Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học Giáo dục: Phát triển năng lực tư duy cho học sinh trong dạy học chương “Động lực học chất điểm” lớp 10 THPT thông qua việc sử dụng phối hợp thí nghiệm và phương tiện dạy học hiện đại

- PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TƯ DUY CHO HỌC SINH.
- TRONG DẠY HỌC CHƯƠNG “ĐỘNG LỰC HỌC CHẤT ĐIỂM”.
- LỚP 10 THPT THÔNG QUA VIỆC SỬ DỤNG PHỐI HỢP THÍ NGHIỆM VÀ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC HIỆN ĐẠI.
- PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TƯ DUY CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC CHƯƠNG “ĐỘNG LỰC HỌC CHẤT ĐIỂM”.
- LỚP 10 THPT THÔNG QUA VIỆC SỬ DỤNG PHỐI HỢP THÍ NGHIỆM VÀ CÁC PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC HIỆN ĐẠI.
- Chuyên ngành: Lí luận và phƣơng pháp dạy học bộ môn Vật lí Mã số: 60140111.
- Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu ghi trong luận văn là trung thực, được các đồng tác giả cho phép sử dụng và chưa từng công bố trong bất kì một công trình nào khác..
- Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, Phòng Đào tạo Sau đại học, Ban Chủ nhiệm, quý thầy cô Khoa Vật lí trường Đại học Sư phạm Huế và quý thầy cô trực tiếp giảng dạy, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập..
- Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, quý thầy, cô giáo tổ vật lí của các trường THPT Phong Điền, THPT Trần Văn Kỷ, THPT Bùi Thị Xuân, đã nhiệt tình giúp đỡ, trao đổi và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình nghiên cứu thực trạng..
- Nhiệm vụ nghiên cứu.
- Phương pháp nghiên cứu.
- CHƢƠNG I: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC PHÁT TRỂN NĂNG LỰC TƢ DUY CHO HỌC SINH THÔNG QUA VIỆC SỬ DỤNG PHỐI HỢP THÍ NGHIỆM VÀ CÁC PHƢƠNG TIỆN DẠY HỌC HIỆN ĐẠI.
- Năng lực tư duy trong dạy học Vật lí.
- 1.1.1 Năng lực tư duy.
- Tư duy và năng lực tư duy.
- Những yếu tố ảnh hưởng đến phát triển năng lực tư duy.
- Năng lực tư duy trong dạy học vật lí.
- Tư duy của học sinh trong học tập môn vật lí.
- Đặc điểm tư duy vật lí của học sinh THPT.
- Thiết kế thang đo đánh giá năng lực tư duy.
- Thang đo năng lực tư duy vật lí.
- Công cụ đánh giá và quy ước sử dụng thang đo.
- Vai trò của việc sử dụng phối hợp thí nghiệm và phương tiện dạy học hiện đại trong việc phát triển năng lực tư duy của học sinh THPT.
- Vai trò của thí nghiệm với việc phát triển năng lực tư duy trong dạy học vật lí.
- Vai trò của phương tiện dạy học hiện đại với việc phát triển năng lực tư duy trong dạy học vật lí.
- Các biện pháp phát triển năng lực tư duy vật lí cho học sinh THPT.
- Biện pháp 2: Tăng cường cho học sinh sử dụng thí nghiệm và các PTDH hiện đại trong các tình huống mới.
- Biện pháp 3: Sử dụng thí nghiệm và các PTDH hiện đại rèn luyện các thao tác tư duy vật lí cho HS.
- Biện pháp 4: Tập dượt để học sinh giải quyết vấn đề nhận thức theo phương pháp nhận thức của vật lí.
- Biện pháp 5: Rèn luyện ngôn ngữ vật lí cho học sinh.
- Quy trình thiết kế bài dạy theo hướng phát triển năng lực tư duy của học sinh lớp 10 với sự phối hợp thí nghiệm và phương tiện dạy học hiện đại.
- Nghiên cứu thực trạng dạy học chương “Động lực học chất điểm.
- CHƢƠNG II: PHỐI HỢP SỬ DỤNG THÍ NGHIỆM VÀ PHƢƠNG TIỆN HIỆN ĐẠI TRONG DẠY HỌC CHƢƠNG “ĐỘNG LỰC HỌC CHẤT ĐIỂM” LỚP 10 THPT.
- Đặc điểm và nhiệm vụ chương “Động lực học chất điểm” (Vật lí 10 – THPT.
- Sự hỗ trợ của thí nghiệm và các phương tiện dạy học hiện đại trong dạy học chương “Động lực học chất điểm” lớp 10 THPT.
- Phối hợp sử dụng thí nghiệm và phương tiện hiện đại để tổ chức dạy học một số bài chương “Động lực học chất điểm” (Vật lí 10 - THPT.
- Thiết kế tiến trình dạy học một số bài trong chương “Động lực học chất điểm” (Vật lí 10 - THPT.
- Kế hoạch dạy học bài “Ba định luật Newton” (tiết 1.
- Kế hoạch dạy học bài “Ba định luật Newton” (tiết 2.
- Kế hoạch dạy học bài “Lực hấp dẫn – Định luật vạn vật hấp dẫn.
- Nhà xuất bản Giáo dục Phần mềm dạy học Phương pháp.
- Phương pháp dạy học Trung học phổ thông Trung học sơ sở Thực nghiệm.
- Bảng các thành tố của NL tư duy vật lí.
- Bảng các chỉ số hành vi, tiêu chí chất lượng của NL tư duy và cách gán điểm.
- Bảng 1.3: Việc sử dụng thí nghiệm trong dạy học vật lí.
- Bảng 1.4: Việc sử dụng phương tiện hiện đại trong dạy học vật lí.
- Bảng 1.5: Lí do GV ít sử dụng phương tiện hiện đại trong dạy học vật lí.
- Kết quả ĐG cuối bài “Ba định luật Newton” của lớp 10B1.
- Quy trình thiết kế bài dạy theo hướng phát triển NL tư duy của HS.
- Hình 2.2: Thí nghiệm Galile.
- Muốn vậy đòi hỏi ngành giáo dục phải có sự đổi mới một cách toàn diện về mục tiêu, nội dung và phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, tự lực và sáng tạo của HS..
- Việc nâng cao chất lượng giáo dục nhằm đào tạo thế hệ HS trở thành những người lao động mới đáp ứng nguồn nhân lực cho sự nghiệp phát triển đất nước phải gắn liền với việc đổi mới mục tiêu, nội dung và phương pháp dạy học.
- Đối với dạy học môn vật lí ở trường THPT, mục tiêu đó được cụ thể trong bốn nhiệm vụ: giáo dưỡng, giáo dục, phát triển và giáo dục kĩ thuật tổng hợp.
- Trong đó phát triển năng lực cho học sinh, đặc biệt là năng lực tư duy là nhiệm vụ rất quan trọng..
- Định hướng chung về đổi mới phương pháp dạy học là phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo, tự học, kĩ năng vận dụng vào thực tiễn, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, tạo được hứng thú học tập cho học sinh, tận dụng được công nghệ mới nhất.
- Định hướng vào người học được coi là quan điểm định hướng chung trong đổi mới phương pháp dạy học.
- Kết hợp giữa việc tiếp thu và sử dụng có chọn lọc, có hiệu quả các phương pháp tiên tiến, hiện đại với khai thác.
- những yếu tố tích cực của các phương pháp dạy học truyền thống.
- Tăng cường sử dụng các phương tiện dạy học, thiết bị dạy học..
- Vật lí là bộ môn khoa học thực nghiệm, vì vậy việc sử dụng thí nghiệm trong dạy học vật lí ở trường THPT không chỉ là công việc bắt buộc, mà nó còn là một trong những biện pháp quan trọng giúp nâng cao chất lượng dạy học, góp phần phát triển tư duy cho học sinh.
- Một trong những tác dụng của thí nghiệm vật lí là tạo ra sự trực quan sinh động trước mắt học sinh và cũng chính vì thế mà sự cần thiết của thí nghiệm trong dạy học vật lí còn được quy định bởi tính chất của quá trình nhận thức của học sinh dưới sự hướng dẫn của GV.
- Thông qua thí nghiệm vật lí, có thể tạo ra những tác động có chủ định, có hệ thống của con người vào các đối tượng của hiện thực khách quan, với sự phân tích các điều kiện mà trong đó đã diễn ra sự tác động và các kết quả của sự tác động, ta có thể thu nhận được tri thức mới..
- Thí nghiệm vật lí hiểu theo nghĩa rộng còn là một trong những phương pháp dạy học vật lí ở trường THPT.
- Thêm vào đó, thí nghiệm còn có tác dụng giúp cho việc dạy học vật lí tránh được tính chất giáo điều hình thức đang phổ biến trong dạy học hiện nay.
- Ngoài ra, thí nghiệm vật lí còn góp phần giúp cho học sinh củng cố niềm tin khoa học nhằm hình thành thế giới quan duy vật biện chứng cho học sinh.
- Nhưng không phải lúc nào thí nghiệm cũng thực hiện thành công và mang lại hiệu quả dạy học cao..
- Cùng với thí nghiệm vật lí, việc sử dụng các PTDH, nhất là các PTDH hiện đại trong dạy học là hết sức cần thiết, đó cũng chính là điều kiện cần thiết nhằm đạt được mục đích dạy học..
- Sử dụng một cách hợp lí các phương tiện dạy học nói chung là việc làm không thể thiếu được trong mục tiêu nâng cao hiệu quả dạy học.
- Bằng việc sử dụng phương tiện dạy học, giáo viên có thể kiểm tra một cách khách quan hơn khả năng tiếp thu kiến thức cũng như sự hình thành kĩ năng, kĩ xảo của học sinh..
- Có thể nói rằng, trong dạy học cũng như trong nghiên cứu khoa học, thí nghiệm vật lí và các phương tiện dạy học hiện đại có một vai trò hết sức quan trọng và có tác dụng rất lớn.
- Tuy vậy, trong các trường phổ thông hiện nay, thí nghiệm vật lí vẫn chưa có một vị trí xứng đáng, các thiết bị dạy học hiện đại được sử dụng chưa nhiều và có phần kém hiệu quả.
- Nguyên nhân một phần là do sự thiếu thốn về cơ sở vật chất và thiết bị thí nghiệm ở các trường phổ thông.
- Mặt khác, do thí nghiệm chưa được đưa vào trong kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh, điều đó đã ảnh hưởng đến thái độ của cả người dạy và người học đối với việc sử dụng thí nghiệm trong dạy và học vật lí..
- Từ những lí do đã nêu trên, chúng tôi mong muốn có thể đóng góp một phần vào thực hiện tốt mục tiêu, nhiệm vụ đổi mới phương pháp dạy học giáo dục THPT qua việc lựa chọn và nghiên cứu đề tài: “Phát triển năng lực tư duy cho học sinh trong dạy học chương “Động lực học chất điểm” lớp 10 THPT thông qua việc sử dụng phối hợp thí nhiệm và các phương tiện dạy học hiện đại”..
- Đề xuất được các biện pháp phát triển năng lực tư duy cho học sinh thông qua việc sử dụng phối hợp thí nghiệm và phương tiện dạy học hiện đại trong dạy học một số bài ở chương “Động lực học chất điểm” lớp 10 THPT..
- Nghiên cứu hoạt động dạy học chương “Động lực học chất điểm” lớp 10 THPT với việc sử dụng phối hợp thí nghiệm và PTDH hiện đại theo định hướng phát triển năng lực tư duy cho HS..
- Đề xuất được các biện pháp phát triển năng lực tư duy cho học sinh thông qua việc phối hợp sử dụng thí nghiệm và PTDH hiện đại và vận dụng chúng vào dạy.
- học một số nội dung chương “Động lực học chất điểm” lớp 10 THPT thì sẽ phát triển năng lực tư duy vật lí cho học sinh, qua đó nâng cao chất lượng dạy học vật lí..
- Nghiên cứu lí luận về phát triển tư duy vật lí cho học sinh theo quan điểm hiện đại..
- Nghiên cứu lí luận về dạy học chương “Động lực học chất điểm” lớp 10 THPT..
- Nghiên cứu lí luận và thực tiễn về sử dụng thí nghiệm và phương tiện hiện đại trong dạy học vật lí..
- Điều tra thực trạng dạy học chương “Động lực học chất điểm” lớp 10 THPT với việc sử dụng phối hợp thí nghiệm và phương tiện hiện đại ở các trường THPT..
- Đề xuất phương án phối hợp sử dụng thí nghiệm với phương tiện hiện đại khi dạy học chương “Động lực học chất điểm” lớp 10 THPT nhằm phát triển năng lực tư duy vật lí cho HS..
- Nghiên cứu việc phối hợp sử dụng thí nghiệm và PTDH hiện đại nhằm phát triển tư duy vật lí cho học sinh THPT khi học chương “Động lực học chất điểm” lớp 10 THPT..
- Phƣơng pháp nghiên cứu.
- Phương pháp nghiên cứu lí luận.
- Tham khảo sách báo, tạp chí chuyên ngành về vấn đề phát triển tư duy vật lí và các phương pháp dạy học tích cực..
- Tham khảo tài liệu về thí nghiệm, về các PTDH hiện đại, về việc phối hợp thí nghiệm và PTDH hiện đại trong dạy học vật lí..
- Phỏng vấn GV và HS để nắm tình hình dạy học chương “Động lực học chất điểm” với sự phối hợp sử dụng thí nghiệm và PTDH hiện đại ở một số trường.
- Việc nghiên cứu PPDH nhằm phát triển tư duy cho HS là một vấn đề được nhiều nhà khoa học giáo dục và tâm lí học nghiên cứu..
- Trong các công trình khoa học trước đây áp dụng và kết hợp nhiều PP nhằm phát triển tư duy cho HS như: Tô Đức Thắng, Phan Văn Hào, Phạm Thanh Bình.
- Việc sử dụng máy vi tính (MVT) và phần mềm dạy học (PMDH) cho môn Vật lí cũng đã được nhiều tác giả trình bày trong những công trình nghiên cứu của mình như: Phạm Xuân Quế tác giả đã nêu sử dụng MVT và các phần mềm thích hợp sẽ giúp HS xây dựng được nhiều mô hình dưới dạng phương trình toán học phức tạp khác nhau, kiểm tra lựa chọn các giả thuyết của mô hình nhanh chóng do đó phát triển tư duy sáng tạo khi nghiên cứu các hiện tượng, quá trình vật lí .
- Trần Huy Hoàng, tác giả đã sử dụng MVT và một số dụng cụ khác như đệm không khí để tiến hành xây dựng thí nghiệm định luật bảo toàn động lượng phục vụ cho việc giảng dạy đạt kết quả rất tốt [34].
- Ma Văn Trinh, tác giả đã chú trọng đến việc sử dụng MVT như một PTDH hiện đại đồng thời khẳng định vai trò to lớn của MVT và PMDH trong việc góp phần phát triển khả năng độc lập, tự lực và sáng tạo của HS trong quá trình học tập [13].
- Vương Thị Kim Yến, trong luận văn này tác giả đã khai thác và sử dụng một cách có hiệu quả phần mềm phân tích băng video, trong việc tích cực hoá hoạt động nhận thức của HS thông qua việc giảng dạy một số kiến thức về động học [37]..
- Các công trình kể trên đã có những thành công nhất định trong việc phát triển tư duy cho HS qua sử dụng thí nghiệm biểu diễn hoặc sử dụng MVT và các PMDH..
- Tuy nhiên, để phối hợp sử dụng đồng thời thí nghiệm, là đặc thù của bộ môn Vật lí, với các PTDH hiện đại trong dạy học chương “Động lực học chất điểm” lớp 10 THPT, nhằm phát triển năng lực tư duy cho HS thì chưa có công trình nào nghiên cứu cụ thể.
- Đề xuất được một số biện pháp phát triển tư duy cho HS thông qua việc phối hợp sử dụng thí nghiệm và PTDH hiện đại để tổ chức hoạt động dạy và học một số nội dung chương “Động lực học chất điểm” lớp 10 THPT..
- Vận dụng cơ sở lí luận, luận văn đã thiết kế và thực nghiệm tiến trình dạy học ba bài cụ thể thực hiện mục đích đề tài đặt ra..
- Chƣơng I: Cơ sở lí luận và thực tiễn của của việc phát triển tư duy cho học sinh thông qua việc sử dụng phối hợp thí nghiệm và các PTDH hiện đại.
- Chƣơng II: Phối hợp sử dụng thí nghiệm và PTDH hiện đại trong dạy học một số bài chương “Động lực học chất điểm” lớp 10 THPT

Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn
hoặc xem Tóm tắt