- Ch ứ c n ă ng c ủ a Tòa án trong t ố t ụ ng hình s ự tr ướ c yêu c ầ u c ả i cách t ư pháp. - V ớ i ch ứ c n ă ng xét x ử thì Tòa án là đạ i di ệ n cho quy ề n l ự c t ư pháp, trên c ơ s ở này, bài vi ế t nghiên c ứ u ch ứ c n ă ng xét x ử c ủ a Tòa án trong t ố t ụ ng hình s ự nh ằ m hoàn thi ệ n ch ứ c n ă ng này tr ướ c yêu c ầ u c ả i cách t ư pháp và xây d ự ng Nhà n ướ c pháp quy ề n.. - Tr ọ ng tâm là xây d ự ng, hoàn thi ệ n t ổ ch ứ c và ho ạ t độ ng c ủ a Tòa án nhân dân ” là m ộ t trong nh ữ ng nhi ệ m v ụ c ủ a chi ế n l ượ c c ả i cách t ư pháp. - Bài vi ế t này t ậ p trung, làm rõ ch ứ c n ă ng c ủ a Tòa án trong t ố t ụ ng hình s ự góp ph ầ n th ự c hi ệ n Ngh ị quy ế t 49/NQ c ủ a B ộ chính tr ị đ ã nêu.. - S ự ra đờ i c ủ a Tòa án g ắ n li ề n v ớ i ho ạ t độ ng xét x ử và xét x ử tr ở thành đặ c đ i ể m quan tr ọ ng nh ấ t khi nói đế n tòa án. - Ngay t ừ khi Nhà n ướ c xu ấ t hi ệ n đ ã có xét x ử và có Tòa án. - h ệ th ố ng c ơ quan t ư pháp có ch ứ c n ă ng xét x ử các hành vi vi ph ạ m các qui đị nh c ủ a pháp lu ậ t nhà n ướ c ” [1]. - Tuy nhiên, ngay t ừ đầ u không ph ả i Tòa án đ ã có m ộ t h ệ th ố ng độ c l ậ p nh ư ngày nay mà ng ườ i ta th ườ ng đồ ng nh ấ t Tòa án v ớ i các c ơ quan hành pháp t ừ trung ươ ng đế n đị a ph ươ ng. - lu ậ t và đồ ng th ờ i l ạ i là ng ườ i xét x ử các hành vi vi ph ạ m pháp lu ậ t nên không có h ệ th ố ng tòa án chuyên th ự c hi ệ n ch ứ c n ă ng xét x ử mà ch ứ c n ă ng này đượ c giao cho h ệ th ố ng c ơ quan hành pháp t ừ trung ươ ng đế n đị a ph ươ ng. - V ớ i s ự ra đờ i c ủ a nhà n ướ c t ư s ả n thì quy ề n tài phán c ủ a Tòa án là m ộ t nhánh quy ề n l ự c nhà n ướ c, là ho ạ t độ ng c ủ a nhà n ướ c xét x ử các tranh ch ấ p trong xã h ộ i gi ữ a các cá nhân v ớ i nhau và phán quy ế t hành vi c ủ a công dân có vi ph ạ m pháp lu ậ t nhà n ướ c hay không. - Theo s ự phát tri ể n c ủ a xu th ế dân ch ủ , đố i t ượ ng ho ạ t độ ng xét x ử c ủ a Tòa án c ũ ng ngày càng đượ c m ở r ộ ng. - Càng v ề sau, các quy ề n t ự do dân s ự , chính tr ị c ủ a công dân d ầ n d ầ n đượ c pháp lu ậ t th ừ a nh ậ n, s ự vi ph ạ m các quy ề n đ ó đượ c nhìn nh ậ n nh ư là xâm ph ạ m t ớ i l ợ i ích, tr ậ t t ự chung và do đ ó chúng là đố i t ượ ng c ủ a ho ạ t độ ng xét x ử c ủ a Tòa án. - Ngoài các v ấ n đề hình s ự , dân s ự , ho ạ t độ ng xét x ử còn m ở r ộ ng đế n các v ấ n đề th ươ ng m ạ i, đấ t đ ai, lao độ ng, đặ c bi ệ t ngày nay Tòa án x ử nh ữ ng hành vi vi ph ạ m pháp lu ậ t c ủ a các quan. - Ngoài vi ệ c x ử dân, x ử quan, Tòa án đ ã hình thành h ệ th ố ng xét x ử c ả hành vi c ủ a các c ơ quan l ậ p pháp, hành pháp n ế u hành vi đ ó vi ph ạ m pháp lu ậ t và hi ế n pháp v ớ i s ự ra đờ i c ủ a Tòa hành chính và Tòa án hi ế n pháp.. - V ớ i ch ứ c n ă ng xét x ử thì Tòa án là đạ i di ệ n cho quy ề n l ự c t ư pháp - m ộ t trong ba nhánh quy ề n l ự c ở nhà n ướ c đượ c t ổ ch ứ c theo nguyên t ắ c phân quy ề n, không nh ữ ng có th ẩ m quy ề n xét x ử nh ữ ng tranh ch ấ p, vi ph ạ m thông th ườ ng mà còn có th ẩ m quy ề n phán x ử c ả nh ữ ng vi ph ạ m hi ế n pháp. - Trong nhà n ướ c pháp quy ề n, Tòa án có vai trò quan tr ọ ng, là n ơ i bi ể u hi ệ n t ậ p trung c ủ a quy ề n l ự c t ư pháp đồ ng th ờ i là n ơ i th ể hi ệ n n ề n công lý, s ự đố i x ử bình đẳ ng, công b ằ ng trong t ấ t c ả các m ố i quan h ệ và c ũ ng là n ơ i th ể hi ệ n ch ấ t l ượ ng ho ạ t độ ng và uy tín c ủ a h ệ th ố ng t ư pháp. - Và, ngay c ả trong nh ữ ng tr ườ ng h ợ p này các phán quy ế t c ủ a tr ọ ng tài, t ổ hòa gi ả i, n ế u các đươ ng s ự không đồ ng ý v ẫ n có th ể đư a ra Tòa án gi ả i quy ế t.. - S ự độ c l ậ p xét x ử xu ấ t phát t ư b ả n ch ấ t c ủ a ho ạ t độ ng t ư pháp mà Tòa án th ự c hi ệ n “Đ ã nhân danh công lý và d ự a vào công lý thì thì Tòa án ph ả i xét x ử nh ư là m ộ t ng ườ i đứ ng gi ữ a, trung l ậ p không ph ụ thu ộ c vào bên nào. - Ch ỉ xét x ử độ c l ậ p Tòa án m ớ i t ồ n t ạ i đ úng v ớ i b ả n ch ấ t c ủ a mình là c ơ quan b ả o v ệ công lý ” [2]. - Theo J.Clfford Wallace - Th ẩ m phán Tòa án t ố i cao Hoa K ỳ thì: “Độ c l ậ p t ư pháp đả m b ả o r ằ ng các quan ch ứ c c ũ ng ph ả i tuân theo pháp lu ậ t. - Nh ư v ậ y, s ự th ừ a nh ậ n v ề m ặ t pháp lý đố i v ớ i độ c l ậ p t ư pháp ph ả i bao g ồ m ba y ế u t ố : 1/ Tòa án ph ả i đượ c trao th ẩ m quy ề n gi ả i quy ế t m ọ i v ấ n đề mang tính ch ấ t t ư pháp. - 2/ Tòa án ph ả i là c ơ quan duy nh ấ t có quy ề n quy ế t đị nh v ụ vi ệ c đ ang yêu c ầ u gi ả i quy ế t có thu ộ c th ẩ m quy ề n xét x ử c ủ a mình hay không. - 3/ Quy ế t đị nh cu ố i cùng c ủ a Tòa án không ph ả i ch ị u b ấ t k ỳ s ự xét duy ệ t c ủ a b ấ t k ỳ c ơ quan quy ề n l ự c nào [4]. - Th ự c hi ệ n nguyên t ắ c độ c l ậ p xét x ử , các qu ố c gia t ậ p trung vào xây d ự ng m ộ t h ệ th ố ng Tòa án theo h ướ ng phân đị nh th ẩ m quy ề n gi ữ a Tòa án v ớ i v ớ i các c ơ quan l ậ p pháp, hành pháp, đồ ng th ờ i v ớ i vi ệ c đề cao trách nhi ệ m c ủ a th ẩ m phán. - Vi ệ c tuân th ủ các qui t ắ c xét x ử t ạ o đ i ề u ki ệ n cho chính th ẩ m phán tránh đượ c m ọ i áp l ự c t ừ phía các quan ch ứ c nhà n ướ c và ngay c ả áp l ự c c ủ a các th ẩ m phán Tòa án c ấ p trên. - Quy ề n t ư pháp do Tòa án đả m nhi ệ m thông qua ho ạ t độ ng xét x ử . - Do v ậ y, ho ạ t độ ng t ư pháp là m ộ t trong nh ữ ng ph ươ ng th ứ c th ự c hi ệ n quy ề n l ự c nhà n ướ c thông qua ho ạ t độ ng xét x ử , ho ạ t độ ng th ự c hành quy ề n công t ố , ho ạ t độ ng đ i ề u tra và ho ạ t độ ng thi hành án nên, c ơ quan t ư pháp không ch ỉ có Tòa án mà còn bao g ồ m Vi ệ n ki ể m sát, C ơ quan đ i ề u tra, C ơ quan thi hành án và nh ữ ng c ơ quan b ổ tr ợ t ư pháp khác. - Do v ậ y, Vi ệ n ki ể m sát không th ể th ự c hi ệ n nh ữ ng ho ạ t độ ng thu ộ c ch ứ c n ă ng xét x ử c ủ a Tòa án và Tòa án c ũ ng không th ể th ự c hi ệ n nhi ệ m v ụ phát hi ệ n t ộ i ph ạ m và kh ở i t ố v ụ án hình s ự hay c ơ quan đ i ề u tra l ạ i th ự c hi ệ n nh ữ ng nhi ệ m v ụ thu ộ c ch ứ c n ă ng xét x ử và th ự c hành quy ề n công t ố c ủ a Tòa án và Vi ệ n ki ể m sát.. - Trong h ệ th ố ng c ơ quan nhà n ướ c đượ c t ổ ch ứ c theo nguyên t ắ c t ậ p quy ề n xã h ộ i ch ủ ngh ĩ a thì tòa án có ch ứ c n ă ng n ă ng xét x ử và đượ c đặ t d ướ i s ự giám giám sát c ủ a c ơ các c ơ quan quy ề n l ự c nhà n ướ c và quy ề n giám sát t ố i cao thu ộ c v ề Qu ố c h ộ i - C ơ quan quy ề n l ự c nhà n ướ c cao nh ấ t. - Trên c ơ s ở nguyên t ắ c này, Hi ế n pháp 1992 ngoài đ i ề u lu ậ t qui đị nh v ề ch ứ c n ă ng xét x ử c ủ a Tòa án. - Tòa án nhân dân t ố i cao, các tòa án nhân dân đị a ph ươ ng, các tòa án quân s ự và các tòa án khác do lu ậ t đị nh là nh ữ ng c ơ quan xét x ử c ủ a n ướ c C ộ ng hòa xã h ộ i ch ủ ngh ĩ a Vi ệ t Nam. - Đ i ề u 127 Hi ế n pháp) thì không có m ộ t đ i ề u lu ậ t nào qui đị nh ch ứ c n ă ng khác đố i v ớ i Tòa án. - Nh ư v ậ y, Hi ế n pháp đ ã kh ẳ ng đị nh ch ứ c n ă ng xét x ử ch ỉ thu ộ c v ề tòa án ch ứ không thu ộ c b ấ t k ỳ c ơ quan nhà n ướ c nào và đồ ng th ờ i Tòa án ch ỉ có ch ứ c n ă ng xét x ử ch ứ không có b ấ t k ỳ ch ứ c n ă ng nào khác. - Theo tinh th ầ n này thì gán cho Tòa án nh ữ ng ch ứ c n ă ng khác nh ư : trách nhi ệ m phát hi ệ n t ộ i ph ạ m và kh ở i t ố v ụ án hình s ự , trách nhi ệ m thu th ậ p ch ứ ng c ứ để ch ứ ng minh t ộ i ph ạ m … không thu ộ c v ề xét x ử là không phù h ợ p v ớ i b ả n ch ấ t, v ị trí, ch ứ c n ă ng c ủ a Tòa án trong nhà n ướ c hi ệ n đạ i và đồ ng th ờ i c ũ ng là s ự vi Hi ế n.. - c) Th ẩ m phán, H ộ i th ẩ m xét x ử độ c l ậ p và ch ỉ tuân theo qui đị nh c ủ a pháp lu ậ t. - Đồ ng th ờ i khi xét x ử phúc th ẩ m, giám đố c th ẩ m ho ặ c tái th ẩ m, Tòa án c ấ p trên c ũ ng không b ị ph ụ thu ộ c b ở i các nh ậ n đị nh, nh ữ ng phán quy ế t. - M ọ i s ự can thi ệ p c ủ a các c ấ p u ỷ Đả ng vào vi ệ c xét x ử t ừ ng v ụ án c ụ th ể c ủ a H ộ i đồ ng xét x ử đề u là s ự nh ậ n th ứ c không đ úng đắ n v ề vai trò lãnh đạ o c ủ a Đả ng đố i v ớ i công tác xét x ử c ủ a Tòa án. - Trên c ơ s ở h ọ c nh ữ ng h ọ c thuy ế t, quan đ i ể m v ề v ị trí, ch ứ c n ă ng c ủ a tòa án trong nhà n ướ c pháp quy ề n hi ệ n đạ i đố i chi ế u v ớ i th ự c ti ễ n Vi ệ t Nam nh ữ ng v ấ n đề sau c ầ n đượ c quan tâm nghiên c ứ u khi ti ế n hành c ả i cách t ư pháp:. - Th ứ nh ấ t, trong nhà n ướ c pháp quy ề n, h ệ th ố ng Tòa án đượ c t ổ ch ứ c để th ự c hi ệ n quy ề n l ự c nhà n ướ c - Quy ề n tài phán nhà n ướ c. - Xu th ế dân ch ủ đ ã đặ t tòa án tr ướ c nhi ệ m v ụ n ặ ng n ề b ở i t ự do cá nhân tùy thu ộ c vào s ự công b ằ ng c ủ a tòa án và do v ậ y cách th ứ c t ổ ch ứ c h ệ th ố ng Tòa án có ý ngh ĩ a quan tr ọ ng trong vi ệ c th ự c hi ệ n ch ứ c n ă ng xét x ử và kh ả n ă ng độ c l ậ p trong xét x ử c ủ a Tòa án. - Hi ệ n nay, ở n ướ c ta h ệ th ố ng tòa án đượ c t ổ ch ứ c theo tiêu chí đị a gi ớ i hành chính và có ba c ấ p, theo đ ó h ệ th ố ng Tòa án g ồ m: Tòa án nhân dân cáp huy ệ n, Tòa án nhân c ấ p t ỉ nh, Tòa án nhân dân T ố i cao. - Bên c ạ nh nh ữ ng ư u đ i ể m nh ư : làm t ă ng uy l ự c cho chính quy ề n các c ấ p đị a ph ươ ng, huy độ ng s ự tham gia c ủ a các t ổ ch ứ c trong h ệ th ố ng chính tr ị tham gia vào công tác xét x ử c ủ a tòa án, t ạ o đ i ề u ki ệ n thu ậ n l ợ i cho ng ườ i dân khi đế n tòa án thì mô hình t ổ ch ứ c h ệ th ố ng tòa án này c ũ ng b ộ c l ộ nhi ề u h ạ n ch ế . - Đ ó là: 1/ T ạ o ra c ơ h ộ i để các c ơ quan Đả ng và chính quy ề n đị a ph ươ ng có th ể can thi ệ p vào công vi ệ c xét x ử c ủ a Tòa án do có s ự ng ộ nh ậ n c ủ a m ộ t b ộ ph ậ n cán b ộ và ng ườ i dân cho r ằ ng h ệ th ố ng Tòa án gi ố ng nh ư m ộ t b ộ , các Tòa án đị a ph ươ ng gi ố ng nh ư nh ữ ng c ơ quan ch ứ c n ă ng c ủ a Ủ y ban nhân dân các c ấ p. - 2/ T ạ o ra s ự m ấ t s ự cân đố i v ề s ố l ượ ng các v ụ án gi ả i quy ế t c ủ a các tòa án h ằ ng n ă m, nh ấ t là gi ữ a s ố l ượ ng c ủ a các tòa án cáp huy ệ n.. - Do s ố l ượ ng c ủ a các v ụ án trên th ự c t ế ở các đị a ph ươ ng khác nhau nên có nh ữ ng tòa án không có vi ệ c ho ặ c ít vi ệ c trong khi đ ó l ạ i có nh ữ ng Tòa án làm không h ế t vi ệ c, tình tr ạ ng án t ồ n đọ ng th ườ ng x ả y ra ở nh ữ ng n ơ i này. - 3/ Cách th ứ c t ổ ch ứ c tòa án hi ệ n hành gây ra nhi ề u lãng phí, bi ề u hi ệ n ở ch ỗ m ộ t b ộ máy c ủ a m ộ t Tòa án huy ệ n v ớ i nh ữ ng đầ u t ư t ố n kém v ề con ng ườ i, c ơ s ở v ậ t ch ấ t và tài chính … nh ư ng không s ử d ụ ng h ế t công su ấ t do có ít s ố l ượ ng v ụ án x ả y ra trên đạ i h ạ t c ủ a Tòa án. - V ớ i nh ữ ng lý do trên, thì vi ệ c đổ i m ớ i t ổ ch ứ c và ho ạ t độ ng c ủ a h ệ th ố ng Tòa án là đ òi h ỏ i c ấ p thi ế t c ủ a nhi ệ m v ụ c ả i cách t ư pháp hi ệ n nay. - Đ ã có nhi ề u ý ki ế n đ ánh giá v ề tính kém hi ệ u qu ả c ủ a h ệ th ố ng tòa án hi ệ n nay và đư a ra các ph ươ ng án đổ i m ớ i t ổ ch ứ c c ủ a h ệ th ố ng tòa án trong nh ữ ng n ă m g ầ n đ ây. - nên k ế th ừ a và phát tri ể n cách th ứ c t ổ ch ứ c h ệ th ố ng Tòa án theo Hi ế n pháp 1946. - Theo đ ó, ngoài Tòa án thì không m ộ t c ơ quan nào đượ c coi là c ơ quan t ư pháp, nói cách khác ch ỉ có Tòa án m ớ i là c ơ quan t ư pháp và tòa án không ch ỉ th ự c hi ệ n ch ứ c n ă ng xét x ử mà còn có c ả ch ứ c n ă ng th ự c hành quy ề n công t ố “ C ơ quan t ư pháp c ủ a n ướ c Vi ệ t Nam dân ch ủ c ộ ng hòa g ồ m có: a) Tòa án T ố i cao. - b) các tòa án phúc th ẩ m. - c) Các Tòa án đệ nh ị c ấ p và s ơ c ấ p. - G ầ n đ ây, nhi ề u nghiên c ứ u đặ t v ấ n đề thành l ậ p tòa án khu v ự c và cho r ằ ng đ ây là v ấ n đề then ch ố t trong quá trình c ả i cách t ư pháp. - Tòa án khu v ự c đượ c thành l ậ p trên đị a gi ớ i c ủ a 1, 2 ho ặ c 3 huy ệ n tùy thu ộ c vào s ố l ượ ng dân c ư và s ố v ụ vi ệ c mà tòa án ph ả i th ụ lý h ằ ng n ă m và xét x ử t ấ t c ả các v ụ án thu ộ c th ẩ m quy ề n chung c ủ a Tòa án theo trình t ự s ơ th ẩ m, Tòa án c ấ p t ỉ nh ch ỉ xét x ử phúc th ẩ m các b ả n án, quy ế t đị nh s ơ th ẩ m c ủ a Tòa án khi v ự c b ị kháng cáo, kháng ngh ị . - Tòa án t ố i cao ch ỉ giám đố c th ẩ m ho ặ c tái th ẩ m.. - Trên c ơ s ở đ ánh giá mô hình t ổ ch ứ c Tòa án hi ệ n hành, Ngh ị quy ế t s ố 49/NQ c ủ a B ộ Chính tr ị v ề chi ế n l ượ c c ả i cách t ư pháp đ ã ch ỉ ra “ T ổ ch ứ c Tòa án theo th ẩ m quy ề n xét x ử , không ph ụ thu ộ c vào đơ n v ị hành chính. - Đ ây là đị nh h ướ ng đ úng đắ n đ áp ứ ng đượ c đ òi h ỏ i tr ướ c m ắ t c ũ ng nh ư lâu dài đố i v ớ i vi ệ c hoàn thi ệ n h ệ th ố ng tòa án ở n ướ c ta. - Thay đổ i cách th ứ c t ổ ch ứ c Tòa án d ự a trên tiêu chí đị a gi ớ i hành chính sang tiêu chí ch ứ c n ă ng, th ẩ m quy ề n xét x ử là s ự đổ i m ớ i có tính ch ấ t then ch ố t, độ t phá trong c ả i cách t ư pháp có ý ngh ĩ a đả m b ả o nguyên t ắ c độ c l ậ p c ủ a Tòa án, m ặ t khác đả m b ả o đượ c tính hi ệ u qu ả và hi ệ u l ự c c ủ a toàn b ộ h ệ th ố ng Tòa án, kh ắ c ph ụ c đượ c nh ữ ng h ạ n ch ế c ủ a h ệ th ố ng Tòa án hi ệ n nay. - Trên c ơ s ở tiêu chí này này thì h ệ th ố ng Tòa án theo Ngh ị quy ế t 49/NQ s ẽ bao g ồ m “ Tòa án s ơ th ẩ m khu. - tòa án phúc th ẩ m có nhi ệ m v ụ ch ủ y ế u là xét x ử phúc th ẩ m và xét x ử s ơ th ẩ m m ộ t s ố v ụ án. - Tòa án nhân dân T ố i cao có nhi ệ m v ụ t ổ ng k ế t kinh nghi ệ m xét x ử , h ướ ng d ẫ n áp d ụ ng th ố ng nh ấ t pháp lu ậ t, phát tri ể n án l ệ và xét x ử giám đố c th ẩ m, tái th ẩ m. - Th ứ hai, hoàn thi ệ n BLTTHS 2003 lo ạ i b ỏ nh ữ ng qui đị nh không thu ộ c ch ứ c n ă ng xét x ử c ủ a Tòa án. - Đố i chi ế u v ớ i ch ứ c n ă ng xét x ử c ủ a Tòa án thì m ộ t s ố qui đị nh c ủ a BLTTHS 2003 c ầ n ph ả i lo ạ i b ỏ khi qui đị nh nhi ệ m v ụ c ủ a Tòa án trong quá trình gi ả i quy ế t v ụ án hình s ự . - Nguyên t ắ c này qui đị nh “ C ơ quan đ i ề u tra, Vi ệ n ki ể m sát và Tòa án ph ả i áp d ụ ng m ọ i bi ệ n pháp h ợ p pháp để xác đị nh s ự th ậ t khách quan c ủ a v ụ án m ộ t cách khách quan, toàn di ệ n và đầ y đủ , làm rõ nh ữ ng ch ứ ng c ứ xác đị nh có t ộ i và ch ứ ng c ứ xác đị nh vô t ộ i, nh ữ ng tình ti ế t t ă ng n ặ ng và nh ữ ng tình ti ế t gi ả m nh ẹ trách nhi ệ m hình s ự c ủ a b ị can, b ị cáo.. - Theo qui đị nh này thì trách nhi ệ m ch ứ ng minh toàn b ộ s ự th ậ t khách quan c ủ a v ụ án, ch ứ ng minh t ộ i ph ạ m thu ộ c v ề C ơ quan đ i ề u tra, Vi ệ n ki ể m sát, Tòa án. - Nh ữ ng v ấ n đề đ ó c ầ n đượ c các c ơ quan ti ế n hành t ố t ụ ng làm rõ để xác đị nh b ả n ch ấ t c ủ a v ụ án. - các c ơ quan ti ế n hành t ố t ụ ng ra các quy ế t đị nh phù h ợ p trong quá trình gi ả i quy ế t v ụ án hình s ự . - Đ i ề u 63 BLTTHS đ ã qui đị nh nh ữ ng v ấ n đề c ầ n ph ả i ch ứ ng minh trong v ụ án hình s ự . - Theo chúng tôi, vi ệ c ch ứ ng minh t ộ i ph ạ m và làm rõ m ọ i tình ti ế t khách quan c ủ a v ụ án không thu ộ c ch ứ c n ă ng xét x ử c ủ a Tòa án mà là trách nhi ệ m thu ộ c ch ứ c n ă ng c ủ a C ơ quan đ i ề u tra và Vi ệ n ki ể m sát. - Qui đị nh vi ệ c ph ả i ch ứ ng minh t ộ i ph ạ m s ẽ ả nh h ưở ng t ớ i tính khách quan c ủ a Tòa án khi ra b ả n án và quy ế t c ủ a mình, đồ ng th ờ i thiên ch ứ c “ tr ọ ng tài anh minh. - ng ườ i c ầ m cân n ả y m ự c ” c ủ a Tòa án d ễ b ị hi ể u sai l ệ ch. - Chính t ừ qui đị nh này mà TS.. - Trong ch ừ ng m ự c nh ấ t đị nh, qui đị nh này đ ã vi hi ế n, b ở i Hi ế n pháp 1992 qui đị nh Tòa án không có ch ứ c n ă ng nào khác ngoài ch ứ c n ă ng xét x ử. - Khi phát hi ệ n có d ấ u hi ệ u t ộ i ph ạ m thì C ơ quan đ i ề u tra, Vi ệ n ki ể m sát, Tòa án trong ph ạ m vi, quy ề n h ạ n, nhi ệ m v ụ c ủ a mình có trách nhi ệ m kh ở i t ố v ụ án và áp d ụ ng các bi ệ n pháp do B ộ lu ậ t này qui đị nh để xác đị nh t ộ i ph ạ m và x ử lý ng ườ i ph ạ m t ộ i. - Th ự c thi trách nhi ệ m kh ở i t ố v ụ án hình s ự theo qui đị nh này thì ch ứ c n ă ng xét x ử c ủ a Tòa án s ẽ b ị ả nh h ưở ng, chi ph ố i b ở i ch ứ c n ă ng khác, nh ấ t là ả nh đế n nguyên t ắ c độ c l ậ p khi xét x ử và tính khách quan đố i v ớ i quá trình xem xét v ụ án, quy ế t đị nh c ủ a b ả n án đố i v ớ i t ộ i ph ạ m và ng ườ i ph ạ m t ộ i. - Ngoài ra, vi ệ c qui đị nh cho Tòa án có th ẩ m quy ề n kh ở i t ố v ụ án hình s ự còn l ấ n sân sang ch ứ c n ă ng công t ố c ủ a Vi ệ n ki ể m sát và C ơ quan đ i ề u tra. - Mu ố n để Tòa án xét x ử đượ c bình đẳ ng, dân ch ủ , khách quan thì không nên giao cho Tòa án nhi ệ m v ụ phát hi ệ n, kh ở i t ố t ộ i ph ạ m và ng ườ i ph ạ m t ộ i c ũ ng nh ư không để Tòa án ph ả i thu th ậ p ch ứ ng c ứ , ch ứ ng minh t ộ i ph ạ m mà hãy để h ọ đư a ra các phán quy ế t d ự a trên ch ứ ng c ứ , lý l ẽ c ủ a Vi ệ n ki ể m sát và ng ườ i bào ch ữ a, d ự a vào k ế t qu ả tranh t ụ ng t ạ i phiên tòa để có nh ữ ng b ả n án đ úng pháp lu ậ t, có s ứ c thuy ế t ph ụ c. - Vì v ậ y, theo chúng tôi không nên qui đị nh th ẩ m quy ề n kh ở i t ố v ụ án cho Tòa án, trong tr ườ ng h ợ p phát hi ệ n t ộ i ph ạ m m ớ i khi xét x ử t ạ i phiên tòa, Tòa án có th ể ki ế n ngh ị ho ặ c thông báo thông tin v ề t ộ i ph ạ m để Vi ệ n ki ể m sát ra quy ế t đị nh kh ở i t ố. - c) Trách nhi ệ m đấ u tranh phòng ch ố ng t ộ i ph ạ m c ủ a Tòa án c ũ ng c ầ n ph ả i đượ c nhìn nh ậ n trong m ộ t gi ớ i h ạ n nh ấ t đị nh. - Đ i ề u 27 BLTTHS 2003 qui đị nh. - Trong ti ế n trình ti ế n hành t ố t ụ ng hình s ự , C ơ quan đ i ề u tra, Vi ệ n ki ể m sát, Tòa án có nhi ệ m v ụ tìm ra nguyên nhân và đ i ề u ki ệ n ph ạ m t ộ i, yêu c ầ u các c ơ quan, t ố ch ứ c h ữ u quan áp d ụ ng các bi ệ n pháp kh ắ c ph ụ c và ng ă n ng ừ a. - Đố i v ớ i Tòa án không th ể và không có đ i ề u ki ệ n v ớ i đế n c ộ i ngu ồ n c ủ a t ộ i ph ạ m n ằ m sâu trong các đ i ề u ki ệ n kinh t ế , xã h ộ i và b ả n thân m ỗ i con ng ườ i. - Vì v ậ y, vi ệ c đấ u tranh, phòng ng ừ a t ộ i ph ạ m c ủ a Tòa án ch ỉ nên gi ớ i. - V ớ i cách ti ế p c ậ n này thì vi ệ c Tòa án xét x ử công minh, k ị p th ờ i, đ úng pháp lu ậ t các v ụ án hình s ự đ ã đủ để công nh ậ n Tòa án ho ạ t độ ng có hi ệ u qu ả , ngay c ả khi s ố t ộ i ph ạ m t ă ng lên.. - d) V ề gi ớ i h ạ n c ủ a vi ệ c xét x ử : Đ i ề u 196 BLTTHS 2003 quy đị nh. - Tòa án ch ỉ xét x ử nh ữ ng b ị cáo và nh ữ ng hành vi theo t ộ i danh mà Vi ệ n ki ể m sát truy t ố và Tòa án đ ã quy ế t đị nh đư a ra xét x ử. - Tòa án có th ể xét x ử b ị cáo theo kho ả n khác v ớ i kho ả n mà Vi ệ n ki ể m sát đ ã truy t ố trong cùng m ộ t đ i ề u lu ậ t ho ặ c v ề m ộ t t ộ i khác b ằ ng ho ặ c nh ẹ h ơ n t ộ i mà Vi ệ n ki ể m sát đ ã truy t ố. - Theo qui đị nh này thì Tòa án không đượ c xét x ử ng ườ i và nh ữ ng hành vi mà Vi ệ n ki ể m sát không truy t ố . - N ế u qua xét x ử , Tòa án phát hi ệ n còn có ng ườ i khác ph ạ m t ộ i ho ặ c t ộ i ph ạ m khác c ủ a b ị cáo ch ư a đượ c truy t ố thì Tòa án có th ể ra quy ế t đị nh kh ở i t ố v ụ án hình s ự đố i v ớ i t ộ i ph ạ m m ớ i và giao cho Vi ệ n ki ể m sát quy ế t đị nh đ i ề u tra.. - Trong tr ườ ng h ợ p Tòa án phát hi ệ n b ị cáo ph ạ m t ộ i danh n ặ ng h ơ n thì Toà án ra quy ế t đị nh đ i ề u tra b ổ sung theo t ộ i danh n ặ ng h ơ n, đề ngh ị Vi ệ n ki ể m sát thay đổ i t ộ i danh đ ã truy t ố . - N ế u Vi ệ n ki ể m sát không đồ ng ý thay đổ i t ộ i danh và v ẫ n gi ữ nguyên quy ế t đị nh truy t ố thì Tòa án v ẫ n quy ế t đị nh xét x ử theo t ộ i danh mà Vi ệ n ki ể m sát đ ã truy t ố . - Tòa án không đượ c x ử theo t ộ i danh n ặ ng h ơ n đố i v ớ i m ộ t t ộ i ph ạ m, nh ư ng Tòa án có quy ề n x ử theo khung hình ph ạ t n ặ ng h ơ n khung hình ph ạ t mà Vi ệ n ki ể m sát đề ngh ị áp d ụ ng khi khung hình ph ạ t đ ó thu ộ c th ẩ m quy ề n xét x ử c ủ a Tòa án. - N ế u qua xét x ử Tòa án th ấ y c ầ n đổ i t ộ i danh thì H ộ i đồ ng xét x ử ch ỉ có th ể đổ i t ộ i danh nh ẹ h ơ n ho ặ c thay đổ i t ộ i danh có khung hình ph ạ t t ươ ng đươ ng v ớ i t ộ i ph ạ m đ ã b ị truy t ố . - ph ầ n quy ế t đị nh truy t ố thì Tòa án xét x ử ph ầ n không rút c ủ a quy ế t đị nh truy t ố . - Theo chúng tôi, qui đị nh này đ ã h ạ n ch ế ch ứ c n ă ng xét x ử c ủ a Tòa án và vi ệ c xét x ử c ủ a tòa án ph ụ thu ộ c vào các đ i ề u, kho ả n mà Vi ệ n ki ể m sát đ ã truy t ố . - Vì v ậ y, ch ỉ c ầ n qui đị nh Tòa án ch ỉ xét x ử nh ữ ng b ị cáo và nh ữ ng hành vi mà Vi ệ n ki ể m sát truy t ố còn hành vi thu ộ c c ấ u thành t ộ i ph ạ m nào dành cho quy ề n ch ủ độ ng c ủ a Tòa án.. - Tóm l ạ i, trên đ ây là m ộ t s ố ý ki ế n th ể hi ệ n quan đ i ể m cá nhân v ề ch ứ c n ă ng c ủ a Tòa án trong t ố t ụ ng hình s ự tr ướ c yêu c ầ u c ả i cách t ư pháp, mong đượ c góp ph ầ n nh ỏ bé vào l ộ trình c ả i cách quan tr ọ ng này.. - [2] Bùi Ng ọ c S ơ n, S ự s ự độ c l ậ p c ủ a Tòa án trong Nhà n ướ c pháp quy ề n, T ạ p chí Nghiên c ứ u l ậ p pháp, s ố . - Clifford Wallace, Kh ắ c ph ụ c tham nh ũ ng t ư pháp trong khi ph ả i đả m b ả o độ c l ậ p t ư pháp, T ạ p chí Tòa án nhân dân, s ố . - [4] L ư u Ti ế n D ũ ng, Độ c l ậ p xét x ử ở các n ướ c quá độ : M ộ t góc nhìn so sánh, T ạ p chí Tòa án nhân dân, s ố