Nghiên cứu cải tiến phương pháp dạy học thực hành, thực tập nâng cao chất lượng đào tạo nghề và góp phần xã hội hóa các trường dạy nghề

- NGUYỄN CÔNG TRUYỀN NGHIÊN CỨU CẢI TIẾN PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THỰC HÀNH, THỰC TẬP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO NGHỀ VÀ GÓP PHẦN XÃ HỘI HÓA CÁC TRƯỜNG DẠY NGHỀ LUẬN VĂN THẠC SỸ SƯ PHẠM K Ỹ THUẬT Chuyên ngành : Lý luận và phương pháp dạy học Chuyên sâu : Sư phạm kỹ thuật Cơ khí Hà Nội - 2011 1 LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn: Thầy giáo hướng dẫn: TS.
- Nguyễn Huy Ninh, người trực tiếp hướng dẫn và đã dành nhiều thời gian, công sức, trí tuệ để chỉ dẫn giúp đỡ tác giả hoàn thành luận văn tốt nghiệp Cùng toàn thể các thầy, cô giáo, giáo sư, giảng viên của khoa Sư phạm kỹ thuật và khoa Cơ khí trường Đại học Bách khoa Hà Nội, đã tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả được học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn Các thầy, cô trong hội đồng bảo vệ đã tạo điều kiện cho tác giả hoàn thành nhiệm vụ.
- Tác giả cũng xin cảm ơn toàn thể bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã quan tâm, động viên và giúp đỡ tác giả trong quá trình thực hiện luận văn và hoàn thành luận văn này.
- Hà Nội, ngày 30 tháng 2 năm 2011 Học viên Nguyễn Công Truyền 2 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan những gì tôi viết trong luận văn là do sự tìm hiểu và nghiên cứu của bản thân.
- Mọi kết quả nghiên cứu cũng như ý tưởng của các tác giả khác, nếu có đều được trích dẫn cụ thể.
- CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC NGHIÊN CỨU CẢI TIẾN PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THỰC HÀNH, THỰC TẬP THEO NĂNG LỰC THỰC HIỆN KẾT HỢP VỚI SẢN PHẨM THỰC TIỄN Phương pháp dạy học Khái niệm Cải tiến, đổi mới phương pháp dạy học Dạy học theo năng lực thực hiện Các khái niệm cơ bản Năng lực Sự thực hiện Năng lực thực hiện Dạy học theo năng lực thực hiện Sự khác nhau giữa dạy học theo năng lực thực hiện và dạy học truyền thống Dạy học thực hành, thực tập theo năng lực thực hiện gắn với sản phẩm thực tiễn Khái niệm thực hành và dạy thực hành Mục tiêu của dạy thực hành Nội dung của thực hành Kỹ năng, kỹ xảo và tư duy kỹ thuật trong thực hành Kỹ năng Kỹ xảo Tư duy hoạt động kỹ thuật Dạy học thực hành, thực tập theo năng lực thực hiện gắn với sản phẩm thực tiễn nâng cao chất lượng đào tạo nghề Kết hợp dạy học thực hành, thực tập theo năng lực thực hiện gắn với sản phẩm thực tiễn đem lại hiệu quả kinh tế, góp phần xã hội hóa dạy nghề Khái niệm xã hội hóa Xã hội hóa đối với dạy nghề Tồn tại và nguyên nhân Mục tiêu phát triển xã hội hóa dạy nghề của Đảng và Nhà nước Thu hồi sản phẩm thông qua việc kết hợp với thực hành, thực tập là một trong những nguồn thu quan trọng đối với các trường dạy nghề.....41 5Chương II.
- DẠY HỌC THỰC HÀNH, THỰC TẬP TẠI TRƯỜNG TRUNG CẤP NGHỀ CƠ KHÍ I HÀ NỘI GIAI ĐOẠN Tổng quan về trường Trung cấp nghề Cơ khí I Hà Nội Thực trạng về quy mô và ngành nghề đào tạo.
- chương trình đào tạo nghề của trường.
- 48 2.2.1 Quy mô và ngành nghề đào tạo Đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý Chương trình đào tạo nghề Về cơ sở vật chất, thiết bị Về diện tích phòng học, nhà xưởng Về trang thiết bị dạy học Phương pháp, nội dung, chương trình dạy học thực hành, thực tập tại trường Trung cấp nghề Cơ khí I Hà Nội giai đoạn từ năm 2000 đến năm học Thí điểm cải tiến phương pháp dạy học thực hành, thực tập theo năng lực thực hiện từ năm học 2008-2009 đến nay Chất lượng học tập của học sinh trường TCN Cơ khí I HN Về kết quả tốt nghiệp Về trình độ, tay nghề của học sinh sau khi tốt nghiệp ra trường và có việc làm Chương III.
- DẠY HỌC THỰC HÀNH, THỰC TẬP THEO NĂNG LỰC THỰC HIỆN GẮN VỚI SẢN PHẨM THỰC TIỄN CÁC NGHỀCƠ KHÍ TẠI TRƯỜNG TRUNG CẤP NGHỀ CƠ KHÍ I HÀ NỘI Yêu cầu thực tế của việc cải tiến phương pháp dạy học thực hành, thực tập theo năng lực thực hiện Bài giảng thực hành kỹ thuật theo năng lực thực hiện kết hợp với sản phẩm thực tiễn Hướng dẫn ban đầu Hướng dẫn thường xuyên Hướng dẫn kết thúc Xây dựng một bài giảng cụ thể dạy học thực hành, thực tập theo năng lực thực hiện gắn với sản phẩm thực tiễn Bài 3.2, mô đun 20 nghề hàn Sản phẩm Ống nối mặt bích chịu áp lực Nghiên cứu kết hợp sản phẩm thực tiễn vào dạy học thực hành, thực tập nâng cao hiệu quả kinh tế góp phần xã hội hóa nhà trường Định hướng cho việc kết hợp sản phẩm vào dạy học thực hành, thực tập Tổ chức thực hiện kết hợp sản phẩm với dạy học thực hành, thực tập tại trường Trung cấp nghề Cơ khí I Hà Nội Xây dựng các quy định, quy chế nội bộ về việc kết hợp sản phẩm với dạy học thực hành, thực tập Các sản phẩm thực tiễn đã được áp dụng vào dạy học thực hành, thực tập theo năng lực thực hiện đối với các nghề Hàn, Tiện, Nguội chế tạo tại trường TCN Cơ khí I HN Nghề Hàn Nghề Nguội chế tạo Nghề Tiện Hiệu quả kinh tế thu được từ việc kết hợp sản phẩm thực tiễn vào dạy học thực hành, thực tập tại trường Trung cấp nghề Cơ khí I HN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC THUẬT NGỮ VIẾT TẮT TT Tên viết tắt Đọc là 1 GV Giáo viên 2 HS Học sinh 3 TCN Trung cấp nghề 4 PPDH Phương pháp dạy học 5 XHH Xã hội hóa 6 XHHDN Xã hội hóa dạy nghề 7 NCL Ngoài công lập 8 CSDNNCL Cơ sở dạy nghề ngoài công lập 9 CSDNCL Cơ sở dạy nghề công lập 10 TCT Tổng công ty 11 DN Doanh nghiệp 12 THCS Trung học cơ sở 13 THPT Trung học phổ thông 14 KCS Kiểm tra chất lượng sản phẩm 15 Khoa N-ĐL Khoa Nguội- Động lực 16 Khoa Điện- ĐT - TH Khoa Điện - Điện tử- Tin học 9 DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ Hình 1.1 Quá trình hình thành kỹ năng Hình 1.2 Cấu trúc tư duy kỹ thuật Bảng Kết quả đánh giá kỹ năng thực hành chuyên ngành của HS năm và 2010 Bảng Kết quả đánh giá về tác phong công nghiệp - ý thức nghề nghiệp các năm Hình 3.1 Bản vẽ Ống nối mặt bích chịu áp lực Hình 3.2 Bình chịu áp lực - Công ty CP Nồi hơi Việt Nam Hình 3.3 Sản phẩm Ống nối mặt bích chịu áp lực 10MỞ ĐẦU 1.Tên đề tài: Nghiên cứu cải tiến phương pháp dạy học thực hành, thực tập nâng cao chất lượng đào tạo nghề và góp phần xã hội hóa các trường dạy nghề 2.Lý do chọn đề tài: 2.1 Định hướng đổi mới hệ thống giáo dục kỹ thuật và dạy nghề ở Việt Nam: Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI tiếp tục khẳng định trên cơ sở thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ tổ quốc, đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân.
- Để đi tắt đón đầu từ một nước kém phát triển thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại thì đào tạo nghề phải có vai trò hết sức quan trọng trong hệ thống đào tạo nói chung.
- Theo định hướng đổi mới giáo dục- đào tạo của Đảng, trong những năm tới, phát triển đào tạo nghề gắn với nhu cầu phát triển kinh tế- xã hội, tiến bộ khoa học công nghệ, đảm bảo sự hợp lý về cơ cấu trình độ, cơ cấu ngành nghề, cơ cấu vùng miền.
- mở rộng quy mô trên cơ sở đảm bảo chất lượng và hiệu quả, kết hợp giữa đào tạo và sử dụng, gắn nhà trường với doanh nghiệp.
- Chiến lược phát triển giáo dục của Chính phủ đã đề ra mục tiêu phát triển.
- Ưu tiên nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực, đặc biệt chú trọng nhân lực khoa học công nghệ trình độ cao, cán bộ quản lý kinh doanh giỏi và công 11nhân kỹ thuật lành nghề trực tiếp góp phần nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế “ Giai đoạn đào tạo nghề đã được quan tâm chú trọng phát triển, góp phần đáp ứng lực lượng lao động kỹ thuật cho sự nghiệp CNH- HĐH và phổ cập nghề cho người lao động.
- Luật Giáo dục sửa đổi ban hành 2005 và Luật Dạy nghề 2007 đã đánh dấu bước phát triển, tầm quan trọng của đào tạo nghề.
- Luật Dạy nghề đã tạo hành lang pháp lý, là điểm mốc thực hiện đổi mới, thay đổi căn bản về dạy nghề, đã tác động hết sức tích cực tới hoạt động dạy nghề.
- Số lượng các trường, trung tâm có hoạt động dạy nghề tăng mạnh: đến 2010 đã có hơn 400 cơ sở.
- Quy mô tuyển sinh và đào tạo tăng dần qua từng năm học: năm 2005 là 1,07 triệu, năm 2010 đã có gần 1,5 triệu người học nghề.
- Tỷ lệ lao động qua đào tạo tăng từ 21,8 % năm 2005 đến 32% năm 2010.
- Công tác xã hội hoá giáo dục đã đem lại kết quả bước đầu.
- Các lực lượng xã hội tham gia ngày càng tích cực vào việc huy động học sinh đến trường, xây dựng cơ sở vật chất của trường học, đầu tư mở trường, đóng góp kinh phí cho giáo dục dưới nhiều hình thức khác nhau.
- Tuy nhiên, vấn đề về chất lượng nguồn nhân lực kỹ thuật, đào tạo gắn với nhu cầu thực tiễn vẫn đang là mối quan tâm hàng đầu trong giai đoạn hiện nay.
- Thực tế đang diễn ra ở nước ta là nguồn cung lao động khá dồi dào song doanh nghiệp lại không tuyển dụng được lao động phù hợp để đáp ứng được nhu cầu đổi mới công nghệ, nhu cầu đổi mới doanh nghiệp để nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường trong nước và quốc tế.
- Chất lượng lao động trên thị trường lao động chưa đáp ứng được yêu cầu tuyển dụng, đây là điểm yếu khá phổ biến của công tác đào tạo nghề.
- Doanh nghiệp vì thiếu lao động buộc phải tuyển dụng song tuyển vào phải tự đào tạo lại từ 1-2 tháng đến 6-8 tháng thậm chí cả năm.
- Để khắc 12phục tình trạng này phải đổi mới công tác đào tạo nghề, sự đổi mới đó phải được tiến hành với các giải pháp cơ bản được Chính phủ quan tâm chú trọng trong Chiến lược phát triển gồm: Tăng cường quản lý nhà nước về dạy nghề.
- Tăng cường các điều kiện đảm bảo để nâng cao chất lượng đào tạo và đa dạng hóa nguồn lực cho đào tạo nghề.
- Đặc biệt về giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo nghề được nhấn mạnh.
- Đổi mới và hiện đại hoá phương pháp giáo dục.
- dạy cho người học phương pháp tự học, tự thu nhận thông tin một cách hệ thống và có tư duy phân tích, tổng hợp.
- phát triển được năng lực của mỗi cá nhân.
- tăng cường tính chủ động, tính tự chủ của học sinh, sinh viên trong quá trình học tập, hoạt động tự quản trong nhà trường và tham gia các hoạt động xã hội “ và mục tiêu đẩy mạnh xã hội hoá giáo dục.
- Khuyến khích, huy động và tạo điều kiện để toàn xã hội tham gia phát triển giáo dục.
- Hoàn thiện cơ chế chính sách để khuyến khích các thành phần kinh tế, các tổ chức xã hội và cá nhân mở các cơ sở dạy nghề.
- 2.2 Nghiên cứu cải tiến phương pháp dạy thực hành, thực tập nhằm nâng cao chất lượng dạy học và mang lại hiệu quả kinh tế cho trường dạy nghề: Phương pháp dạy học hiện đại xuất hiện ở các nước phương Tây từ đầu thế kỷ 20 và được phát triển mạnh từ nửa sau của thế kỷ, có ảnh hưởng sâu rộng ở rất nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam.
- Đó là cách thức dạy học theo lối phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh.
- Ưu điểm vượt trội của phương pháp dạy học này tôn trọng và nâng cao vai trò người học.
- Việc ứng 13dụng quan điểm dạy học mới và đổi mới phương pháp dạy học thực hành, thực tập kỹ thuật đã được các trường dạy nghề quan tâm chú trọng từ đầu thập kỷ 90.
- Đã có nhiều tác giả có quan điểm dạy học mới, hiện đại cùng với phương pháp dạy học mới được thí điểm áp dụng vào dạy nghề song việc vận dụng vào thực tế còn hạn chế, chất lượng đào tạo nghề chưa được nâng cao.
- Trường Trung cấp nghề Cơ khí I Hà Nội đã tiến hành nghiên cứu dự án hoàn thiện nội dung chương trình đào tạo các nghề cơ khí theo cấu trúc mô đun và đang từng bước nghiên cứu cải tiến và đổi mới phương pháp dạy học truyền thống bằng các phương pháp dạy học tích cực, áp dụng và phục vụ giảng dạy trong các khoa, tổ môn.
- Trong đó nội dung cải tiến phương pháp dạy học thực hành, thực tập theo năng lực thực hiện kết hợp với sản phẩm thực tiễn được nghiên cứu và đưa vào áp dụng thí điểm tại trường từ năm học 2008-2009.
- Dự án đã tạo cơ hội tham gia tích cực hơn của người học trong quá trình dạy học.
- sử dụng đa dạng hơn các phương pháp và kỹ thuật dạy học.
- có nhiều tài liệu trực quan hơn trong quá trình dạy học.
- có nhiều đánh giá dựa trên năng lực thực hiện hơn.
- dành nhiều thời gian hơn cho các hoạt động thực hành, thực tập, hoạt động nhóm nhỏ và việc kết hợp với gia công chế tạo sản phẩm đã tạo nguồn cảm hứng, hứng thú cho người học tự giác rèn luyện nâng cao kỹ năng nghề để hoàn thiện được sản phẩm của chính mình.
- Chính sự thay đổi đó đã tạo ra chất lượng mới, đã nâng cao thực sự tay nghề cho người học và điều đó giúp cho người học có được việc làm ngay sau khi ra trường, làm được việc ngay mà không phải đào tạo lại.
- 14 Dự án còn mang lại hiệu quả to lớn về kinh tế từ nguồn lợi do tận thu được sản phẩm sau thực tập.
- Chi phí cho vật tư trong đào tạo nghề luôn là chi phí lớn nhất, việc thu hồi được chi phí này đã giải quyết được sự khó khăn về kinh tế cho các trường dạy nghề, giúp cho các trường tự chủ được về kinh tế, giảm được học phí cho học sinh, tự tăng cường được cơ sở vật chất đào tạo đó chính là mục tiêu xã hội hóa đào tạo nghề mà Đảng và Nhà nước đã đề ra.
- Mục tiêu, đối tượng, phạm vi nghiên cứu của đề tài: 3.1 Mục đích Đề xuất những giải pháp mới cho việc cải tiến phương pháp dạy học thực hành, thực tập nhằm nâng cao chất lượng học sinh và góp phần đẩy nhanh tiến độ xã hội hóa trường Trung cấp nghề Cơ khí I Hà Nội.
- Vận dụng các phương pháp dạy học tích cực kết hợp với sản phẩm thực tiễn vào dạy thực hành, thực tập các nghề cơ khí một cách hợp lý.
- 3.2 Đối tượng nghiên cứu: Quá trình dạy học thực hành, thực tập các nghề cơ khí tại trường Trung cấp nghề Cơ khí I Hà Nội Quá trình xã hội hóa lĩnh vực dạy nghề và tại trường Trung cấp nghề Cơ khí I Hà Nội .
- 3.3 Phạm vi nghiên cứu - Hoạt động dạy và học thực hành, thực tập các nghề cơ khí ( tiện, hàn, nguội) theo năng lực thực hiện kết hợp với sản phẩm thực tiễn và quá trình xã hội hóa tại trường Trung cấp nghề Cơ khí I Hà Nội 15- Việc thí điểm cái tiến phương pháp dạy học thực hành thực tập và quá trình xã hội hóa trường Trung cấp nghề Cơ khí I Hà Nội có thể là mô hình nhân rộng cho các trường dạy nghề cơ khí trên phạm vi toàn quốc.
- Nhiệm vụ nghiên cứu.
- Nghiên cứu nội dung các tài liệu về quan điểm dạy học theo năng lực thực hiện, các phương pháp dạy học tích cực và các lý luận dạy học chuyên ngành - Khảo sát thực trạng giảng dạy thực hành, thực tập các nghề tiện, hàn, nguội chế tạo tại trường Trung cấp nghề Cơ khí I Hà Nội - Cải tiến PPDH thực hành, thực tập theo năng lực thực hiện, kết hợp sản phẩm thực tiễn theo đơn đặt hàng của doanh nghiệp vào chương trình đào tạo thực hành, thực tập của học sinh nhà trường với các nghề tiện, hàn, nguội chế tạo - Vận dụng dạy học theo năng lực thực hiện kết hợp với sản phẩm thực tiễn để xây dựng bài giảng theo chương trình mô đun của nghề Hàn - Thực nghiệm sư phạm.
- Phương pháp nghiên cứu: Để giải quyết các nhiệm vụ trên tác giả đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: 5.1 Phương pháp nghiên cứu lý thuyết.
- Đọc, nghiên cứu một số tài liệu liên quan đến đối tượng nghiên cứu: tài liệu lý luận chuyên ngành, dạy học theo năng lực thực hiện, phương pháp dạy học tích hợp, dự án, ..vv

Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn
hoặc xem Tóm tắt