- ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG GIÁO DỤC. - ĐÁNH GIÁ KHÁC BIỆT GIỚI TRONG NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CỦA HỌC SINH VIỆT NAM TRONG PISA 2012. - Chuyên ngành: Đo lƣờng và đánh giá trong giáo dục Mã số: 60140120. - Mục đích nghiên cứu của đề tài. - Giới hạn nghiên cứu của đề tài. - Câu hỏi nghiên cứu. - Khách thể, đối tượng và phạm vi nghiên cứu. - Đối tượng nghiên cứu. - Khách thể nghiên cứu. - Phạm vi nghiên cứu. - Phương pháp tiếp cận nghiên cứu. - CHƢƠNG 1.CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU. - Năng lực. - Năng lực giải quyết vấn đề. - Quan niệm về năng lực GQVĐ trong khảo sát PISAError! Bookmark not defined.. - Khác biệt giới trong kết quả học tập. - Tổng quan các nghiên cứu liên quan. - Khác biệt giới trong kết quả học tập của HSError! Bookmark not defined.. - Đánh giá năng lực GQVĐ. - Bối cảnh nghiên cứu. - KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬNError! Bookmark not defined.. - Khác biệt giới về năng lực giải quyết vấn đề trong lĩnh vực Toán họcError! Bookmark not defined.. - Đánh giá chung về năng lực GQVĐ của học sinh Việt Nam trong lĩnh vực Toán học. - Đánh giá khác biệt giới về năng lực GQVĐ trong lĩnh vực Toán họcError! Bookmark not defined.. - Khác biệt giới về năng lực giải quyết vấn đề trong lĩnh vực Đọc hiểuError! Bookmark not defined.. - Đánh giá chung về năng lực GQVĐ của HS Việt Nam trong lĩnh vực Đọc hiểu. - Đánh giá khác biệt giới về năng lực GQVĐ trong lĩnh vực Đọc hiểuError! Bookmark not defined.. - Khác biệt giới về năng lực giải quyết vấn đề trong lĩnh vực Khoa họcError! Bookmark not defined.. - Đánh giá chung về năng lực GQVĐ của HS Việt Nam trong lĩnh vực Khoa học. - Đánh giá khác biệt giới về năng lực GQVĐ trong lĩnh vực Khoa họcError! Bookmark not defined.. - Đánh giá chung. - Trên thế giới nói chung và ở Việt Nam nói riêng, việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập ngày càng được chú trọng. - Đánh giá kết quả học tập có ý nghĩa rất quan trọng trong quá trình giáo dục và đào tạo. - Có thể nói đây là một trong những khâu then chốt của quá trình giáo dục. - Trong “Chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam từ Bộ GD&ĐT có ghi rõ: “Bất kỳ một quá trình giáo dục nào mà một con người tham gia cũng nhằm tạo ra những biến đổi nhất định trong con người đó. - Muốn biết những biến đổi đó xảy ra ở mức độ nào phải đánh giá hành vi của người đó trong một tình huống nhất định. - Việc đánh giá cho phép chúng ta xác định, một là mục tiêu giáo dục được đặt ra có phù hợp hay không và có đạt được hay không, hai là việc giảng dạy có thành công hay không, học viên có tiến bộ hay không”.. - Trong những năm gần đây, ta có thể thấy Việt Nam đang dần tích cực tham gia vào các chương trình đánh giá quốc tế kết quả học tập của học sinh (HS) như PISA, PASEC, EGRA. - Trong đó, đáng quan tâm nhất là Chương trình đánh giá HS quốc tế - Programme for International Student Assessment (viết tắt là PISA) do Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) khởi xướng và chỉ đạo. - Một trong những điểm đặc biệt của Chương trình PISA đó là các đề thi tập trung vào đánh giá năng lực của HS. - Đề kiểm tra được xây dựng không gắn liền với chương trình học của bất kì quốc gia nào mà dựa trên năng lực của HS ở độ tuổi 15 – độ tuổi năm cuối của giáo dục bắt buộc, để chuẩn bị bước vào cuộc sống theo OECD. - Việt Nam đã tham gia PISA bắt. - Đây là lần đầu tiên Việt Nam tham gia PISA. - Là nước có chỉ số GDP và HDI thấp nhất trong các nước tham gia, nhưng Việt Nam đã đạt được kết quả khả quan, đứng thứ 17/65 về lĩnh vực Toán học, đứng thứ 19/65 về Đọc hiểu và đứng thứ 8/65 về Khoa học.. - Với việc tham gia vào PISA, có thể nói rằng Việt Nam đã có một bước tiến tích cực trong việc hội nhập quốc tế về giáo dục. - Những dữ liệu thu thập được (ở quy mô lớn, độ tin cậy cao) từ PISA giúp cho chúng ta có cơ sở để so sánh “mặt bằng” giáo dục quốc gia với giáo dục quốc tế, biết được những điểm mạnh, điểm yếu của nền giáo dục nước nhà. - Dựa trên kết quả PISA, OECD đưa ra những phân tích và đánh giá về chính sách giáo dục quốc gia và đề xuất những thay đổi về chính sách giáo dục cho các quốc gia. - Những phân tích, đánh giá, đề xuất này sẽ góp phần chuẩn bị tích cực cho lộ trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI. - Mặt khác, kết quả PISA sẽ gợi ý cho chúng ta đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá, đặc biệt là đưa ra cách tiếp cận mới về dạy – học theo hướng phát triển năng lực giải quyết vấn đề (GQVĐ).. - PISA tập trung vào đánh giá năng lực của người học, đặc biệt là năng lực GQVĐ của người học. - Vậy thì, năng lực GQVĐ của HS Việt Nam đang ở mức nào? Theo báo cáo về kết quả khảo sát PISA của OECD, trong tất cả các kỳ khảo sát, sự khác biệt giới trong lĩnh vực Toán và Đọc hiểu xuất hiện ở đa số các nước tham gia khảo sát, riêng lĩnh vực khoa học chỉ có rất ít nước có khác biệt giới. - Như vậy Việt Nam có nằm trong số phần lớn những quốc gia như vậy không? Kết quả của Việt Nam có gì đáng chú ý không?. - Nhằm trả lời cho những câu hỏi trên, tác giả lựa chọn đề tài “Đánh giá khác biệt giới trong năng lực giải quyết vấn đề của ho ̣c sinh Việt Nam trong PISA 2012” cho nghiên cứu khoa học của mình.. - Đề tài dựa trên những dữ liệu thu thập được từ PISA để đánh giá về năng lực GQVĐ và khác biệt giới trong năng lực GQVĐ của HS Việt Nam tại kỳ khảo sát PISA 2012.. - Đề tài thành công sẽ góp phần vào hệ thống lý luận về năng lực GQVĐ, những khác biệt giữa HS nam và nữ trong năng lực GQVĐ cũng như những phương pháp nhằm phân tích, đánh giá khác biệt đó.. - Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ giúp cho giáo viên và các nhà quản lý giáo dục có được tài liệu tham khảo hữu ích về khác biệt giới trong năng lực GQVĐ trong quá trình xây dựng, thẩm định, tiến hành kiểm tra, đánh giá cũng như trong việc đưa ra những kiến nghị, đề xuất đối với việc giảng dạy cho HS nam và nữ.. - Đề tài tập trung phân tích sự khác biệt trong năng lực GQVĐ trong các nội dung thi của câu hỏi thi PISA 2012 giữa HS nam và nữ của Việt Nam.. - Câu hỏi 1: Năng lực GQVĐ của HS Việt Nam trong kỳ khảo sát PISA 2012 đa ̣t được ở mức độ nào?. - Câu hỏi 2: Có hay không sự khác biệt về giới trong năng lực GQVĐ của HS Việt Nam? Sự khác biệt này như thế nào?. - Khách thể, đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 6.1. - Đối tƣợng nghiên cứu. - Năng lực GQVĐ của HS nam và HS nữ Việt Nam trong khảo sát PISA.. - HS Việt Nam ở độ tuổi 15 trong năm học Độ tuổi 15 theo PISA là những em HS có tuổi nằm trong khoảng 15 tuổi 3 tháng đến 16 tuổi 2 tháng). - Đề tài lấy mẫu khảo sát của chương trình PISA, với 4959 HS Việt Nam lứa tuổi 15 trên cả nước đã tham gia kỳ khảo sát năm 2012. - Mẫu khảo sát này đã được OECD lựa chọn từ tất cả các HS ở độ tuổi 15 trên cả nước nhằm đại diện cho toàn bộ HS Việt Nam ở độ tuổi 15.. - Phƣơng pháp tiếp cận nghiên cứu 7.1. - Nghiên cứu tài liệu từ các nghiên cứu, báo cáo trong và ngoài nước.. - Cấu trúc các phần nội dung chính của luận văn gồm 3 chương Chương 1 : Cơ sở lý luận và tổng quan vấn đề nghiên cứu. - Chương 2 : Phương pháp và thiết kế tổ chức nghiên cứu Chương 3 : Kết quả nghiên cứu và bàn luận. - CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1. - Khái niệm “Năng lực” đã được tìm hiểu từ lâu trên thế giới. - Binet (1905) cho rằng: Năng lực phụ thuộc tuyệt đối vào tính chất bẩm sinh của di truyền gen, thì theo quan điểm xã hội học, E. - Durkheim (1893) lại cho rằng: Năng lực con người được quyết định bởi xã hội. - Tuy nhiên, những quan điểm này do thiếu đi yếu tố giáo dục, mà chỉ thiên về yếu tố bẩm sinh nên chỉ được coi như là những khái niệm sơ khởi, làm tiền đề để nghiên cứu sâu hơn về “năng lực”.. - Gardner (1983) đã đưa ra một quan điểm khá toàn diện về “năng lực”. - Theo Gardner, sự kết hợp của các trí năng này đã tạo nên năng lực của một cá nhân. - Tổng hợp các khái niệm của các nhà giáo dục, ta có thể có một số cách hiểu như sau về “năng lực”:. - Năng lực được xây dựng trên cơ sở tri thức, thiết lập qua giá trị, cấu trúc như là các khả năng, hình thành qua trải nghiệm/củng cố qua kinh nghiệm, hiện thực hóa qua ý chí (John Erpenbeck,1998).. - Năng lực: là các khả năng và kỹ năng nhận thức vốn có ở cá nhân hay có thể học được… để giải quyết các vấn đề đặt ra trong cuộc sống.. - Năng lực cũng hàm chứa trong nó tính sẵn sàng hành động, động cơ, ý chí và trách nhiệm xã hội để có thể sử dụng một cách thành công và có trách nhiệm các giải pháp… trong những tình huống thay đổi (Weinert, 2001).. - Kết quả PISA 2012, OEDC. - Nguyễn Đức Chính (2004), Đo lường – Đánh giá kết quả học tập của HS, tài liệu giảng dạy, Khoa Sư phạm, Đại học Quốc gia Hà Nội.. - Lê Thị Mỹ Hà (2010), “Đánh giá kết quả học tập của HS - định nghĩa và phân loại”, Tạp chí KHGD, (61), tr. - Lê Thị Mỹ Hà (2011), “Chương trình đánh giá quốc tế PISA tại việt Nam”, Tạp chí Thông tin khoa học xã hội, (346), tr. - Lê Thị Mỹ Hà (2012), “Đánh giá giáo dục và đánh giá kết quả học tập của HS”, Kỷ yếu hội thảo khoa học nghiên cứu và dạy học ngữ văn trong bối cảnh hiện nay, Đại học Huế, tr. - Trần Hữu Hoan (2004), “Kiểm tra, đánh giá trong giảng dạy”, Kỷ yếu Hội thảo khoa học Chất lượng giáo dục và vấn đề đào tạo giáo viên, Khoa Sư Phạm, Đại học Quốc Gia Hà Nội, tr. - Trần Bá Hoành (1996), Đánh giá trong giáo dục, Nxb Giáo dục, Hà Nội.. - Vũ Mạnh Kha (2005), Nghiên cứu các tiêu chí đánh giá ở Việt Nam trên cơ sở chương trình và sách giáo khoa mới, Đề tài nghiên cứu, Hội khuyến học Hà Nội.. - Nguyễn Công Khanh (2004), Đánh giá và đo lường trong khoa học xã hội:. - Dương Thu Mai (2012), Đổi mới đánh giá giáo dục theo hướng đánh giá năng lực HS - những vấn đề cơ bản trong quy trình đánh giá năng lực ở giáo dục phổ thông, Hội thảo “Năng lực và đánh giá kết quả giáo dục theo năng lực trong chương trình GDPT sau năm 2015”.. - Nguyễn Thị Lan Phương (1999), Cải tiến phương pháp dạy học toán với yêu cầu tích cực hóa hoạt động học tập theo hướng giúp HS phát hiện và GQVĐ (qua phần giảng dạy “Quan hệ vuông góc trong không gian”, lớp 11 trung học phổ thông), Luận án tiến sĩ giáo dục, Viện KHGD Việt Nam.. - Phan Anh Tài Đánh giá năng lực giải quyết vấn đề của học sinh trong dạy học toán lớp 11 trung học phổ thông", Luận án tiến sĩ khoa học giáo dục, Trường Đại học Vinh. - Lâm Quang Thiệp (2004), Các phương pháp trắc nghiệm và ứng dụng, Tài liệu tập huấn giáo viên nòng cốt của Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội.. - Lâm Quang Thiệp (2006), Lí thuyết và thực hành về đo lường và đánh giá trong giáo dục, Tài liệu tập huấn, Edtech, Hà Nội.. - Báo cáo tổng kết Đề tài khoa học và công nghệ cấp Bộ, Phát triển chương trình giáo dục phổ thông theo định hướng phát triển năng lực người học, Mã số B2008-37-52 TĐ, Viện KHGD Việt Nam.. - Nguyễn Anh Tuấn (2002), Bồi dưỡng năng lực phát hiện và GQVĐ cho HS trung học cơ sở trong dạy học khái niệm toán học (thể hiện qua một số khái niệm mở đầu đại số ở THCS), Luận án tiến sĩ giáo dục học, VKHGD Việt Nam.. - Nxb Giáo dục (2002), Chiến lược phát triển giáo dục Hà Nội.. - Viện Chiến lược và Chương trình Giáo dục (2004), Tài liệu hội thảo Đánh giá chất lượng giáo dục phổ thông, Hà Nội.. - Viện Chiến lược và Chương trình Giáo dục (2005), Đánh giá chất lượng lĩnh hội tri thức của HS Tiểu học và THSC trong phạm vi cả nước qua bài kiểm tra trắc nghiệm, Đề tài nghiên cứu khoa học độc lập cấp Nhà nước, Hà Nội.. - Viện Chiến lược và Chương trình Giáo dục (2005), Tài liệu hội thảo Chuẩn và chuẩn hóa trong Giáo dục – Những vấn đề lí luận và thực tiễn, Hà Nội.