- ĐIỀU TRA THỰC VẬT SỬ DỤNG LÀM THUỐC CHỮA BỆNH VỀ THẬN THEO KINH NGHIỆM CỦA CỘNG ĐỒNG CÁC DÂN TỘC Ở TỈNH THÁI NGUYÊN. - Trong nghiên cứu này, chúng tôi đã tiến hành điều tra, phân loại các loài thảo dược cũng như bài thuốc được cộng đồng các dân tộc ở tỉnh Thái Nguyên sử dụng đề điều trị các bệnh liên quan tới thận. - Nghiên cứu này cũng điều tra và thống kê được 20 bài thuốc của cộng đồng các dân tộc tại tỉnh Thái Nguyên được sử dụng để chữa các bệnh liên quan tới thận như suy thận, viêm cầu thận, phù thận và một số bệnh thận khác. - Kết quả của nghiên cứu cung cấp dữ liệu phục vụ cho bảo tồn tính đa dạng của các loài cây thuốc cũng như bảo tồn kinh nghiệm quý báu của đồng bào dân tộc trong điều trị bệnh.. - TỪ KHÓA Cây thuốc Bệnh thận Cộng đồng dân tộc Kinh nghiệm y học bản địa Thái Nguyên. - Kinh nghiệm y học bản địa đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong cộng đồng các dân tộc thiểu số sinh sống trên thế giới cũng như ở Việt Nam. - Sự lưu truyền những bài thuốc, cây thuốc từ đời này sang đời khác đã giúp cho cộng đồng các dân tộc tự chăm sóc, bảo vệ sức khỏe cho cộng đồng mình trong hoàn cảnh không hoặc ít được tiếp cận với y học hiện đại. - Tại Việt Nam, kinh nghiệm sử dụng thảo dược trong điều trị, chăm sóc sức khỏe được nhiều cộng đồng các dân tộc lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. - Mỗi cộng đồng dân tộc lại lưu giữ những nét đặc sắc riêng biệt trong kinh nghiệm sử dụng cây thuốc và bài thuốc để chữa bệnh. - Tại Thái Nguyên, nơi có nhiều đồng bào dân tộc cùng sinh sống, trong các nghiên cứu trước đây, chúng tôi đã đề cập tới kinh nghiệm sử dụng cây thuốc của người dân tộc Tày, Nùng, Dao, Sán Chí, Sán Dìu [11]-[15]. - Trong nghiên cứu này, chúng tôi tiến hành điều tra và nghiên cứu các cây thuốc và bài thuốc được đồng bào các dân tộc ở tỉnh Thái Nguyên sử dụng để điều trị các bệnh về thận, nhằm góp phần vào việc bảo tồn những tri thức quý báu của người dân bản địa.. - Các loài thực vật có giá trị làm thuốc chữa bệnh về thận theo kinh nghiệm của cộng đồng các dân tộc Tày, Nùng, Dao, Sán Dìu, Sán Chay ở các huyện Đồng Hỷ (xã Hợp Tiến, xã Nam Hòa);. - Kế thừa những kinh nghiệm sử dụng thuốc để chữa các bệnh về thận của các ông lang, bà mế tại các khu vực nghiên cứu và các công trình nghiên cứu khoa học trước đây về cây thuốc liên quan đến bệnh thận.. - Kết quả thu thập và xác định được 157 cây thuốc chữa bệnh về thận theo sự chỉ dẫn của các thầy thuốc ở tỉnh Thái Nguyên. - Tiến hành lập Danh lục cây thuốc có khả năng chữa bệnh về thận tại khu vực nghiên cứu.. - Đa dạng nguồn gen cây thuốc có khả năng chữa bệnh về thận phân bố tại tỉnh Thái Nguyên Qua điều tra, chúng tôi đã thu thập được dữ liệu về kinh nghiệm sử dụng các loài thực vật làm thuốc chữa bệnh thận của các ông lang, bà mế thuộc các dân tộc: Tày, Nùng, Dao, Sán Chay, Sán Dìu sinh sống trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. - Đã thu được 157 loài cây thuốc chữa bệnh về thận ở tỉnh Thái Nguyên thuộc 126 chi, 71 họ của 5 ngành thực vật bậc cao có mạch được thể hiện ở bảng 1.. - ex Bory) dùng để chữa bệnh bí tiểu. - Các loài cây thuốc chữa bệnh về thận trong lớp Mộc lan (Magnoliopsida) như: Vảy rồng - Mắt trâu (Desmodium styracifolium (Osbeck) Merr.) mọc ở xung quanh làng bản hay được trồng trong vườn, dùng để chữa sỏi thận, viêm cầu thận. - Các họ có nhiều loài cây thuốc có khả năng chữa bệnh về thận là: Rubiaceae (12 loài);. - f.) lấy rễ, đun nước uống hàng ngày chữa bệnh về thận. - Ruối - Ruối nhám (Streblus asper Lour.) sử dụng thân, lá sắc nước uống chữa bệnh thận, giúp lợi tiểu,.... - Các cây thuốc được sử dụng để chữa bệnh thận của cộng đồng các dân tộc tại tỉnh Thái Nguyên cũng rất phong phú và đa dạng về bộ phận sử dụng, kết quả được thể hiện ở bảng 3.. - Các bộ phận làm thuốc chữa bệnh về thận. - TT Bộ phận sử dụng Số loài Tỷ lệ. - Theo kết quả điều tra được tại khu vực nghiên cứu, thân là bộ phận được sử dụng nhiều nhất với 78 loài (chiếm 49,68%) và lá là 72 loài (chiếm 45,86%) so với tổng số loài thu được. - Các bộ phận này sử dụng làm thuốc rất hiệu quả, nhưng số lượng không nhiều. - Những kinh nghiệm sử dụng cây thuốc chữa bệnh thận của cộng đồng các dân tộc ở tỉnh Thái Nguyên. - Hầu hết, những loài cây thuốc chữa bệnh về thận thường được sử dụng bằng cách sắc uống là chủ yếu. - Qua điều tra kinh nghiệm sử dụng cây thuốc chữa bệnh thận của cộng đồng các dân tộc ở tỉnh Thái Nguyên, chúng tôi thấy rằng, mỗi cây thuốc có những tác dụng chữa bệnh về thận khác nhau, có bệnh chỉ cần dùng một cây thuốc, có bệnh phải cần đến sự kết hợp của nhiều loài cây thuốc thì mới có tác dụng. - Mỗi dân tộc lại có những bài thuốc, vị thuốc đặc trưng mang bản sắc truyền thống trong điều trị bệnh về thận. - Dưới dây là một số bài thuốc chữa bệnh về thận của các dân tộc ở khu vực nghiên cứu:. - Chữa bệnh thận. - Bài 1: Chữa bệnh thận (của ông Nguyễn Phúc Liêu – Dân tộc Tày). - bộ phận sử dụng: lá. - bộ phận sử dụng: thân. - bộ phận sử dụng: quả. - bộ phận sử dụng: rễ. - bộ phận sử dụng: thân, lá. - Bài 2 : Các bài thuốc chữa bệnh thận (của ông Ma Đình Được – Dân tộc Tày). - bộ phận sử dụng: cả cây. - bộ phận sử dụng: thân, lá.. - Bài 3: Chữa bệnh thận (của Hoàng Thị Thành – Dân tộc Sán Chay). - bộ phận sử dụng: lá.. - Bài 4: Chữa bệnh thận (của bà Phương Thị Phú – Dân tộc Sán Chay). - Bài 1: Chữa sỏi thận (của ông Nông Văn Ái – Dân tộc Nùng). - bộ phận sử dụng: củ. - bộ phận sử dụng: thân, củ. - bộ phận sử dụng:. - Tất cả các bộ phận trên được băm nhỏ phơi khô, sắc nước uống.. - Bài 2: Chữa sỏi thận (của ông Liều Văn Đại – Dân tộc Nùng). - Tất cả các bộ phận trên được băm nhỏ phơi khô sắc nước uống.. - Bài 3: Chữa sỏi thận (của bà Đặng Thị Tam – Dân tộc Dao). - bộ phận dùng: lá, rễ. - bộ phận dùng: thân gốc. - bộ phận dùng: thân. - bộ phận dùng: cả cây. - bộ phận dùng: rễ. - bộ phận dùng: rễ.. - Bài 4: Chữa sỏi thận (của ông Triệu Sinh Tiến – Dân tộc Dao). - bộ phận dùng: hạt. - bộ phận dùng: lá. - bộ phận dùng:. - bộ phận dùng: thân, lá. - bộ phận dùng: thân leo, lá. - bộ phận dùng: thân leo. - Bài 5: Chữa sỏi thận (của ông Bàn Như Tiến – Dân tộc Dao). - bộ phận dùng: thân, lá.. - bộ phận dùng: quả, thân. - bộ phận dùng: thân rễ. - Bài 6: Chữa sỏi thận (của bà Trần Thị Hây – Dân tộc Sán Chay). - Bài 7: Chữa sỏi thận (của ông Ma Tuấn Ý – Dân tộc Tày). - bộ phận sử dụng: rễ.. - Bài 1: Chữa viêm cầu thận (của ông Nông Văn Ái – Dân tộc Nùng). - Bài 2: Chữa viêm cầu thận (của ông Triệu Sinh Tiến – Dân tộc Dao). - bộ phận sử dụng: hoa, lá, thân. - bộ phận sử dụng: lá, thân. - bộ phận sử dụng: rễ củ. - bộ phận sử dụng: quả, lá, thân.. - Bài 1: Chữa phù (của ông Bàn Như Tiến – Dân tộc Dao). - bộ phận sử dụng: thân leo. - Bài 2: Bài thuốc tắm chữa phù thũng (của bà Đặng Thị Liễu – Dân tộc Dao). - Các bộ phận trên dùng tươi, nấu nước tắm.. - Bài 3: Chữa phù thũng (của ông Vương Vũ Quyền – Dân tộc Tày). - Bổ thận – Dân tộc Dao. - bộ phận dùng: rễ củ. - Bài 1: Chữa đi tiểu vàng do thận yếu (của ông Dương Công Chiến – Dân tộc Tày). - Bài 2: Chữa đi tiểu buốt, tiểu đục (của ông Lương Văn Vàng – Dân tộc Tày). - bộ phận sử dụng: vỏ. - bộ phận sử dụng: hoa. - Bài 3: Chữa đi tiểu ra máu (của ông Luân Đức Trường – Dân tộc Tày). - Thông qua việc thống kê các bài thuốc chữa bệnh thận cho thấy, mỗi dân tộc đều có sự khác nhau về số lượng các bài thuốc và vị thuốc. - Trong đó, bài thuốc chữa bệnh thận có 4 bài. - chữa bệnh liên quan đến đường tiết niệu có 3 bài. - Mỗi dân tộc dùng một vị thuốc khác nhau để chữa cùng một bệnh, tuy nhiên theo các ông lang, bà mế thì hầu hết các cây thuốc được dùng để chữa các bệnh về thận thì đều có vị đắng, tính mát, chống tiêu viêm. - Có những bài thuốc chỉ cần 1 cây cũng có thể chữa như bài thuốc bổ thận của dân tộc Dao, chỉ cần sử dụng rễ củ của loài Các cò bẻng – Bổ cốt toái (Drynaria fortunei (Kuntz ex Mett.) J. - Một số loài được các dân tộc Tày, Nùng, Dao, Sán Chay cùng sử dụng chữa bệnh về thận, sỏi thận, viêm thận là: Ruối - Cỏ soi (Streblus asper Lour. - Kinh nghiệm sử dụng cây thuốc chữa các bệnh về thận của cộng đồng các dân tộc ở tỉnh Thái Nguyên rất phong phú và đặc sắc, cần được bảo tồn và lưu giữ cho thế hệ sau.. - Thống kê được 20 bài thuốc chữa các bệnh về thận của cộng đồng các dân tộc tại tỉnh Thái Nguyên, trong đó bài thuốc chữa bệnh thận có 4 bài. - chữa bệnh liên quan đến đường tiết niệu có 3 bài.
Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn hoặc xem
Tóm tắt