- Một số mô hình dự báo sự thay đổi cách ứng phó bằng kìm nén cảm xúc khi bị bạo lực học đường của học sinh trung học cơ sở. - Từ đó, đòi hỏi HS phải ứng phó với hành vi bạo lực ấy theo cách của mình [1, tr.78]. - Việc tìm hiểu về cách ứng phó của HS khi bị bạo lực học đường (BLHĐ) cùng những yếu tố ảnh hưởng sẽ giúp chỉ ra một số mô hình dự báo sự thay đổi cách ứng phó của HS khi gặp phải hành vi tiêu cực này.. - Theo Lazarus và Folkman (1984), ứng phó là những nỗ lực không ngừng thay đổi về nhận thức và hành vi của cá nhân để giải quyết các yêu cầu cụ thể, tồn tại bên trong cá nhân và trong môi trường mà cá nhân nhận định chúng có tính đe dọa, thách thức hoặc vượt quá nguồn lực của họ [2, tr.140]. - Corsini (1999) cho rằng, ứng phó là các nỗ lực về mặt nhận thức và hành vi thay đổi thường xuyên để giải quyết các đòi hỏi cấp bách từ bên ngoài hoặc bên trong hoặc cả hai [3, tr.223]. - Snyder và Dinoff (1999) đã tổng hợp những quan điểm trước đó và cho rằng ứng phó là một phản ứng nhằm giảm bớt gánh nặng về thể chất, tình cảm, tâm lí có liên quan đến các sự kiện cuộc sống căng thẳng và phức tạp hằng ngày [4, tr.13]. - Delongis và cộng sự (2011) trong TÓM TẮT: Khảo sát bằng bảng hỏi vào tháng 5 năm 2018 trên 417 học sinh trường trung học cơ sở cho thấy, có 3 yếu tố ảnh hưởng đến cách ứng phó bằng kìm nén cảm xúc của học sinh khi các em bị bạo lực học đường. - Cách ứng phó bằng kìm nén cảm xúc là việc học sinh cố gắng kiềm chế, che giấu, không bộc lộ ra bên ngoài những cảm xúc của mình khi gặp một hành vi bạo lực học đường nào đó. - Cách ứng phó này về lâu dài không giúp học sinh giải quyết được vấn đề của mình. - Nghiên cứu cũng tìm ra 3 mô hình dự báo có thể tác động làm thay đổi cách ứng phó bằng kìm nén cảm xúc khi học sinh trung học cơ sở bị bạo lực học đường, trong đó cách ứng xử giữa phụ huynh và học sinh là biến số có tác động mạnh nhất đến những thay đổi này. - Các kết quả nghiên cứu có thể là những gợi ý về mặt biện pháp nhằm giảm thiểu cách ứng phó bằng kìm nén cảm xúc của học sinh và gia tăng các cách ứng phó tích cực trong trường hợp học sinh là nạn nhân của hành vi bạo lực học đường.. - ứng phó bằng kìm nén cảm xúc. - nghiên cứu về ứng phó với stress đã định nghĩa ứng phó là sự nỗ lực nhận thức và thực hiện các hành vi để giải quyết vấn đề [4, tr.13].. - Ở Việt Nam, một số nhà nghiên cứu cũng đưa ra những quan điểm khác nhau về ứng phó như: Phan Thị Mai Hương và cộng sự tr.42-65], Đinh Thị Hồng Vân (2014) [6,tr.16-18], Nguyễn Thị Huệ (2012) [7,tr.12. - Nhìn chung, các tác giả đều thống nhất về điều kiện kích hoạt cá nhân ứng phó là khi cá nhân gặp phải những tình huống khó khăn, nguy hiểm trong cuộc sống. - Ứng phó mang màu sắc cá nhân và phù hợp với mục đích, đặc điểm tâm sinh lí của mỗi người. - Cá nhân ứng phó thông qua việc điều chỉnh suy nghĩ, cảm xúc và hành động. - Đó là ứng phó định hướng vấn đề, ứng phó định hướng cảm xúc và ứng phó định hướng tránh né. - Nhìn chung, đứng từ góc độ khoa học tâm lí, ứng phó có một số đặc điểm sau: 1/ Ứng phó là những phản ứng có ý thức phù hợp với mục đích và đặc điểm tâm sinh lí của mỗi cá nhân. - 2/ Ứng phó được thể hiện thông qua nhận thức, cảm xúc và hành động của chủ thể. - 3/ Ứng phó thể hiện sự chủ động của chủ thể trước những thay đổi theo hướng bất lợi của hoàn cảnh sống. - 4/ Ứng phó nhấn mạnh sự nỗ lực muốn cải thiện hoàn cảnh sống theo hướng có lợi cho bản thân của chủ thể.. - Từ những phân tích trên, chúng tôi cho rằng: Ứng phó là những phản ứng có ý thức, phù hợp với mục đích và đặc điểm tâm sinh lí của mỗi cá nhân, được biểu hiện qua suy nghĩ, cảm xúc và hành động khi cá nhân gặp phải một tình huống bất lợi, mang tính đe dọa. - Dựa trên quan điểm này, chúng tôi xác định: Ứng phó với HVBLHĐ của HS THCS là những phản ứng có ý thức, tương ứng với mục đích và đặc điểm tâm sinh lí của mỗi HS, được biểu hiện thông qua suy nghĩ, cảm xúc và hành động khi HS là nạn nhân của một HVBLHĐ nào đó.. - Kết quả nghiên cứu này chỉ đề cập đến biểu hiện ứng phó bằng cảm xúc, cụ thể là ứng phó bằng cách kìm nén cảm xúc của HS THCS khi gặp phải HVBLHĐ. - Theo đó, cách ứng phó bằng kìm nén cảm xúc là việc HS cố gắng kiềm chế, che giấu, không bộc lộ ra bên ngoài những cảm xúc của mình khi gặp một HVBLHĐ nào đó. - Cách ứng phó này thể hiện ý thức chủ quan về mối quan hệ liên nhân cách giữa HS với người khác. - Nhưng về lâu dài, cách ứng phó này không giúp HS giải quyết được vấn đề mà các em đang gặp phải.. - Phan Thị Mai Hương đã tổng hợp những nghiên cứu trên thế giới và chỉ ra hai nhóm yếu tố chính ảnh hưởng đến cách ứng phó của trẻ vị thành niên: 1/ Những đặc điểm nhân cách (bao gồm: Yếu tố di truyền, Tự đánh giá, Lòng tự trọng, Mức độ lo lắng, Tính lạc quan, Sự tin tưởng, Tính. - Đinh Thị Hồng Vân (2014) cũng thông qua việc tổng hợp những nghiên cứu có liên quan đến vấn đề này và xác định ứng phó là một quá trình phức tạp, chịu sự tác động của nhiều yếu tố, nhưng có thể khái quát thành hai nhóm là yếu tố xã hội và yếu tố cá nhân. - Trong giới hạn nghiên cứu của mình, tác giả đã chỉ ra các yếu tố tác động đến cách ứng phó với những cảm xúc âm tính trong quan hệ xã hội của trẻ vị thành niên bao gồm: Các yếu tố cá nhân (đánh giá của cá nhân về sự kiện gây ra cảm xúc âm tính, tính lạc quan của cá nhân, tự đánh giá về giá trị bản thân, tính chất và cường độ của các cảm xúc âm tính). - Trong nghiên cứu này, chúng tôi xác định ứng phó với HVBLHĐ của HS THCS là một quá trình tâm lí chịu sự chi phối của nhiều yếu tố khác nhau, có thể chia thành hai nhóm yếu tố cơ bản: 1/ Nhóm các yếu tố liên quan đến cá nhân HS: Nhận thức của HS về các biểu hiện, nguyên nhân, hậu quả của HVBLHĐ. - Tính cách của HS (HS là người hướng nội hay hướng ngoại). - Thái độ sống của HS (HS có là người biết yêu thương bản thân và yêu thương mọi người, có thái độ sống tích cực, lạc quan hay không). - Nhóm các yếu tố liên quan đến môi trường xã hội mà HS sinh sống: Quan hệ bạn bè của HS. - Kết quả nghiên cứu trong báo cáo này sẽ trả lời một số câu hỏi sau: 1/ Thực trạng cách ứng phó bằng kìm nén cảm xúc của HS THCS khi bị BLHĐ?. - 2/ Nhận thức của HS THCS về các yếu tố như: Nhận thức của các em bị HVBLHĐ, tính cách, thái độ sống của HS, quan hệ bạn bè của HS, ứng xử giữa HS và giáo viên trong nhà trường, ứng xử giữa HS và phụ huynh?. - 3/ Các yếu tố nêu trên có mối liên quan như thế nào với cách ứng phó kìm nén cảm xúc của HS?. - 4/ Có những mô hình dự báo nào cho sự thay đổi cách ứng phó kìm nén cảm xúc của HS trước sự tác động của những yếu tố nêu trên?. - (1) Thang đo ứng phó bằng cách kìm nén cảm xúc gồm 4 items: Em che giấu cảm xúc sợ hãi, lo lắng hoặc tức giận của em trước những kẻ đối xử bạo lực với em. - (2) Thang đo các yếu tố ảnh hưởng đến cách thể hiện cảm xúc của HS THCS. - 1/ Nhận thức của HS về HVBLHĐ (6 items). - 2/ Thái độ sống của HS (5 items). - 3/ Tính cách của HS (hướng ngoại hay hướng nội) (3 items). - 4/ Quan hệ bạn bè của HS (gồm 3 items). - Thang đo Ứng phó bằng cách kìm nén cảm xúc của HS THCS khi gặp phải HVBLHĐ (gồm 4 items), kiểm định Cronbach’s Alpha = 0,653, tương quan biến - tổng biến thiên từ 0,357 đến 0,523 đều đạt yêu cầu (>0,3) nên không có biến quan sát nào bị loại. - Phân tích EFA với thang đo ứng phó bằng kìm nén cảm xúc cho kết quả: Hệ số KMO = 0,695 và kiểm định Barlett có Sig.= ,000 (<. - Thang đo Các yếu tố ảnh hưởng đến ứng phó với HVBLHĐ của HS THCS gồm 28 items và được chia thành 6 nhân tố như đã trình bày. - Trong thang đo Cách ứng phó bằng kìm nén cảm xúc các mệnh đề được đánh giá với 5 mức độ lựa chọn của HS tương ứng với các điểm số như sau: Hoàn toàn không đúng với em (1 điểm). - Điểm định lượng đối với từng mức độ của cách ứng phó này được xác định dựa vào ĐTB cộng đạt được của mẫu nghiên cứu và độ lệch chuẩn (ĐTB = 2,55. - Trong thang đo Các yếu tố ảnh hưởng đến ứng phó bằng suy nghĩ tiêu cực của HS, các mệnh đề được đánh giá với 5 mức độ đồng ý của HS tương ứng với các điểm số như sau:. - Thực trạng cách ứng phó bằng kìm nén cảm xúc của học sinh trung học cơ sở và các yếu tố ảnh hưởng. - Kết quả nghiên cứu thực tiễn cho thấy cách ứng phó này được HS đánh giá ở mức trung bình, tức là HS ít khi sử dụng cách ứng phó bằng kìm nén cảm xúc (ĐTB = 2,55. - Tính cách của HS không quá hướng ngoại hay hướng nội (ĐTB = 3,53). - Bảng 1: ĐTB chung đánh giá của HS về thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến ứng phó với HVBLHĐ của HS THCS. - 1 Nhận thức của HS về HVBLHĐ 3,46 0,68. - 2 Thái độ sống của HS 3,36 0,46. - 3 Tính cách của HS 3,53 0,82. - 4 Quan hệ bạn bè của HS 3,48 0,88. - Một số mô hình dự báo sự thay đổi cách ứng phó kìm nén cảm xúc của học sinh trung học cơ sở khi gặp phải hành vi bạo lực học đường. - Khi xem các yếu tố (nhận thức về HVBLHĐ của HS THCS. - thái độ sống của HS. - tính cách của HS. - mối quan hệ bạn bè của HS. - cách ứng xử học đường. - cách ứng xử trong gia đình) là biến tác động và cách ứng phó kìm nén cảm xúc của HS là biến phụ thuộc, thì việc sử dụng phép phân tích tương quan và hồi quy sẽ cho thấy mối quan hệ giữa chúng và qua đó chỉ ra một số mô hình dự báo sự thay đổi biểu hiện ứng phó bằng cách kìm nén cảm xúc của HS THCS khi gặp phải HVBLHĐ (xem Bảng 2).. - Kết quả cho thấy, cả 6 yếu tố ảnh hưởng đều có tương quan nghịch chiều với cách ứng phó kìm nén cảm xúc của HS THCS bị BLHĐ. - Tức là khi nhận thức của HS về HVBLHĐ càng đúng đắn, thái độ sống của HS càng tích cực, tính cách HS càng hướng ngoại, quan hệ bạn bè càng tốt, gia đình và nhà trường càng quan tâm tích cực tới HS thì HS càng ít sử dụng cách ứng phó kìm nén cảm xúc.. - Trong 6 yếu tố ảnh hưởng nghịch chiều với cách ứng phó. - kìm nén cảm xúc của HS thì cách ứng xử trong gia đình và nhận thức của HS THCS về HVBLHĐ, là 2 biến số tác động mạnh nhất, cùng giải thích được 18% những thay đổi của cách ứng phó này. - Biến tác động yếu nhất là thái độ sống của HS, giải thích được 8% những thay đổi của cách ứng phó này.. - Trên thực tế, khó có trường hợp chỉ có một biến tác động độc lập đến cách ứng phó kìm nén cảm xúc của HS THCS bị BLHĐ mà không bị các biến khác gây nhiễu. - Bảng 3: Ba mô hình dự báo sự thay đổi cách ứng phó kìm nén cảm xúc của HS THCS khi bị BLHĐ. - Ba mô hình dự báo sự thay đổi cách ứng phó kìm. - nén cảm xúc của HS THCS khi bị BLHĐ Beta Mức ý nghĩa (p) Mô hình 1:. - 2 Nhận thức của HS về HVBLHĐ . - Bảng 2: Kết quả phân tích tương quan và hồi quy bậc nhất giữa các yếu tố ảnh hưởng đến cách ứng phó kìm nén cảm xúc của HS THCS khi bị BLHĐ. - hồi quy r 2 Nhận thức của HS về HVBLHĐ . - Thái độ sống của HS . - Tính cách của HS . - Quan hệ bạn bè của HS . - Giải thích được 18% những thay đổi trong cách ứng phó kìm nén cảm xúc của HS THCS khi gặp HVBLHĐ. - Nhận thức về HVBLHĐ của HS: Giải thích được 23% những thay đổi của cách ứng phó này. - 3/ Ứng xử giữa phụ huynh và con, Nhận thức của HS về HVBLHĐ, Ứng xử giữa thầy cô và HS: Giải thích được 25% những thay đổi của cách ứng phó này.. - Từ những kết quả phân tích hồi quy bội nêu trên, có thể xây dựng các phương trình dự báo sự thay đổi cách ứng phó kìm nén cảm xúc của HS từ những thay đổi của các biến tác động. - Chẳng hạn, với mô hình 3, có phương trình sau: Ứng phó bằng kìm nén cảm xúc = 4,98 (hằng số. - 0,23 (nhận thức của HS về HVBLHĐ. - Trong mô hình này, nhận thức của HS về HVBLHĐ là biến có tác động mạnh nhất (Beat. - ứng phó kìm nén cảm xúc của HS THCS gặp HVBLHĐ.. - Trên cơ sở các kết quả nghiên cứu, có thể khẳng định 3 yếu tố (Ứng xử giữa phụ huynh và con, Nhận thức của HS về HVBLHĐ, Ứng xử giữa thầy cô và HS) là những yếu tố có ảnh hưởng tới cách ứng phó kìm nén cảm xúc của HS THCS khi gặp HVBLHĐ. - Đây là những yếu tố có khả năng dự báo cho những thay đổi của cách ứng phó này. - Kết quả nghiên cứu cho thấy, nếu các yếu tố ảnh hưởng thay đổi theo hướng tích cực thì HS sẽ ít sử dụng cách ứng phó kìm nén cảm xúc. - Kết quả này gợi ý cho việc xây dựng những chương trình tác động giúp HS hạn chế cách ứng phó kìm nén cảm xúc và thay thế bằng những cách ứng phó tích cực khi gặp HVBLHĐ.. - [1] Nguyễn Văn Tường, (2019), Một số mô hình dự báo sự thay đổi biểu hiện ứng phó bằng suy nghĩ tiêu cực của học sinh Trung học cơ sở khi bị bạo lực học đường, Tạp chí Tâm lí học, tháng 01 năm 2019, tr.75-90.. - [4] Trần Văn Công - Nguyễn Phương Hồng Ngọc - Ngô Thùy Dương - Nguyễn Thị Thắm, (2015), Chiến lược ứng phó của học sinh với bắt nạt trực tuyến, Tạp chí Khoa học, Đại học Quốc gia Hà Nội, tập 31, số 3, tr.11-24.. - [5] Phan Thị Mai Hương (Chủ biên), (2007), Cách ứng phó của trẻ vị thành niên với hoàn cảnh khó khăn, NXB Khoa học Xã hội, tr.66-87.. - [6] Đinh Thị Hồng Vân, (2014), Cách ứng phó với những cảm xúc âm tính trong quan hệ xã hội của trẻ vị thành niên thành phố Huế, Luận án Tiến sĩ, Học viện Khoa học Xã hội, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, tr.43- [7] Nguyễn Thị Huệ, (2012), Một số vấn đề lí luận về kĩ năng 49.. - ứng phó với các khó khăn tâm lí trong hoạt động, Tạp chí Giáo dục, số 277, kì 1 - 1, tr.12 - 14.. - [8] Lê Văn Hảo, (2014), Phong cách ứng phó với căng thẳng liên quan đến thiên tai, Tạp chí Tâm lí học, số tháng 12 năm 2014, tr.27-37.. - [9] Phan Mai Hương, (2005), Mối tương quan giữa cách ứng phó trong hoàn cảnh khó khăn với các nhân tố nhân cách, Tạp chí Tâm lí học, số tháng 5 năm 2005, tr
Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn hoặc xem
Tóm tắt