- Trước tình hình đĩ, nhiệm vụ của ngành giáo dục cũng hết sức nặng nề, phải đào tạo những thế hệ trẻ, người chủ tương lai của đất nước cĩ đầy đủ sức khoẻ, phẩm chất đạo đức tốt và đặc biệt phải cĩ tri thức khoa học, cĩ sự hiểu biết, thơng minh, năng động, sáng tạo,… Với chủ đề giáo dục hiện nay “Năm học ứng dụng cơng nghệ thơng tin, đổi mới quản lí tài chính và triển khai phong trào xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. - Vì thế, vấn đề đặt ra cho giáo dục là đổi mới cả về nội dung và phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, đáp ứng những yêu cầu của xã hội và phù hợp với sự phát triển nhân cách học sinh.. - Bộ mơn Sinh học cũng như các bộ mơn khác ở các cấp, bậc học đã và đang thực hiện đổi mới phương pháp dạy học, nhiều giáo viên đã sử dụng chương trình MS PowerPoint để soạn bài giảng làm cho tiết dạy thêm sinh động, vì trong bài giảng cĩ hình ảnh tĩnh, động phong phú, những đoạn phim thực tế, trực quan hấp dẫn, giúp các em hiểu biết thêm về thế giới động, thực vật, đặc điểm thích nghi, thí nghiệm trực quan, chiều hướng tiến hố, các mối quan hệ giữa động thực vật và con người, giữa sinh vật với mơi trường sống. - gây hứng thú học hỏi tìm tịi ở học sinh. - Đồng thời, rèn luyện cho học sinh kỹ năng: quan sát, phân tích, so sánh, tìm tịi,… phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh trong học tập. - Giáo viên là người trọng tài hướng dẫn, học sinh là người tự tìm hiểu tri thức thơng qua những hình ảnh trực quan, các hoạt động dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy và học. - Đưa chương trình MS PowerPoint vào soạn giảng cho các bài học mơn Sinh học là rất cần thiết, khơng chỉ bởi đây là một bộ mơn khoa học tự nhiên cĩ tính ứng dụng cao mà cịn bởi các thành tựu về khoa học sự sống đã lên đến đỉnh cao, nhiều nội dung được mơ hình hố dựa trên các phim, ảnh động dễ hiểu, dễ hình dung.Tuy nhiên, việc soạn bài giảng bằng chương trình MS PowerPoint cịn gặp nhiều khĩ khăn, nhất là việc tìm, sưu tầm các tư liệu: đoạn phim, flash, hình ảnh tĩnh, ảnh động… Mặt khác, trong mỗi bài soạn sẽ mất nhiều thời gian nếu giáo viên chưa cĩ kỹ năng xử lí một số hình ảnh hay đoạn phim để đưa vào bài dạy. - Một số kỹ năng xử lí hình ảnh, đoạn phim trong soạn giảng bằng chương trình MS PowerPoint ở mơn Sinh học”. - Nhà trường đã cĩ trang bị hệ thống máy vi tính, máy Projector tương đối thuận tiện cho giáo viên khi dạy.. - Đa số giáo viên thành thạo vi tính, cĩ máy tính riêng ở nhà nên thuận tiện trong việc soạn bài giảng bằng chương trình MS PowerPoint và dễ dàng trao đổi với đồng nghiệp về cơng nghệ thơng tin. - Giáo viên cĩ tinh thần học hỏi để nâng cao nghiệp vụ tay nghề, cĩ nhiều cố gắng để tìm thơng tin, tư liệu trên mạng, sử dụng hình ảnh động, ảnh tĩnh, đoạn phim trong soạn giảng bằng chương trình MS PowerPoint. - Trường đã nối mạng Internet thuận tiện cho giáo viên tìm thơng tin, tư liệu trên mạng. - Nhiều giáo viên đã tự trang bị mạng Internet cá nhân thuận lợi cho việc tìm kiếm, khai thác thơng tin, dữ liệu.. - Được sự quan tâm của cấp lãnh đạo ngành, đặc biệt là sự quan tâm của Ban giám hiệu đã mở lớp bồi dưỡng về kiến thức mạng Internet và chương trình MS PowerPoint cho giáo viên tại trường. - Nhà trường đã trang bị máy chiếu tại hai phịng cố định, thuận lợi cho giáo viên sử dụng, tuy nhiên số máy cịn ít trong khi nhu cầu sử dụng lại nhiều, vì vậy nhiều bài đã được soạn nhưng lại phải dạy “chay” trên lớp.. - Chỉ một số ít giáo viên cĩ kết nối mạng tại nhà, quá ít để tìm kiếm thơng tin, tư liệu trên mạng. - Mất nhiều thời gian khi soạn bài giảng bằng chương trình MS PowerPoint, nhất là việc tìm kiếm và xử lí hình ảnh, đoạn phim. - Giáo viên cịn lúng túng trong việc kết nối dữ liệu, chèn hình ảnh, truy cập Internet để Download những tư liệu, hình ảnh.. - Khi dạy bằng máy chiếu, học sinh thường tập trung nhiều vào các phim, ảnh nhưng lại khơng chú ý nhiều vào nội dung. - việc ghi chép bài của học sinh cũng gặp khĩ khăn. - Hơn nữa, nếu giáo viên quản lí học sinh khơng tốt thì sẽ làm cho học sinh ồn ào, ảnh hưởng tiêu cực đến lớp học.. - Ngồi ra, qua trực tiếp giảng dạy và dự giờ đồng nghiệp tơi nhận thấy trong tiết dạy đa số học sinh cĩ hứng thú học tập nhưng do việc sử dụng hình ảnh đoạn phim chưa rõ ràng, đẹp mắt,… nên chất lượng chưa cao. - Đặc biệt, sách giáo khoa đã đưa nhiều hình ảnh đẹp, hấp dẫn, lơi cuốn học sinh, kênh chữ, kênh hình và hệ thống câu lệnh phù hợp giúp học sinh tư duy, suy luận. - Do đĩ, ngồi trau dồi về kiến thức chuyên mơn, người giáo viên cần trau dồi cho mình một số kỹ năng thu thập, tìm kiếm tư liệu và xử lý một số đoạn phim, hình ảnh để đưa vào trong bài soạn giảng bằng chương trình MS PowerPoint nhằm tạo ra sự mới lạ, đa dạng, phong phú cho tiết dạy, giúp các em hứng thú học tập hơn, nhớ bài lâu hơn, khắc sâu kiến thức hơn, nâng cao hiệu quả dạy và học.. - Dựa vào yêu cầu đổi mới phương pháp dạy và học, cần tạo sự hứng thú cho học sinh trong tiết học mơn Sinh học thơng qua những hình ảnh, đoạn phim trực quan sinh động. - Dựa vào tình hình thực tế soạn giảng bằng chương trình MS PowerPoint, giáo viên cần biết cách tìm thơng tin, tư liệu trên mạng Internet và phải cĩ kỹ năng xử lí một số hình ảnh, đoạn phim đưa vào bài giảng. - Dựa vào kết quả học tập và khả năng tiếp thu bài thơng qua việc quan sát, thu thập thơng tin từ đoạn phim, hình ảnh của học sinh. - Đưa ra từng phương pháp dạy học phù hợp với từng loại bài, từng đối tượng học sinh và phù hợp với đặc trưng bộ mơn. - Sinh học là bộ mơn khoa học thực nghiệm, tri thức Sinh học chủ yếu được hình thành bằng các phương pháp đặc thù trong hoạt động nhĩm: quan sát tìm tịi chủ yếu dựa trên hình ảnh, đoạn phim trực quan và phân tích hình ảnh, đoạn phim thí nghiệm tìm tịi,… kết hợp vấn đáp gợi mở, nghiên cứu thơng tin. - Sau đây tơi xin giới thiệu một số kỹ năng xử lí hình ảnh, đoạn phim đưa vào bài soạn giảng giáo án điện tử bằng chương trình MS Power Point. - Một số kỹ năng xử lí hình ảnh, đoạn phim đưa vào bài soạn giảng bằng chương trình MS PowerPoint ở mơn Sinh học cấp THPT: a. - Một số lưu ý khi soạn giáo án bằng chương trình MS PowerPoint - Khi soạn bài giảng bằng chương trình MS PowerPoint giáo viên cần thực hiện theo quy trình sau: Bước 1. - Điều quan trọng là giáo viên phải xác định rõ đoạn phim, hình ảnh nào là cần thiết, phù hợp cho bài dạy đĩ, nhưng cũng khơng được lam dụng đưa quá nhiều tư liệu vào bài giảng gây nhiễu đối với học sinh.. - Sử dụng đoạn phim, hình ảnh vào bài soạn giảng bằng chương trình MS PowerPoint Để tạo sự hứng thú trong tiết dạy mơn sinh học, chất lượng giảng dạy đạt kết quả cao, các em học sinh hiểu bài ngay tại lớp, giáo viên cần cung cấp thêm cho các em những hình ảnh sinh động, những đoạn phim động về các quá trình chuyển biến thay đổi của hiện tượng, sự việc diễn ra trong và ngồi cơ thể sinh vật. - Nhưng để chuyển tải đến các em những hình ảnh, đoạn phim đĩ khơng phải là chuyện đơn giản. - Tuy nhiên, nếu giáo viên nắm được một số kỹ năng cơ bản trong việc thu thập thơng tin, tìm kiếm tư liệu liệu, biết lựa chọn và xử lí hình ảnh, đoạn phim phù hợp để đưa vào bài soạn giảng giáo án điện tử của mình thì mọi việc trở nên đơn giản.. - Sử dụng các đoạn phim. - Khi soạn bài dạy giáo viên cần xác định bài đĩ cần những đoạn phim gì? Tìm kiếm ở đâu? Cĩ thể trên Internet hoặc từ đĩa VCD. - Nhưng khi chèn vào bài dạy giáo viên chỉ cần một đoạn phim ngắn khoảng một vài phút. - Vậy, giáo viên cần xử lí bằng cách nào? Lúc này ta phải dùng phần mềm trên máy vi tính để cắt đoạn phim ấy. - Giáo viên cĩ thể dùng phần mềm sau để cắt đoạn phim:. - Lưu ý: đối với những đoạn phim tải trên mạng về đơi khi khơng mở được thì giáo viên cần phải chuyển đuơi Avi hoặc Mpeg. - Khi chuyển đuơi giáo viên cĩ thể dùng phần mềm Total Video Converter hoặc video app.lnk.. - Sử dụng hình ảnh. - Khi đã xác định rõ bài dạy cần những hình ảnh gì? Từ sách giáo khoa hay trong sách báo, giáo viên cĩ thể dùng máy chụp hình để chụp hoặc lên mạng Internet để tìm. - Các hình ảnh chèn vào bài dạy cần phải đẹp mắt, rõ nét, nếu khơng sẽ làm cho học sinh khĩ quan sát và giảm sự hấp dẫn, lơi cuốn của hình ảnh. - Vậy, làm sao để cĩ được hình ảnh đẹp, rõ nét? Lúc này, giáo viên cĩ thể dùng phần mềm Photoshop hoặc phần mềm Paint để cắt dán hình.. - Nhưng nếu dùng hai phần mềm trên đơi khi sửa và cắt dán xong vừa mất thời gian vừa tốn cơng mà kết quả hình ảnh trở nên khơng rõ bằng, khĩ nhìn hơn. - Vì thế, giáo viên nên dùng chức năng của Crop trên thanh cơng cụ Picture để cắt dán viền ngồi các hình ảnh, kỹ năng này sẽ giúp ta cĩ một hình đẹp, rõ nét mà khơng giảm chất lượng. - Khởi động chương trình MS Power Point.. - Trong bài dạy này giáo viên phải xác định rõ nội dung trọng tâm bài học, cần phải chuyển tải thơng tin, hình ảnh hay đoạn phim gì đến học sinh? Đây là vấn đề, là kỹ năng quan trọng trong soạn bài dạy bằng giáo án điện tử.. - Theo tơi, những phần dễ thực hành thí nghiệm giáo viên nên ưu tiên mẫu vật thật, hướng dẫn học sinh làm thí nghiệm đem lên lớp quan sát trả lời câu hỏi (Ví dụ: giâm cành, chiết cành) cịn ghép chối, ghép mắt, nuơi cấy mơ tế bào thực vật ngồi những hình ảnh SGK, giáo viên cĩ thể tìm đĩa hoặc quay phim để chiếu cho học sinh xem, từ đĩ các em trả lời được các câu hỏi SGK. - Ở bài này, giáo viên nên tìm một số đoạn phim, hình ảnh thích hợp đưa vào vào bài soạn.. - Đoạn phim thực hành: giâm cành, chiết cành, ghép. - Nhưng thời gian cĩ hạn giáo viên nên chọn và cắt một đoạn phim thích hợp. - Hình: Ngồi sử dụng các hình ảnh trong SGK, giáo viên cần sưu tầm thêm các hình ảnh, phim khác để minh họa để trình chiếu cho HS quan sát thêm. - Ví dụ, cĩ thể sử dụng các hình ảnh sau đây. - Ngồi các hình vẽ theo SGK, giáo viên cĩ thể tìm và sưu tầm thêm các tư liệu như. - Ngồi ra giáo viên cĩ thể tìm thêm hình ảnh động về hướng sáng, hướng tiếp xúc. - MERGEFORMAT Bài 18: Chu kì tế bào và quá trình nguyên phân (Sinh học 10) Giáo viên khi thực hiện soạn bài này cĩ thể tìm hiểu và sưu tầm thêm các tư liệu về bài như. - Đoạn phim: về quá trình nguyên phân để học sinh quan sát và nêu được các giai đoạn quá trình nguyên phân. - đoạn phim quay chậm diễn biến của kì trung gian của chu kì tế bào quá trình nguyên phân: kì đầu, kì giữa, kì sau, kì cuối. - Sau khi quan sát đoạn phim học sinh dễ dàng hiểu và nêu được diễn biến của NST trong quá trình nguyên phân. - Hình ảnh: cĩ thể sử dụng một số hình ảnh SGK, đồng thời bổ sung các hình ảnh khác, các ảnh, flash động về nguyên phân trên mạng rất đa dạng. - Việc sử dụng chúng hợp lí vừa kích thích, lơi cuốn học sinh khám phá, tìm tịi tốt đồng thời giáo viên dạy cũng hạn chế được phải giải thích nhiều vấn đề phức tạp học sinh đưa ra.. - Hình ảnh phân biệt nguyên phân ở tế bào thực vật và tế bào động vật, kết quả của quá trình nguyên phân: Qua các hình ảnh trên sẽ giúp học sinh cĩ hứng thú, muốn khám phá tìm tịi tri thức. - Các thầy, cơ giáo cĩ sự cố gắng trong việc áp dụng cơng nghệ thơng tin đồng thời học sinh cĩ ý thức tốt trong việc học bài và hoạt động nhĩm sẽ tạo nên các tiết dạy thành cơng, gĩp phần làm cho cuộc vận động của ngành giáo dục về sử dụng cơng nghệ thơng tin trong dạy học thành cơng. - Kỹ năng tìm kiếm tư liệu trên Internet. - Trong quá trình soạn các bài soạn điện tử, một trong các kỹ năng quan trọng là giáo viên phải biết cách tìm kiếm tư liệu một cách hiệu quả. - Tìm kiếm ảnh. - Danh sách các hình ảnh liên quan sẽ hiện ra, click chuột vào ảnh nào đạt yêu cầu để đến trang Web cĩ chứa nĩ. - Cĩ thể sử dụng chức năng tìm kiếm nâng cao của Google bằng cách click vào chữ “Nâng cao hình ảnh tìm kiếm” ở bên phải nút “Tìm hình ảnh”. - Giả sử ta muốn tìm hình ảnh cở trung bình trở lên thì ta làm như sau: b. - Tìm kiếm phim. - Ngồi ra, trong bài soạn giáo án điện tử bằng chương trình MS PowerPoint, giáo viên cĩ thể trình chiếu được những thí nghiệm khĩ thực hiện hoặc trong thời gian 45 phút khơng thể làm được để học sinh quan sát. - Giáo viên khơng thể thực hiện thí nghiệm tại lớp mà phải làm trước ở nhà. - Vì thế, khi chiếu thí nghiệm làm từ các đoạn Flash, phim học sinh dễ dàng hiểu và tìm được câu trả lời trong sách giáo khoa. - Lưu ý: Ngồi chương trình MS PowerPoint, giáo viên cĩ thể soạn giáo án điện tử bằng một phần mềm khác cũng rất tiện lợi, đĩ là phần mềm Violet, Marker lecture. - Qua thực tế áp dụng những kỹ năng trên vào soạn giảng bằng chương trình MS PowerPoint và thực dạy trên lớp. - Tơi nhận thấy kỹ năng soạn một bài giáo án điện tử đã khơng cịn quá khĩ, quá mất thời gian như trước nữa, đồng thời kết quả học tập ở học sinh cũng tốt hơn. - Từ đĩ, đã phát triển khả năng tư duy, năng động sáng tạo và tích cực học tập ở học sinh. - Kết quả giảng dạy ở các lớp cho thấy tỉ lệ học sinh hứng thú học bài chiếm đa số với khoảng 78,6%, các trường hợp học sinh cịn lơ là khơng chú ý giảm, nhiều em trong số đĩ cĩ sự chú ý học bài hơn. - Điều quan trọng nhất là giáo viên cĩ phương pháp, cách thức tổ chức như thế nào để lơi cuốn các em nhiều hơn vào nội dung của bài day.. - Giáo viên phải cĩ nhiệt huyết, yêu nghề, tận tâm với học sinh. - Giáo viên phải cĩ tinh thần học hỏi, nâng cao nghiệp vụ, chuyên mơn. - Đặc biệt, là trong lĩnh vực cơng nghệ thơng tin, giáo viên phải thường xuyên học hỏi, tiếp cận, nghiên cứu tìm tịi, trao đổi với đồng nghiệp để cĩ kỹ năng hơn trong soạn giảng sử dụng cơng nghệ thơng tin.. - Giáo viên phải khơng ngừng học hỏi qua sách báo, mạng Internet để nâng cao trình độ chuyên mơn vì kiến thức sinh học ngày càng phong phú và luơn được làm giàu hơn theo thời gian. - Đĩ là cách bổ sung tốt nhất, hiệu quả nhất tri thức cho mỗi giáo viên.. - Kết hợp tốt các phương pháp dạy học phù hợp với đặc trưng bộ mơn, phát huy tính tích cực của người học, người giáo viên phải biết hướng dẫn học sinh tìm ra tri thức thơng qua hình ảnh, đoạn phim trực quan sinh động. - Cần nắm vững đặc điểm tâm sinh lí của học sinh theo từng lứa tuổi, khơng nên nĩng vội khi đánh giá học sinh, luơn động viên tạo điều kiện cho các em cịn yếu ngày càng yêu thích mơn học và học tốt hơn . - Với những kỹ năng trên giáo viên cĩ thể soạn bài giảng bằng chương trình MS PowerPoint hoặc các phần mềm khác một cách dễ dàng khơng chỉ với bộ mơn sinh học mà cịn cĩ thể áp dụng với các mơn học khác, từ việc tìm kiếm tư liệu đến việc xử lí đoạn phim, hình ảnh thích hợp đưa vào bài giảng.. - Từ thực tế soạn giảng bằng cơng nghệ thơng tin, mỗi nội dung, mỗi vấn đề nhỏ trong từng bài đều được giáo viên trau chuốt, nghiên cứu tỉ mỉ, sửa chữa hay điều chỉnh cho phù hợp hơn. - Do vậy, đĩ cũng là cách tốt nhất làm giáo viên vững vàng hơn về chuyên mơn, linh hoạt hơn về phương pháp, sáng tạo hơn trong tổ chức các hoạt động dạy – học và điều khiển học sinh học tập tích cực, chủ động.. - Việc soạn giảng bằng chương trình MS PowerPoint là một trong những phương pháp dạy học mới, nhằm phát huy tính chủ động, sáng tạo ở học sinh, tạo điều kiện cho học sinh tự tìm ra tri thức thơng qua hình ảnh, đoạn phim về thế giới động thực vật, con người, về mối hệ giữa chúng với nhau và với mơi trường sống, đoạn phim về những thí nghiệm. - Vì thế, trong mỗi bài soạn giảng giáo viên nên đưa thêm nhiều hình ảnh, đoạn phim vào để giúp tiết học thêm sinh động. - Nhưng thực tế, những hình ảnh, đoạn phim sinh động ấy cịn rất hạn chế. - Giáo viên cần phải cĩ kỹ năng tìm kiếm, xử lí hình ảnh, đoạn phim để đưa vào bài giảng của mình. - Kiến nghị: Để cĩ được một bài giảng bằng chương trình MS PowerPoint hay, học sinh tích cực hơn trong học tập. - Tơi xin đề xuất với cấp quản lí, ban lãnh đạo ngành bổ sung thêm một số máy cĩ nối mạng Internet, phịng học dành riêng cho bài giảng sử dụng cơng nghệ thơng tin, trong phịng dạy giáo án điện tử phải trang bị sẵn máy vi tính, phơng chiếu, loa kèm theo,… Ngồi ra, phải thường xuyên mở lớp tập huấn về giảng dạy giáo án điện tử cho giáo viên nhằm khơng ngừng bổ sung, nâng cao các kiến thức, kĩ năng về cơng nghệ thơng tin. - Trên đây là một vài ý kiến chủ quan của tơi về “Một số kỹ năng xử lí hình ảnh, đoạn phim trong soạn giảng bằng chương trình MS PowerPoint ở mơn Sinh học”