http://www.cand.com.vn, tháng 10/2007. - Nhân, Nhà văn Dạ Ngân tri ân đất Sài Gòn bằng tập truyện, http://news.go.vn, tháng 8/2012. - Lý Hoài Thu, Sự vận động của các thể văn xuôi trong văn học thời kỳ đổi mới, http://tapchisonghuong.com.vn, tháng 9/2009. - Lâm Tuyền, Nhà văn Dạ Ngân: "Tết Mậu Thân, Tết đáng nhớ của đời tôi", http://www.baomoi.com/, tháng 2/2011. - Miên Tường, Vợ chồng Dạ Ngân - Nguyễn Quang Thân: Gia đình không bé mọn, 10/2010. - Van.vn, Chùm truyện ngắn của Dạ Ngân, http://vanvn.net/news/5/1664-chum-truyen-ngan-cua-da-ngan.html,. - Phạm Thị Thanh Phượng, Nghệ thuật tự sự trong truyện ngắn Thạch Lam, Luận văn thạc sĩ, Đại học KHXH&NV Hà Nội, 2008.. - Vũ Thị Thêm, Nghệ thuật trần thuật trong truyện ngắn của Lê Minh Khuê sau đổi mới, Khóa luận tốt nghiệp, Đại học KHXH&NV Hà Nội, 2009.