- Việc đảm bảo chất lượng GD và dạy học đối tượng này trong những năm gần đây đã không ngừng được cải thiện, thể hiện: giáo viên (GV) từng bước được trang bị những kiến thức và kĩ năng để giải quyết những vấn đề hàng ngày đặt ra về áp dụng các kĩ năng đặc thù, giải quyết những tình huống cụ thể. - Ngày càng có nhiều tài liệu về GD - dạy học hòa nhập được biên soạn và cung cấp cho GV. - Tuy nhiên, những nghiên cứu đặc thù về các thiết bị dạy học (TBDH) dành cho HS khuyết tật nhằm hỗ trợ GV và HS còn ít và thiếu thực tế.. - TBDH cho HS và GV dạy HS khuyết tật có vai trò quan trọng trong dạy học cho HS khuyết tật. - Với HS khiếm thị, do hạn chế hoặc không nhìn thấy nên các em cần có đồ dùng dạy học đặc thù để sử dụng thông qua thính giác và xúc giác. - Vấn đề được đặt ra là: Liệu các đồ dùng dạy học của HS phổ thông được sản xuất dành cho HS sáng mắt có sử dụng được trong dạy học cho HS khiếm thị;. - Nếu sử dụng được thì cách thức sử dụng như thế nào;. - Những nghiên cứu về TBDH dành cho HS khiếm thị còn mang tính đơn lẻ, chưa thực sự đáp ứng nhu cầu thực tiễn của HS khiếm thị trong việc học môn Toán và các môn học khác. - Việc nghiên cứu, thiết kế TBDH môn Toán dành cho HS khiếm thị ở cấp TH trong GD hòa nhập sẽ tạo cơ hội cho HS khiếm thị học môn Toán ở TH có chất lượng cao hơn. - GV có những điều kiện để dạy học tốt hơn. - Điều này góp phần vào việc tăng số lượng và chất lượng học toán của HS khiếm thị,. - góp phần thực hiện các mục tiêu chiến lược phát triển GD dành cho HS khuyết tật.. - Một số vấn đề chung về thiết bị dạy học. - Nghiên cứu quy trình thiết kế, cải tiến TBDH còn mang tính chung và tổng quát đưa ra nguyên tắc và quy trình thiết kế TBDH chứ chưa có nghiên cứu đi sâu cụ thể vào quy trình thiết kế TBDH và đặc biệt là TBDH môn Toán dành cho HS khiếm thị cấp TH trong GD hòa nhập. - Vì vậy, cần thiết phải có những nghiên cứu chuyên sâu về TBDH dành cho HS khiếm thị ở cấp TH trong GD hòa nhập.. - Nghiên cứu, thiết kế thiết bị dạy học môn Toán dành cho học sinh khiếm thị ở tiểu học. - TÓM TẮT: Trong các nghiên cứu về giáo dục đặc biệt hiện nay, vấn đề nghiên cứu về thiết bị dạy học dành cho học sinh khuyết tật nói chung và học sinh khiếm thị nói riêng có vai trò hết sức quan trọng trong việc dạy và học cho học sinh khuyết tật trong môi trường giáo dục hòa nhập. - Do đặc thù của mỗi dạng khuyết tật mắc phải, học sinh khuyết tật có những đặc điểm riêng trong quá trình nhận thức, do vậy rất cần những thiết bị dạy học mang tính đặc thù để hỗ trợ học sinh khuyết tật học tập tốt trong môi trường giáo dục hòa nhập.. - TỪ KHÓA: Thiết bị dạy học. - học sinh khiếm thị. - HS khiếm thị là HS có khuyết tật thị giác, sau khi đã có các phương tiện trợ thị giác vẫn gặp nhiều khó khăn trong các hoạt động cần sử dụng mắt. - HS khiếm thị có những mức độ khác nhau về thị lực và thị trường của thị giác.. - Các mức độ khiếm thị (xem Hình 1).. - Hình 1: Các mức độ khiếm thị. - TBDHTL có nguyên lí cấu tạo và cách sử dụng phù hợp với ý tưởng thực hiện bài dạy của GV làm ra, do đó khi được sử dụng thường cho hiệu quả cao và thiết thực.. - Hình 2: Quy trình thiết kế kĩ thuật. - Sơ bộ thực trạng của thiết bị dạy học đối với học sinh khiếm thị. - Khảo sát sử dụng TBDH cho HS sáng mắt theo danh mục thiết bị tối thiểu ở cấp TH, Thông tư 15/2009/. - BGDĐT cho thấy: Các TBDH tối thiểu cấp TH được sử dụng cho HS sáng mắt thuộc các dạng khác nhau và khá đa dạng theo từng môn học. - chưa ban hành danh mục TBDH tối thiểu dành cho HS khuyết tật trong đó có HS khiếm thị và chủ yếu sử dụng các TBDH được cung cấp từ các dự án nước ngoài, các tổ chức quốc tế tài trợ cho HS khuyết tật, các TBDH khá sơ sài và không đầy đủ cho HS khuyết tật sử dụng. - HS ở dạng khuyết tật khiếm thị có nhu cầu về những thiết bị đặc thù tập trung vào hình thành kĩ năng như các điều kiện tiên quyết để giao tiếp và học tập như: Kí hiệu nổi, âm thanh của các thiết bị được phát ra. - Ngoài ra, tùy theo môn học và những đặc điểm về dạng và mức độ khiếm thị mà đòi hỏi những thiết bị bổ trợ hoặc được làm mới hoặc điều chỉnh những thiết bị sẵn có. - Do vậy, TBDH cho HS khiếm thị còn thiếu thốn và chưa phù hợp với HS khiếm thị, do đó cần cải tiến các TBDH và làm mới những thiết bị cần thiết cho HS khiếm thị.. - Việc sử dụng TBDH cho HS khiếm thị một mặt cần được tuân thủ theo các nguyên tắc: đúng lúc, đúng chỗ, đúng liều lượng và mang tính sư phạm. - Mặt khác, phải có những điều chỉnh phù hợp trên các nguyên tắc trên, song cần động viên, khuyến khích tạo môi trường học tập cho HS khiếm thị, giúp các em có tinh thần ham học hỏi và hăng say hơn trong việc học, giúp các em hòa nhập với thế giới xung quanh, trở thành con người có ích cho xã hội.. - Hiện nay, Bộ GD&ĐT chưa ban hành danh mục TBDH tối thiểu dành cho HS khuyết tật, trong đó có TBDH môn Toán dành cho HS khiếm thị. - Các TBDH được thiết kế, thử nghiệm cho HS khiếm thị thường gặp trong việc dạy các kĩ năng đặc thù thuộc các môn học như Toán, Tiếng Việt, Đạo đức cho thấy: Những thiết bị này thực cần thiết và hỗ trợ đáng kể cho HS rèn luyện các kĩ năng cơ bản và là điều kiện tốt để HS có thể chiếm lĩnh kiến thức bài học như các bạn mắt sáng khác.. - Vai trò của thiết bị dạy học đối với học sinh khiếm thị Quá trình dạy học được cấu thành bởi nhiều thành tố cốt lõi chủ yếu sau: Mục tiêu dạy học. - Nội dung dạy học;. - Phương pháp dạy học. - Chủ thể dạy học (GV). - Đối tượng dạy học (HS). - Một số vai trò của thiết bị dạy nói chung trong quá trình dạy học như sau:. - TBDH là công cụ lao động của người GV giúp GV dễ dàng truyền thụ kiến thức cho HS;. - TBDH là sự cụ thể hóa nội dung dạy học mà GV muốn truyền tải cho HS;. - TBDH vật chất hóa phương pháp dạy học;. - TBDH tham gia vào thúc đẩy sự hiện thực hóa mục tiêu dạy học, góp phần làm cho quá trình dạy học có chất lượng, hiệu quả hơn cho bài giảng.. - Do đó, TBDH có vai trò đặc biệt quan trọng trong sự phát triển nhận thức của HS khiếm thị. - Ở mức độ cảm giác, tri giác: HS khiếm thị bị hạn chế một trong các giác quan quan trọng nhất. - TBDH đối với HS khiếm thị có vai trò quyết định trong việc dạy các kĩ năng đặc thù vốn là điều kiện tiên quyết cho việc chiếm lĩnh các kiến thức, kĩ năng các môn học. - Đặc biệt, môn Toán là môn học làm cơ sở cho HS phát triển khả năng tư duy trừu tượng (một trong những đặc điểm yếu nhất của HS khiếm thị).. - Quy trình thiết kế thiết bị dạy học. - Lựa chọn và thiết kế. - Qua nghiên cứu, thử nghiệm có thể đưa ra quy trình thiết kế TBDH gồm 5 bước như sau: Để thiết kế TBDH đáp ứng được yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học (PPDH), trước hết người kĩ sư cần nghiên cứu kĩ nội dung dạy học, nghiên cứu sách giáo khoa (SGK), chuẩn kiến thức, kĩ năng và những yêu cầu của đổi mới PPDH để đề ra mục tiêu của tiết học (cả về kiến thức, kĩ năng, thái độ).. - Bước 1: Phân tích nội dung dạy học (một bài, một chương hoặc một chủ đề, cấp học, hoặc tích hợp liên môn).. - Câu hỏi đặt ra ở đây là mục tiêu của bài học, mục tiêu của chương hay chủ đề dạy học. - Dạy học hướng đến hình thành kĩ năng hành động hay cung cấp tri thức hoặc hướng đến sự phát triển nhân cách cho HS, do đó cần phải có sự lựa chọn PPDH và TBDH phù hợp với mục tiêu của bài học. - TBDH đó sẽ hỗ trợ dạy học phần nào trong bài, nó là giá mang tri thức giúp người học tự chiếm lĩnh kiến thức hay chỉ để minh hoạ kiến thức,. - Bước 4: Sử dụng thử (dạy thử), xem xét, điều chỉnh Nên vận hành thử, sử dụng thử để xem xét những vấn đề có thể nảy sinh khi sử dụng trên lớp. - TBDH đó có góp phần tích cực hóa hoạt động học tập của HS hay không, có tăng hiệu quả dạy học không, có dễ sử dụng không, khi sử dụng trên lớp thì HS thao tác thế nào. - Cách sử dụng, khai thác TBDH để tích cực hóa hoạt động học tập của HS, tăng hiệu quả dạy học. - Riêng các bước 1, 2, 4 rất cần đến sự tham gia của GV, chuyên gia môn học đặc biệt là những kĩ sư công nghệ am hiểu chế tạo về các TBDH để đưa ra quy trình công nghệ chế tạo thông qua các bản vẽ chi tiết và bản vẽ lắp, từ đó đưa vào sản xuất hàng loạt những TBDH cho HS.. - Vận dụng quy trình thiết kế thiết bị dạy học môn Toán dành cho học sinh khiếm thị. - Minh hoạ qua thiết kế thước kẻ đường thẳng song song dành cho HS khiếm thị ở TH.. - Trong chương trình GD chuyên biệt dành cho HS khiếm thị cấp TH lớp 4 có bài GV giới thiệu về hai đường thẳng cắt nhau, vuông góc với nhau, song song với nhau, giới thiệu về hình bình hành và hình thoi. - Tuy nhiên, với các TBDH thông thường dành cho HS sáng mắt để vẽ đường thẳng song song thì rất đơn giản và dễ vẽ còn đối với HS khiếm thị thì rất khó khăn, thậm chí. - không vẽ được do đó việc nghiên cứu, thiết kế thước kẻ song song học toán cho HS khiếm thị ở TH rất cần thiết nhằm giúp HS khiếm thị có thể kẻ các đường thẳng song song một cách nhanh chóng và chính xác hơn.. - Trong danh mục TBDH môn Toán dành cho HS khiếm thị cấp TH chưa có dụng cụ thước kẻ đường thẳng song song.. - *Bước 1: Phân tích nội dung dạy học. - Thước kẻ đường thẳng song song này có giá trị sử dụng rất cao và linh hoạt trong các giờ học môn Toán dành cho HS khiếm thị ở TH.. - 3/ Ta vẽ được hai đường thẳng song song.. - Từ những nội dung bài học trong môn toán lớp 4 ở TH về cách vẽ đường thẳng song song dựa trên đặc điểm tâm sinh lí của HS khiếm thị.. - GV sẽ hỗ trợ dạy học trong bài học môn Toán lớp 4, qua đó giúp HS khiếm thị thực hiện vẽ được đường thẳng song song một cách dễ dàng và hiểu được nội dung bài học mà GV yêu cầu.. - Bước 3: Thực hiện việc chế tạo TBDH Quy trình thiết kế:. - Hình 3: Cải tiến Thiết kế mẫu thước kẻ song song dành cho HS khiếm thị. - Các phương án sử dụng nguyên vật liệu:. - Sử dụng vật liệu là miếng thép dễ gia công trong cơ khí và là nguyên liệu rẻ tiền dễ kiếm dễ sử dụng đơn giản và có độ bền cao.. - Bước 4: Sử dụng thử (dạy thử), xem xét, điều chỉnh Sau khi đã gia công hoàn thiện TBDH là thước kẻ song song, GV mang đi thử nghiệm đối với HS khiếm thị trong chương và bài học cụ thể cần sử dụng TBDH môn Toán là thước kẻ song song dành cho HS khiếm thị. - HS sau khi sử dụng thước kẻ song song sẽ có sự cảm nhận và đánh giá về cách sử dụng có dễ dàng hay gặp những khó khăn nào khi sử dụng TBDH, đồng thời nhờ sự tư vấn và góp ý của chuyên gia về TBDH, từ đó GV thực hiện việc điều chỉnh, cải tiến thước kẻ song song để phù hợp với đối tượng HS khiếm thị khi học môn toán.. - Bước 5: Viết bản hướng dẫn Hướng dẫn sử dụng:. - Lưu ý về sử dụng: Việc sử dụng TBDH Thước kẻ song song cho HS khiếm thị một mặt cần được tuân thủ theo các nguyên tắc: đúng lúc, đúng chỗ, đúng liều lượng và mang tính sư phạm. - Mặt khác, phải có những điều chỉnh phù hợp trên các nguyên tắc trên, song cần luôn động viên, khuyến khích tạo môi trường học tập cho HS khiếm thị giúp các em có tinh thần ham học hỏi và hăng say hơn trong việc học giúp các em hòa nhập với thế giới xung quanh trở thành con người có ích cho xã hội sau khi các em hòa nhập với cuộc sống.. - Sau khi sử dụng rửa sạch các loại, lau khô, lau chùi định kì để chống rỉ.. - Khi sử dụng phải kiểm tra kĩ thiết bị, sử dụng xong lau chùi cẩn thận và bàn giao trả lại đúng quy định.. - TBDH môn Toán có vai trò đặc biệt quan trọng trong sự phát triển nhận thức của HS khiếm thị trong việc học môn Toán ở cấp TH và thực tế hiện nay cho thấy, có rất ít đề tài nghiên cứu, thiết kế TBDH môn Toán dành cho HS khiếm thị trong môi trường GD hòa nhập. - Các TBDH đặc thù chủ yếu được tặng hoặc tài trợ bởi các quỹ dành cho HS khuyết tật. - Do đó, cần thiết phải có những nghiên cứu, thiết kế TBDH môn Toán dành cho HS khiếm thị để GV có thể tự thiết kế được TBDH môn Toán dành cho HS khiếm thị. - Ngoài ra, GV cần hiểu về đặc điểm tâm sinh lí của HS khiếm thị ở TH để vận dụng vào việc nghiên cứu, thử nghiệm, đánh giá TBDH môn Toán dành cho HS khiếm thị ở TH, từ đó hoàn thiện quy trình thiết kế TBDH và đưa vào trong giảng dạy.. - Cụ thể, để có được quy trình thiết kế TBDH môn Toán dành cho HS khiếm thị, GV cần hiểu về đặc điểm của HS khiếm thị bị hạn chế khả năng thị giác, do đó ở khâu xử lí thông tin gặp nhiều khó khăn bởi thị giác rất quan trọng trong việc hình thành biểu tượng giúp HS hình dung được sự vật hiện tượng. - Do vậy, để nhận biết được, hình dung được biểu tượng HS khiếm thị phải sử dụng các tri giác khác như xúc giác, thính giác và các giác quan khác nhưng chủ yếu vẫn là xúc giác do đó TBDH đóng vai trò quan trọng trong việc lưu giữ thông tin như các điểm tựa vững chắc. - TBDH đối với HS khiếm thị có vai trò quyết định trong việc dạy các kĩ năng đặc thù vốn là điều kiện quyết định cho việc chiếm lĩnh các kiến thức, kĩ năng các môn học. - Đối với HS khiếm thị, cần có TBDH kí hiệu nổi các mô hình có thể cầm nắm giúp HS hình dung được biểu tượng trong đầu, HS khiếm thị hình thành tư duy trong học Toán, qua đó giúp các em tự tin hơn trong cuộc sống.. - [1] Trần Quốc Đắc và các tác giả, (2002), Một số vấn đề lí luận và thực tiễn của việc xậy dựng và sử dụng cơ sở vật chất và thiết bị dạy - học, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội.. - [2] Trần Kiều, Vũ Trọng Rỹ, (2001), Thiết bị dạy học với việc đổi mới chương trình sách giáo khoa phổ thông, Tạp chí Thông tin Khoa học Giáo dục, số 86.. - [3] Phạm Minh Mục, (2006), Giáo dục hoà nhập trẻ khiếm thị bậc Tiểu học, NXB Lao động - Xã hội.. - [4] Trần Doãn Quới, (1997), Một số vấn đề về cơ sở khoa học và phương pháp luận của việc sử dụng thiết bị dạy học trong trường phổ thông, Hà Nội.. - [5] Lê Văn Tạc, Nguyễn Văn Hường, (1995), “Bước đầu hình thành bộ đồ dùng dạy học đơn giản cho trẻ có tật bậc Tiểu học, đề tài mã số: B.36, Viện Khoa học Giáo [6] Lê Văn Tạc, Phạm minh Mục, Nguyễn Đức Minh, (2006), dục.. - [7] Lê Ngọc Thu, Nghiên cứu thiết bị dạy học cho học sinh khiếm thị ở trường tiểu học trong môi trường giáo dục hòa nhập, Báo cáo tổng kết đề tài, mã số V7-2003.. - [8] Đặng Thị Thu Thủy, (2009), Thiết kế và sử dụng thiết bị dạy học môn Toán theo hướng tích cực hóa hoạt động học. - [9] Trần Đức Vượng, Nghiên cứu xây dựng tiêu chuẩn trang bị cơ sở vật chất - Thiết bị dạy học cho trường tiểu học và trung học cơ sở giai đoạn Báo cáo tổng kết đề tài mã số B2001-49-11.
Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn hoặc xem
Tóm tắt