- LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC NGÀNH SƯ PHẠM KỸ THUẬT XÂY DỰNG NỘI DUNG MễN HỌC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC BỘ MễN CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC TRONG TRƯỜNG CĐSPKT VINH TRẦN VIẾT PHƯƠNG HÀ NỘI 2006 TRẦN VIẾT PHƯƠNG XÂY DỰNG NỘI DUNG MễN HỌC PHƯƠNG PHÂP DẠY HỌC 2003-2006 BỘ MễN CƠ KHÂ ĐỘNG LỰC TRONG TRƯỜNG CĐSPKT VINH BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI. - LUẬN VĂN THẠC SỸ SƯ PHẠM KỸ THUẬT XÂY DỰNG NỘI DUNG MễN HỌC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC BỘ MễN CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC TRONG TRƯỜNG CĐSPKT VINH CHUYấN NGÀNH SƯ PHẠM KỸ THUẬT MÃ SỐ : TRẦN VIẾT PHƯƠNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC : PGS.TS NGUYỄN TIẾN ĐẠT HÀ NỘI 2006 Mục lục Nội dung Trang Lời cảm ơn 3 Bảng chữ viết tắt 4 Mục lục 5 Phần 1 : Mở đầu 6 Phần 2 : Kết quả nghiên cứu 10 Chơng 1: Cơ sở lý luận của việc biên soạn nội dung môn học 10 I.1. - Vị trí môn học Phơng pháp dạy học bộ môn trong chơng trình đào tạo Cử nhân cao đẳng s phạm kỹ thuật 15 I.3. - Các nguyên tắc xây dựng nội dung môn học 35 Chơng 2 : Nội dung bộ môn 40 II.1. - Nội dung môn học 41 II.2.1. - Phơng pháp dạy học 51 II.2.2.1. - Các phơng pháp thờng đợc sử dụng trong chuyên ngành 51 II.2.2.2. - Thực hành sử dụng các phơng pháp 52 II.2.3. - Hình thức tổ chức dạy học & công tác kiểm tra đánh giá 72 II.2.3.1. - Hình thức tổ chức dạy học 72 II.2.3.2. - Kiểm tra đánh giá kết quả dạy học 76 Phần 3 : Thực nghiệm s phạm 80 Phần 4 : Kết luận và kiến nghị 87 Phần 5 : Tài liệu tham khảo và phụ lục 89 3 Lời cảm ơn Với tình cảm chân thành, tôi xin bày tỏ lời cảm ơn tới thầy giáo PGS.TS Nguyễn Tiến Đạt, ngời trực tiếp hớng dẫn tôi làm luận văn này. - 4 Những từ viết tắt TT Từ viết tắt Từ đầy đủ 1 CĐ Cao đẳng 2 CĐSPKT Cao đẳng s phạm kỹ thuật 3 CNCĐSPKT Cử nhân cao đẳng s phạm kỹ thuật 4 CNKT Công nhân kỹ thuật 5 CNXH Chủ nghĩa xã hội 6 ĐC Đại cơng 7 ĐC Đối chứng 8 ĐHSPKT Đại học s phạm kỹ thuật 9 GVDN Giáo viên dạy nghề 10 GVKT Giáo viên kỹ thuật 11 HCM Hồ Chí Minh 12 HT Học trình 13 LSĐ Lịch sử Đảng 14 NXB Nhà xuất bản 15 SP S phạm 16 TCN Trớc Công nguyên 17 TH Thực hành 18 THCS Trung học cơ sở 19 THPT Trung học phổ thông 20 TN Thực nghiệm 21 TS Tiến sỹ 5 Mục lục Nội dung Trang Lời cảm ơn 3 Bảng chữ viết tắt 4 Mục lục 5 Phần 1 : Mở đầu 6 Phần 2 : Kết quả nghiên cứu 10 Chơng 1: Cơ sở lý luận của việc biên soạn nội dung môn học Phơng pháp dạy học bộ môn Cơ khí động lực (PPDHBMCKĐl) 10 I.1. - Các nguyên tắc xây dựng nội dung môn học 35 Chơng 2 : Nội dung bộ môn PPDHBMCKĐl 40 II.1. - Kiểm tra đánh giá kết quả dạy học 76 Phần 3 : Thực nghiệm s phạm 80 Phần 4 : Kết luận và kiến nghị 87 Phần 5 : Tài liệu tham khảo và phụ lục 89 6 Phần I : Mở đầu 1. - Về mặt s phạm kỹ thuật, năng lực chiếm một vai trò quan trọng, nó đảm bảo cho ngời giáo viên thực hiện tốt các hoạt động giảng dạy và giáo dục học sinh. - Nhng về thực tiễn, mỗi chuyên ngành có đặc điểm khác nhau, quá trình dạy học chuyên ngành có những đặc trng riêng. - Qua thăm dò, điều tra việc vận dụng kiến thức vào giảng dạy chuyên ngành, ngời ta nhận thấy sinh viên chuyên ngành Cơ khí động lực phải mất nhiều thời gian sau khi ra trờng mới tiếp cận đợc quá trình dạy học chuyên ngành. - Điều đó cũng một phần do nguyên nhân là thực tiễn dạy học chuyên ngành Cơ khí động lực đã có sự phát triển mạnh mẽ. - Với một vốn lý luận tơng đối trừu tợng sẽ hạn chế khi tiếp cận thực tiễn, cần phải có một phơng pháp luận nghiên cứu thực tiễn s phạm chuyên ngành. - Trên thế giới, vấn đề lý luận dạy học chuyên ngành đã đợc đề cập từ lâu. - ở nớc ta, trong các trờng đại học s phạm, vấn đề lý luận dạy học bộ 7 môn cũng đã đợc đề cập. - Năm 2003, trờng Cao đẳng s phạm kỹ thuật Vinh đa vào chơng trình đào tạo giáo viên dạy nghề trình độ CĐSPKT môn học Phơng pháp dạy học bộ môn. - Mặc dù đã có môn học song nội dung dạy học cha khoa học, cha phù hợp thực tiễn địa phơng và chuyên ngành. - Để có nội dung dạy học mang tính khoa học, phù hợp với thực tiễn, phù hợp trình độ lĩnh hội của sinh viên thì cần có một nghiên cứu nghiêm túc. - Từ những yêu cầu về thực tiễn của việc đào tạo trong nhà trờng, mà tôi chọn đề tài nghiên cứu : “Xây dựng nội dung môn học Phơng pháp dạy học bộ môn Cơ khí động lực trong trờng ĐHSPKT Vinh”. - 1.2 Lịch sử vấn đề nghiên cứu Vấn đề lý luận dạy học chuyên ngành về kỹ thuật trong thời gian gần đây đã đợc quan tâm. - Bởi thực tiễn dạy học bộ môn đã phát triển, mỗi chuyên ngành đã chiếm một lĩnh vực trong thực tiễn giáo dục đào tạo. - Hệ thống lý luận này dần dần đợc tách ra khỏi lý luận dạy học chung. - Do vậy, có rất nhiều nghiên cứu về vấn đề lý luận dạy học bộ môn, có thể kể ra một số tài liệu sau. - Phơng pháp giảng dạy bộ môn” của Trần Xuân Đam, trờng CĐSPKT 1 -1997 ( Tài liệu ban hành nội bộ) “Phơng pháp dạy bộ môn kỹ thuật nghề nghiệp”của Nguyễn Đức Trí, Viện Nghiên cứu và phát triển giáo dục,1998 “Đề cơng bài giảng Phơng pháp dạy học s phạm kỹ thuật công nghiệp” của TS Nguyễn Thanh Nhu, trờng Đại học Bách khoa Hà Nội “ Phơng pháp dạy học thực hành nghề nghiệp” Phạm Bội Chơng, trờng ĐHSPKT Vinh, 1999. - 8 Ngoài các tài liệu nêu trên, trong các trờng đào tạo giáo viên dạy nghề đều có giáo trình môn học Phơng pháp dạy học bộ môn. - Những tài liệu trên đề cập đến một khía cạnh của quá trình dạy học bộ môn kỹ thuật nói chung hoặc đề cập đến quá trình dạy học bộ môn của trờng cụ thể. - Những tài liệu này do phản ánh đợc một phần của quá trình dạy học bộ môn nên có thể đợc sử dụng để dạy bồi dỡng, giảng dạy hoặc là tài liệu tham khảo. - Những tài liệu dạy học đợc biên soạn trên cơ sở mục tiêu của nhà trờng cụ thể nên chỉ đợc sử dụng giảng dạy trong nhà trờng đó. - ở trờng CĐSP kỹ thuật Vinh cũng đã có một số tài liệu song chỉ phản ánh đợc một mặt, một khía cạnh của quá trình dạy học chuyên ngành Cơ khí động lực, không đa vào giảng dạy đợc. - Hiện nay, cha có tài liệu chuẩn giảng dạy môn Phơng pháp dạy học chuyên ngành Cơ khí động lực. - Mục tiêu nghiên cứu Xây dựng nội dung môn học Phơng pháp dạy học bộ môn Cơ khí động lực trong trờng CĐSPKT Vinh 3. - Khách thể nghiên cứu và đối tợng nghiên cứu Đối tợng nghiên cứu : Nội dung dạy học môn Phơng pháp dạy học bộ môn Cơ khí động lực trong trờng CĐSPKT Vinh Khách thể nghiên cứu : Quá trình dạy học môn học Phơng pháp dạy học bộ môn Cơ khí động lực trong trờng CĐSPKT Vinh 4. - Biên soạn nội dung môn học. - Phơng pháp nghiên cứu 9 - Phơng pháp nghiên cứu lý luận : Đọc, nghiên cứu các tài liệu liên quan đến nội dung bộ môn. - Phơng pháp nghiên cứu thực tiễn : quan sát và phát vấn để thu thập thông tin. - Phơng pháp thực nghiệm khoa học : Sử dụng phơng pháp thực nghiệm s phạm trên các đối tợng. - Cấu trúc luận văn Phần 1 : Mở đầu Phần 2 : Kết quả nghiên cứu Chương 1 : Cơ sở lý luận của việc biên soạn nội dung môn học Chương 2 : Nội dung bộ môn Phần 3 : Thực nghiệm s phạm Phần 4 : Kết luận và kiến nghị Phần 5 : Tài liệu tham khảo và phụ lục 10 Phần 2 : kết quả nghiên cứu Chơng 1 : Cơ sở lý luận của việc biên soạn nội dung môn học phơng pháp dạy học bộ môn Cơ khí động lực I.1. - Giáo dục học, Lý luận dạy học và Phơng pháp dạy học bộ môn1 Lợng tri thức của loài ngời đợc tăng theo thời gian. - Từ giáo dục học, mỗi bộ phận tìm ra đối tợng nghiên cứu riêng, phơng pháp riêng tách thành các khoa học độc lập. - Giáo dục học là khoa học về quá trình giáo dục. - Cũng từ các quá trình thực tiễn giáo dục, các bộ môn nghiên cứu đợc tách riêng thành các khoa học độc lập nh. - Lý luận chung nghiên cứu về chính sách chiên lợc, hệ thống giáo dục, mục tiêu giáo dục,...Lý luận dạy học nghiên cứu quá trình dạy học, lý luận giáo dục nghiên cứu về quá trình giáo dục các phẩm chất của nhân cách, lý luận quản lý giáo dục nghiên cứu quá trình quản lý giáo dục từ vĩ mô đến vi mô. - Lý luận dạy học là bộ môn đợc tách ra từ giáo dục học, nghiên cứu về quá trình dạy học. - 1 Nguồn : Nguyễn Tiến Đạt , Giáo dục học so sánh, đề cơng bài giảng, 2006 11 Khi vận dụng lý luận dạy học vào các quá trình dạy học bộ môn cụ thể thì lợng tri thức về quá trình dạy học bộ môn đợc tăng lên. - Lý luận về quá trình dạy học này đợc tách ra thành bộ môn Phơng pháp dạy học bộ môn. - Lý luận dạy học và phơng pháp dạy học bộ môn đợc hình thành theo con đờng đó. - Sự tích hợp giữa các bộ môn đã làm phát triển khoa học giáo dục. - Giáo dục học kết hợp với Tâm lý học thành Tâm lý học s phạm, Giáo dục học kết hợp với khoa học quản lý thành Quản lý giáo dục, Giáo dục học kết hợp Sử học thành Lịch sử giáo dục, Giáo dục học kết hợp bộ môn khoa học thành Phơng pháp dạy học bộ môn. - Phơng pháp dạy học bộ môn cơ khí động lực là sự kết hợp giữa Lý luận dạy học và các khoa học về ôtô. - Phơng pháp dạy học bộ môn là bộ môn khoa học đợc hình thành từ con đờng tích hợp. - Phơng pháp dạy học bộ môn cũng có thể hiểu theo 2 nghĩa. - Nghĩa thứ nhất phơng pháp dạy học bộ môn là cách dạy học bộ môn đó. - Hiểu theo nghĩa này, phơng pháp dạy học bộ môn bao gồm các vấn đề về cơ sở lý luận dạy học bộ môn. - Đó là lý luận về mục tiêu môn học, nội dung môn học, phơng pháp dạy học môn học, hình thức tổ chức dạy học môn học, công tác kiểm tra đánh giá kết quả môn học, giáo viên và ngời học. - Lý luận về quá trình dạy học bộ môn sẽ là cơ sở để giáo viên tổ chức, lập kết hoạch, lựa chọn phơng pháp thực hiện tốt quá trình dạy học bộ môn. - Hiểu theo nghĩa hẹp, phơng pháp dạy học bộ môn là phơng pháp cụ thể sử dụng dạy học bộ môn đó. - Hiểu theo nghĩa này, phơng pháp dạy học bộ môn là sự lựa chọn và phối hợp phơng pháp, sự vận dụng phơng pháp chung vào quá trình dạy học bộ môn. - Sự lựa chọn và phối hợp phơng pháp sẽ tạo nên phơng pháp mới, sự vận dụng phơng pháp làm sáng tỏ phơng pháp. - 12 Trong luận văn này, chúng ta sử dụng khái niệm phơng pháp dạy học bộ môn theo nghĩa thứ nhất. - Mục tiêu dạy học Hoạt động của con ngời là hoạt động có ý thức. - Cũng chính vì vậy mà hoạt động của con ngời là hoạt động có mục đích. - Do vậy, khi tiến hành bất cứ hoạt động nào thì phải xác định mục đích hoạt động Quá trình dạy học bao gồm hai quá trình tiến hành song song tơng tác chặt chẽ với nhau. - Song hai hoạt động dạy và học tơng tác quan hệ chặt chẽ với nhau không tách rời nhau cùng nhằm tới một đích của quá trình là học sinh nắm vững tri thức, kỹ năng, kỹ xảo nên chúng ta có khái niệm mục đích dạy học. - hoạt động học hớng tới việc chiếm lĩnh những tri thức kỹ năng kỹ xảo, phát triển trí tuệ. - Mục đích dạy học là sản phẩm của quá trình dạy học đợc hình dung trớc Cũng chính vì lý do đó mà khi xác định mục đích dạy học chúng ta phải tiếp cận từ phía học sinh, mục tiêu phải xác định sau quá trình dạy học học sinh có đợc cái gì. - Sau quá trình dạy học, ngời học chiếm lĩnh đợc những tri thức, kỹ năng và thái độ gì. - Mục đích dạy học là sản phẩm của quá trình dạy học, thể hiện ở tri thức, ký năng và thái độ của học sinh-năng lực và cơ sở của việc hình thành thế giới quan và đạo đức cách mạng. - Vì vậy, mục đích dạy học đợc thay bằng thuật ngữ mục tiêu dạy học. - Nội dung dạy học Nếu mục tiêu dạy học trả lời câu hỏi dạy vì cái gì thì nội dung dạy học trả lời câu hỏi dạy cái gì. - Vậy nội dung dạy học là gì? Với các cách tiếp cận khác nhau, chúng ta có quan niệm theo các hớng khác nhau về nội dung dạy học chuyên ngành. - Do vậy, để đi sâu vào nội dung dạy học chuyên ngành, cần phân tích từ quan niệm tổng quát. - Thành phần kinh nghiệm hoạt động : Thông qua lao động con ngời rút ra các kinh nghiệm thực hiện các hoạt động. - Nhờ những kinh nghiệm này mà con ngời có khả năng thực hiện thành công các hoạt động trong thời gian 14 ngắn. - những kinh nghiệm hoạt động có thể là hoạt động thực hành, hoạt động trí tuệ. - Thực hiện các hoạt động đó dần dần con ngời hình thành đợc kinh nghiệm hoạt động sáng tạo. - Phơng pháp và kết quả hoạt động thì cha biết nhng con ngời tìm đợc kinh nghiệm khi gặp hoạt động sáng tạo đó. - Khi truyền thụ kinh nghiệm xã hội cho thế hệ đi sau, ngời ta phải lựa chọn những kinh nghiệm sao cho phù hợp với mục tiêu dạy học, kinh nghiệm xã hội trở thành nội dung dạy học. - Nh vậy, nội dung dạy học là kinh nghiệm xã hội, nhng đây là kinh nghiệm đợc lựa chọn, đợc xây dựng phù hợp với mục tiêu dạy học. - Nội dung dạy học là tổ hợp tri thức cơ bản, cơ sở, chuyên ngành, những kinh nghiệm hoạt động, những kinh nghiệm hoạt động sáng tạo, những quy phạm về thái độ của con ngời mà học sinh cần nắm vững để phát triển nhân cách toàn diện và hài hoà. - Phơng pháp dạy học Phơng pháp dạy học là tổ hợp cách thức dạy của thầy và cách thức học của trò nhằm làm cho trò nắm vững tri thức, kỹ năng và thái độ. - Phơng pháp dạy của thầy là phơng pháp tổ chức chỉ đạo hoạt động học của trò. - ở đây thầy giữ vai trò tổ chức chỉ đạo và truyền thụ, phơng pháp của thầy là phơng pháp tổ chức chỉ đạo quá trình nhận thức. - Phơng pháp của trò là phơng pháp nhận thức. - hoạt động của trò là hoạt động nhận thức. - Do vậy, phơng pháp dạy học đợc hiểu theo nghĩa là tổ hợp phơng pháp dạy và học. - Phơng pháp rất đa dạng, có phơng pháp hớng về tri thức trừu tợng, có tri thức hớng về tri thức trực quan. - Việc lựa chọn phối hợp các phơng pháp dạy học tạo nên phơng pháp mới. - Hình thức tổ chức dạy học Hình thức tổ chức dạy học đợc hiểu là quá trình dạy học đợc xem xét dới góc độ tổ chức. - Mỗi quá trình dạy học đều diễn ra theo một trật tự xác định. - Trong từng giai đoạn của quá trình dạy học, các yếu tố về mục tiêu, nội dung, phơng pháp đợc lựa chọn sắp xếp hợp lý, theo “ chế độ “ nhất định. - Hình thức tổ chức dạy học là một dạng đặc bịêt của quá trình dạy học. - Kiểm tra đánh giá kết quả Kiểm tra đánh giá là một giai đoạn của quá trình dạy học, là một khâu hết sức quan trọng trong tiến trình dạy học. - Kiểm tra là việc xác định việc nắm vững tri thức kỹ năng kỹ xảo của học sinh, đánh giá là việc so sánh kết quả của học sinh với mục tiêu dạy học để đề ra những định lợng tơng ứng. - Vị trí môn học Phơng pháp dạy học bộ môn Cơ khí động lực trong chơng trình đào tạo cử nhân CĐSPKT I.2.1
Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn hoặc xem
Tóm tắt