- MỨC ĐỘ ĐÁP ỨNG NHU CẦU CỦA NGƯỜI CAO TUỔI Ở TỈNH BẾN TRE Nguyễn Trọng Nhân, Đào Ngọc Cảnh, Phan Thị Dang và Lê Thị Tố Quyên. - Người cao tuổi, nhu cầu, mức độ đáp ứng nhu cầu, tỉnh Bến Tre. - Mức độ đáp ứng các nhu cầu của người cao tuổi đóng vai trò rất quan trọng trong việc thúc đẩy tâm trạng và cảm nhận cuộc sống của họ diễn tiến theo hướng tích cực. - Người cao tuổi có rất nhiều nhu cầu từ vật chất cho đến tinh thần, từ cơ bản cho đến cấp cao. - Trong 27 nhu cầu của người cao tuổi được nghiên cứu, 20 nhu cầu được đánh giá ở mức đáp ứng, 6 nhu cầu ở mức không phải không đáp ứng cũng không phải đáp ứng và 1 nhu cầu ở mức chưa đáp ứng. - Mức độ đáp ứng nhu cầu của người cao tuổi có sự khác biệt theo nghề nghiệp chính trước đây, loại nhà ở, đối tượng sống cùng, điều kiện vệ sinh, phương tiện giải trí, phương tiện đi lại, nguồn sống hiện tại, tình trạng sức khỏe, mức độ thực hiện các hoạt động giải trí, hưởng thụ văn hóa và rèn luyện sức khỏe hàng ngày, loại hộ gia đình của họ. - Mức độ đáp ứng nhu cầu của người cao tuổi ở tỉnh Bến Tre. - Theo UNFPA (2011), cần có những nghiên cứu về mức độ đáp ứng các nhu cầu của người cao tuổi để bổ sung luận cứ cho việc xây dựng các chính sách, tạo cơ hội cho người cao tuổi góp phần xây dựng xã hội và hưởng các phúc lợi xã hội. - Nhìn chung, có rất ít các công trình nghiên cứu về người cao tuổi ở Việt Nam. - Bởi vậy, việc nghiên cứu người cao tuổi nói chung, cũng như mức độ đáp ứng nhu cầu của người cao tuổi nói riêng là cần thiết.. - Xuất phát từ thực tế nêu trên, tỉnh Bến Tre được chọn để tiến hành khảo sát mức độ đáp ứng các nhu cầu của người cao tuổi. - Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp những luận cứ cho việc xây dựng và thực thi chính sách về người cao tuổi nói chung và việc chăm sóc, hỗ trợ việc đáp ứng các nhu cầu của người cao tuổi nói riêng.. - Từ lâu nhu cầu đã trở thành đối tượng nghiên cứu trong các lĩnh vực sinh học, xã hội và kinh tế.. - Qua tìm hiểu khái niệm nhu cầu của Ruđích (1980), Trần Văn Thiện và ctv. - Cho đến nay vẫn chưa có công trình nghiên cứu nào phản ánh một cách toàn diện nhu cầu của người cao tuổi. - Do đó, trên cơ sở tổng quan nhiều tài liệu trong và ngoài nước, bức tranh chung về nhu cầu của người cao tuổi như sau:. - Bảng 1: Nhu cầu của người cao tuổi. - Nhu cầu của người cao tuổi Nguồn. - Nhu cầu giao tiếp, hoàn thiện và bảo toàn nhân cách, tâm linh, sáng tạo. - Nhu cầu về lương thực, nước, điện sinh hoạt, chăm sóc y tế và an sinh. - Nhu cầu vật chất. - Luật người cao tuổi (2009). - Chính phủ tiểu bang New South Wales (2011) Nhu cầu về chỗ ở (được sống chung với con cái đã lập gia đình, muốn. - Nhu cầu được đảm bảo thu nhập. - Nhu cầu chăm sóc sức khỏe. - Ngoài ra, Nguyễn Đình Cử (2007) còn cho rằng cần nghiên cứu đầy đủ hơn, chi tiết hơn những nhu cầu của người cao tuổi về chăm sóc sức khỏe, kinh tế, việc làm, tiết kiệm, nơi ở, quyền lực, thông tin, văn hóa, văn nghệ, thể thao, giáo dục, kết hôn, tái hôn, sinh hoạt tập thể.. - Để xác định đúng nhu cầu của người cao tuổi cần phải có những cuộc phỏng vấn họ. - Do đó, 26 đáp viên được phỏng vấn để xác định nhu cầu của họ. - Sau khi xác định các nhu cầu của người cao tuổi, phương pháp phỏng vấn bằng bảng câu hỏi được sử dụng để thu thập thông tin từ 128 đáp viên. - Bảng câu hỏi được thiết kế gồm 4 phần: phần 1 là những câu hỏi liên quan đến đặc điểm nhân khẩu học của người cao tuổi, phần 2 là những câu hỏi liên quan đến vai trò của người cao tuổi, phần 3 là mức độ đáp ứng nhu cầu của người cao tuổi, phần 4 là câu hỏi mở nhằm thu thập những kiến nghị của người cao tuổi liên quan đến việc nâng cao mức độ đáp ứng nhu cầu của họ. - Mức độ đáp ứng nhu cầu của người cao tuổi được đo lường. - 3.1 Nhu cầu của người cao tuổi ở tỉnh Bến Tre. - Để phản ánh thực trạng về nhu cầu của người cao tuổi ở địa bàn nghiên cứu, nhiều tài liệu trong và ngoài nước được tổng quan để hình thành những biến đo lường. - Bên cạnh đó, một câu hỏi mở được đặt ra để người cao tuổi có thể bổ sung nhu cầu của mình. - Tuy nhiên, nhu cầu của người cao tuổi không nằm ngoài những biến được thiết kế sẵn trong phiếu điều tra. - Nhìn chung, các nhu cầu nổi bật của người cao tuổi bao gồm: bữa ăn đảm bảo đủ lượng và chất. - 3.2 Mức độ đáp ứng nhu cầu của người cao tuổi ở tỉnh Bến Tre. - Mức độ đáp ứng nhu cầu của người cao tuổi có thể được phân làm 3 nhóm khác nhau như sau:. - Nhóm thứ nhất là 20 nhu cầu được đánh giá ở mức đáp ứng gồm: hiện tại luôn có đủ điện để sử dụng. - hiện tại đường sá đảm bảo nhu cầu đi lại. - hiện tại phương tiện trong gia đình đã đáp ứng được nhu cầu giải trí và nắm bắt thông tin. - nhà ở hiện tại đáp ứng được nhu cầu mong đợi. - phương tiện đi lại trong gia đình đáp ứng được nhu cầu đi lại. - Nhóm hai gồm 6 nhu cầu được đánh giá ở mức không phải không đáp ứng cũng không phải đáp ứng như: giá cả dịch vụ y tế nằm trong khả năng chi trả. - Nhóm ba gồm 1 nhu cầu được đánh giá ở mức chưa đáp ứng là gần đây mỗi năm đều được đi du lịch (Bảng 2).. - Bảng 2: Mức độ đáp ứng nhu cầu của người cao tuổi tỉnh Bến Tre. - Nhu cầu Trị trung bình Độ lệch chuẩn. - Hiện tại đường sá đảm bảo nhu cầu đi lại . - Hiện tại phương tiện đi lại trong gia đình đã đáp ứng được nhu cầu. - Nhà ở hiện tại đáp ứng được nhu cầu mong đợi . - Hiện tại sống chung với con cái và hài lòng với cuộc sống như vậy Phương tiện đi lại trong gia đình đáp ứng được nhu cầu đi lại . - Nguồn: Phỏng vấn người cao tuổi năm 2016, n = 128 3.3 Mối quan hệ giữa mức độ đáp ứng nhu cầu với đặc điểm nhân khẩu học của người cao tuổi ở tỉnh Bến Tre. - Kết quả phân tích cho thấy, không có sự khác biệt về mức độ đáp ứng nhu cầu với giới tính, độ tuổi, dân tộc, loại hình cư trú, trình độ học vấn/chuyên môn, tình trạng hôn nhân, quan hệ với chủ hộ, có hoặc không có đường ô tô đến tận nhà, nguồn nước sinh hoạt, nguồn thắp sáng, số bệnh mắc phải của người cao tuổi. - Tuy nhiên, mức độ đáp ứng nhu cầu của người cao tuổi lại có liên quan với nghề nghiệp chính trước đây, loại nhà ở, đối tượng sống cùng, điều kiện vệ sinh, phương tiện giải trí, phương tiện đi lại, nguồn sống hiện tại, tình trạng sức khỏe, mức độ thực hiện các hoạt động giải trí, hưởng thụ văn hóa và rèn luyện sức khỏe hàng ngày, loại hộ gia đình.. - Những người cao tuổi có nghề nghiệp chính trước đây thuộc nhóm khác (thợ máy, thợ may,. - chạy đò, bộ đội) có mức độ đáp ứng nhu cầu cao nhất. - và công nhân có mức độ đáp ứng nhu cầu thấp hơn theo thứ tự giảm dần (Bảng 3).. - Bảng 3: Mối quan hệ giữa mức độ đáp ứng nhu cầu và nghề nghiệp chính trước đây của người cao tuổi ở tỉnh Bến Tre. - Nguồn: Phỏng vấn người cao tuổi năm 2016, n = 128. - Những người cao tuổi sống trong những căn nhà kiên cố có mức độ đáp ứng nhu cầu cao nhất,. - kế đến là những người sống trong những căn nhà bán kiên cố và mức độ đáp ứng nhu cầu thấp nhất đối với những người sống trong những căn nhà đơn sơ (Bảng 4).. - Bảng 4: Mối quan hệ giữa mức độ đáp ứng nhu cầu và loại nhà ở của người cao tuổi tỉnh Bến Tre. - Những người cao tuổi sống với chồng/vợ, con và cháu có mức độ đáp ứng nhu cầu cao nhất, kế đến là những người thuộc nhóm khác (tức sống với vợ và con, con và cháu, mẹ, con, con và em, em, cháu hoặc một mình), những người cao tuổi. - sống theo kiểu chỉ có hai vợ chồng có mức độ đáp ứng nhu cầu thấp nhất với giá trị trung bình lần lượt là và 2,47 ở độ tin cậy 99%.. - Những người cao tuổi sống trong những hộ có nhà vệ sinh có mức độ đáp ứng nhu cầu cao hơn những người sống trong những hộ không có nhà vệ sinh với giá trị trung bình lần lượt là 3,54 và 3,23 ở độ tin cậy 95%.. - Những người cao tuổi sống trong những gia đình có càng nhiều phương tiện giải trí và phương tiện đi lại thì mức độ đáp ứng nhu cầu càng cao (hệ số tương quan (r) mang dấu dương). - Trong đó, mối quan hệ giữa số phương tiện đi lại với mức độ đáp ứng nhu cầu của người cao tuổi mạnh hơn so với số phương tiện giải trí (Bảng 5). - Bảng 5: Mối quan hệ giữa mức độ đáp ứng nhu cầu với số phương tiện giải trí và đi lại của người cao tuổi ở tỉnh Bến Tre. - nhu cầu Số phương tiện. - Mức độ thỏa mãn các nhu cầu 1. - Những người cao tuổi hiện sống bằng của cải tích lũy từ trước có mức độ đáp ứng nhu cầu cao hơn so với những người không có của cải tích lũy từ trước, giá trị trung bình lần lượt là 3,6 và 3,23 với độ tin cậy 95%. - Những người cao tuổi có càng nhiều nguồn sống thì mức độ đáp ứng nhu cầu càng cao (r = 0,3. - Những người cao tuổi có tình trạng sức khỏe tốt thì mức độ đáp ứng nhu cầu cao nhất, kế đến là nhóm có sức khỏe trung bình. - những người cao tuổi có tình trạng sức khỏe yếu có mức độ đáp ứng nhu cầu thấp nhất (Bảng 6).. - Bảng 6: Mối quan hệ giữa mức độ đáp ứng nhu cầu và tình trạng sức khỏe của người cao tuổi ở tỉnh Bến Tre. - Những người cao tuổi thực hiện các hoạt động giải trí (xem phim, nghe nhạc, nghe cải lương. - hưởng thụ văn hóa (đọc sách, báo) và rèn luyện sức khỏe (tập thể dục) hàng ngày cao thì mức độ đáp ứng nhu cầu cao nhất, kế đến là nhóm thực hiện các hoạt động này ở mức trung bình;. - những người cao tuổi ít thực hiện các hoạt động này hàng ngày có mức độ đáp ứng nhu cầu thấp nhất với giá trị trung bình lần lượt là độ tin cậy 99%).. - Những người cao tuổi thuộc hộ gia đình giàu có mức độ đáp ứng nhu cầu cao nhất (4,00), kế đến là những người thuộc nhóm hộ gia đình khá giả (3,78). - Những người cao tuổi thuộc nhóm hộ gia đình trung bình (3,30) và nghèo có mức độ đáp ứng nhu cầu thấp nhất (2,33) với độ tin cậy 99%.. - Như vậy, để cải thiện mức độ đáp ứng các nhu cầu của người cao tuổi, cần quan tâm đến yếu tố nghề nghiệp, loại nhà ở, kiểu gia đình, điều kiện vệ sinh, phương tiện giải trí, phương tiện đi lại, nguồn sống, tình trạng sức khỏe, mức độ thực hiện các hoạt động giải trí, hưởng thụ văn hóa và rèn luyện sức khỏe, tình trạng kinh tế gia đình.. - 3.4 Mối quan hệ giữa mức độ đáp ứng nhu cầu với cảm nhận về tâm trạng gần đây và cuộc sống hiện tại của người cao tuổi ở tỉnh Bến Tre. - Kết quả phân tích dữ liệu cho thấy, mức độ thỏa mãn các nhu cầu của người cao tuổi có tương quan thuận với cảm nhận về tâm trạng gần đây và cuộc sống hiện tại của họ. - Điều này có nghĩa, khi các nhu cầu của người cao tuổi được đáp ứng càng cao thì tâm trạng gần đây của họ càng trở nên phấn. - Tuy nhiên, kết quả phân tích không cho thấy có sự tương quan giữa mức độ đáp ứng các nhu cầu với mức độ hoạt động của bản thân bởi có nhiều người do một số nhu cầu chưa được đáp ứng nên mức độ hoạt động thể chất của họ càng cao (Bảng 9).. - Bảng 7: Mối quan hệ giữa mức độ đáp ứng nhu cầu với cảm nhận về tâm trạng và cuộc sống của người cao tuổi ở tỉnh Bến Tre. - các nhu cầu. - các nhu cầu 1. - Qua kết quả khảo sát người cao tuổi ở tỉnh Bến Tre cho thấy người cao tuổi có rất nhiều nhu cầu từ vật chất đến tinh thần, từ cơ bản đến cấp cao. - Tuy nhiên, mức độ đáp ứng các nhu cầu của người cao tuổi ở địa bàn nghiên cứu còn một số hạn chế, nhất là giá cả dịch vụ y tế. - Mức độ đáp ứng nhu cầu của người cao tuổi có sự khác biệt theo nghề nghiệp chính trước đây, loại nhà ở, đối tượng sống cùng, điều kiện vệ sinh, phương tiện giải trí, phương tiện đi lại, nguồn sống hiện tại, tình trạng sức khỏe, mức độ thực hiện các hoạt động giải trí, hưởng thụ văn hóa, rèn luyện sức khỏe hàng ngày, loại hộ gia đình. - Nghiên cứu không cho thấy có sự khác biệt giữa mức độ đáp ứng nhu cầu với giới tính, độ tuổi, dân tộc, loại hình cư trú, trình độ học vấn/chuyên môn, tình trạng hôn nhân, quan hệ với chủ hộ, có hoặc không có đường ô tô đến tận nhà, nguồn nước sinh hoạt, nguồn thắp sáng, số bệnh mắc phải của người cao tuổi.. - Các nhu cầu của người cao tuổi được đáp ứng càng cao thì cảm nhận về tâm trạng gần đây và cuộc sống hiện tại của họ càng cao. - Điều này có nghĩa, một khi các nhu cầu được đáp ứng, người cao tuổi càng cảm thấy lạc quan, yêu đời và hạnh phúc hơn với cuộc sống.. - Vì vậy, các chính sách đối với người cao tuổi phải được xem xét toàn diện từ nhu cầu vật chất đến nhu cầu tinh thần để nâng cao mức độ đáp ứng nhu cầu của người cao tuổi đồng thời tác động tích cực tới tâm trạng của người cao tuổi. - Luật người cao tuổi, 2009. - Tiếp cận văn hóa người cao tuổi. - Vài nét về thu nhập và mức sống của người cao tuổi trên thế giới. - Một số đặc điểm tâm - sinh lý của người cao tuổi. - Quỹ Dân số Liên hiệp Quốc và Tổ chức Hỗ trợ Người cao tuổi Quốc tế