Khủng hoảng kinh tế thế giới và bài học cho Việt Nam

- Kh ủ ng ho ả ng kinh t ế th ế gi ớ i và bài h ọ c cho Vi ệ t Nam.
- Kh ủ ng ho ả ng tài chính m ớ i đ ây ở M ỹ là m ộ t đ i ề u ít ai ng ờ , c ả v ề m ứ c độ nghiêm tr ọ ng l ẫ n quy mô ả nh h ưở ng c ủ a nó lên h ệ th ố ng tài chính và kinh t ế toàn c ầ u.
- Bài vi ế t nh ằ m vào vi ệ c tìm hi ể u rõ nguyên nhân d ẫ n đế n cu ộ c kh ủ ng ho ả ng.
- Đồ ng th ờ i, cho phép chúng ta rút ra nh ữ ng bài h ọ c quý báu v ề chính sách tài chính lành m ạ nh, nh ằ m t ậ n d ụ ng đượ c các c ơ h ộ i phát tri ể n, h ộ i nhập kinh tế trong tương lai.
- Bài viết đề cập đến các nội dung như: trước hết, tác giả khái quát ba tr ườ ng phái chính v ề kh ủ ng ho ả ng tài chính.
- bài vi ế t còn t ổ ng thu ậ t l ạ i nh ữ ng s ự ki ệ n chính d ẫ n đế n kh ủ ng ho ả ng, k ể t ừ cu ố i nhi ệ m k ỳ t ổ ng th ố ng c ủ a Clinton.
- ngoài ra, tác gi ả c ũ ng phân tích di ễ n bi ế n d ẫ n t ớ i kh ủ ng ho ả ng, thông qua l ă ng kính c ủ a kinh t ế h ọ c th ể ch ế .
- cu ố i cùng, tác gi ả nêu ra m ộ t s ố bài h ọ c v ề s ự c ầ n thi ế t ph ả i xây d ự ng th ể ch ế giám sát hi ệ u qu ả cho h ọ at độ ng tài chính, và đả m b ả o t ă ng tr ưở ng b ề n v ữ ng.
- Đ ó là quá trình xây d ự ng nh ữ ng chu ẩ n m ứ c, th ể ch ế lu ậ t l ệ t ố t, thúc đẩ y hi ệ u qu ả và tinh th ầ n trách nhi ệ m.
- M ộ t s ố tr ườ ng phái kinh t ế v ề kh ủ ng ho ả ng tài chính.
- Kh ủ ng ho ả ng tài chính đượ c hi ể u là s ự s ụ p đổ c ủ a th ị tr ườ ng tài chính, khi ế n cho nó không th ể th ự c hi ệ n đượ c hai ch ứ c n ă ng c ơ b ả n nh ấ t:.
- (1) ổ n đị nh giá tr ị đồ ng ti ề n ho ặ c các tài s ả n tài chính nh ư m ộ t ph ươ ng ti ệ n giao d ị ch, c ấ t tr ữ tài s ả n, và (2) là trung gian chuy ể n v ố n ti ế t ki ệ m vào nh ữ ng d ự án đầ u t ư có hi ệ u qu ả nh ấ t.
- Có th ể s ơ b ộ chia ra ba quan đ i ể m chính v ề kh ủ ng ho ả ng tài chính: Nhóm th ứ nh ấ t là nh ữ ng ng ườ i theo ch ủ thuy ế t ti ề n t ệ (Monetarists.
- H ọ cho r ằ ng, kh ủ ng ho ả ng tài chính là do s ự ho ả ng lo ạ n c ủ a h ệ th ố ng ngân hàng (banking.
- H ọ b ỏ qua nh ữ ng nguyên nhân th ự c, nh ư s ự.
- Vì v ậ y, theo h ọ , s ự can thi ệ p c ủ a Chính ph ủ là không c ầ n thi ế t, và th ậ m chí có h ạ i, b ở i vì nh ữ ng doanh nghi ệ p đ áng ra.
- Kh ủ ng ho ả ng tài chính đượ c hi ể u là s ự s ụ p đổ c ủ a th ị tr ườ ng tài chính, khi ế n cho nó không th ể th ự c hi ệ n đượ c hai ch ứ c n ă ng c ơ b ả n nh ấ t: (1) ổ n đị nh giá tr ị đồ ng ti ề n ho ặ c các tài s ả n tài chính nh ư m ộ t ph ươ ng ti ệ n giao d ị ch, c ấ t tr ữ tài s ả n, và (2) là trung gian chuy ể n v ố n ti ế t ki ệ m vào nh ữ ng d ự án đầ u t ư có hi ệ u qu ả nh ấ t.
- H ọ có quan ni ệ m r ộ ng h ơ n v ề kh ủ ng ho ả ng tài chính và ti ề n t ệ , bao g ồ m s ự s ụ t gi ả m c ủ a h ầ u h ế t giá tr ị c ổ phi ế u, s ự v ỡ n ợ c ủ a nhi ề u công ty tài chính và phi tài chính, n ạ n gi ả m phát đ i kèm v ớ i s ự r ố i lo ạ n c ủ a th ị tr ườ ng ngo ạ i h ố i.
- Nh ữ ng y ế u t ố này gây nên s ự s ụ t gi ả m m ạ nh v ề t ổ ng c ầ u đầ u t ư và tiêu dùng, vì th ế c ầ n ph ả i có s ự can thi ệ p c ủ a Nhà n ướ c..
- Vì v ậ y, s ự can thi ệ p c ủ a Chính ph ủ r ấ t d ễ d ẫ n đế n l ạ m phát và trì tr ệ , nh ư nh ữ ng ng ườ i theo ch ủ thuy ế t ti ề n t ệ đ ã l ư u ý..
- Nhóm th ứ ba nh ấ n m ạ nh t ớ i b ả n ch ấ t r ủ i ro c ủ a ho ạ t độ ng tài chính, d ẫ n đầ u là Stiglitz và Weiss (1981).
- Theo h ọ , ho ạ t độ ng c ủ a h ệ th ố ng tài chính, đặ c bi ệ t là ngân hàng, ch ị u r ủ i ro cao, do ngân hàng đầ u t ư hay t ổ ch ứ c cho vay th ườ ng không n ắ m rõ thông tin v ề kh ả n ă ng sinh l ợ i và m ứ c độ r ủ i ro c ủ a d ự án đầ u t ư b ằ ng cá nhân hay t ổ ch ứ c đ i vay.
- t ứ c là nh ữ ng ng ườ i ch ủ d ự án.
- Nh ư ng đ i ề u này l ạ i khi ế n cho nh ữ ng d ự án có độ r ủ i ro cao nh ấ t m ớ i hy v ọ ng có kh ả n ă ng sinh lãi đủ cao để tr ả n ợ (n ế u may m ắ n thành công).
- Ng ượ c l ạ i, n ế u đ ó là d ự án c ủ a nh ữ ng doanh nghi ệ p v ừ a và nh ỏ , v ớ i độ r ủ i ro ít (m ứ c sinh lãi th ấ p h ơ n), thì h ọ s ẽ khó có th ể đượ c vay v ố n.
- Trong khi đ ó, nh ữ ng doanh nhi ệ p.
- v ừ a và nh ỏ , v ớ i nh ữ ng nhà đầ u t ư c ẩ n tr ọ ng, s ẽ b ị lo ạ i ra kh ỏ i danh sách các ứ ng c ử viên..
- (ii) V ớ i nh ữ ng ch ủ d ự án l ớ n đ ã vay đượ c v ố n, thì h ọ có xu h ướ ng làm thay đổ i b ả n ch ấ t d ự án hay m ụ c đ ích s ử d ụ ng v ố n vay, khi ế n cho d ự án mang tính đầ u c ơ cao h ơ n (ho ặ c có v ẻ.
- và để ngân hàng ch ị u tích t ụ nh ữ ng kho ả n n ợ x ấ u.
- Chính vì nh ữ ng lý do trên đ ây, nh ữ ng ng ườ i theo tr ườ ng phái kinh t ế h ọ c th ể ch ế (institutional economics) cho r ằ ng, ho ạ t độ ng c ủ a ngân hàng nói riêng và h ệ th ố ng tài chính nói chung, ph ả i đượ c giám sát h ế t s ứ c c ẩ n tr ọ ng, nh ằ m h ướ ng các giao d ị ch t ớ i s ự an toàn (Aoki, 1991.
- Ví d ụ , v ớ i nh ữ ng d ự án có độ r ủ i ro r ấ t cao (nh ư ng c ũ ng có th ể là nh ữ ng c ơ h ộ i đầ u t ư có ti ề m n ă ng nh ấ t v ề hi ệ u qu ả , ch ứ không ph ả i đầ u c ơ.
- thì c ầ n ph ả i có nh ữ ng qu ỹ đầ u t ư đặ c bi ệ t nh ằ m th ẩ m đị nh, giám sát, rót v ố n ban đầ u, và l ậ p c ơ ch ế chia s ẻ r ủ i ro.
- Theo Stiglitz-Weiss, do r ủ i ro ch ọ n l ầ m và hi ể m h ọ a c ủ a s ự vô trách nhi ệ m (adverse selection and moral hazard), h ệ th ố ng các ngân hàng kinh doanh ho ạ t độ ng theo hình th ứ c cho vay l ấ y lãi ph ả i b ị h ạ n ch ế và không đượ c phép tham gia vào các l ĩ nh v ự c đầ u t ư có độ r ủ i ro quá cao này..
- tài chính và phi tài chính.
- S ự x ế p h ạ ng này ả nh h ưở ng tr ự c ti ế p đế n kh ả n ă ng c ủ a các công ty trong vi ệ c gây qu ỹ t ừ th ị tr ườ ng v ố n hay th ị tr ườ ng ch ứ ng khoán..
- Nhìn chung, cho dù thu ộ c tr ườ ng phái kinh t ế nào, thì v ẫ n có m ộ t s ự nh ấ t trí r ằ ng, h ệ th ố ng tài chính c ầ n ph ả i đượ c giám sát ch ặ t ch ẽ , do tính ph ứ c t ạ p và r ủ i ro c ủ a ho ạ t độ ng này.
- Tuy nhiên, ch ỉ khi vi ệ c m ấ t cân đố i v ĩ mô tr ở nên r ấ t nghiêm tr ọ ng, thì bong bóng đầ u c ơ m ớ i có th ể d ẫ n đế n kh ủ ng ho ả ng tài chính và kinh t ế trên quy mô l ớ n..
- Nh ữ ng nhà đ o ạ t gi ả i th ưở ng Nobel kinh t ế đ ã phát bi ể u quan đ i ể m này bao g ồ m: Paul Krugman, Edmund S.
- H ọ nh ấ n m ạ nh r ằ ng, kh ủ ng ho ả ng có th ể tránh đượ c n ế u có m ộ t h ệ th ố ng giám sát tài chính và c ả nh báo r ủ i ro t ố t.
- Vì v ậ y, h ọ cho r ằ ng, không ph ả i c ứ t ự nhiên mà ph ả i có s ự can thi ệ p c ủ a Chính ph ủ thông qua các gói kích thích, n ế u nh ư không hi ể u rõ khi ế m khuy ế t gì trong th ể ch ế tài chính đ ã đẩ y đế n kh ủ ng ho ả ng..
- Chúng ta hãy xem xét l ạ i m ộ t nguyên nhân c ơ b ả n c ủ a cu ộ c kh ủ ng ho ả ng này qua l ă ng kính c ủ a tr ườ ng phái kinh t ế h ọ c th ể ch ế v ừ a tóm t ắ t ở trên.
- Nh ư ng để có cái nhìn bao quát, hãy đ i ể m l ạ i m ộ t vài s ự ki ệ n đ áng chú ý vào th ờ i k ỳ c ậ n kh ủ ng ho ả ng..
- Các giai đ o ạ n tr ướ c kh ủ ng ho ả ng tài chính c ủ a M ỹ.
- Nh ư ng ngay vào cu ố i.
- Đ i ề u này làm ả nh h ưở ng đế n s ự giàu có c ủ a t ầ ng l ớ p trung l ư u c ủ a M ỹ , t ứ c là làm gi ả m kh ả n ă ng th ế ch ấ p cho các kho ả n vay để đầ u t ư vào nhà c ử a, b ấ t độ ng s ả n, và các ho ạ t độ ng kinh doanh khác.
- Đ i ề u này cho phép các ngân hàng th ươ ng m ạ i tham gia vào các ho ạ t độ ng đầ u t ư r ấ t r ủ i ro (ch ủ y ế u là trong l ĩ nh v ự c b ấ t độ ng s ả n), làm kh ở i đầ u bong bóng nhà đấ t ngay t ừ n ă m 2000..
- (ii) Thâm h ụ t cán cân th ươ ng m ạ i và n ợ n ướ c ngoài c ủ a M ỹ (nh ấ t là v ớ i Trung Qu ố c) đ ã t ă ng trong su ố t 3 th ậ p k ỷ , nh ư ng nhanh nh ấ t là đế n cu ố i n ă m 2008.
- Nh ư ng nó l ạ i b ị đẩ y lên d ướ i th ờ i c ủ a Bush, đạ t t ớ i 350% vào n ă m 2008, v ượ t xa đỉ nh cao trong l ị ch s ử là 300%, khi x ả y ra cu ộ c đạ i kh ủ ng ho ả ng 1929-1930..
- Nh ư đ ã nói, khi vi ệ c m ấ t cân đố i v ĩ mô tr ở nên nghiêm tr ọ ng, thì bong bóng đầ u c ơ d ễ dàng làm cho kh ủ ng ho ả ng n ổ ra.
- Hãy nhìn l ạ i nh ữ ng di ễ n bi ế n chính đư a đế n kh ủ ng ho ả ng:.
- V ề dài h ạ n, s ự kích thích đầ u t ư , đẩ y m ạ nh ti ế n b ộ công ngh ệ và t ă ng n ă ng su ấ t lao độ ng s ẽ làm t ă ng kh ả n ă ng c ạ nh tranh qu ố c t ế và s ứ c m ạ nh c ủ a đồ ng USD M ỹ .
- Hi ệ u ứ ng ph ụ” c ủ a vi ệ c gi ả m lãi su ấ t c ơ b ả n c ủ a Fed là gi ả m lãi su ấ t vay, do đ ó, làm t ă ng t ổ ng s ố cho vay đầ u t ư vào b ấ t độ ng s ả n (mortgages).
- nên giá b ấ t độ ng s ả n s ẽ ch ỉ có t ă ng.
- Nói m ộ t cách khác, bong bóng b ấ t độ ng s ả n b ắ t đầ u hình thành..
- Đ i ề u này tr ướ c đ ây b ị c ấ m, do r ủ i ro trong đầ u c ơ b ấ t độ ng s ả n đượ c coi là v ượ t quá kh ả n ă ng đả m b ả o an toàn c ủ a các ngân hàng th ươ ng m ạ i.
- Tuy nhiên, để đố i phó v ớ i r ủ i ro cao, các ngân hàng th ươ ng m ạ i, nh ư Freddie Mac và Fannie Mae, đ ã ch ứ ng khoán hóa nh ữ ng kho ả n cho vay đầ u t ư b ấ t độ ng s ả n..
- Đ i ề u này trên th ự c t ế có ngh ĩ a là: nh ữ ng cá nhân hay t ổ ch ứ c cho vay đầ u t ư b ấ t độ ng s ả n (originators) bán các kho ả n cho vay c ủ a h ọ (mortgages) cho các ngân hàng th ươ ng m ạ i (nh ư Freddie, Fannie).
- Khi công chúng hay nh ữ ng nhà đầ u t ư ph ổ thông mua các kho ả n cho vay n ợ đượ c ch ứ ng khoán hóa này, h ọ th ườ ng mua luôn b ả o hi ể m (mortgage backed securities) để ch ố ng l ạ i r ủ i ro do kho ả n vay n ợ đượ c ch ứ ng khoán hóa đ ó có th ể không tr ả đượ c (default)..
- Vì v ậ y, quá trình này cho phép nh ữ ng cá nhân, t ổ ch ứ c cho vay đầ u t ư vào b ấ t độ ng s ả n (originators) trút đượ c gánh n ặ ng r ủ i ro sang cho t ổ ch ứ c khác gánh ch ị u, và thu v ề kho ả n ti ề n bán ra nh ữ ng tài s ả n cho vay đượ c ch ứ ng khoán hóa đ ó.
- Do v ậ y, các nhà đầ u t ư ph ổ thông trên th ị tr ườ ng v ố n càng h ư ng ph ấ n, và giá b ấ t độ ng s ả n càng b ị b ố c lên cao..
- Cho t ớ i h ế t nhi ệ m k ỳ đầ u tiên c ủ a c ự u t ổ ng th ố ng Bush (2004), bong bóng b ấ t độ ng s ả n không t ạ o ra lo ng ạ i.
- Lý do là n ề n kinh t ế v ề c ơ b ả n v ẫ n v ữ ng vàng: t ố c độ t ă ng n ă ng su ấ t và ti ề n l ươ ng th ự c t ế v ẫ n ti ế p t ụ c đượ c gi ữ ở m ứ c cao.
- V ớ i m ộ t s ố l ượ ng r ấ t l ớ n các d ự án đầ u t ư vào b ấ t độ ng s ả n, các t ổ ch ứ c b ả o hi ể m, nh ư AIG, có th ể xác đị nh đượ c chính xác m ộ t t ỷ l ệ.
- khá nh ỏ , r ằ ng đầ u c ơ có th ể b ị th ấ t b ạ i (default).
- Vì v ậ y, trong đ i ề u ki ệ n cân b ằ ng v ĩ mô đượ c duy trì, các t ổ ch ứ c này ho ạ t độ ng r ấ t có lãi nh ờ bong bóng nhà đấ t..
- Tuy nhiên, t ố c độ t ă ng n ă ng su ấ t - độ ng l ự c c ủ a t ă ng tr ưở ng dài h ạ n c ủ a n ề n kinh t ế - v ẫ n còn đ ang ở m ứ c khá sung s ứ c.
- H ệ qu ả là, lãi su ấ t cho vay để đầ u c ơ vào b ấ t độ ng s ả n (mortgage interest rates) t ă ng lên g ấ p b ộ i và không ng ừ ng b ị đẩ y lên.
- Vào cu ố i 2008, hàng lo ạ t ng ườ i vay n ợ bu ộ c ph ả i tr ả l ạ i nhà c ử a, b ấ t độ ng s ả n mua b ằ ng ti ề n vay không có th ế ch ấ p cho ngân hàng để tr ừ n ợ .
- Giá b ấ t độ ng s ả n s ụ t gi ả m nhanh chóng.
- Kh ủ ng ho ả ng tài chính b ắ t đầ u di ễ n ra, th ể hi ệ n nh ư sau:.
- Lý do là các t ổ ch ứ c này m ấ t kh ả n ă ng thanh toán.
- kh ủ ng ho ả ng tài chính và kinh t ế c ủ a M ỹ đ ã lan nhanh ra các n ề n kinh.
- t ế khác, d ẫ n đế n kh ủ ng ho ả ng kinh t ế toàn c ầ u..
- Nh ư chúng ta đ ã th ấ y, m ộ t trong các h ệ qu ả c ủ a đạ o lu ậ t cho phép s ự t ự do hóa c ủ a ho ạ t độ ng ngân hàng (Gramm-leach-Bliey) là s ự xu ấ t hi ệ n các hình th ứ c giao d ị ch phái sinh trên th ị tr ườ ng cho vay đầ u t ư b ấ t độ ng s ả n (subprime mortgage market).
- Trong đ i ề u ki ệ n cân b ằ ng v ĩ mô đượ c duy trì, các d ự án vay đầ u t ư vào b ấ t độ ng s ả n là khá an toàn, theo ngh ĩ a, (i) r ủ i ro b ị v ỡ n ợ là nh ỏ .
- Khi đ ó, ngân hàng và các công ty b ả o hi ể m không k ỳ v ọ ng có m ộ t s ố l ượ ng r ấ t đ ông nh ữ ng ng ườ i vay n ợ s ẽ b ị v ỡ n ợ hàng lo ạ t, trên quy mô l ớ n, và vào cùng m ộ t th ờ i đ i ể m.
- Trong đ i ề u ki ệ n đ ó, ho ạ t độ ng b ả o hi ể m là r ấ t có.
- Tuy v ậ y, đồ ng USD v ẫ n ti ế p t ụ c b ị s ụ t giá so v ớ i các ngo ạ i t ệ m ạ nh khác trong su ố t các n ă m kéo theo s ự giao độ ng m ạ nh c ủ a giá c ả trên th ị tr ườ ng v ố n, ngo ạ i h ố i, n ă ng l ượ ng, và nh ấ t là th ị tr ườ ng cho các giao d ị ch t ươ ng lai (future market)..
- Trong khuôn kh ổ h ẹ p h ơ n mà chúng ta đ ang quan tâm, đ i ề u đ ó khi ế n cho: (i) m ứ c độ r ủ i ro c ủ a ho ạ t độ ng đầ u c ơ trên l ĩ nh v ự c b ấ t độ ng s ả n t ạ i M ỹ b ị t ă ng v ọ t, do giá c ả các tài s ả n tài chính giao độ ng m ạ nh và khó l ườ ng.
- b ộ môi tr ườ ng v ĩ mô b ị b ấ t ổ n, các t ổ ch ứ c tài chính và b ả o hi ể m không còn kh ả n ă ng phân lo ạ i các kho ả n n ợ theo t ừ ng l ớ p r ủ i ro.
- Thay vào đ ó, có s ự “ c ộ ng h ưở ng ” c ủ a h ầ u h ế t các d ự án c ủ a nh ữ ng ng ườ i đ i vay: ho ặ c bong bóng b ấ t độ ng s ả n s ẽ ti ế p t ụ c, và t ấ t c ả các nhà đầ u c ơ s ẽ ti ế p t ụ c đượ c l ợ i l ớ n.
- C ũ ng h ệ t nh ư ở khu v ự c có kh ả n ă ng x ả y ra h ỏ a ho ạ n hay độ ng đấ t l ớ n, b ả o hi ể m tài s ả n nhà c ử a ở khu v ự c đ ó s ẽ thu l ờ i cao, n ế u n ạ n h ỏ a ho ạ n hay độ ng đấ t v ẫ n ch ư a x ả y ra.
- độ ng đấ t.
- Khi đ ó, các t ổ ch ứ c tài chính có th ể th ự c hi ệ n nh ữ ng hành vi tr ụ c l ợ i r ấ t vô trách nhi ệ m (moral hazard in bank, theo cách nói c ủ a Kane, 1985).
- V ớ i s ự b ấ t ổ n v ĩ mô t ạ o nên r ủ i ro h ệ th ố ng (gi ố ng nh ư r ủ i ro s ắ p x ả y ra độ ng đấ t l ớ n), vi ệ c cho vay ào ạ t và đầ y m ạ o hi ể m s ẽ đ em l ạ i l ợ i nhu ậ n k ế ch sù cho ngân hàng, n ế u bong bóng b ấ t độ ng s ả n v ẫ n.
- M ộ t trong các h ệ qu ả c ủ a đạ o lu ậ t cho phép s ự t ự do hóa c ủ a ho ạ t độ ng ngân là s ự xu ấ t hi ệ n các hình th ứ c giao d ị ch phái sinh trên th ị tr ườ ng cho vay đầ u t ư b ấ t độ ng s ả n.
- T ự do hóa tài chính luôn d ẫ n đế n bong bóng.
- Khi hai y ế u t ố này tác độ ng đồ ng th ờ i, chúng làm xu ấ t hi ệ n s ự may r ủ i trên quy mô l ớ n.
- v ớ i hàng lo ạ t d ự án b ị v ỡ n ợ , giá tr ị tài s ả n b ị suy s ụ p trên quy mô l ớ n và x ả y ra cùng m ộ t lúc, nh ư sau m ộ t c ơ n h ỏ a ho ạ n hay độ ng đấ t l ớ n..
- Khi hai y ế u t ố này tác độ ng đồ ng th ờ i, chúng làm xu ấ t hi ệ n s ự may r ủ i trên quy mô l ớ n, luôn kích thích lòng tham và hành vi vô trách nhi ệ m c ủ a các t ổ ch ứ c tài chính không b ị giám sát (moral hazard in bank).
- Chính s ự tham lam không b ị ki ể m soát đ ó là nguyên nhân chính v ề th ể ch ế , đ ã đẩ y n ề n kinh t ế hùng m ạ nh nh ư c ủ a M ỹ t ớ i kh ủ ng ho ả ng..
- Kh ủ ng ho ả ng kinh t ế th ế gi ớ i ả nh h ưở ng tr ự c ti ế p t ớ i Vi ệ t Nam theo c ả hai v ế c ủ a t ổ ng c ầ u: (i) c ầ u đầ u t ư b ị gi ả m do ngu ồ n cung v ố n FDI và đầ u t ư gián ti ế p b ị gi ả m m ạ nh (ii) c ầ u v ề tiêu dùng b ị gi ả m, do kh ủ ng ho ả ng th ế gi ớ i làm gi ả m m ạ nh c ầ u v ề hàng xu ấ t kh ẩ u.
- Đ i ề u đ ó nói lên r ằ ng, m ặ c dù gói kích c ầ u là r ấ t nhanh và khá l ớ n so v ớ i t ỷ l ệ GDP, nh ư ng hi ệ u qu ả th ự c t ế c ủ a nó c ầ n ph ả i có s ự th ẩ m đị nh và đ ánh giá chính xác, nh ằ m tránh cho n ề n kinh t ế b ị r ơ i vào m ộ t cu ộ c suy thoái hay l ạ m phát m ớ i trong t ươ ng lai..
- mà ng ượ c l ạ i, có th ể là hi ể m h ọ a ti ề m ẩ n gây nên l ạ m phát và suy thoái, n ế u th ể ch ế tài chính có nh ữ ng khi ế m khuy ế t, khi ế n cho dòng v ố n kích c ầ u b ị lái tr ệ ch kh ỏ i m ụ c tiêu ban đầ u, ho ặ c b ị s ử d ụ ng quá kém hi ệ u qu ả .
- Ở k ị ch b ả n x ấ u nh ấ t, dòng v ố n kích c ầ u có th ể b ị lái vào đầ u c ơ bong bóng ch ứ ng khoán ho ặ c b ấ t độ ng s ả n, vì b ả n ch ấ t c ủ a nó v ẫ n ch ỉ là chính sách n ớ i l ỏ ng ti ề n t ệ , d ự a trên vi ệ c h ạ th ấ p lãi su ấ t nh ư M ỹ đ ã làm.
- Trong k ị ch b ả n x ấ u nh ấ t này, Vi ệ t Nam s ẽ tr ả i qua t ừ ng đợ t bong bóng ch ứ ng khoán và bong bóng b ấ t độ ng s ả n, theo t ừ ng chu k ỳ c ủ a chính sách n ớ i l ỏ ng ti ề n t ệ .
- Nh ư ng nó tr ự c ti ế p làm gi ả m giá tr ị đồ ng ti ề n c ủ a Vi ệ t Nam so v ớ i đồ ng nhân dân t ệ , ho ặ c làm ng ậ p hàng nh ậ p kh ẩ u ch ấ t l ượ ng th ấ p c ủ a Trung Qu ố c vào Vi ệ t Nam, ho ặ c c ả hai (Samuelson - Balasa effect).
- Vi ệ t Nam g ặ p ph ả i thách th ứ c r ấ t l ớ n nh ư ng c ơ h ộ i c ũ ng đ ang m ở ra.
- Và chúng ta c ũ ng hoàn toàn có th ể v ươ n lên nh ư h ọ , hòa nh ậ p vào m ộ t Châu Á n ă ng độ ng và m ộ t Th ế gi ớ i phát tri ể n b ề n v ữ ng h ơ n..
- Bong bóng và s ự “ b ố c h ơ i ” tài s ả n c ủ a các ngân hàng sau kh ủ ng ho ả ng.